Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Skarbowi Państwa-Prezydentowi Miasta (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 8 marca 2013 r., sygn. akt II C 51/11,

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. o tyle, że zasądzoną nim kwotę 12 074,31 złotych obniża do kwoty 6 500 (sześć tysięcy pięćset) złotych i w punkcie 3. w ten sposób, że zasądza od powódki na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 7 200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem kosztów procesu;

2)  oddala apelację pozwanego w pozostałej części;

3)  oddala apelację powódki;

4)  zasądza od powódki na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 5 484,67 (pięć tysięcy czterysta osiemdziesiąt cztery i 67/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 680/13

UZASADNIENIE

J. S. w pozwie przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta (...) wniosła o zasądzenie kwoty 557.793,21 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa z tytułu odszkodowania za zwłokę pozwanego w złożeniu oświadczenia woli w sprawie wykupu przez Skarb Państwa udziałów we własności nieruchomościach posiadanych przez powódkę . Uzasadniając swoje żądanie wskazała, iż na skutek uchylania się przez pozwanego od dokonania wykupu nieruchomości powódki pomimo istnienia takiego obowiązku wynikającego z ustawy i prawomocnych wyroków potwierdzających ten obowiązek, w majątku powódki powstała szkoda w postaci zwiększenia pasywów w jej majątku , w szczególności o kwotę odsetek naliczonych w okresie dochodzenia wykupu od zaległych zobowiązań powódki, a także narażeniu jej na dodatkowe koszty wykupu nieruchomości i prowadzonych postępowań sądowych. Wedle stanowiska strony powodowej, gdyby pozwany wykupił nieruchomość niezwłocznie po uwzględnieniu czasu koniecznego od otrzymaniu wezwania powódki z dn. 27 kwietnia 2001 r. do zawarcia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego, powódka nie opóźniałaby się z zapłatą należności na rzecz ZUS, (...) oraz (...) Sp. z o.o., a zatem zwłoka pozwanego trwa od 2001 r. i pozostaje w związku przyczynowym z powstaniem obowiązku zapłaty przez powódkę odsetek, kosztów egzekucyjnych, kosztów upomnień i kosztów procesu na rzecz wskazanych wyżej podmiotów. Na szkodę w wysokości 557.793,21 złotych, wyrządzoną wskutek dziewięcioletniej zwłoki Skarbu Państwa z wykupem nieruchomości składają się: naliczone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w C. odsetki za zwłokę w kwocie 393.398,60 zł., koszty upomnień w kwocie 580,80 zł., koszty egzekucyjne w kwocie 23.178,4 zł. oraz opłata dodatkowa naliczona za brak dyscypliny płatniczej w kwocie 25.300,00 złotych w wysokości -w sumie 442.457,80 zł., odsetki zwykłe i karne od kredytu naliczone przez (...) S.A. za okres od l stycznia 2001r. do 12 lipca 2010 r. w wysokości 47.261,82 zł. i 5.281,2 USD, koszt sporządzenia aktu notarialnego z dnia 12 listopada 2009r., w wysokości 6.500,08 zł., koszty egzekucyjne naliczone przez organ egzekucyjny - Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. w wysokości 19.463,74 zł., odsetki ustawowe od kwoty 50.319.94 zł. zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 15 września 2007r., sygn. akt V GC 197/07 na rzecz (...) Sp. z o.o. za okres od dnia 13 czerwca 2007 r. do dnia wezwania w wysokości 21.785,09 złotych oraz koszty procesu w kwocie 4.246,złotych.

W piśmie procesowym z dn. 5 lipca 2011 roku powódka ograniczyła żądanie pozwu do kwoty 417.256,21 zł , tj. o kwotę 140.536 zł stanowiącą równowartość odsetek naliczonych powódce przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Urząd Skarbowy za okres od marca 2000r. do 12 stycznia 2001 r. oraz sprecyzowała, iż dochodzi odszkodowania tylko za odsetki naliczone począwszy od dnia 13 stycznia 2001r.

Natomiast w piśmie z dn. 28 listopada 2012 r. pełnomocnik powódki wniósł – nie podając żadnego wyjaśnienia w tym przedmiocie - o zasądzenie innych kwot niż wskazywane wcześniej , a mianowicie: tytułem kosztów egzekucyjnych naliczonych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. zamiast wcześniej żądanej sumy 19.463,74 złotych – kwoty 20.008,40 zł, z tytułu odsetek naliczonych przez (...) kwoty 63.307,68 zł , zamiast wcześniej żądanej sumy 47.261,82 zł i z tytułu odsetek od sumy zasądzonej na rzecz (...) Spółki (...) za okres od 13 czerwca 2007 r. do dnia wezwania kwoty 26.031,09 zł w miejsce wcześniej żądanej sumy 21.785,09 zł

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta (...), zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie powództwa kwestionując powództwo tak co do zasady, jak i co do wysokości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Po wskazaniu przez powódkę norm art. 417 kc i art. 415 kc jako podstaw prawnych roszczenia , pozwany podniósł zarzut przedawnienia na zasadzie art. 442 ¹ kc podnosząc , że szkoda i jej wysokość były powódce znane zanim zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 lipca 2008r. I ACa 1824/06 . Także odnosząc się do wywodów strony powodowej z pisma datowanego 12.9.2011 r. pozwany wskazał, że skoro powódka twierdzi , iż zwłoka pozwanego z wykonaniem zobowiązania trwa od 13 stycznia 2001 r. , to trzyletni termin przedawnienia upłynął przed wniesieniem pozwu.

