Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017 roku w Lublinie, na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. R.

przeciwko E. K.

o zapłatę kwoty 4201 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 października 2015 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku częściowego Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku z dnia 13 maja 2016 roku, w sprawie I C 177/16

oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 821/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 października 2015 roku, wniesionym w tym samym dniu do Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, powód – P. R., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego – E. K. kwoty 4201 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 października 2015 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych (k. 2-6).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 10 czerwca 2015 roku powód zobowiązał się względem pozwanego do wykonania prac – dostawy urządzeń i materiałów oraz wykonania kompletnej instalacji solarnej w budynku pod adresem (...). Przygotowując umowę powód skorzystał z wzorca umowy nie funkcjonującej już spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stąd w umowie omyłkowo wskazano jako wykonawcę tę Spółkę, a nie powoda.

Powód wskazał, że wysokość wynagrodzenia strony ustaliły na kwotę 8700 zł, powiększoną o podatek od towarów i usług (23%), a więc łącznie 10701 zł. Pozwany dokonał najpierw wpłaty w kwocie 6000 zł, a następnie w kwocie 500 zł. Pozostała część wynagrodzenia (4201 zł) miała zostać uiszczona do końca września 2015 roku.

*

W piśmie procesowym z dnia 9 listopada 2015 roku pełnomocnik powoda zawarł oświadczenie, że „cofa dochodzone pozwem z dnia 29.10.2015 r. (…) roszczenie co do kwoty 1800 zł, w związku z faktem uznania w tym zakresie żądania powoda przez pozwanego”.

Pełnomocnik powoda wskazał, że „podtrzymuje (…) powództwo w pozostałym zakresie, tj. wnosi o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kwoty 2401 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10.10.2015 r. do dnia zapłaty” (k. 15).

*

W dniu 17 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał E. K. zapłacić P. R. kwotę 2401 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 10 października 2015 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 642 zł tytułem zwrotu kosztów procesu – w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieść w tym terminie sprzeciw (k. 23).

*

Od nakazu zapłaty z dnia 17 listopada 2015 roku E. K. wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu (k. 30-32).

*

W piśmie procesowym z dnia 14 kwietnia 2016 roku pełnomocnik powoda wskazał, że „rozszerza powództwo o kwotę 1800 zł”, podnosząc, że nie doszło do zapłaty wskazanej przez pozwanego kwoty 1800 zł (k. 55-56).

*

Wyrokiem częściowym z dnia 13 maja 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie zasądził od E. K. na rzecz P. R. kwotę 1800 zł (k. 73).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że P. R. w wykonaniu umowy zawartej z pozwanym E. K. dokonał montażu instalacji solarnej w budynku mieszkalnym stanowiącym własność pozwanego, położonym w miejscowości O., oznaczonym nr 43. Materiały i urządzenia zostały dostarczone przez powoda.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 10 czerwca 2015 roku strony podpisały umowę, której przedmiotem była dostawa urządzeń i materiałów oraz wykonanie kompletnej instalacji solarnej dla przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku przy ul. (...). Całkowita wartość prac objętych umową została określona na kwotę 8700 zł. Zgodnie z § 5 ust. 2 zamawiający – E. K. dokonał zapłaty w kwocie 6000 zł. Do wypłaty pozostało 1800 zł, płatne do końca miesiąca września gotówką wykonawcy. Jako wykonawca w treści umowy wskazana została spółka (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 2 października 2015 roku P. R. skierował do pozwanego E. K. wezwanie do zapłaty kwoty 4201 zł. Powołując się na § 4 ust. 2 umowy z dnia 10 czerwca 2015 roku powód wskazał w wezwaniu, że kwota ta stanowi pozostałą do zapłaty część wynagrodzenia za wykonanie prac związanych z montażem instalacji solarnej, która miała zostać zapłacona do 30 września 2015 roku. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 5 października 2015 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że do dnia wydania wyroku E. K. nie dokonał żadnych wpłat na rzecz powoda.

Sąd wskazał, że na rozprawie z dnia 11 maja 2016 roku pozwany uznał powództwo w zakresie kwoty 1800 zł.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 317 § 1 k.p.c. i wskazał, że na rozprawie w dniu 11 mają 2016 roku pozwany przyznał, że zawarł z powodem umowę, której przedmiotem był montaż instalacji solarnej, przyznał także, że powód w wykonaniu umowy zamontował system kolektorów słonecznych, przy czym urządzenia i materiały zostały dostarczone przez powoda.

