Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Elżbieta Wojtczuk

Sędziowie: SO Katarzyna Antoniak

SO Jacek Witkowski (spr.)

Protokolant st.sekr.sądowy Dorota Malewicka

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2017 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1)

przeciwko M. K. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) Międzynarodowy Transport Drogowy w O.

o zaległe wynagrodzenie za pracę i diety

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 września 2016r. sygn. akt IV P 337/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, iż koszty sporządzenia opinii przez biegłą księgową w kwocie 1081,08 (jeden tysiąc osiem złotych
i 8/100 groszy) przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

III.  zasądza od powoda A. K. (2) na rzecz M. K. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) Międzynarodowy Transport Drogowy w O. kwotę 2055 (dwa tysiące pięćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

K. A. E. W. J. W.

Sygn. akt IV Pa 49/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 września 2016r. wydanym w sprawie IV P 337/15 Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie I zasądził od pozwanej M. K., prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Międzynarodowy Transport Drogowy M. K. z siedzibą w O. na rzecz powoda A. K. (1) następujące kwoty: 8.456,45 zł brutto tytułem wynagrodzenia, z ustawowymi okresami od dnia 1 czerwca 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i od dnia 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty oraz 15.081,97 zł tytułem diet z ustawowymi odsetkami od dnia 29 lipca 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i od dnia 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty; w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie III nakazał ściągnąć od pozwanej M. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Siedlcach kwotę 1.081,08 zł tytułem kosztów sporządzenia opinii przez biegłą księgową; a także wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1.680 zł.

Rozstrzygnięcie to było wynikiem następujących ustaleń i rozważań Sądu Rejonowego:

W pozwie wniesionym przeciwko M. K. właścicielce Transport w Kontrolowanej Temperaturze (...), A. z siedzibą w O. powód A. K. (1) domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 40.100 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, w tym kwoty 25.000 zł tytułem diet za miesiące kwiecień-wrzesień 2014r., kwoty 8.100 zł tytułem niewypłaconego wynagrodzenia za ten sam okres oraz kwoty 7.000 zł tytułem zapłaty za pracę w godzinach nocnych w miesiącach od lipca 2013r. do 2 września 2014r. W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. K. (1) w okresie od 1 września 2013r. do 2 października 2014r. był pracownikiem M. K., prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Międzynarodowy Transport Drogowy M. K. z siedzibą w O., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy-mechanika, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako kierowca samochodu ciężarowego powód wykonywał przewozy krajowe i zagraniczne. Zgodnie z regulaminem wynagradzania obok wynagrodzenia za pracę miał otrzymywać również diety za podróże służbowe. W okresie zatrudnienia otrzymywał należności ze stosunku pracy w formie gotówkowej, częściowo należności te otrzymywał zaliczkowo bez pokwitowania. Na okoliczność otrzymania wynagrodzenia za pracę podpisywał listy płac. Pobranie należności z tytułu podróży służbowych kwitował na generowanym komputerowo dokumencie „Rozliczenia szczegółowego podróży służbowej”. W trasie prowadził kartę drogową, w której notował w szczególności miejsce i datę wyjazdu w trasę, miejsce docelowe i datę przybycia, datę powrotu, zużycie paliwa, stan licznika. W karcie drogowej powód zapisywał poniesione w podróży służbowej wydatki. Kartę drogową wraz z innymi dokumentami dotyczącymi wyjazdu powód po powrocie z danej trasy przedkładał pracodawcy.

Na podstawie opinii biegłej księgowej Sąd Rejonowy ustalił, że należne, a niewypłacone powodowi przez pozwaną za okres od kwietnia 2014r. do sierpnia 2014r. wynagrodzenie za pracę wyniosło 8.456,45 zł brutto, a zaległość pozwanej względem powoda w wypłacie diet za podróże służbowe za ten okres wyniosła 15.081,97 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy powództwo A. K. (1) ocenił jako uzasadnione niemal w całości.

Pozwana twierdziła, że wypłaciła powodowi wszystkie należności za pracę za sporny w sprawie okres. Sąd Rejonowy nie dał jednak wiary jej zeznaniom w tym zakresie, bowiem swoich zapewnień nie poparła dowodami, chociaż to na niej spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu. Zwrócono uwagę, że pozwana należności za pracę, w tym wynagrodzenie i diety za podróże służbowe wypłacała powodowi w gotówce i nie zadbała o pokwitowania w pełnym zakresie. Na listach płac brak jest bowiem podpisów powoda za okres od kwietnia do sierpnia 2014r. Również na okoliczność wypłaty powodowi diet za ten okres pozwana nie przedstawiła żadnych pokwitowań. Sąd Rejonowy zauważył, że podpisu powoda jako potwierdzenia odbioru należności z tytułu podróży służbowych za sporny okres, nie ma również na dokumentach „Rozliczenia szczegółowego podróży służbowej”. Jeśli powód, jak utrzymywała pozwana, odmawiał podpisywania dokumentów rozliczeniowych, mógł zostać do tego przez pracodawcę odpowiednio zdyscyplinowany albo wcześniej mogła ona zakończyć z nim współpracę.