Sąd Okręgowy ustalił następujące okoliczności:

J. S. zwróciła się pismem z dnia 14 listopada 2000 r. do Prezydenta Miasta (...) z wnioskiem o zamianę posiadanych przez nią gruntów w obrębie (...) ozn. nr (...), (...), (...) objętych lasem ochronnym na inne grunty będące własnością Skarbu Państwa lub Urzędu Miasta (...). Nie określiła ceny wykupu nieruchomości. W kolejnym piśmie z dnia 27 kwietnia 2001 r. powódka ponowiła żądanie wykupu nieruchomości, również nie określając ceny wykupu, oraz przedstawiła ewentualne żądanie zamiany gruntów na inne, nie objęte ograniczeniami i utrudnieniami w korzystaniu. Po upływie prawie roku od pierwszego wezwania, w piśmie z dnia 16 sierpnia 2001 r. powódka zasugerowała cenę wykupu nieruchomości – kwotę 2.720.950,- zł. Wobec odmowy zadośćuczynienia jej roszczeniom, w dniu 16 sierpnia 2001 r. powódka wniosła do sądu pozew, którego przedmiotem było żądanie złożenia przez Skarb Państwa oświadczenia woli w sprawie wykupu udziałów w nieruchomościach, za określoną cenę oraz żądanie zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz powódki kwoty 2.720.950,00 złotych, stanowiącej równowartość sumy ceny zakupu udziału w obu nieruchomościach. Postępowanie w sprawie zakończone zostało wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2006 r., sygn. akt 645/01/5, w którym nakazano pozwanemu, by w terminie miesiąca od uprawomocnienia się wyroku złożył oświadczenie woli, mocą którego kupi od powódki udziały w przedmiotowych nieruchomościach za cenę 104.500 zł. Wyrok ten został zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 lipca 2008 r., sygn. akt I ACa 1824/06. w zakresie ceny wykupu nieruchomości , która określona została na sumę 1.197.218 złotych.

Z uwagi na niezłożenie przez Skarb Państwa oświadczenia woli w przedmiocie zakupu wyżej wymienionych udziałów we współwłasności nieruchomości w wyznaczonym przez Sąd terminie , po wezwaniu pozwanego przez pełnomocnika powódki pismem z dn. 3 lipca 2009r. do stawienia się celem zawarcia nakazanej umowy, powódka w dniu 12 listopada 2009r., przedstawiając prawomocne orzeczenie sądu, działając na podstawie art. 64 k.c. złożyła przed notariuszem R. C. (akt notarialny, rep. (...)) oświadczenie o sprzedaży Skarbowi Państwa będących przedmiotem sporu udziałów w nieruchomościach, za łączną cenę 1.197.218,00 zł, po czym wezwała pozwanego do zapłaty ceny nabycia nieruchomości. Wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnej wyniosło 6.500 zł. Wynikiem braku odpowiedzi na powyższe wezwanie było wniesienie przez powódkę do Sądu Okręgowego w Katowicach pozwu o zapłatę. W dniu 16 lutego 2010 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, sygn. akt II Nc 8/10, w którym nakazano pozwanemu by zapłacił na rzecz powódki kwotę 1.197.218,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 sierpnia 2008r. do dnia zapłaty, kosztami sądowymi oraz kosztami zastępstwa procesowego. Wyrokiem z dnia 6 lipca 2010r., sygn. akt II C 141/10, Sąd Okręgowy w Katowicach przedmiotowy nakaz zapłaty utrzymał w mocy w całości. Od powyższego wyroku pozwany wniósł apelację zaskarżając go w części, tj. co do kwoty 404.221,10 złotych. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dn. 9 lutego 2011 roku, sygn. akt I ACa 893/10, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił nakaz zapłaty i zasądził od Skarbu Państwa na rzecz J. S. kwotę 1.197.218 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 listopada 2009r., zasądził na rzecz powódki zwrot kosztów zastępstwa procesowego, natomiast w pozostałej części powództwo oddalił.

Bezspornym było, że powódka od 1989-1990 r. do 2006 r. prowadziła piekarnię ze sklepem piekarniczym w K. (...). W latach 1994, 1995 zawarła ona umowy kredytowe z poprzednikiem prawnym (...) na zakup maszyn i nowe punkty sprzedaży. Były to kredyty odnawialne w rachunku bieżącym. Pod koniec lat 90-tych powódka zaczęła mieć problemy z płynnością finansową swej działalności gospodarczej. Sprzedała dom mieszkalny i potem nie dysponowała już majątkiem, który mógłby posłużyć do spłaty należności fiskalnych i bankowych.

Zaległości powódki wobec Urzędu Skarbowego w S. według stanu na dzień 8 lutego 2010 roku wynosiły 404.220,10 zł., w tym należność główna 233.435,90 zł, odsetki 150.365,10 zł , koszty upomnienia 410,70 zł , koszty egzekucyjne : 20.008,40 zł. Przedmiotowe zadłużenie dotyczyło zaległości za okres od sierpnia 2003 roku. Opóźnienie powódki w spłacie bankowego kredytu inwestycyjnego udzielonego na potrzeby remontu i modernizacji prowadzonej przezeń piekarni rozpoczęło się w okresie od listopada 2000 roku. Według stanu na dzień 8 listopada 2010 roku przedmiotowy kredyt, jak również naliczone odsetki karne i zwykłe zostały spłacone. Odsetki zwykłe i karne za czas od 1 stycznia 2001 r. do 12 lipca 2010 r. wyniosły 47.261,82 zł i 5.281,20 USD , natomiast za okres od 13 listopada 2009 r. do 12 lipca 2010 r. – kwotę 1.416,37 zł..

Wyrokiem z dn. 25 września 2007 r., sygn. akt V GC 197/07 Sąd Rejonowy w Zabrzu zasądził od J. S. na rzecz (...) sp. z o.o. w W. kwotę 50.319,94 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2007 r. oraz koszty procesu w wysokości 4.246 zł z tytułu należności za gaz ziemny. Zadłużenie powódki obejmowało należności za faktury począwszy od czerwca 2004 r. Mocą decyzji z dn.16 lipca 2004 r. ZUS w C. wymierzył powódce dodatkową opłatę z tytułu nieopłaconych składek z okres od marca-kwietnia 2000r. do kwietnia 2004 r. w wysokości 25.300zł. Z pisma ZUS w C. datowanego 4 listopada 2010 r. wynika , że na dzień 13 lipca 2010 r. powódka miała wobec Zakładu zadłużenie z tytułu składek w wysokości 164.813,40 zł , z tytułu odsetek w wysokości 233.115,60 zł ,z tytułu upomnień w wysokości 213,60 zł i z tytułu kosztów egzekucyjnych w wysokości 23.178,40 zł.

