Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Witkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Cieślińska – Kopeć

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2012 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy ze skargi E. F. i R. L.

przeciwko A. N., H. B. i M. N.

skarga o uchylenie w części wyroku Sądu Polubownego w W. z dnia

2 stycznia 2012 roku

I uchyla wyrok Sądu Polubownego w W. z dnia 2 stycznia 2012 roku w części oddalającej roszczenie powodów zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej w kwocie 992.116,67 złotych, obejmującej okres od 16 maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010 roku;

II zasądza od A. N., H. B. i M. N. solidarnie na rzecz E. F. i R. L. kwotę - 31.072,00 zł (trzydzieści jeden tysięcy siedemdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 500/12

UZASADNIENIE

E. F. i R. L. złożyli w dniu 17 kwietnia 2012 r. na podstawie art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. - skargę o uchylenie w części wyroku wydanego przez Sąd Polubowny w W. z dnia 2 stycznia 2012 r. - oddalającej roszczenie powodów zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej w kwocie 992.116,67 złotych, obejmującej okres od maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010 roku oraz wnosili o zasądzenie na ich rzecz od pozwanych kosztów postępowania. Skarżący w uzasadnieniu skargi podnieśli że Sąd Polubowny zasądził na ich rzecz całą należność główną jakiej się domagali, jednak zasadził ta należność z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 13 maja 2010 roku do dnia zapłaty, nie uwzględniając roszczenia powodów w zakresie roszczenia o zapłatę odsetek za okres od dnia 16 maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010r. Zdaniem powodów Sąd Polubowny bezzasadnie uznał że opóźnienie pozwanych w zapłacie powodom kwoty wynikającej z umowy z dnia 9 czerwca 1999 roku wynikało z braku numerów rachunków bankowych powodów i odmowy podpisania przez powodów oświadczeń dnu 25 lipca 2006r.. Powodowie podnieśli że wyrok ten w sposób rażący narusza dyspozycję art. 481 § 1 k.c., a przez to tak wydane orzeczenie w tym zakresie narusza zasady praworządności i wskazuje na brak elementarnych zasad sprawiedliwości, dlatego też wyrok w części zaskarżonej przez nich jest racząco sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego i prawidłowo pojętym poczuciem sprawiedliwości. (skarga k 6 – 14).

Pozwani A. N., H. B. i M. N. w odpowiedzi na skargę wnosili o oddalenie skargi powodów o uchylenie w części wyroku Sądu Polubownego z dnia 2 stycznia 2012 roku w zaskarżonej części. Zdaniem pozwanych zarzut powodów sprowadzający się do zarzutu miarkowania odsetek od kwoty głównej zasądzonego roszczenia nie daje podstaw do uchylenia wyroku Sądu Polubownego jako sprzecznego z podstawowymi zasadami porządku prawnego. Pozwani podnosili nadto że to powodowie przyczynili się do opóźnienia w zapłacie należności. (odpowiedź na skargę k 71 – 73).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 czerwca 1999 roku została zawarta umowa w której to A. N., H. B. i M. N. potwierdzili fakt dokonania w sposób dobrowolny, nieodwołalny i nieformalny działu majątku spadkowego pomiędzy siostrami A. N. a A. L. (1) po ich rodzicach, a także potwierdzili zobowiązania A. N. na rzecz spadkobierców A. L. (2) tj. powodów. Strony w tej umowie zgodnie ustaliły że wykonanie zobowiązania z dokonanego działu spadku będzie stanowić zapłata na rzecz powodów kwoty pieniężnej będącej równowartością 1/3 ceny zbycia nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. składającej się działek o numerach ewidencyjnych (...) obręb (...) o pow. 3.433m ^{( 2)} (§ 4 umowy). Strony ustaliły że wypłata należności dla powodów nastąpi w dniu otrzymania przez pozwanych zapłaty ceny od kupującego nieruchomość. (§ 6 umowy). W dniu 16 maja 2006 roku pozwani aktem notarialnym zbyli na rzecz (...) S.A. z/s w W. nieruchomość przy ul. ul. (...) w W., stanowiącą działkę ew. nr (...) o pow. 3.133m ^{( 2)} za cenę 2.976.350,00zł. Na poczet tej ceny zapłacono najpierw przy umowie przedwstępnej kwotę 297.635,00 zł, a następnie przy umowie ostatecznej pozostałą kwotę ceny. Pozwani nie poinformowali powodów o zbycie tej działki i nie uważali tego za konieczne. Powód R. L. dowiedział się o sprzedaży działki nie od pozwanych, ale od innej osoby która także zbyła swoją nieruchomość na rzecz (...) S.A. Po uzyskaniu tej informacji powód skontaktował się z pozwaną H. B., która potwierdziła sprzedaż działki. Doszło do spotkania stron w dniu 25 lipca 2006 roku, gdzie pozwani przedstawili powodom do podpisania oświadczenia w których pokwitowaliby odbiór kwot po 496.060,00zł - jako wykonanie zobowiązań wynikających z umowy z dnia 9 czerwca 1999 roku, jak również by oświadczyli że kwoty te wyczerpują wszystkie ich roszczenia wynikające z tejże umowy i że w przyszłości nie będą zgłaszać żadnych roszczeń wobec pozwanych. Nadto powodowie mieli podpisać też jeszcze inne oświadczenie w którym to by oświadczyli że nie kwestionują faktu samoistnego posiadania przez A. N. innych nieruchomości w związku z nieformalnym działem spadku po W. i J. G., dokonanych przez córki G.: A. N. i A. L. (1). Powodowi odmówili podpisania tych oświadczeń, twierdząc że nie były zgodne z prawdą.