W ocenie Sądu pierwszej instancji podpis powoda pod pieczątką o treści „Za wyżej wymieniony okres zostałem rozliczony z podróży służbowych. Należność została mi wypłacona” na zestawieniu jego należności nie oznacza, że powód otrzymał wszystkie należne mu kwoty wynikające z tego zestawienia. Z pieczęci powyższej nie wynika, na czym miało polegać rozliczenie powoda i jaka należność miała zostać mu wypłacona. Również z wiadomości sms, na które powołuje się pozwana nie wynika, że A. K. (1) otrzymał kwoty, o wypłatę których w nich wnosił. Pozwana nie przedstawiła również żadnych dowodów na wypłatę powodowi zaliczek, chociaż podnosiła, że powód wszystkie należności, których się domagał odebrał w tej formie, a właśnie o kwoty zaliczek pomniejszała ona należności powoda z tytułu wynagrodzenia oraz delegacji. Również rozliczenia zaliczek na wydatki dokonane na kartach drogowych nie zwierają podpisów kierowcy. Wbrew twierdzeniom pozwanej powód zaprzeczył natomiast, aby otrzymał od niej zaliczkowo 42.796,90 zł.

W zakresie wysokości należności Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłej księgowej, którą ocenił jako spójną, logiczną i rzeczową. W odniesieniu do żądania zasądzenia zaległego wynagrodzenia podstawę prawną stanowił przepis art. 22 § 1 kp, a odnośnie roszczeń powoda, które wiążą się ze świadczeniami z tytułu podróży służbowych, powołano przepis art. 2 pkt 7 i art. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców, a także art. 77 ⁵ kp.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo jedynie częściowo w zakresie odsetek. Jeśli bowiem chodzi o odsetki od wynagrodzenia za pracę, to pozwana miała czas na jego wypłatę do 10 dnia następnego miesiąca (art. 85 § 2 kp). Powód domagał się zaś odsetek dopiero od dnia wniesienia pozwu i w tym zakresie Sąd pierwszej instancji to uwzględnił. Natomiast odsetki od zasądzonej kwoty diet zasądzono od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu. W obu przypadkach na podstawie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 300 kp.

Sąd Rejonowy obciążył pozwaną wydatkami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa, związanymi z kosztami sporządzenia opinii głównej i uzupełniającej przez biegłego księgowego, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 477 ² § 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana M. K. zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktu I (a) i (b), III i IV, zasądzającej od pozwanej na rzecz powoda świadczenia pieniężne wraz z odsetkami oraz obciążające pozwaną obowiązkiem zapłaty kosztów na rzecz Skarbu Państwa, a także nadającym wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1.  naruszenie art. 233 § 1 kpc oraz art. 6 kc i 232 kpc, tj. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i błędną ocenę dowodów, co miało wpływ na treść wydanego orzeczenia, a dotyczących uznania, że powód nie otrzymał od pozwanej wynagrodzenia za pracę w wysokości 8.456,45 zł oraz tytułem diet za podróże służbowe kwoty w wysokości 15.081,97 zł, gdy tymczasem pracownik otrzymał od pozwanej w całości należne mu wynagrodzenie i w całości należne mu diety za podróże służbowe, co pokwitował własnoręcznym podpisem pod zestawieniem rozliczenia podróży służbowych zawierającym dane szczegółowe każdej podróży, w tym daty tej podróży, środka lokomocji, państwa docelowego, ilości diet, wartości/wysokości przekazanych zaliczek, a które to zestawienie rozliczenia podróży służbowych obejmowało także okres sporny od kwietnia 2014r. do sierpnia 2014r. i zawierało podpis powoda/pracownika na czytelnej i zrozumiałej pieczęci tekstowej w sposób jednoznaczny potwierdzającej, że powód oświadcza, iż za wyżej wymieniony okres został rozliczony z podróży służbowych i że należność została mu wypłacona;