Bezspornym było , że w dniu 13 lipca 2010 r. pozwany wykonał na konto pełnomocnika powódki przelew kwoty 322.067,39 zł . Równocześnie Urząd Miasta (...) przekazał na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. oraz Urzędu Skarbowego w S. kwoty odpowiednio 421.521,00 zł i 414.133,10 zł. Ponadto dokonał wpłaty kwoty 39.496,51 złotych na rzecz (...) z tytułu zadłużenia kredytowego powódki. Przedmiotowa nabyta przez Skarb Państwa nieruchomość obciążona była na rzecz (...) hipoteką umowną kaucyjną do sumy 50.000 zł. Płatności na rzecz ZUS oraz US dokonane zostały w związku z tym, że Naczelnik US w S. oraz Dyrektor ZUS w C. dokonali zajęcia prawa majątkowego - wierzytelności powódki stosunku do Skarbu Państwa. Pismem z dn. 24 grudnia 2010 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 557.793,21 złotych stanowiącej równowartość szkody wynikłej ze zwłoki Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta (...) w wykonaniu obowiązku wykupu udziałów powódki w przedmiotowych nieruchomościach.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy wskazał, że powódka wywodziła swe roszczenie wobec pozwanego przede wszystkim z deliktu, powołując się na art. 417 kc co do okresu od 1 września 2004 r. , a w okresie wcześniejszym na art. 415 kc. Natomiast w pozwie oraz w piśmie z dn. 29 września 2011 r. powódka powołała się na art. 477 kc jako podstawę prawną odpowiedzialności odszkodowawczej podnosząc, że od 2001 r. pozwany był w zwłoce z wykonaniem obowiązku wykupu nieruchomości i zapłaty ceny.

W pierwszej kolejności ocenić należało zasadność zarzutu przedawnienia. Dla jego uzasadnienia pozwany powołał się na dyspozycję art. 442 ^{( 1)}§ 1 kc, zgodnie z którym roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W tym kontekście stwierdził Sąd Okręgowy, że roszczenie o charakterze deliktowym istotnie jest przedawnione. Powódka wskazała jako czyn niedozwolony Skarbu Państwa-Prezydenta Miasta (...) fakt , że nie dokonał wykupu nieruchomości niezwłocznie po wezwaniu go do tego przez powódkę pismem z dnia 27 kwietnia 2001 r., przez co uchybił ustawowemu obowiązkowi takiego wykupu i stwierdziła jednoznacznie , że zwłoka pozwanego trwa od 13 stycznia 2001 r. W piśmie z dn. 29 września 2011 r. strona powodowa stwierdziła natomiast, że zwłoka pozwanego z wykonaniem zobowiązania trwa od 14 listopada 2000 r., gdy po raz pierwszy powódka wezwała go do wykupu. Równocześnie, jako swą szkodę powódka wskazuje odsetki od niezapłaconych przez nią należności naliczane od stycznia 2001r., co przesądza o czasie powzięcia przez nią wiadomości o szkodzie. Pozew wniesiono natomiast dnia 2 lutego 2011r.

Niezależnie od przedawnienia, oparcie roszczenia pozwu na przepisach dotyczących czynów niedozwolonych było chybione. Zarzut powódki odnosił się do przesłanki niezgodnego z prawem zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej (art. 417 kc). Zaniechanie takie ma miejsce w sytuacji , gdy organowi Skarbu Państwa można przypisać obowiązek określonego działania, a niepodjęcie określonej aktywności kwalifikuje się jako bezprawne. W niniejszym przypadku nie ma podstaw by przyjąć, że pozwany popełnił delikt polegający na niewykonaniu obowiązku ustawowego. Wbrew twierdzeniom strony powodowej , z treści art. 84 archiwalnej obecnie ustawy z dn. 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz.U. z 1980 r. Nr 3,poz.6 ze zm.) nie wynikała bezwzględna powinność Prezydenta Miasta (...) dokonania wykupu nieruchomości za cenę wskazaną przez właściciela. Przepis ten brzmiał. „ Właściciel nieruchomości położonej w strefie ochronnej (art. 71 ust. 1) lub na obszarze objętym ochroną, o której mowa w art. 72, albo na terenach zieleni miejskiej lub w obrębie parku wiejskiego może żądać wykupu lub zamiany nieruchomości na inną, jeżeli korzystanie z niej w sposób dotychczasowy byłoby związane z istotnymi ograniczeniami lub utrudnieniami. W sprawach wykupu lub zamiany nieruchomości, o której mowa w ust. 1, właściwy jest terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. Cenę wykupu ustala się i wypłaca według zasad określonych w przepisach o wywłaszczaniu nieruchomości. Koszty nabycia lub zamiany nieruchomości ponosi jednostka organizacyjna określona przez terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.”Zaznaczyć należy, że w stosunkach pomiędzy stronami sporna była sama zasada, a w sprawie IIC 645/01 o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli pozwany podnosił szereg zarzutów co do podstaw prawnych swej odpowiedzialności, co zostało przesądzone dopiero w wyroku wstępnym z dnia 5 marca 2003r. wydanym w tamtym procesie. Oceny prawnej sądów dwóch instancji wymagała także kwestia , w odniesieniu do jakich reguł należy wyliczyć cenę wykupu. Nie ulega wątpliwości, że o ile nieruchomość spełnia przesłanki z art. 84 archiwalnej dawnej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, wykup powinien nastąpić, i w tym zakresie po stronie właściwego organu istnieje obowiązek ustawowy. Uprawnienie właściciela nieruchomości wynikające z rzeczonego przepisu nie obejmuje jednak zbycia za cenę arbitralnie przez niego określoną . Całkowicie słuszne były wywody strony pozwanej przedstawione w odpowiedzi na pozew o tym, że powstała pomiędzy stronami na podstawie rzeczonego przepisu relacja ma charakter cywilnoprawny i dlatego jego realizacja musi przybrać formę umowy kupna-sprzedaży. Sąd Okręgowy w pełni podzielił pogląd NSA w Rzeszowie 2 22.9.1005 r. sygn. akt S.A./Rz 18/95 , iż „regulowany w art. 84 ust. 1 ustawy z 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska wykup nieruchomości znajdującej się w strefie ochronnej wyznaczonej na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy, może być zrealizowany wyłącznie na podstawie umowy sprzedaży, a zatem czynności cywilnoprawnej.”(LEX nr 24710). Także Sąd Najwyższy w wyroku wydanym w sprawie V CSK 470/08 stwierdził jednoznacznie , że „Z brzmienia art. 84 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska wynika , że cenę zakupu ustala się i wypłaca według zasad określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. Z tego względu nie może być wiążące wskazanie ceny wykupu w pozwie”.