Powodowie zawarli w dniu 28 lipca 2006 roku umowę zlecenia z firmą (...) sp. z o. o. z/s we W. w celu odzyskania od pozwanych należności. Poprzez tę firmę wzywali pozwanych do zapłaty należności. Windykacja przez tą firmę okazała się bezskuteczna. Następnie powodowie kierowali do pozwanych i pełnomocników pozwanych kolejne pisma do zapłaty należności z dnia 4 czerwca 2007 r. 2 lipca 2007 roku, 16 sierpnia 2007 roku, 25 września 2007 roku, 15 października 2007 roku, 6 listopada 2007 roku 30 maja 2008 roku 21 lipca 2008 roku, 21 września 2008 roku, 27 października 2008 roku. (uzasadnienie Sądu Polubownego k 22 – 24).

W dniu 13 maja 2010 roku powodowie wnieśli pozew do Sądu Polubownego, gdzie domagali się zasądzenia na ich rzecz od pozwanych A. N., H. B. i M. N. solidarnie kwoty 992.120,00 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 16 czerwca 2006 roku lub innej daty jaka zostanie ustalona jako data sprzedaży nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. składającej się działek o numerach ewidencyjnych (...) obręb (...) o pow. 3.433m ^{( 2)}. (uzasadnienie Sądu Polubownego k 20).