Sąd Rejonowy wskazał również, że na rozprawie w dniu 11 mają 2016 roku pozwany uznał powództwo do kwoty 1800 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że nie stwierdził, aby uznanie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa.

*

Od wyroku z dnia 13 maja 2016 roku apelację wniósł E. K., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Pozwany zarzucił:

„1. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, a to:

• art. 317 § 1 k.p.c. w zw. z art. 224 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku częściowego pomimo tego, że żadna część roszczenia nie nadawała się do rozstrzygnięcia w chwili jego wydania;

• 233 § 1 kpc poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, tj. pisma załączonego do pisma procesowego pełnomocnika powoda z dnia 9 listopada 2015 r. w ten sposób, że Sąd na jego podstawie przyjął iż pozwany uznał powództwo w części w sytuacji, gdy w tamtej chwili E. K. nie mógł jeszcze wiedzieć, iż został pozwany i tym samym nie mógł świadomie uznać powództwa w jakiejkolwiek części.

2. sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegający na przyjęciu, iż pozwany E. K. uznał roszczenie powoda do kwoty 1800 zł w sytuacji, gdy pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości w piśmie z dnia 28 stycznia 2016 r. – sprzeciwie od nakazu zapłaty i swojego stanowiska nie zmieniał”.

Pozwany wniósł „o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości” (k. 133-134v).

÷

W odpowiedzi na apelację P. R., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k. 180-182).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., zaś zaskarżony wyrok, pomimo częściowo nietrafnego uzasadnienia, jest zgodny z prawem.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji przez sąd odwoławczy ma z reguły charakter rozstrzygnięcia formalnego (A), a tylko w pewnych szczególnych wypadkach charakter rozstrzygnięcia merytorycznego (B), będącego w istocie zmianą wyroku polegającą na jego uchyleniu.

(A)

(1) Z przepisów art. 386 § 2 i 4 k.p.c. wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Dodatkową podstawę prawną uchylenia wyroku stanowi przepis art. 505 ¹² § 1 k.p.c., mający zastosowanie w postępowaniu uproszczonym. Przepis ten stanowi, że jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji nie jest dotknięte nieważnością. Sąd ten rozpoznał istotę sprawy, analizując zasadność żądania zapłaty kwoty 1800 zł z punktu widzenia okoliczności faktycznych przytoczonych jako podstawa faktyczna powództwa i rozpoznając zarzuty podniesione przez pozwanego. Wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy nie wymaga również przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ani też nawet uzupełniania, czy powtarzania postępowania dowodowego.

W sprawie nie zachodzą również okoliczności, o których mowa w art. 505 ¹² § 1 k.p.c.

Należy także zwrócić uwagę, że pozwany nie przytacza w apelacji zarzutów, których uwzględnienie mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

(2) Uchylenie zaskarżonego wyroku może być również połączone z rozstrzygnięciem o odrzuceniu pozwu lub umorzeniu postępowania. Przepis art. 386 § 3 k.p.c. stanowi, że jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie.

W rozpoznawanej sprawie nie zachodzą podstawy faktyczne do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania.

(B)

W pewnych szczególnych wypadkach uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji może być wyrazem zmiany tego wyroku, a więc jest rozstrzygnięciem merytorycznym. Dotyczy to z reguły możliwości uchylenia rozstrzygnięcia o charakterze dodatkowym, które sąd pierwszej instancji może zamieścić w wyroku z urzędu lub na wniosek. Przykładowo takim rozstrzygnięciem może być wyznaczenie terminu spełnienia świadczenia polegającego na wydaniu nieruchomości lub opróżnieniu pomieszczenia (art. 320 k.p.c.).

W rozpoznawanej sprawie nawet hipotetycznie nie ma podstaw do wydania wyroku zmieniającego wyrok Sądu pierwszej instancji przez jego uchylenie. Ewentualna zmiana mogłaby polegać zasadniczo jedynie na oddaleniu powództwa w całości lub części. Uchylenie zaskarżonego wyroku musiałoby być połączone albo z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania albo z odrzuceniem pozwu lub umorzeniem postępowania, ewentualnie z odrzuceniem sprzeciwu od nakazu zapłaty.