Powyższe wnioski o braku podstaw odpowiedzialności deliktowej pozwanego prowadzą w konsekwencji do stwierdzenia , że także powołane wyżej wywody strony powodowej o pozostawaniu przez pozwanego w zwłoce od chwili wezwania go do wykupu przedmiotowej nieruchomości , były całkowicie niezasadne .

Powódka powoływała się w swych wywodach zamiennie także na inne reżimy odpowiedzialności pozwanego, przywołując przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz art. 477 §1 kc , czyli kontraktową podstawę roszczenia.

Wskazywanie na art. 405 kc dla poparcia żądań pozwu było całkowicie chybione. Okoliczności faktyczne sprawy nie odpowiadają przesłankom bezpodstawnego wzbogacenia polegającego na tym , że w razie uzyskania bez podstawy prawnej korzyści majątkowej kosztem innej osoby, bezpodstawnie wzbogacony obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Żadne tego rodzaju przesunięcie majątkowe pomiędzy stronami nie miało miejsca .

Zdaniem Sądu, podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego można natomiast upatrywać w przepisach regulujących skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art.471 kc i nas.).

Adekwatne było wskazanie przepisu art. 477 § 1 kc, który stanowi, że w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

Dopiero w wyroku z dnia 14 lipca 2008r. w sprawie I ACa 1824/06 Sąd Apelacyjny w Katowicach przesądził , za jaką konkretną cenę wskazaną w tym orzeczeniu ma nastąpić nabycie udziałów powódki. Do powstania obowiązku obligacyjnego pozwanego doszło po spisaniu aktu notarialnego przed notariuszem R. C. w dniu 12 listopada 2009 r. zawierającego oświadczenie powódki o sprzedaży i wezwaniu pozwanego do zapłaty ceny , co nastąpiło w piśmie z dn. 17 listopada 2009 r. Pogląd Sądu Okręgowego w pełni pokrywał się z oceną prawną wyrażoną w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 lutego 2011r., sygn. akt I ACa 893/10 który podniósł, że prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie (art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.). Jeżeli więc oświadczenie to ma stanowić składnik umowy, jaka ma być zawarta pomiędzy stronami, do zawarcia tej umowy konieczne jest złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez drugą stronę z zachowaniem wymaganej formy. Nie dotyczy to wypadków, gdy sąd uwzględnia powództwo o stwierdzenie obowiązku zawarcia umowy całkowicie zgodnie z żądaniem powoda; w takich wypadkach orzeczenie sądu stwierdza zawarcie umowy i zastępuje tę umowę. Jak wskazanym zostało wielokrotnie, w stosunkach pomiędzy stronami taki wypadek nie zachodził, gdyż sądy obu instancji zobowiązujące Prezydenta Miasta (...) do złożenia oświadczenia woli nie uwzględniły w całości żądania powódki co do ceny zakupu; były one o wiele wyższe. Nie mogło zatem być mowy o tym, aby orzeczenia te zastępowały oświadczenia woli stron, taki skutek odniosły bowiem tylko do wymaganego i niezłożonego oświadczenia pozwanego. Powódka winna była zatem złożyć własne oświadczenie woli w formie aktu notarialnego, wymaganej dla czynności sprzedaży nieruchomości – i tak uczyniła. W konkluzji, Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził : „Do tego wykupu doszło dopiero z chwilą złożenia oświadczenia przez powódkę o sprzedaży pozwanemu udziałów w nieruchomości i z tą chwilą powódka mogła się domagać zapłaty.” Niezależnie od akceptacji tego poglądu, Sąd Okręgowy był nim związany, a to dlatego , że zgodnie z zasadą mocy wiążącej prawomocnego wyroku, miał on charakter prejudycjalny. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Określone w nim związanie stron, sądów, innych podmiotów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (vide wyrok Sądu Najwyższego z 23.6.2009 r. IIPK 302/08 ,LEX nr 513001).

Powódka wezwała Prezydenta Miasta (...) do uiszczenia ceny zakupu udziałów w nieruchomości pismem z dn. 17.11.2009 r. , gdzie zakreślony został 7-dniowy termin zapłaty. Tak więc, zwłoka pozwanego rozpoczęła się z dniem 24 listopada 2009 r.

Zdaniem Sądu, można było przyjąć istnienie związku przyczynowego pomiędzy tą zwłoką a szkodą powódki w postaci powstania po jej stronie należności odsetkowych od tych należności i na rzecz tych instytucji które wskazane zostały w pozwie. Gdyby bowiem powódka otrzymała od pozwanego w terminie zapłatę za zbyte udziały w nieruchomości , dysponowałaby środkami na zapłatę w tym czasie swego zadłużenia wobec ZUS, (...), Urzędu Skarbowego i (...) Spółki (...). Nie ma powodu, aby twierdzić, że długów tych by nie spłaciła mimo posiadania pieniędzy. Okoliczność taka nie została wykazana. Byłoby to sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego.

Z zeznań powódki wynika, że w okresie zwłoki pozwanego ze spełnieniem świadczenia nie dysponowała pochodzącymi z innych źródeł środkami pieniężnymi, aby uregulować długi. Pod koniec lat 90-tych jej przedsiębiorstwo utraciło płynność finansową, w 2000 r. sprzedała dom by spłacić zobowiązania, a potem już nie miała żadnych cennych składników majątkowych, poza wierzytelnością o wykup lasu ochronnego, która była przedmiotem sporu z Prezydentem Miasta (...). Powyższe potwierdza zaistnienie przesłanki z art. 361 § 1kc.

