Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2012 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt III U 367/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 3 marca 2011 r. w ten sposób , że przyznaje wnioskodawcy R. S. prawo do emerytury od dnia 23 lutego 2011 r.,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz wnioskodawcy R. S. 150 zł ( sto pięćdziesiąt złotych ) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego .

Sygn. akt III AUa 842/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3.03.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział

w R. odmówił R. S. ustalenia prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( j. t . Dz. U. z 2009 r. , nr 153 , poz.

1227 ) . Uzasadniając decyzję organ rentowy wskazał , że zgodnie z przepisem art. 16 ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji , warunkiem przyznania świadczeń emerytalno – rentowych , jest przedłożenie przez wnioskodawcę decyzji

o uznaniu za repatrianta .

R. S. odwołał się od powyższej decyzji domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury . Uzasadniając odwołanie wskazał , że 20.04.2004 r. uzyskał obywatelstwo polskie jako repatriant z Kazachstanu .

W dniu 18.10.2010 r. złożył wniosek o emeryturę , ale organ rentowy wydał decyzję odmowną ze względu na brak decyzji o uznaniu za repatrianta . Po wydaniu zaświadczenia przez Departament Obywatelstwa i Repatriacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie złożył wniosek o emeryturę . ZUS odmówił prawa do emerytury z powodu braku decyzji o uznaniu za repatrianta .

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji , wskazując na treść przepisów art. 16 ustawy

z 9.11.2000 r. o repatriacji oraz art. 6 ust 1 pkt 9 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS .

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 20 października 2011 r. oddalił odwołanie .

W motywach swojego rozstrzygnięcia Sąd ten podał bezsporne ustalenia faktyczne :

- Wnioskodawca R. S. , ur. (...) we L. złożył po raz pierwszy wniosek emerytalny w dn. 18.10.2010 r. Do wniosku dołączył dokumenty dotyczące zatrudnienia wraz z przekładem z języka ukraińskiego . Decyzją z dnia 22.12.2010 r. organ rentowy odmówił przyznania prawa do emerytury uzasadniając , iż wnioskodawca nie przedłożył decyzji o uznaniu za repatrianta. Posiadanie obywatelstwa polskiego przez repatrianta nie skutkuje nabyciem prawa do świadczenia . Od powyższej decyzji wnioskodawca nie złożył odwołania . W dniu 23.02.2011 r. R. S. złożył ponowny wniosek o emeryturę przedkładając dodatkowo zaświadczenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji z dnia

28.01.2011 r. stwierdzające , iż w związku z uzyskaniem przez zainteresowanego zgody na wydanie wizy repatriacyjnej i poświadczeniem obywatelstwa polskiego wnioskodawca posiada status repatrianta i przysługują mu wszystkie uprawnienia jakie przepisy prawa wiążą z uzyskaniem obywatelstwa polskiego

w drodze repatriacji .

Wnioskodawca udokumentował łącznie 33 lata , 11 miesięcy i 18 dni okresów zatrudnienia za granicą , nie zgłosił zastrzeżeń co do wyliczenia okresów zatrudnienia . Poza sporem było również to , że R. S. posiada obywatelstwo polskie jako repatriant na podstawie art. 4 ustawy z 9.11.2000 r.

o repatriacji . Powyższe poświadczył w dniu 20.07.2004 r. Wojewoda Podkarpacki.

W dniu 28.01.2011 r. zostało wydane zaświadczenie przez MSWiA Departament Obywatelstwa i Repatriacji stwierdzające , że w związku z uzyskaniem przez zainteresowanego zgody na wydanie wizy repatriacyjnej i poświadczeniem obywatelstwa polskiego w trybie art. 4 ustawy o repatriacji , pan R. S. posiada status repatrianta i przysługują mu wszelkie uprawnienia , jakie przepisy prawa wiążą z uzyskaniem obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji .

Wnioskodawca przyznał , iż nie uzyskał decyzji wojewody o uznaniu za repatrianta . Brak tej decyzji wyjaśnił w ten sposób , że nie uzyskał pouczenia , że taka decyzja będzie potrzebna . Przyczyną braku wymaganej decyzji jest wyłącznie brak odpowiedniego pouczenia w czasie , gdy wnioskodawca mógł złożyć wniosek o wydanie takiej decyzji .