÷

Trafne jest stanowisko pozwanego wyrażone w apelacji, że w rozpoznawanej sprawie nie zostało złożone oświadczenie o uznaniu powództwa.

Uznanie powództwa jest czynnością procesową pozwanego, której elementem jest oświadczenie woli o wyrażeniu zgody na wydanie wyroku uwzględniającego żądanie powoda w zakresie objętym uznaniem. W takim znaczeniu wyrażeniem „uznanie powództwa” posługują się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (art. 73 § 2 k.p.c., art. 91 pkt 3 k.p.c., art. 213 § 2 k.p.c., art. 431 k.p.c., art. 452 k.p.c., art. 458 § 1 k.p.c.; także odpowiednio art. 101 k.p.c.).

Treść protokołu rozprawy z dnia 11 maja 2016 roku nie wskazuje, aby pozwany lub jego pełnomocnik złożyli oświadczenie o uznaniu powództwa. Z treści wypowiedzi pozwanego i jego pełnomocnika wynika natomiast, że złożone zostało oświadczenie o częściowym uznaniu roszczenia, a mianowicie roszczenia w kwocie 1800 zł (k. 69, 71).

Uznanie roszczenia jest czynnością z zakresu prawa materialnego. Jeżeli uznanie roszczenia pochodzi jedynie od jednej strony stosunku zobowiązaniowego (dłużnika), to jest ono oświadczeniem wiedzy dłużnika co do tego, że wierzycielowi przysługuje w stosunku do niego oznaczone roszczenie (uznanie niewłaściwe). Pojęcie „uznania roszczenia” występuje w przepisach Kodeksu cywilnego (na przykład art. 123 § 2 pkt 2 k.p.c.).

Z treści oświadczeń złożonych przez pozwanego i jego pełnomocnika na rozprawie w dniu 11 maja 2016 roku wynika, że nastąpiło jedynie uznanie roszczenia, a więc w istocie wyrażenie wiedzy, że powodowi przysługuje względem pozwanego roszczenie o zapłatę kwoty 1800 zł. Brak jest podstaw do przypisania złożonym oświadczeniom innego znaczenia, niż wynika z ich treści.

Tej treści oświadczenie złożył również pełnomocnik E. K. w piśmie z dnia 3 listopada 2015 roku, wskazując, że „uznaje roszczenie do wysokości 1800,00 zł (…), gdyż obowiązek zapłaty należności w powyższej wysokości wynika z § 5 ust. 2 umowy z dnia 10 czerwca 2015 roku”, i prosi o wskazanie numeru rachunku bankowego, na który dłużnik wpłaci wskazaną kwotę (k. 60-62). Wskazane pismo zostało złożone niezależnie od toczącego się już postępowania, a pełnomocnik dłużnika nie miał jeszcze prawdopodobnie wiedzy, że powód wysłał pozew do Sądu. Pozew ten faktycznie wpłynął do Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku właśnie w dniu 3 listopada 2015 roku. Zawarte w piśmie z dnia 3 listopada 2015 roku oświadczenie nie jest oświadczeniem o uznaniu powództwa, ale jedynie oświadczeniem o uznaniu roszczenia w kwocie 1800 zł.

W rozpoznawanej sprawie nie zachodziły zatem podstawy do zastosowania przepisu art. 213 § 2 k.p.c., gdyż nie zostało złożone oświadczenie o uznaniu powództwa.

Powyższa okoliczność nie wykluczała możliwości wydania w rozpoznawanej sprawie wyroku częściowego.

Przepis art. 317 § 1 k.p.c. jest wyłącznie przepisem procesowym. Przewiduje on możliwość wydania wyroku jedynie w odniesieniu do części przedmiotu procesu, w drodze wyjątku od zasady, z której wynika, że wyrok powinien dotyczyć całości żądań powoda zgłoszonych w pozwie i w pozwie wzajemnym.