Kolejną kwestią podlegającą rozważeniu było to, jak długo pozwany był w zwłoce wobec powódki . Nie było pomiędzy stronami sporu co do faktu spłaty przez pozwanego w dniu 13 lipca 2010 r. długu powódki w (...) oraz przekazania kwoty oraz przelewu kwoty 322.067,39 zł. Strona powodowa wywodziła natomiast, że nie ma pewności, czy suma 421.521zł przekazana w tejże dacie z rachunku Urzędu Miasta w K. doprowadziła do zaspokojenia ZUS. Pełnomocnik powódki wskazał, że „szkoda powódki polega na tym, że została obciążona zobowiązaniem wobec ZUS i US w określonej wysokości, a nie na tym, że powódka faktycznie taki dług zapłaciła, nie na tym , że powódka faktycznie taki dług ma. Taki dług na powódce ciąży” (k.163). Wątpliwości powódki wynikały z tego, że przelewy dokonane w dniu 12 lipca 2010 r. na rzecz Urzędu Skarbowego i ZUS nastąpiły z rachunku bankowego Urzędu Miasta K. bez wskazania, czy świadczącym był Prezydent Miasta jako organ samorządowy czy organ Skarbu Państwa. Ponadto nie doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności powódki w trybie postępowania administracyjnego, więc spłaty dokonane z powołaniem się na te zajęcia nie spowodowały umorzenia długu powódki. Strona powodowa powoływała się na oddalający powództwo prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dn. 26 czerwca 2012 r. sygn.akt IC 651/11 wydany w sprawie z powództwa Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta (...) przeciwko J. S. o zapłatę kwoty 937.242,85 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia . Powód w tamtym procesie wskazywał, że w związku z zajęciem wierzytelności powódki na poczet jej zobowiązań publicznoprawnych dokonanym w trybie postępowania administracyjnego, dokonał przedmiotowych przelewów. Powołując się na to Prezydent Miasta (...) twierdził, iż powódka jest bezpodstawnie wzbogacona jego kosztem , a to dlatego , że na jej wniosek wyegzekwowana została w trybie egzekucji sądowej należność zasądzona na rzecz J. S. w sprawie IIC 141/10 oraz I ACa 893/10. Sądy obu instancji uznały powództwo za niezasadne, stwierdzając, że wprawdzie nie budzi wątpliwości, iż doszło do wzbogacenia się pozwanej kosztem powoda, jednakże nie nastąpiło to bez tytułu prawnego, a w ramach egzekucji prawomocnego i wykonalnego orzeczenia sądowego. Prezydent Miasta (...) nie był osobiście odpowiedzialny za dług pozwanej wobec ZUS i US , co najwyżej był odpowiedzialny rzeczowo jako dłużnik hipoteczny w zakresie przysługujących ZUS należności w wysokości 3.217,05 zł oraz 27.337,04 zł. Natomiast zajęcia dokonane przez organy egzekucyjne w trybie egzekucji w administracji były nieskuteczne.

Zgodnie z art. 316 kpc , Sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy . Z przesłanej na żądanie Sadu informacji ZUS w C. z dn. 30 stycznia 2013 r. wynika, iż przekazana w dniu 13 lipca 2010 r. wpłata z Urzędu Miasta (...) zostały rozliczone na zajęcia wierzytelności wyszczególnione w tym piśmie pokryła składki i odsetki będące częścią zobowiązań powódki z lat 2000-2009. Ta zapłata wraz z wpłatami dokonanymi przez US w S. i kwotami wyegzekwowanymi pokryły zobowiązania powódki wobec ZUS. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 kc , art. 232 kpc). Ciężar obalenia wymowy dowodu jakim jest przytoczone wyżej oświadczenie ZUS-u spoczywał na powódce. W tym kontekście przytoczyć można wywód Sądu Apelacyjnego w Katowicach sygn.akt IACa 691/12 , z którym Sąd orzekający w sprawie niniejszej się identyfikuje, dotyczący właśnie ustalenia kwestii , czy w zakresie jakim pozwany zapłacił dług powódki wobec ZUS-u, jej zobowiązanie wygasło. Dlatego rozważania Sądu Apelacyjnego są adekwatne również w niniejszym procesie. W tamtej sprawie Skarb Państwa twierdził, że nastąpiło wygaśnięcie przedmiotowego zobowiązania. W sprawie niniejszej powódka wywodzi , że takowe wygaśnięcie nie nastąpiło. W obu przypadkach ciężar wykazania tych (przeciwnych) twierdzeń spoczywał na stronie powodowej. Tak w sprawie niniejszej powódka J. S. , jak i w sprawie IACa 691/12 powód Prezydent Miasta (...) – nie udowodnili swych racji.

Dołączona do akt decyzja nr (...) określa zadłużenie powódki według stanu na dzień 9 kwietnia 2010 r. , a więc przed dokonaniem przedmiotowego przelewu przez pozwanego (k.306). Wobec powyższego, w świetle przytoczonego wyżej pisma ZUS z dn. 30.1.2013 r. , uznać należało , że materiał dowodowy sprawy nie potwierdza słuszności roszczenia powódki w zakresie należności odsetkowych od świadczeń ZUS.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że zasądzeniu na rzecz powódki podlegają następujące kwoty :

- kwota 6.500 zł opłaty za akt notarialny z dn. 12 listopada 2008 r. rep. (...) . Jak przytoczono wyżej , art. 84 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska stanowił, że koszty nabycia lub zamiany nieruchomości ponosi jednostka organizacyjna określona przez terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego ,

- kwota 1.416,37 zł odsetek karnych naliczonych od długu powódki przez (...) za czas zwłoki pozwanego , czyli od 24.11.2009 r. do 12.7.2010 r. (k.245),

- kwota 4.157,94 zł odsetek ustawowych zasądzonych przez Sąd Rejonowy w Zabrzu na rzecz (...) Spółki (...) w wyroku z dn. 25.9.2007 r. , sygn. akt VGC 197/07 za rzeczony wyżej okres zwłoki pozwanego

- łącznie suma 12.074,31 zł , z ustawowymi odsetkami na mocy art. 481 kc, które należne są od dnia wniesienia pozwu, a to dlatego , że miało miejsce przesądowe wezwanie pozwanego do zapłaty w piśmie z dn. 24.12.2010 r.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu .

Co do należności odsetkowych powstałych w okresie przed dniem 24.11.2009 r. , czyli początkiem zwłoki pozwanego – z przyczyn omówionych wyżej . Roszczenie o zapłatę kwoty 20.008,40 zł kosztów egzekucyjnych ZUS również było niezasadne , gdyż koszty te powstały w okresie poprzedzającym zwlokę pozwanego . Kara 25.300 zł za brak dyscypliny płatniczej także nałożona została przez ZUS na powódkę jako procent należności tytułu składek nieuiszczonych do 16 lipca 2004 r. Oddalenie objęło także kwotę 4.246 zł zasądzonych od powódki na rzecz (...) Spółki (...) w wyroku z dn. 25.9.2007 r. , sygn. akt VGC 197/07 tytułem kosztów procesu. Obciążenie D. S. kosztami sądowymi na rzecz przeciwnika procesowego w tamtej sprawie było wynikiem przegrania przez nią procesu co do sumy 50.319,94 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 .6.2007 r. Skoro tylko nikła część zasądzonej kwoty (4.157,94 zł odsetek) stanowiła należność powstałą z winy pozwanego , nie było podstaw , by Prezydent Miasta (...)miał zwrócić powódce rzeczone koszty procesu , obliczone od całego uwzględnionego roszczenia .