Wyrokiem z dnia 2 stycznia 2012 roku Sąd Polubowny w W. zasądził od pozwanych A. N., H. B. i M. N. solidarnie na rzecz E. F. i R. L. kwotę 992.116,67 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 maja 2010 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. (pkt. I i IV wyroku k 19, 20). Sąd Polubowny w uzasadnieniu tego wyroku uznał że poprzez sprzedaż przez pozwanych jednej działki o nr ew. (...), doszło do spełnienia warunku zapłaty części ceny sprzedaży nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. składającej się działki o nr ew. (...), obręb (...). Sąd Polubowny stwierdził zatem że pozwani powinni się częściowo rozliczyć także w przypadku sprzedaży jednej działki. W uzasadnieniu wyroku co do uwzględnionego roszczenia w zakresie odsetek od zasądzonej kwoty 992.116,67 zł od dnia 13 maja 2010 r. do dnia zapłaty Sąd ten uznał że zasadne było miarkowanie odsetek, ponieważ to pozwani trakcie postępowania przed Sądem Polubownym, zgodnie zeznali że zaistniałe opóźnienie wynikało z braku numerów rachunków bankowych powodów, na które mogliby dokonać wpłaty części ceny uzyskanej ze sprzedaży działki nr (...), jak i z odmowy podpisania przez powodów dwóch oświadczeń w dniu 25 lipca 2006 roku. Sąd Polubowny uznał jednoczesnie że pozwani nie mogli żądać na podstawie umowy z dnia 9 czerwca 1999 roku podpisania oświadczeń skutkujących zrzeczeniem się przez powodów dochodzenia praw do innych składników majątku należącego do W. i J. G. lub A. L. (3) do których to powodowie i pozwani roszczą sobie prawa (uzasadnienie k 28). Sąd Polubowny podniósł że w dniu 25 lipca 2006 roku powodowie nie podjęli rozmów z pozwanymi a nadto że w pismach powodów skierowanych do pozwanych z dnia 4.06.2007r. 2.07.2007r. 30.05.2008r powodowie nie wskazali kwot dochodzonych roszczeń ani też rachunków bankowych na które miały być dokonane płatności, oraz że w wezwaniu do zapłaty przesłanym do pozwanych przez firmę (...) sp. z o. o. z dnia 4 i 7.08.2006 r. nie zostały wskazane wyliczenia żądanej kwoty 1.087.116,60 zł, jak również nie zostały i tutaj podane rachunki bankowe powodów na które należało przekazać pieniądze. Sąd Polubowny ustalił że nr rachunku bankowego powoda R. L. była znany pozwanym najwcześniej w dniu 29.09.2009r., dlatego też Sąd Polubowny uznał że skoro powodowie skonkretyzowali swoje roszczenie dopiero w dniu 13 maja 2010 roku, to od tej daty zasadne jest naliczenie odsetek od zasądzonej kwoty należności. Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie w tym zakresie w oparciu o art. 5 k.c. (uzasadnienie Sądu Polubownego k 29,30) Sąd Polubowny postanowieniem z dnia 1 lutego 2012 roku sprostował błąd rachunkowy w komparycji wyroku z dnia 2 stycznia 2012 r. (postanowienie z 1.02.2012r. wraz z uzasadnieniem k 52- 54)

Sąd zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 1206. § 2 pkt 2 k.p.c. - uchylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy sąd stwierdzi, że wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