2.  naruszenie art. 233 § 1 kpc oraz art. 6 kc i 232 kpc, tj. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu pierwszej instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i błędną ocenę dowodów, co miało wpływ na treść wydanego orzeczenia, a dotyczących dania przez Sąd wiary mijającym się z prawdą wyjaśnieniom powoda, iż nie otrzymał on od pozwanej wynagrodzenia za pracę w wysokości 8.456,45 zł oraz tytułem diet za podróże służbowe kwoty w wysokości 15.081,97 zł – a pomimo tego nadal świadczył pracę na rzecz pozwanej, w tym w okresach późniejszych, tj. w miesiącu wrześniu 2014r. i do rozwiązania umowy o pracę w dniu 2 października 2014r. (za okres rozliczony i nie objęty żądaniem pozwu), gdy tymczasem powód otrzymywał w większości należne mu wynagrodzenie i zwrot diet z góry, w formie zaliczek, tj. wtedy zanim jeszcze roszczenie o ich zapłatę i zwrot stało się wymagalne a powód na te świadczenia pieniężne nawet jeszcze nie zapracował, a nadto w sytuacji, gdy w usługach transportowych zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i ukształtowanym zwyczajem nie ma w ogóle możliwości, aby pracownik nie otrzymując zapłaty od pracodawcy świadczył pracę bez wynagrodzenia lub w przypadku jakichkolwiek zaległości płatniczych, ponieważ w takich okolicznościach pracownicy w trybie natychmiastowym zaprzestają wykonywania pracy na rzecz pracodawcy pozostającego w opóźnieniu/zwłoce z zapłatą i podejmują pracę u innego pracodawcy;

3.  naruszenie art. 233 § 1 kpc oraz art. 6 kc i 232 kpc oraz art. 451 § 3 kc, tj. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i błędną ocenę dowodów, co miało wypływ na treść wydanego orzeczenia, poprzez uznanie przez Sąd, że powód nie otrzymał wynagrodzenia oraz diet za okres kwiecień 2014r. – sierpień 2014r., natomiast otrzymał te świadczenia za okres poprzedzający, tj. do marca 2014r. oraz za okres następujący po okresie spornym tj. wrzesień i październik 2014r., gdy tymczasem takie rozliczenie przeczy logice i doświadczeniu życiowemu, poprzez przyjęcie założenia, że tylko w pewnym tzw. środkowym okresie czasu pracodawca nie wypłacał pracownikowi należnych mu świadczeń, a zapłacił później wymagalne świadczenia w sytuacji, gdy w przypadku istnienia rzeczywistej zaległości płacone/przekazywane pracownikowi świadczenia powinny być zaliczane mu na poczet długu najdawniej wymagalnego zgodnie z dyspozycją art. 451 § 3 kc;

4.  naruszenie art. 481 kc poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie i zasądzenie odsetek za czas opóźnienia w sytuacji, gdy pozwana nie pozostaje wobec powoda z opóźnieniem bądź zwłoce w zapłacie na jego rzecz jakichkolwiek świadczeń pieniężnych;

5.  naruszenie art. 5 kc i art. 100 § 2 pkt 6 kp tj. zasad współżycia społecznego w szczególności lojalności i uczciwości wobec pracodawcy poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy powód dopuścił się nadużycia swych praw wobec pozwanej, żądając od niej zapłaty świadczeń pieniężnych, które zostały mu już przez pozwaną uprzednio wypłacone, co skutkować może koniecznością zapłaty przez pozwaną na rzecz powoda po raz drugi tych samych już uprzednio zapłaconych świadczeń pieniężnych, a także skutkować może w przyszłości podobnymi zachowaniami/roszczeniami wywodzonymi bezzasadnie przez innych pracowników a opartymi na zaskarżonym rozstrzygnięciu Sądu I instancji zapadłym w niniejszej sprawie;

6.  naruszenie art. 100 § 2 pkt 4 kp poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy powód żądając ponownie zapłaty już uprzednio mu uiszczonych przez pozwaną świadczeń pieniężnych poprzez swoje żądania dopuścił się działania przeciwko dobru zakładu pracy i przeciwko ochronie jego mienia, co skutkować może znaczną szkodą majątkową pozwanej, tj. prowadzonego przez nią zakładu pracy.

Wobec powyższego wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i orzeczenie o oddaleniu powództwa w całości lub o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a nadto wniesiono o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie jej w całości oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej M. K., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) Międzynarodowy Transport Drogowy w O., okazała się uzasadniona i podlegała uwzględnieniu.