Apelację od tego wyroku wniosły obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej jej powództwo i w części orzekającej o kosztach procesu. Zarzucała błąd w ustaleniach faktycznych, wynikający z naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polegający na przyjęciu, iż zwłoka pozwanego rozpoczęła się w dniu 24 listopada 2009r., podczas gdy pozwany pozostawał w zwłoce z wykonaniem obowiązku wykupu od momentu wezwania go do wykupu nieruchomości w dniu 27 kwietnia 2001r., z uwzględnieniem czasu koniecznego na zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego. Zarzucała również naruszenie przepisów postępowania, a to art. 365 § 1 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż poglądy Sądu Apelacyjnego wyrażone w wyroku tego Sądu z dnia 9 lutego 2011r. (I ACa 893/10) miały dla przedmiotowej sprawy charakter prejudycjalny, podczas gdy moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści sentencji, a nie uzasadnienia. Nadto powódka zarzucała naruszenie prawa materialnego, a to przepisu art. 84 ust. 2 ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska w związku z art. 114 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że obowiązek wykupu nieruchomości nie nakłada na Skarb Państwa obowiązków innych niż zapłata ceny, podczas gdy obowiązek wykupu obejmuje obowiązek podjęcia przez Skarb Państwa rokowań i czynności zmierzających do ustalenia ceny wykupu i jej zaproponowania, a ponadto pominięciu, że w pierwszej kolejności roszczenie powódki polegało na obowiązku dostarczenia nieruchomości zamiennej. Z kolei naruszenie art. 455 k.c. miało polegać – zdaniem apelującej – na przyjęciu, że do powstania obowiązku obligacyjnego pozwanego doszło w dniu 12 listopada 2009r., podczas gdy obowiązek ten powstał po otrzymaniu przez pozwanego wezwania z dnia 27 kwietnia 2001r. – co do kwoty ostatecznie uznanej w orzeczeniu ustalającym obowiązek wykupu jako usprawiedliwioną. Powódka zarzucała również naruszenie art. 98 k.p.c. w związku z art. 100 k.p.c. przez niezastosowanie zasady odpowiedzialności za wynik procesu i wzajemne zniesienie kosztów procesu.

Domagała się powódka zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie wyrokiem częściowym od pozwanego na rzecz powódki kwoty 145 393,25 zł. z odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz o uchylenie zaskarżonego wyroku w pozostałej części i zawieszenie w tym zakresie postępowania co do pozostałej części żądania. Domagała się również apelująca zasądzenia kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwany Skarb Państwa zaskarżył apelacją wyrok w punktach 1 i 3 czyli zasądzającym na rzecz powódki kwotę 12 074,31 i znoszącym wzajemnie koszty procesu. Zarzucał naruszenie art. 353 § 1 i 361 § 1 k.c. przez przyjęcie, że pozwany jest względem powódki zobowiązany, a nadto, że między ewentualną szkodą powódki a działaniami lub zaniechaniami pozwanego zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Zarzucał również apelujący naruszenie art. 477 § 1 k.c. przez jego błędne zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że pozwany był w zwłoce w spełnieniu zobowiązania względem powódki w sytuacji, gdy zobowiązanie objęte roszczeniem między stronami nie powstało. Zarzucał także pozwany naruszenie art. 84 ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska przez przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany do zwrotu powódce kosztów sporządzenia aktu notarialnego. Zdaniem apelującego koszty te Skarb Państwa byłby zobowiązany ponieść wyłącznie w przypadku realizacji roszczenia o wykup w drodze porozumienia stron, natomiast obowiązek ten nie istnieje w przypadku przymusowej realizacji roszczenia o wykup, jak w okolicznościach niniejszej sprawy. Orzeczeniu o kosztach zawartemu w zaskarżonym wyroku zarzucał pozwany naruszenie przepisów art. 98, 102 i 328 § 2 k.p.c. Wskazując na powyższe zarzuty pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powódki nie była uzasadniona.

W pierwszym rzędzie należy zwrócić uwagę na brak w apelacji zarzutów naruszenia prawa procesowego w odniesieniu do zgłoszonego przez powódkę w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wniosku o zawieszenie postępowania i wydanie wyroku częściowego. Wniosek ten zgłoszony w piśmie procesowym powódki z 28 listopada 2012r. (k- 253) został powtórzony na rozprawie w dniu 15 lutego 2013r. i oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku w dniu 8 marca 2013r. Profesjonalny pełnomocnik powódki nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. i nie zgłosił w apelacji zarzutu naruszenia art. 177 § 1 pkt. 3 k.p.c. na podstawie którego domagał się zawieszenia postępowania w znaczącej części. Zgodnie z art. 162 zd. 2 k.p.c. . „ stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy”. Oznacza to, że powódka nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez Sąd pierwszej instancji przepisom dotyczącym postępowania, a tym bardziej nie może być uzasadniony wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego wyroku przez wydanie wyroku częściowego i zawieszenie postępowania w pozostałej części. Już tylko z tych przyczyn apelacja powódki dotycząca jej roszczenia ponad kwotę 145 393,25 zł. była bezzasadna i podlegająca oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Również w pozostałej części apelacja powódki nie była uzasadniona.

Zarzucany Sądowi Okręgowemu błąd w ustaleniach faktycznych, wynikający z naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a mający polegać na przyjęciu, iż zwłoka pozwanego rozpoczęła się w dniu 24 listopada 2009r., podczas gdy pozwany pozostawał w zwłoce z wykonaniem obowiązku wykupu od momentu wezwania go do wykupu nieruchomości w dniu 27 kwietnia 2001r., z uwzględnieniem czasu koniecznego na zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego może zostać rozpoznany jedynie jako naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni powołanych w motywach orzeczenia przepisów prawa materialnego. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał na bezsporne, czyli nie wymagające ustaleń, fakty dotyczące daty zgłoszenia pozwanemu przez powódkę roszczenia, początkowo o zamianę, a następnie o wykup nieruchomości z powołaniem się na przepisy obowiązującej w 2001r. ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Prezentowane w toku postępowania pierwszo instancyjnego i w apelacji twierdzenia powódki o istnieniu obowiązku pozwanego realizacji roszczenia powódki, a przede wszystkim twierdzenia o dacie którą należy wiązać wymagalność tego obowiązku należy rozpatrywać nie w sferze ustaleń faktycznych lecz analizy regulacji prawnych. W tym zakresie natomiast Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje poprawność rozważań Sądu Okręgowego, prowadzących do wniosku, że art. 84 ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska nie wprowadzał bezwzględnej powinności pozwanego zadośćuczynienia zgłoszonemu przez powódkę roszczeniu. Przepis ten bowiem stanowił, że właściciel nieruchomości „ może żądać wykupu lub zamiany nieruchomości na inną, jeżeli korzystanie z niej w sposób dotychczasowy byłoby związane z istotnymi ograniczeniami lub utrudnieniami.” Sama apelująca dostrzega, że z brzmienia tego przepisu można wyprowadzić jedynie obowiązek podjęcia przez Skarb Państwa działań zmierzających do realizacji zgłoszonego roszczenia, czyli do poczynienia ustaleń czy ustanowienie strefy ochronnej powoduje, że korzystanie w sposób dotychczasowy z nieruchomości byłoby związane z istotnymi ograniczeniami lub utrudnieniami, a w razie potwierdzenia tej przesłanki do podjęcia działań zmierzających do ustalenia ceny wykupu nieruchomości. Z bezspornych w sprawie okoliczności wynika, że pozwany odmówił zadośćuczynieniu roszczeniu powódki, zgłoszonemu w 2001r., czyli zanegował jej roszczenie zmierzające do wykupu, co spowodowało wystąpienie powódki na drogę sądową. Zakończenie tego sporu wyrokiem z 14 lipca 2008r. potwierdziło słuszność roszczenia powódki jednakże wydany w tym dniu prawomocny wyrok nakazujący pozwanemu złożenie oświadczenia woli i określający cenę wykupu nie miał charakteru deklaratoryjnego. Co więcej - obowiązku zapłaty przez pozwanego ceny określonej prawomocnie tym wyrokiem nie można także wiązać z datą tego wyroku, lecz najwcześniej dopiero z datą zawarcia w drodze czynności cywilnoprawnej umowy przenoszącej własność udziałów powódki w nieruchomości na rzecz pozwanego, do której doszło w dniu 12 listopada 2009r. Wówczas bowiem powódka złożyła wymagane do skuteczności przejścia prawa własności nieruchomości oświadczenie w formie aktu notarialnego. Sąd Okręgowy przyjmując jako datę wymagalności świadczenia pieniężnego pozwanego, wynikającego z tej czynności prawnej (obowiązku zapłaty ceny) upływ siedmiodniowego terminu, liczonego od daty wezwania w tym terminie pozwanego przez powódkę do zapłaty ceny nie czynił ustaleń odnośnie ewentualnego opóźnienia pozwanego w realizacji roszczenia powódki, liczonego od daty wezwania go do stawiennictwa przed notariuszem celem zawarcia umowy, jednak w tym zakresie powódka nie zgłaszała zarzutów odnośnie poprawności, czy kompletności ustaleń Sadu Okręgowego. Dlatego przyjęcie przez Sąd Okręgowy daty 24 listopada 2009r. jako początku wymagalności roszczenia powódki o zapłatę ceny, określonej wyrokiem z 14 lipca 2008r. jest w pełni poprawne. Nie można było podzielić stanowiska powódki, jakoby obowiązek świadczenia pieniężnego pozwanego można było wiązać z wcześniejszym zdarzeniem, w szczególności z wezwaniem go przez powódkę do wykupu jej nieruchomości, co nastąpiło w 2001r. Powódka stanowisko to motywuje potwierdzeniem słuszności jej roszczenia o wykup nieruchomości i wskazuje, że chociaż żądała wyższej kwoty jako ceny za jej udziały, to cena za którą ostatecznie sprzedała te udziały powinna zostać uznana za tę, którą pozwany obowiązany był świadczyć już w 2001r. Jak już wskazano wyrok określający tę cenę nie miał charakteru deklaratoryjnego, stwierdzającego, że taką właśnie cenę pozwany winien był zapłacić powódce w 2001r. po wezwaniu go do wykupu nieruchomości. Bezpodstawne są więc twierdzenia powódki, że skoro żądała kwoty wyższej, a cenę określono na kwotę niższą od jej żądania to ta niższa kwota była usprawiedliwiona już w chwili formułowania roszczenia o wykup. .Reasumując- Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że nie można pozwanemu przypisać odpowiedzialności odszkodowawczej, opartej na którymkolwiek z powoływanych przez powódkę i podlegających rozważeniu przepisów prawnych, wiązanej z brakiem zapłaty na rzecz powódki ceny za udziały w nieruchomości przed datą umowy przenoszącej własność udziałów powódki w tej nieruchomości.

Całkowicie nieuzasadniony był zarzut naruszenia art. 98 § 1 k.p.c. mający polegać na jego niezastosowaniu. Zaskarżony wyrok uwzględniał, choć w niewielkiej części roszczenia powódki, stąd brak było podstaw do zastosowania przepisu stanowiącego o obowiązku zwrotu kosztów procesu przez stronę przegrywającą proces w całości. Do orzeczenia o kosztach procesu zastosowanie mogły mieć przy wyroku częściowo uwzględniającym roszczenia zasady określone w art. 100 k.p.c., czyli stosunkowe rozdzielenie kosztów procesu, ich wzajemne zniesienie, ewentualnie nałożenie na stronę przegrywającą proces w przeważającej części całości kosztów procesu. Sąd Okręgowy nie uzasadniając swego orzeczenia zniósł wzajemnie koszty procesu, czyli zastosował art. 100 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. wskazać należy, że także przy podzieleniu zasadności tego zarzutu negującego prejudycjalność ustalenia w innej sprawie cywilnej faktu wymagalności roszczenia powódki, uchybienie procedurze nie miało wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż stanowiło tylko jeden z argumentów przemawiających za słusznością stanowiska, że pozwany miał obowiązek świadczenia na rzecz powódki dopiero w listopadzie 2009r.