Mając na względzie powyższej ustalone okoliczności, oraz biorąc pod uwagę treść uzasadnienia Sądu Polubownego z dnia 2 stycznia 2012 r. zawierającego stan faktyczny ustalony przez ten Sąd /k 20 31/, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż na podstawie art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c., należało uchylić w części wyrok Sądu Polubownego w W. z dnia 2 stycznia 2012 r. wobec tego że wyrok ten jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd Polubowny bowiem oddając roszczenie powodów w zakresie żądanych odsetek od kwoty należności głównej za okres 16 maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010 roku oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie art. 5 k.c. Zdaniem Sądu w przypadku tej sprawy brak było podstaw do zastosowania tego przepisu, ponieważ jak to ustalił Sąd Polubowny pozwani sprzedając w dniu 16 maja 2006 roku nieruchomość przy ul. ul. (...) w W., stanowiącą działkę ew. nr (...) o pow. 3.133m ^{( 2)} za cenę 2.976.350,00zł., nie tylko że nie poinformowali powodów o zbyciu tej działki, ale też nie uważali tego za konieczne. Jak wynika z ustaleń Sądu Polubownego powód R. L. dowiedział się o sprzedaży działki nr (...) od innej osoby, która także zbyła swoją nieruchomość na rzecz (...) S.A. Gdy po uzyskaniu tej informacji powód skontaktował się z pozwaną H. B., i gdy ta potwierdziła sprzedaż działki, pozwani w dniu 25 lipca 2006 roku, wyrazili chęć zapłaty na rzecz powodów kwot po 496.060,00zł - jako wykonanie zobowiązań wynikających z umowy z dnia 9 czerwca 1999 roku, ale pod warunkiem podpisania przez nich oświadczeń, nie tylko w tym zakresie że kwitują odbiór tychże kwot, ale pozwani domagali się złożenia oświadczeń iż kwoty te wyczerpują wszystkie ich roszczenia wynikające z umowy 9 czerwca 1999 roku i że w przyszłości nie będą zgłaszać oni już żadnych roszczeń wobec pozwanych. Nadto powodowie mieli podpisać też jeszcze inne oświadczenie w którym to by oświadczyli że nie kwestionują faktu samoistnego posiadania przez A. N. innych nieruchomości w związku z nieformalnym działem spadku po W. i J. G., dokonanych przez córki G.: A. N. i A. L. (1). Stwierdzenie w takich okolicznościach iż to z winy powodów pozwani nie mogli uregulować należności jest niezasadne. Bowiem takie postępowanie pozwanych /kiedy to żądają takich oświadczeń/ wobec powodów w żadnym wypadku nie może stanowić usprawiedliwienia pozwanych do zwlekania w zapłacie należności. W umowie z dnia 9 czerwca 1999 roku strony nie tylko że ustaliły że wykonanie zobowiązania z dokonanego działu spadku będzie stanowić zapłata na rzecz powodów kwoty pieniężnej, będącej równowartością 1/3 ceny zbycia nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. składającej się działek o numerach ewidencyjnych (...) obręb (...) o pow. 3.433m ^{( 2)} /§ 4 umowy/, ale też strony umowy ustaliły że wypłata tych należności dla powodów nastąpi w dniu otrzymania przez pozwanych zapłaty ceny od kupującego nieruchomość. /§ 6 umowy/. A zatem zgodnie z umową z 9 czerwca 1999 r. to już w dniu 16 maja 2006 roku kiedy pozwani zawarli umowę ostateczną sprzedaży nieruchomości przy ul. ul. (...) w W. - działki ew. nr (...) o pow. 3.133m ^{( 2)} i uzyskali cenę zbycia nieruchomości - 2.976.350,00zł od (...) S.A. z/s w W., powstał obowiązek zapłaty 1/3 ceny zbycia tejże działki. Zdaniem Sądu również twierdzenie pozwanych iż nie znali oni kwoty jaką to mają zapłacić na rzecz powodów i dlatego nie mogli uregulować należności wczesnej, to takie twierdzenia pozwanych nie może stanowić usprawiedliwienie w opóźnieniu zapłaty przez pozwanych należności wobec powodów, ponieważ z umowy z dnia 9 czerwca 1990 roku wyrażenie wynikało jaka kwota winna być uregulowana przez pozwanych była to kwota stanowiąca - równowartość 1/3 ceny zbycia nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. składającej się działek o numerach ewidencyjnych (...) obręb (...) o pow. 3.433m ^{( 2)} . A zatem twierdzenie pozwanych że nie znali kwoty jaką mają zapłacić na rzecz pozwanych jest nieprawdziwa. Wobec takiego zapisu w umowie z dnia 9 czerwca 1999roku powodowie wcale nie musieli określać w żadnym z wezwań kierowanych do pozwanych kwoty żądanej, ponieważ kwota należności wynikała już z samej umowy z 9.06.1999r. Nadto należy zwrócić uwagę iż w wezwaniach skierowanych przez Firmę (...) sp. z o.o. z dnia 4 i 7 sierpnia 2006 roku kwota ta była określona, zatem trzeba uznać że twierdzenia pozwanych w tym zakresie są nieprawdziwe i przynajmniej od tych dat, kwota roszczeń powodów była pozwanym znana. Zdaniem Sądu również kwestia braku nr kont powodów nie może stanowić usprawiedliwienia do opóźnienia w zapłacie należności powodów, gdyby faktycznie pozwani wyrażali rzeczywistą chęć zapłaty należności, to biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe zdaniem Sądu nie było żadnych przeszkód aby takie nr kont ustalić, przy czym należy zwrócić uwagę że pozwani nie wykazali w toku postępowania przed Sądem Polubownym, iż takie próby ustalenia kont bankowych podejmowali i że powodowie odmawiali podania im tych numerów kont. Gdyby nawet tak było to pozwani mogli wpłacić należność chociażby do depozytu sądowego, ale pozwani nie wykazali aby podejmowali i takie działania w tym kierunku.