Sąd Okręgowy przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe w postaci zeznań świadków T. U., M. Ł. i A. W., a także ponownie przesłuchał strony postępowania. Świadek T. U. zeznał, że zdarzało mu się na polecenie pracodawcy przekazywać pieniądze kierowcom, gdy wracali wieczorem lub nocą, a biuro było już nieczynne. Miało to miejsce również w przypadku powoda, który potwierdził, iż otrzymywał zaliczki i wynagrodzenie za pośrednictwem T. U.. Odbioru tak przekazanego wynagrodzenia powód nie kwitował. Świadek M. Ł., która u pozwanego pracodawcy rozliczała delegacje kierowców, naliczała listy płac oraz zajmowała się sprawami biurowymi, zeznała, że wynagrodzenie kierowcom wypłacała właścicielka firmy, a ona sporządzała listę płac. Z uwagi, że powód często wracał z trasy w godzinach wieczornych, kiedy biuro było już nieczynne, to nie podpisywał na bieżąco listy płac, obiecując, że przyjedzie i dopełni tych formalności. Ponadto świadek wyjaśniła, że w ciągu dnia, kiedy kierowcy jadą w trasę, to dostają pieniądze na spedycji w kopertach razem z kartami drogowymi. Wieczorami jest inaczej, bowiem kierowcy odbierają przygotowane pieniądze, w tym wynagrodzenie, od T. U.. Według wiedzy świadka powód nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń odnośnie rozliczania. Podczas nieobecności M. Ł. z uwagi na chorobę nowotworową zastępowała ją A. W., która zeznając w charakterze świadka potwierdziła, że powód przyjeżdżając do firmy w godzinach wieczornych po zamknięciu biura otrzymywał wynagrodzenie za pośrednictwem T. U., a brakujące podpisy na liście płac miały zostać przez niego uzupełnione. Świadek zwróciła uwagę, że gdy powód odchodził z pracy, to mówił, że rozlicza się za wrzesień, a firma nie ma wobec niego żadnych innych zaległości. Podczas uzupełniającego przesłuchania stron powód potwierdził, iż na dokumencie Rozliczenie podróży służbowej za okres od 1.04.2014r. do 31.08.2014r. widnieje jego podpis.

Po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy uznał, że Sąd pierwszej instancji dokonał nieprawidłowych ustaleń w zakresie otrzymania przez powoda wynagrodzenia i diet za sporny okres od kwietnia 2014r. do sierpnia 2014r. W ocenie Sądu drugiej instancji własnoręczny podpis powoda na dokumencie „Rozliczenie podróży służbowej” za okres od 1.04.2014r. do 31.08.2014r. potwierdza, że otrzymał on wszystkie należności z tego tytułu. Nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, że podpis powoda pod pieczątką o treści „Za wyżej wymieniony okres zostałem rozliczony z podróży służbowych. Należność została mi wypłacona” na zestawieniu jego należności nie oznacza, że powód otrzymał wszystkie należne mu kwoty wynikające z tego zestawienia. Wręcz przeciwnie, wskazuje to, że powodowi zostały wypłacone należności z tytułu podróży służbowych za sporny okres, co też potwierdził własnoręcznym podpisem na czytelnej pieczęci tekstowej.

Odnosząc się do kwestii zaległego wynagrodzenia za okres od kwietnia 2014r. do sierpnia 2014r., to obok wiarygodnych zeznań świadków potwierdzających okoliczność wypłaty powodowi wynagrodzenia i braku dopełnienia formalności poprzez podpisanie listy płac, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanej zawarte w treści apelacji, że kierowca nie kontynuowałby zatrudnienia u danego pracodawcy, gdyby przez tak długi czas nie otrzymywał wynagrodzenia. Kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego należało stwierdzić, że pracownik nie otrzymując od pracodawcy wynagrodzenia przez kilka miesięcy zaprzestałby wykonywania pracy. Powód tego zaś nie uczynił, w dalszym ciągu pracując jako kierowca u pozwanej, w tym również we wrześniu 2014r. i do rozwiązania umowy o pracę w dniu 2 października 2014r., który to okres nie został objęty żądaniem pozwu jako rozliczony w całości. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda, że nie otrzymał on wynagrodzenia za sporny okres, a pieniądze, które otrzymywał za pośrednictwem T. U. w maju-czerwcu 2014r. stanowiły zaległe wynagrodzenie za wcześniejsze miesiące, nie zaś bieżące wynagrodzenie. Zebrany w sprawie materiał dowodowy dał podstawy do uznania, że powód otrzymał od pozwanej wynagrodzenie oraz należności z tytułu podróży służbowej za sporny okres, przy czym pracodawca nie dopilnował, by zostały dopełnione formalności w postaci podpisania listy płac. Niemniej jednak brak formalnego potwierdzenia wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia, nie jest równoznaczny z tym, że powód rzeczywiście nie otrzymał w gotówce wszelkich spornych należności.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy ocenił żądanie A. K. (1) jako nieuzasadnione i na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo. Koszty sporządzenia opinii przez biegłą księgową w kwocie 1081,08 zł zostały przejęte na rachunek Skarbu Państwa. O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono zgodnie z wynikiem sprawy na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 i § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r. poz. 1804). Koszty procesu obejmowały koszty zastępstwa procesowego za drugą instancję w kwocie 2.025 zł oraz opłatę od apelacji w kwocie 30 zł.