Skoro zatem wszystkie zarzuty apelacji powódki okazały się bezzasadne podlegała ona oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Apelacja pozwanego natomiast okazała się uzasadniona w części, w której zarzucała naruszenie art. 361 § 1 k.c. Przepis ten stanowi, że „zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła”. Sąd Okręgowy nie przekonująco uzasadnił istnienie tej zasadniczej przesłanki obowiązku odszkodowawczego, jaką jest adekwatny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem obowiązanego, a szkodą uprawnionego. Wskazał bowiem, że zasady doświadczenia życiowego wskazują, że gdyby powódka dysponowała środkami pieniężnymi to spłaciłaby swoje zadłużenie nie doprowadzając do powstania należności odsetkowych. W dalszym uzasadnieniu tego stanowiska powołał się Sąd Okręgowy na fakty z przeszłości, czyli utratę płynności finansowej przedsiębiorstwa powódki i powstanie zadłużenia generującego odsetki. Należy podnieść, że przy prezentowanej i ocenionej jako w pełni poprawnej koncepcji powstania szkody powódki wywołanej brakiem obowiązku świadczenia pieniężnego pozwanego powstałego w listopadzie 2009 r., wykazaniu przez powódkę podlegać musiało powstanie szkody wywołanej zaniechaniem płatności od listopada 2009r. Wyliczając szkodę powódki podlegającą naprawieniu Sąd Okręgowy prawidłowo uwzględnił jedynie należności odsetkowe od istniejących wówczas długów powódki liczonych do dnia zapłaty przez pozwanego ceny udziałów w nieruchomości. Jednak nieprawidłowo uznał Sąd Okręgowy, że wykazywana miałaby być (zapewne przez pozwanego) okoliczność, że powódka nie spłaciłaby swych długów nawet wówczas gdyby miała na to środki, czyli gdyby pozwany zapłacił jej cenę w terminie do 24 listopada 2009r. Tymczasem ciężar udowodnienia istnienia związku przyczynowego między zaniechaniem wykonania obowiązku przez pozwanego (niezapłacenie ceny w terminie 7 dni od wezwania) a szkodą powódki polegającą na niezapłaceniu jej długów, skutkiem czego narastały należności odsetkowe wymagało wykazania przez powódkę, że uregulowała swe zadłużenia niezwłocznie po wywiązaniu się z obowiązku zapłaty przez pozwanego. Takiej okoliczności jednak powódka nie wykazywała w niniejszym procesie, stąd należało podzielić stanowisko pozwanego, że powódka nie wykazała istnienia związku przyczynowego między narastaniem jej długu w okresie od listopada 2009r. do lipca 2010r. jeśli chodzi o zadłużenie w (...), a już w ogóle nie zostały wykazane okoliczności spłaty zadłużenia powódki wynikającego z wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z 25 września 2007r. Sąd Okręgowy nie wskazał również w motywach swego wyroku sposobu wyliczenia należności odsetkowych mających wynikać z tego wyroku „za rzeczony okres” czyli od 24 listopada 2009r. do nieznanego końca tego okresu w przypadku tego długu powódki.

Z tych względów należało uwzględnić zasadność zarzutów apelacji pozwanego odnoszących się do niezasadności zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania w wysokości 5574,31 zł. (1416, 37 zł. plus 4 157,94 zł.), jako szkody nie wykazanej przez powódkę ani co do wysokości ani przede wszystkim co do istnienia związku przyczynowego między szkodą rozumianą jako niemożność uregulowania swych długów z uwagi na zaniechanie pozwanego zapłaty ceny w listopadzie 2009r. Uwzględniając w tej części apelację pozwanego na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił w tym zakresie zaskarżony wyrok oddalając w tej części powództwo na mocy art. 361 § 1 k.c.

Nie była natomiast uzasadniona apelacja pozwanego odnosząca się do zasądzenia przez Sąd Okręgowy kwoty 6500zł. jako kosztu sporządzenia aktu notarialnego. Nie podziela Sąd Apelacyjny zarzutu naruszenia w tym względzie przepisu art. 84 ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. Ustęp 2 zdanie drugie tego przepisu stanowi, że „ koszty nabycia lub zamiany nieruchomości ponosi jednostka organizacyjna określona przez terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości stopnia podstawowego. Wbrew stanowisku wyrażonemu w apelacji przepisu tego nie można wykładać w sposób prowadzący do uznania, że koszty nabycia lub zamiany nieruchomości pozwany ponosiłby jedynie w razie dobrowolnej realizacji roszczenia powódki. Należy bowiem podnieść, że w przypadku czynności cywilnoprawnych polegających na sprzedaży nieruchomości koszty sporządzenia aktu notarialnego najczęściej obciążają kupującego, a odstępstwem od tej praktyki obrotu nieruchomościami jest porozumienie stron, co do pokrywania tych kosztów przez sprzedającego. Powódka miała zatem prawo oczekiwać od pozwanego zwrotu kosztów sporządzenia aktu notarialnego nie tylko wówczas gdyby pozwany realizował dobrowolnie jej roszczenie, lecz także w przypadku, gdy roszczenie swe realizowała na podstawie orzeczenia sądowego. Zasądzenie od pozwanego kwoty 6500 zł. w pełni zatem odpowiadało prawidłowo dokonanej wykładni art. 84 ust. 2 zd. 2 ustawy z 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, zatem apelacja pozwanego w tym zakresie jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.pk.c.

Wobec uwzględnienia apelacji pozwanego, co doprowadziło do oddalenia powództwa w przeważającej części Sąd Apelacyjny zmienił orzeczenie o kosztach powstępowania pierwszo instancyjnego. Uznając, że pozwany uległ jedynie w niewielkim zakresie (powódka żądała zasądzenia kwoty 417 256 zł.. a zasądzono jedynie 6500 zł. co stanowi 1,5% jej żądania i to w wersji po ograniczeniu żądania pozwu, gdyż początkowo żądała o 140000 zł. więcej) Sąd Apelacyjny zastosował do orzeczenia o kosztach procesu przepis art. 100 zd. 2 k.p.c. obciążając powódkę w całości kosztami procesu na rzecz pozwanego w wysokości kosztów wynagrodzenia radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (art. 99 k.p.c.).

Koszty postępowania apelacyjnego zasądzono również na mocy art. 100 k.p.c. przy zastosowaniu powołanej zasady wynikającej z tego przepisu.