Zdaniem Sądu zgodnie art. 481 § 1k.c. gdy pozwani opóźniali się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wobec powodów, mogli powodowie żądać odsetek za czas opóźnienia, nawet w przypadku gdyby nie ponieśli oni żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które pozwani odpowiedzialności nie ponoszą. Biorąc pod uwagę stan faktyczny tej sprawy ustalony przez Sąd Polubowny, to trzeba było uznać iż to tylko sami pozwani przyczynili się do opóźnienia w spełnieniu świadczenia wobec powodów, ponieważ przez wiele lat od 2006 roku do 2010r. nie tylko że nie spełnili w jakiejkolwiek części świadczenia, ale też nie wyrażali takiej chęci. W żadnym wypadku za takie działania nie mogą być uznane działania podjęte przez pozwanych w dniu 25 lipca 2006r, kiedy to pozwani zażądali od powodów podpisania oświadczeń zrzeczenia się dochodzenia dalszych praw z umowy z dnia 9 czerwca 1999r, jak i tym bardziej innych praw spadkowych nie wynikających z tej umowy. W tym wypadku zastosowanie przez Sąd Polubowny art. 5 k.c. było w żadnym razie uzasadnione.

Jak wskazał to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r. II CSK 640/10 - „Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości”./ LEX nr 964496/.

Powodowie realizując prawo - żądając zasądzenia od kwoty 992.116,67 złotych, odsetek za okres od dnia 16 maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010r. nie dopuścili się nadużycia prawa podmiotowego, ponieważ takie działania nie stanowią nadużycia praw, to działania pozwanych należało ocenić negatywnie gdy domagali się podpisania przez powodów oświadczeń w dniu 25 lipca 2006 r.

Wobec powyższego Sąd doszedł do przekonania iż wyrok Sądu Polubownego w części oddalającej powództwo E. F. i R. L.- w zakresie żądania przez powodów zgłoszone na podstawie art. 481 § 1 k.c. - odsetek ustawowych od kwoty 992.116,67 złotych, za okres od dnia 16 maja 2006 roku do dnia 12 maja 2010r. należało na podstawie art. 1206 § 2 pkt. 2 kpc uznać iż jest on sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ pozbawia powodów świadczenia odsetek za okres 4 lat.

W tym wypadku należność w zakresie odsetek ustawowych za tak długi okres od tak dużej kwoty 992.116,67 złotych, stanowi niebagatelną kwotę.

Przy czym należy zwrócić uwagę że przez taki długi okres pozwani mogli korzystać z pieniędzy powodów, umieścić je na wysokoprocentowym koncie bankowych czy też w inny sposób z nich korzystać. Zatem jak wynika to z treści art. 481 § k.c. powodowie mogli żądać odsetek za czas opóźnienia, nawet w przypadku gdyby nie ponieśli oni żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które to pozwani odpowiedzialności nie ponoszą. Oddalenie tego roszczenia powodów jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

W tym miejscu należy powołać się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009 r. I CSK 53/09, gdzie Sąd Najwyższy wskazuje że „naruszenie przez sąd polubowny prawa materialnego właściwego dla rozstrzyganego stosunku - którego przestrzeganie, co do zasady, nakazuje art. 1194 § 1 k.p.c. - uzasadnia uchylenie wyroku tego sądu jedynie wtedy, gdy łączy się z pogwałceniem podstawowych zasad porządku prawnego (art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c.)./ Biul. SN 2009/12/9, OSP 2011/10/108, M. Prawn. 2010/17/966-967 533520/.

Biorąc pod uwagę powyżej przywołane orzeczenie Sądu Najwyższego jak również treść art. art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. Sąd doszedł do przekonania iż Sąd Polubowny w sposób rażący naruszył dyspozycję art. 481 § 1 k.c. dlatego też zasadnym było uchylenie wyroku Sądu Polubownego z dnia 2 stycznia 2012 roku w części oddalającej roszczenie powodów zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty należności głównej - 992.116,67 zł za okres obejmujący od 16 maja 2006 roku do 12 maja 2010r.

O kosztach postępowania Sąd orzekł biorąc pod uwagę treść art.98 §1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, zasądzając od pozwanych na rzecz powodów zwrot kosztów sądowych tj. opłaty od pozwu w kwocie 23.838,00zł złotych oraz kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.200,00 złotych + opłaty od pełnomocnictwa – 2 x 17,00 złotych /opłaty k 33/.

Mając na względzie powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku.