Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Zabrocka

Protokolant: st.sekr.sąd. Alina Bastuba

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 19 kwietnia 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. i przyznaje ubezpieczonemu R. W. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2013r.

Sygn. akt VII U 1546/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu R. W. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa. Organ rentowy podał, iż nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w okresie od dnia 18 lutego 1972 r. do dnia 24 kwietnia 1972 r. oraz od dnia 29 kwietnia 1974 r. do dnia 30 marca 1992 r. w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowiskach mechanika samochodowego, operatora oraz kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 ton – w ocenie bowiem pozwanego na podstawie przedłożonej dokumentacji nie było możliwe ustalenie, w jakich okresach, czy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych (tom IV k. 13 akt rentowych).

Odwołanie od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego wniósł ubezpieczony R. W., zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na decyzje poprzez uznanie , że nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych , wniósł o przesłuchanie świadków na okoliczność rodzaju i charakteru wykonywanej pracy , a także dowodu z dokumentacji pracowniczej. (k. 2-6 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 24 czerwca 2013 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji (k. 7-8 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony R. W., urodzony dnia (...), z zawodu mechanik kierowca po zasadniczej szkole zawodowej, w dniu 18 marca 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o ponowne rozpatrzenie jego wniosku o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu 19 września 2012 r. Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o ponowne rozpatrzenie wniosku o emeryturę – tom IV nienumerowane karty akt rentowych

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 31 lat, 3 miesięcy i 6 dni, w tym 30 lat, 10 miesięcy i 13 dni okresów składkowych oraz 4 miesięcy i 23 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych – a jedynie 4 miesiące i 23 dni.

Na skutek przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego (opierając się na kartotekach zarobkowych i wynikającym z nich dodatku za pracę w szczególnych warunkach, przyznawanym przez większość miesięcy zatrudnienia) uznać należało jednak, iż ubezpieczony łącznie udowodnił przeszło 19 lat pracy w warunkach szczególnych.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego – tom IV k. 12 akt rentowych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 19 kwietnia 2013 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec nie udowodnienia wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 19 kwietnia 2013 r. – tom IV k. 13 akt rentowych

Decyzją z dnia 19 października 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udowodnienia wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy.

Na skutek odwołania tut. Sąd prawomocnym wyrokiem z dnia 18 marca 2013 r. o sygn. akt VII U 3171/12 oddalił odwołanie ubezpieczonego.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 19 października 2012 r. – tom III k. 20 akt rentowych, informacja o wyroku Sądu – tom III k. 32 akt rentowych

W spornych okresach od dnia 18 lutego 1972 r. do dnia 24 kwietnia 1972 r. oraz od dnia 29 kwietnia 1974 r. do dnia 30 marca 1992 r. ubezpieczony R. W. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowiskach mechanika samochodowego, operatora oraz kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 ton. W powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, oraz prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

Ubezpieczony został zatrudniony w zakładzie pracy jako mechanik. Przedsiębiorstwo zajmowało się budową Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR): hal, magazynów.

W pierwszym spornym okresie wnioskodawca zajmował się – jako mechanik z zawodu – naprawą samochodów ciężarowych, która wykonywana była w kanałach remontowych. Wykonywał wymianę resortów, naprawiał skrzynie biegów, przekładnie, silniki. Nie wykonywał prac naprawczych poza kanałami.

W drugim spornym okresie praca wnioskodawcy sprowadzała się przede wszystkim do kierowania samochodami ciężarowymi i operowania koparkami oraz dźwigami zamontowanymi na nich. Były to tzw. maszyny samojezdne. Pracował zatem na tym samym samochodzie – jako kierowca (kiedy sprzęt przemieszczał się z miejsca na miejsce) lub też jako operator dźwigu lub koparki (kiedy sprzęt wykonywał prace w danym miejscu). Czynności wykonywał zamiennie, zajmując się obsługą dźwigu i koparki na przemian z kierowaniem samochodem przy m.in. przestawianiu go w kolejne miejsce do dalszej pracy. Wykorzystywał samochody takie jak S. (...) (samochód z koparką), jeździł także J. i K.. Każdy pracownik posiadał powierzoną mu i przypisaną do niego maszynę. Wykonywał pracę także na koparce gąsienicowej T. 300 – na budowie elektrowni w Ż..