O tym, jaka część żądania lub żądań zawartych w pozwie głównym lub wzajemnym nadaje się do rozstrzygnięcia, nie wynika z przepisu art. 317 k.p.c., ale z całokształtu okoliczności związanych z przebiegiem postępowania w sprawie, w szczególności z przebiegiem postępowania dowodowego, które pozwalają na ocenę, że możliwe jest wydanie wyroku w odniesieniu do części przedmiotu procesu, gdyż ustalona jest podstawa faktyczna rozstrzygnięcia w tym zakresie i nie występują proceduralne przeszkody do wydania wyroku.

÷

Jeżeli chodzi o ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie, to należy stwierdzić, że prawidłowe jest ustalenie co do tego, że w dniu 10 czerwca 2015 roku podpisany został dokument obejmujący umowę, w której jako przedmiot strony określiły „dostawę urządzeń i materiałów oraz wykonanie kompletnej instalacji solarnej dla przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku przy ul. (...) w (...)-(...) B.”.

Prawidłowe jest również ustalenie, że P. R. dokonał montażu instalacji solarnej w budynku mieszkalnym stanowiącym własność pozwanego, położonym w miejscowości O., numer 43.

Prawidłowe jest także ustalenie, że E. K. dokonał zapłaty kwoty 6000 zł, a do końca września 2015 roku miał zapłacić kwotę 1800 zł.

Całkowicie przedwczesne jest natomiast ustalenie, że całkowita wartość prac objętych umową została określona na kwotę 8700 zł, gdyż tej kwestii dotyczy spór między stronami; strony przedstawiły w tym zakresie odmienne twierdzenia i dowody na ich potwierdzenie, a Sąd Rejonowy nie analizował ani wiarygodności tych twierdzeń, ani też przedstawionych w tym zakresie dowodów.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika natomiast, że umowa o dzieło została zawarta pomiędzy P. R., jako wykonawcą, a E. K., jako zamawiającym. Wykonawcą nie była natomiast (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a w formularzu obejmującym treść umowy błędnie oznaczono wykonawcę. Sam pozwany przyznaje w sprzeciwie od nakazu zapłaty, że (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została „rozwiązana” w dniu 4 marca 2014 roku. Niezależnie od tego, co pozwany rozumie pod pojęciem „rozwiązania” Spółki, a mianowicie, czy faktyczne zakończenie działalności gospodarczej przez Spółkę, czy też wszczęcie jej likwidacji, czy jeszcze coś innego, z powyższego stwierdzenia wynika, że strony miały świadomość, iż umowa zawierana jest pomiędzy osobami fizycznymi, a nie ze Spółką (...), jako wykonawcą. Sam pozwany przyznał na rozprawie w dniu 11 maja 2016 roku, że powód zapewniał go, iż zawiera umowę jako osoba fizyczna (k. 70).

Z treści zawartej przez strony umowy wynika, że E. K. miał zapłacić jeszcze kwotę 1800 zł netto wynagrodzenia za wykonanie dzieła. Okoliczność ta została przyznana w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k. 31). W piśmie z dnia 3 listopada 2015 roku pełnomocnik, reprezentujący E. K. poza procesem, uznał roszczenie P. R. o zapłatę kwoty 1800 zł (k. 60). Kwota brakującego wynagrodzenia (1800 zł) wynika także z odręcznych notatek przedstawionych przez pozwanego (k. 33).

Ani w sprzeciwie od nakazu zapłaty, ani też na rozprawie, do chwili wydania wyroku częściowego, pozwany nie zgłosił żadnych zarzutów, które dotyczyłyby zasadności żądania zapłaty kwoty 1800 zł, poza zarzutem nieważności umowy, który jest zarzutem oczywiście bezzasadnym.

W związku z powyższym należy uznać, że stan sprawy, w szczególności poczynione ustalenia faktyczne co do treści umowy zawartej przez strony, uzasadniały wydanie wyroku częściowego orzekającego o żądaniu zapłaty kwoty 1800 zł.

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Sąd Okręgowy nie rozpoznawał zawartego w odpowiedzi na apelację wniosku powoda o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wyrok Sądu Okręgowego rozstrzygający o apelacji pozwanego nie jest orzeczeniem kończącym sprawę w instancji, dlatego też Sąd nie rozstrzyga w nim o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty postępowania apelacyjnego zostaną rozliczone w orzeczeniu kończącym sprawę w pierwszej instancji, stosownie do wyniku rozstrzygnięcia całej sprawy.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.