Sąd zważył , iż zgodnie z przepisem art. 27 ustawy z dnia 17.12.1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura przysługuje ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1.01.1949 r. ,jeżeli spełnili łącznie następujące warunki :

1.  osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet

i 65 lat dla mężczyzn ,

2.  mają wymagany okres składkowy i nieskladkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn .

R. S. ukończył 65 rok życia z dniem 14.02.2009 r.

Przepis art. 6 ust 1 pkt 9 cytowanej wyżej ustawy emerytalno – rentowej stanowi , że okresami składkowymi są również okresy zatrudnienia za granicą osób , które w tym czasie nie były obywatelami polskimi , jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22.07.1944 r. i zostały uznane za repatriantów . Natomiast zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji ( tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. , nr 53 , poz. 532 ) za repatrianta może być uznana osoba , która spełnia łącznie następujące warunki :

1.  jest polskiego pochodzenia ,

2.  przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium , o którym mowa w art. 9 ustawy ,

3.  nie zachodzą wobec niej okoliczności , o których mowa w art. 8 ustawy ,

4.  przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z pobieraniem nauki w szkole wyższej na podstawie przepisów o podejmowaniu i odbywaniu studiów przez osoby nie będące obywatelami polskimi ,

5.  złoży wniosek do wojewody w terminie 12 miesięcy od ukończenia szkoły wyższej .

Zgodnie z przepisem art. 16 ust 4 cytowanej wyżej ustawy decyzja o uznaniu za repatrianta osoby , o której mowa w ust 1 powoduje , że przy ustaleniu prawa tej osoby do świadczeń emerytalnych i rentowych oraz ich wysokości w Rzeczypospolitej Polskiej okresy zatrudnienia za granicą uwzględnia się jako okresy składkowe .

W uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2008 r. I UZP 6/08 stwierdzono , że „przy ustalaniu prawa do emerytury warunkiem niezbędnym uwzględnienia okresu składkowego wymienionego w art. 6 ust 1 pkt 9 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach jest – po wejściu w życie ustawy z 9.11.2000 r. o repatriacji , przedstawienie przez wnioskodawcę decyzji o uznaniu go za repatrianta w oparciu o art. 16 ust 4 ustawy”.

Sąd w pełni podzielił stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wymienionej uchwale oraz stwierdził , że w postępowaniu o przyznanie świadczenia przysługującego na podstawie ustawy emerytalno – rentowej można uznać okresy zatrudnienia ubezpieczonego za granicą za okresy składkowe , jedynie pod warunkiem , że osoba ubiegająca się o to zaliczenie została uznana za repatrianta w postępowaniu na podstawie przepisów ustawy o repatriacji. Dopiero taka decyzja powoduje , że przy ustalaniu prawa tej osoby do świadczeń emerytalnych i rentowych oraz ich wysokości w Rzeczypospolitej Polskiej , okresy zatrudnienia za granicą uwzględnia się jako okresy składkowe .

Ponieważ wnioskodawca nie przedstawił decyzji o uznaniu go za repatrianta wydanej na podstawie przepisu art. 16 ust 4 ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji w ocenie Sądu Okręgowego nie można zaliczyć do okresów składkowych jego okresów zatrudnienia za granicą .

W apelacji od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wnioskodawca R. S. zarzucił :

1) naruszenie przepisów prawa materialnego , w szczególności :

- art. 6 ust 1 pkt 9 Ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach w zw.

z art. 16 Ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji przez przyjęcie , że wnioskodawca nie spełnia przesłanek do przyznania mu prawa do emerytury , albowiem nie przedstawił decyzji o uznaniu go za repatrianta wydanej na podstawie art. 16 ustawy o repatriacji , w sytuacji gdy niedochowanie terminu wskazanego w art. 41 ustawy o repatriacji nie wyłącza uprawnienia repatrianta ( wnioskodawcy ) do zaliczenia okresów pracy za granicą jako okresów składkowych w polskim systemie emerytalno – rentowym . Wnioskodawca jak wynika z załączonego do akt sprawy pisma Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28.01.2011 r. posiada status repatrianta , a pozyskanie decyzji jest jedynie czynnością formalną ,

2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia a sprowadzający się do błędnego przyjęcia , iż wnioskodawcy nie przysługuje prawo do emerytury albowiem brak jest decyzji o uznaniu wnioskodawcy za repatrianta , podczas gdy związanie sądu powszechnego decyzją administracyjną nie jest zawsze bezwzględne . Wnioskodawca nabył z mocy prawa obywatelstwo polskie na podstawie ustawy z dnia 15.02.1962 r. o obywatelstwie polskim jako repatriant i prawa tego nie utracił w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji w szczególności art. 41 tej ustawy .