Swoją pracę wnioskodawca wykonywał niekiedy po 11 godzin dziennie. Poza budową PGRów zakład pracy budował elektrownię w Ż. i wykonywał prace na rzecz podmiotów trzecich. Należał do brygady, która rozpoczynała pracę na danej budowie od wykopów.

Sporadycznie w ramach zastępstw za chorych pracowników wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

Prawo jazdy na samochody ciężarowe z przyczepami ubezpieczony uzyskał w toku zasadniczej służby wojskowej, jaką odbywał pomiędzy obydwoma spornymi okresami od dnia 28 kwietnia 1972 r. do dnia 09 kwietnia 1974 r.

dowód: świadectwo pracy z dnia 30 marca 1992 r. – tom II k. 19 akt rentowych, legitymacja ubezpieczeniowa – tom II koperta na k. 95 akt rentowych, akta osobowe – koperta na k. 19 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego oraz świadków K. C. i A. N. – protokół skrócony k. 29-32, protokół elektroniczny k. 33 akt sprawy, kopia książeczki wojskowej – tom II k. 15 akt rentowych, świadectwo pracy świadka K. C. – okazane na rozprawie – k. 30 akt sprawy, świadectwo pracy świadka A. N. – okazane na rozprawie – k. 31 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu w zakresie zarówno ubezpieczonego, oraz aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków K. C. i A. N., bowiem jako osoby obce, nie zainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy, w ocenie Sądu zasługuje na walor wiarygodności, tym bardziej, że jego zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym wyjaśnieniami wnioskodawcy, tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego R. W. jest zasadne i z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia:

⚫

w dziale V (W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) pod pozycją 3 wskazano prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych

⚫

w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją 2 wskazano prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów

⚫

w dziale XIV (Prace różne) pod pozycją 16 wskazano prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Wskazać również należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 29 września 2012 r. osiągnął 60 rok życia. Wnioskodawca na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Nie pozostawał również w stosunku pracy – co przez pozwanego nie było kwestionowane, a biorąc pod uwagę brzmienie art. 184 ust. 2 ustawy od dnia 01 stycznia 2013 r. pozostaje okolicznością w sprawie bez znaczenia.

Przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach - prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, oraz prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - uznać można było sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 18 lutego 1972 r. do dnia 24 kwietnia 1972 r. oraz od dnia 29 kwietnia 1974 r. do dnia 30 marca 1992 r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowiskach mechanika samochodowego, operatora oraz kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 ton – w ocenie bowiem pozwanego na podstawie przedłożonej dokumentacji nie było możliwe ustalenie, w jakich okresach, czy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (świadectwo pracy, akta osobowe, legitymacja ubezpieczeniowa). Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonego został potwierdzony zeznaniami świadków – współpracowników ubezpieczonego ze spornych okresów zatrudnienia – którzy zgodnie wskazali, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w warunkach szczególnych prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, oraz prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Należy wskazać, iż świadkowie ci stanowili wiarygodne osobowe źródła dowodowe dla Sądu, ponieważ pracowali w zakładzie pracy okresach pokrywających się z zatrudnieniem tam ubezpieczonego (świadek K. C. – lata 1974-1993, świadek A. N. – lata 1972-1993). Obydwoje świadkowie w sposób zbieżny i dla Sądu wiarygodny opisywali rodzaj i dokładne zadania, jakie wnioskodawca wykonywał w spornych okresach. Należy także zwrócić uwagę, iż obydwoje świadkowie wykonywali pracę operatorów dźwigu (świadek C. także prace kierowcy) – co wynika z okazanych przed Sądem świadectw pracy świadków (k. 30, 31 akt sprawy) – zatem pracowali na takim samym stanowisku operatora sprzętu ciężkiego. Sąd w całości dał zatem wiarę zeznaniom świadków – bowiem w sposób bardzo precyzyjny i dokładny opisywali oni sprzęt, na jakim wnioskodawca wykonywał pracę (sprzęt samojezdny oraz maszyna gąsienicowa) oraz rodzaj wykonywanej pracy. Mieli oni także obiektywną możliwość obserwacji pracy ubezpieczonego – bowiem, jak wskazywali, pracowali na niekiedy na tych samych budowach (co wskazał świadek N.) lub mijali się maszynami podczas przejazdów na budowach (co zeznał świadek C.).

