Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2017r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2017r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 27 września 2016r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. K. prawo do emerytury od dnia (...) 2016r.;

II.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 1407/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. K. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 27 września 2016r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący podniósł, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Skarbu Państwa Centrala (...) w M. (dalej: Centrala (...)) w latach 1979-1998 jako kierowca
samochodu ciężarowego powyżej 3,5t. Ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie na tę okoliczność dowodu z zeznań świadków. Skarżący domagał się ponadto zasądzenia kosztów procesu.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wskazując m.in. na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami; dalej: rozporządzenie RM z lutego 1983r.). Podniesiono, że przyznaniu emerytury w wieku obniżonym sprzeciwia się niewykazanie stażu 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. Organ rentowy wywodził, że dokumenty wskazują, iż wnioskodawca obok stanowiska kierowcy zajmował stanowisko mechanika, natomiast zeznania świadków nie stanowią środka dowodowego przed organem rentowym odnośnie wykonywania pracy uprawniającej do obniżenia wieku emerytalnego. Także pozwany wniósł o zasądzenie kosztów procesu.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego organ rentowy odstąpił od kwestionowania spornego okresu zatrudnienia jako okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2016r. ukończył 60 lat. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W okresie od dnia 1 września 1971r. do dnia 24 czerwca 1974r. skarżący był zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w M. jako uczeń w zawodzie kierowca-mechanik pojazdów samochodowych. W okresie od dnia 27 października 1975r. do dnia 14 października 1977r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Następnie w okresie od dnia 14 listopada 1977r. do dnia 15 września 1979r. był zatrudniony jako mechanik samochodowy w Spółdzielni (...) Oddział w M..

(bezsporne, ponadto odpisy świadectw pracy i książeczki wojskowej w poliku KP)

W okresie od dnia 17 września 1979r. do dnia 31 sierpnia 1998r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku kierowcy-mechanika w Centrali (...). Wbrew nazwie stanowiska, w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu ubezpieczony świadczył pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5t. Praca ta polegała na transporcie przede wszystkim zbóż, ziemniaków i rzepaku.

(ostatecznie bezsporne, ponadto odpis świadectwa pracy w pliku KP, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pliku emerytalnym, zeznania świadków M. O. i T. W. z rozprawy w dniu 28 grudnia 2016r. oraz S. D., M. H. i L. N. z rozprawy w dniu 13 lutego 2017r., dokumenty z akt osobowych koperta k.28, kwestionariusz osobowy z 1999r. z akt osobowych koperta k.26)

Za okres od dnia 9 września 1998r. do dnia 31 grudnia 1998r. skarżący otrzymał zasiłek dla bezrobotnych.

Wnioskodawca nie miał innych okresów ubezpieczenia przed 1999r.

(bezsporne, ponadto zaświadczenie z PUP w pliku KP)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie, przy czym należy zaznaczyć, że wobec okoliczności, które można było jednoznacznie ustalić dopiero w toku postępowania sądowego.

Pozwany kwestionował pracę skarżącego w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5t, jednak przeprowadzone postępowanie pozwoliło na ustalenie takiego charakteru pracy wnioskodawcy przed 1999r. w Centrali (...), który wskazuje na legitymowanie się ubezpieczonego stażem 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Należy zaznaczyć, że zeznania świadków korespondowały ze sobą i z wyjaśnieniami ubezpieczonego, dając ostatecznie spójny obraz odnośnie tego, że te dokumenty, które wskazywały, iż w spornym okresie ubezpieczony zajmował stanowisko kierowcy-mechanika, nie odzwierciedlały stanu
faktycznego.

Odnośnie podstawy prawnej żądania należy wyjaśnić, że z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia RM z lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący bezspornie spełnia kryterium wymaganego okresu 25 lat ubezpieczenia, skończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Kwestią sporną była okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w okresie wymaganych 15 lat.

Wprawdzie wnioskodawca przedłożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych za sporny okres zatrudnienia w Centrali (...), przy czym zgodnie z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach jednak świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania. Zauważyć należy, że dokumentacja osobowa oraz kwestionariusz okresów składkowych i nieskładkowych dołączony do wniosku o ustalenie kapitału początkowego usprawiedliwiały wątpliwości organu rentowego, skoro stanowisko najczęściej wskazywane w tych dokumentach (poza tylko świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach), to stanowisko kierowcy-mechanika, niebędące stanowiskiem pracy uprawniającym do obniżenia wieku emerytalnego. Zachodziła zatem sprzeczność pomiędzy przede wszystkim świadectwem pracy zwykłym, które nie zawiera adnotacji o pracy w szczególnych warunkach, choć ma stosowną do tego rubrykę, a świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Omawiane wątpliwości dawały się usunąć dopiero na etapie procesu wywołanego złożeniem odwołania, jako że organ rentowy, w świetle przywołanego wyżej §2 rozporządzenia RM z lutego 1983r., nie jest uprawniony do ustalania charakteru pracy ubezpieczonych na podstawie dowodów innych niż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub stosowana dodatkowa adnotacja w zwykłym świadectwie pracy.

Wobec wskazanych ustaleń trzeba wyjaśnić, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie RM z lutego 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynikało, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale VIII „W transporcie i łączności” wymienia się pod poz. 2 m.in. prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Praca świadczona przez skarżącego w Centrali (...) w latach 1979 – 1998 ściśle odpowiadała tym właśnie rodzajom pracy w warunkach szczególnych. Przy tym nie ujawniono w toku postępowania żadnych dokumentów, z których mogłoby wynikać, że wnioskodawca pracował w tym okresie w niepełnym wymiarze czasu. Można dodać, że wskazane stanowiska pracy zostały wymienione w przepisach resortowych, wydanych na podstawie §1 ust. 2 rozporządzenia RM z lutego 1983r., tj. w zarządzeniu Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Udowodnienie – należy podkreślić, że dopiero na etapie postępowania sądowego – iż zachodzą wszystkie przesłanki przyznania ubezpieczonemu wnioskowanej emerytury, skutkowało po pierwsze zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie przepisów powołanych wyżej oraz art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej i art. 477 ¹⁴§2 kpc przez przyznanie prawa do tejże emerytury od dnia osiągnięcia 60. roku życia oraz po drugie stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 kpc oraz art. 99 kpc, tj. w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzona z tego tytułu na rzecz ubezpieczonego kwota 360 zł to stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika, wynikająca z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 180r w pierwotnym brzmieniu – z uwagi na datę złożenia odwołania, czyli 25 października 2016r.).