Apelacja zawiera wniosek o :

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania , względnie

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Tarnobrzegu do ponownego rozpoznania .

W uzasadnieniu apelacji wskazano , że Sąd I instancji błędnie przyjął , że tylko i wyłącznie decyzja o uznaniu wnioskodawcy za repatrianta może stanowić postawę do zaliczenia zatrudnienia za granicą do okresów składkowych . Wnioskodawca bowiem na podstawie ustawy z dnia 15.02.1962 r. o obywatelstwie polskim , nabył z mocy prawa obywatelstwo polskie jako repatriant i prawa tego nie utracił w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 9.11. 2000 r. o repatriacji w szczególności art. 41 tej ustawy na co zwrócił uwagę SN w postanowieniu z dnia 23.07.2008 r. , sygn. akt I UK 12/2008 ( Izba Pracy Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych ) .

Wnioskodawca jak wynika z załączonego do akt sprawy zaświadczenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28.01.2011 r. posiada status repatrianta a pozyskanie decyzji jest jedynie czynnością formalną i nie powinno skutkować przyjęciem , że nie można zaliczyć zatrudnienia wnioskodawcy za granicą do okresów składkowych . Poza tym wnioskodawca nabył

z mocy prawa obywatelstwo polskie jako repatriant na podstawie przepisów ustawy z dnia 9.11.2000 r. o repatriacji .

Organ rentowy nie odniósł się do treści apelacji .

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje :

Przedmiotem sporu było uprawnienie wnioskodawcy R. S. do świadczenia emerytalnego na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS .

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji odmownej stwierdził brak spełnienia przez wnioskodawcę ustawowej przesłanki dotyczącej wykazania co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych powołując treść art. 16 ust 4 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji i art. 6 ust 1 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , zgodnie z którymi zdaniem ZUS , jedynie decyzja

o uznaniu za repatrianta , umożliwia zaliczenie zatrudnienia za granicą jako okresów składkowych osobom , które nie były obywatelami polskimi i powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było to , że 67 letni wnioskodawca R. S. złożył w ZUS 23.02.2011 r. wniosek o emeryturę .

Organ rentowy uznał za wykazane przez niego 33 lat 11 miesięcy i 18 dni okresów zatrudnienia w b. ZSRR i Ukrainie .

Wojewoda Podkarpacki 20 lipca 2004 r. poświadczył obywatelstwo polskie wnioskodawcy jako repatrianta na podstawie art. 4 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji .

Wnioskodawca więc , jako osoba przybywająca do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji nabył obywatelstwo polskie

z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy ( 20.04.2004 r. )

Wnioskodawca nie uzyskał decyzji o uznaniu za repatrianta ponieważ nie złożył takiego wniosku do dnia 31.12.2001 r. w trybie art. 41 ustawy o repatriacji ( nie było go jeszcze w Polsce ) .

Przedłożył natomiast zaświadczenie z dnia 28.01.2011 r. wydane w trybie art. 217 § 1 pkt 2 k. p. a. przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Departament Obywatelstwa i Repatriacji zgodnie z którym m.in.

„w związku z uzyskaniem przez Zainteresowanego zgody na wydanie wizy repatriacyjnej i poświadczenie obywatelstwa polskiego w trybie art. 4 ustawy

o repatriacji poświadczono , że R. S. posiada status repatrianta

i przysługują mu wszelkie uprawnienia jakie przepisy prawa wiążą z uzyskaniem obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji” .

Zarówno organ rentowy w spornej decyzji , jak i Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok stwierdziły , że skoro wnioskodawca nie przedstawił decyzji

o uznaniu go za repatrianta wydanej na podstawie przepisu art. 16 ust 4 ustawy z 9 listopada 2000 r. o repatriacji , to okresów jego zatrudnienia za granicą nie można zaliczyć do okresów składkowych zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 9 ustawy

o emeryturach i rentach z FUS .

Sąd Apelacyjny nie podziela powyższego stanowiska .