Godzi się również w tym miejscu wskazać, iż świadek C. w 2008 r. uzyskał emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, przy zaliczeniu okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S. do stażu pracy w warunkach szczególnych – podkreślając, iż wykonywał on podobną pracę do pracy ubezpieczonego (k. 31 akt sprawy). Niezasadne zatem w ocenie Sądu było różnicowanie sytuacji prawnej osób, co do których – jak ustalono – wykonywały one te same czynności pracownicze (operator ciężkiego sprzętu budowlanego), które w przypadku świadka C. stanowiły podstawę przyznania świadczenia, zaś w wypadku wnioskodawcy nie zostały do jego przyznania zaliczone ani uwzględnione.

Jak zatem ustalił Sąd, w drugim spornym okresie (1974-1992) praca wnioskodawcy sprowadzała się przede wszystkim do kierowania samochodami ciężarowymi i operowania koparkami oraz dźwigami zamontowanymi na nich. Były to tzw. maszyny samojezdne. Pracował zatem na tym samym samochodzie – jako kierowca (kiedy sprzęt przemieszczał się z miejsca na miejsce) lub też jako operator dźwigu lub koparki (kiedy sprzęt wykonywał prace w danym miejscu). Czynności wykonywał zamiennie, zajmując się obsługą dźwigu i koparki na przemian z kierowaniem samochodem przy m.in. przestawianiu go w kolejne miejsce do dalszej pracy. Wykorzystywał samochody takie jak S. (...) (samochód z koparką), jeździł także J. i K.. Każdy pracownik posiadał powierzoną mu i przypisaną do niego maszynę. Wykonywał pracę także na maszynie gąsienicowej T. 300 – na budowie elektrowni w Ż.. Swoją pracę wnioskodawca wykonywał niekiedy po 11 godzin dziennie. Poza budową PGRów zakład pracy budował elektrownię w Ż. i wykonywał prace na rzecz podmiotów trzecich. Należał do brygady, która rozpoczynała pracę na danej budowie od wykopów.

W pierwszym z kolei spornym okresie (1971-1974) wnioskodawca zajmował się – jako mechanik z zawodu – naprawą samochodów ciężarowych, która wykonywana była w kanałach remontowych. Wykonywał wymianę resortów, naprawiał skrzynie biegów, przekładnie, silniki. Nie wykonywał prac naprawczych poza kanałami. Także taka praca niewątpliwie w ocenie Sądu winna być zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych jako praca wykonywana w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Niewątpliwie wnioskodawca, jak wskazał, sporadycznie w ramach zastępstw za chorych pracowników wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony – które to prace również zaliczane są do pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, wobec udowodnienia wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony R. W. spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnął 60 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a także spełnił przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W konkluzji z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 19 kwietnia 2013 r. i przyznał ubezpieczonemu R. W. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 01 marca 2013 r. (tj. od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku). Sąd Okręgowy wziął pod uwagę fakt, iż wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 18 marca 2013 r. oraz dyspozycję art. 129 ust. 1 cyt. ustawy, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstawania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

/-/ SSO Elżbieta Zabrocka