Należy zwrócić uwagę na to , że art. 16 ustawy o repatriacji dotyczy podmiotowo wyłącznie osób przybyłych do kraju na podstawie zezwolenia w związku

z pobieraniem nauki w szkole wyższej , dlatego też art. 16 ust 1 pkt 5 zawiera termin w którym należy się zwrócić z wnioskiem do wojewody o wydanie decyzji o uznaniu za repatrianta – „w terminie 12 miesięcy od ukończenia szkoły wyższej” . Przepis ten , ani w/w termin nie ma zastosowania do wnioskodawcy .

Natomiast art. 41 ust 1 ustawy o repatriacji , który jest przepisem przejściowym , przedmiotowo dotyczy tych repatriantów , którzy nabyli obywatelstwo polskie przed dniem 1 stycznia 2001 r. , nie w trybie repatriacji lecz na podstawie aktu administracyjnego o nadaniu obywatelstwa polskiego po

uprzednim zamieszkiwaniu w kraju . Wówczas decyzja administracyjna o uznaniu za repatrianta dotyczyła samego statusu repatrianta i związanych z tym uprawnień . Przez przewidzianą w tym przepisie instytucję „uznania za repatrianta” ustawodawca chciał uporządkować status wcześniejszych repatriantów , na co wskazuje krótki 12-nasto miesięczny termin do złożenia wniosku

o uznanie za repatrianta ( do dnia 31 grudnia 2001 r. ) .

Przepis ten również nie dotyczy wnioskodawcy , który nabył obywatelstwo polskie jako repatriant na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji wjeżdżając do RP w roku 2004 .

Zatem zarówno art. 16 ust 1-4 ustawy o repatriacji jak i art. 41 tej ustawy nie mają zastosowania w stanie faktycznym niniejszej sprawy .

Ponieważ ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji , nie przewiduje żadnego innego trybu występowania do wojewody z wnioskiem o wydanie decyzji

o uznanie za repatrianta , wnioskodawca wystąpił do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych – Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji o wydanie zaświadczenia o nabyciu statusu repatrianta w postępowaniu administracyjnym o wydanie zgody na wydanie wizy repatriacyjnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach , a następnie wjazdu do kraju na podstawie wizy i nabycia obywatelstwa polskiego na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji.

W/w Urząd w dn. 28.01.2011r. w trybie art. 217 § 2 ust 2 k. p. a. wydał wnioskodawcy żądane zaświadczenie , potwierdzając jego status repatrianta .

Zaświadczenie wydane w tym trybie jest urzędowym poświadczeniem określonych faktów lub stanu prawnego potwierdzającym istnienie uprawnienia… przyznanego lub potwierdzonego wcześniej w decyzji , bądź innym indywidualnym akcie prawnym . Jako dokument urzędowy zaświadczenie korzysta z domniemania prawdziwości oraz domniemania zgodności z prawdą oświadczenia organu od którego dokument pochodzi ( por. wyrok NSA z dn. 18.03.2011 r. I OSK 1898/10 LEX 107 9721 ) .

W ocenie Sądu Apelacyjnego wnioskodawca przedłożył organowi rentowemu dokument urzędowy potwierdzający przyznanie nadanego wnioskodawcy statusu repatrianta we wcześniej wydanych decyzjach i aktach administracyjnych wskazanych w tym zaświadczeniu .

Zaświadczenie to , wypełnia zatem warunek ustawowy „uznania za repatrianta” przewidziany w treści art. 6 ust 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych .

Na marginesie dodać wypadnie , że uchwała SN z dnia 11 grudnia 2008 r. I UZP 6/08 na którą powołał się Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku , wydana została w odmiennym stanie faktycznym , gdzie z uwagi na datę nabycia obywatelstwa polskiego do wnioskodawczyni, zastosowanie znajdował art. 41 ustawy o repatriacji oraz konsekwencje wynikające z niezachowania terminu przewidzianego tym przepisem do złożenia wniosku o uznanie za repatrianta .

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uznał , że wnioskodawca R. S. w dniu złożenia wniosku emerytalnego do ZUS , spełnił wszystkie przewidziane w treści art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS , warunki do nabycia prawa do emerytury i dlatego z mocy art. 386 § 4 k. p. c. zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego i orzekł co do istoty sprawy .

Orzeczenie o kosztach wydano na podstawie art. 98 k. p. c. w zw.

z § 13 ust 1 pkt 2 Rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.

w sprawie opłat za czynności adwokackie…. ( Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.) oraz art. 36 ustawy z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. z 2006 r. Nr 126 poz. 876 ) .