Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z wniosku A. C. (1)

z udziałem M. O.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy i uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 21 marca 2013 r. sygn. akt II Ns 6545/11

postanawia:

I.  sprostować zaskarżone postanowienie w punkcie VI w ten sposób, że:

1.  po słowach: „ szczegółowo opisany”, słowa: „w punkcie I-szym i II-gim postanowienia” skreślić i w miejsce to wpisać słowa:
„w punkcie II-gim i III-cim”,

2.  po słowach: „przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy majątek opisany” skreślić słowa: „w punkcie I-szym podpunkt 2 oraz w punkcie II-gim” i w miejsce to wpisać: „ w punkcie II podpunkt 2 oraz w punkcie III-cim postanowienia”,

3.  po słowach: „przyznać na wyłączną własność uczestniczce postępowania M. C. majątek” skreślić słowa: „opisany w punkcie I-szym podpunkt 1, 3-21 postanowienia” i w miejsce to wpisać: „w punkcie II-gim podpunkt 1, 3-21 postanowienia”;

II.  oddalić obie apelacje;

III.  stwierdzić, ze zainteresowani ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku oddalił wniosek wnioskodawcy A. C. (1) o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron (punkt I postanowienia); ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy A. C. (1) i uczestniczki postępowania M. C. wchodzi:

1.  odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w B. przy ulicy (...) o powierzchni 54,60 m ^{( 2)} oraz pomieszczenia przynależnego – komórki o powierzchni (...),40m ^{( 2)} wraz z udziałem w 5900/1023770 części w prawie własności nieruchomości gruntowej na której usytuowany jest przedmiotowy budynek mieszkalnych oraz prawie własności wspólnych części budynku i urządzeń służących do wspólnego użytku ogółu właścicieli lokali, dla którego to lokalu w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Białymstoku urządzona jest księga wieczysta Kw (...) o wartości 277 969,00 zł, obciążone hipoteką w kwocie 278 916,66 zł ;

2.  samochód osobowy marki O. nr rej (...) o wartości 30 000 zł,

3.  samochód osobowy marki M. nr rej (...) o wartości 80 000,00 zł,

4.  stół rozkładany o wartości 358,00 zł,

5.  krzesła szt. (...) o wartości 300,00 zł,

6.  komplet wypoczynkowy o wartości 630,00 zł,

7.  stolik szklany o wartości 137,00 zł,

8.  dywan podłogowy o wartości 120,00 zł,

9.  stolik RTV o wartości 844,00 zł,

10.  płyta indukcyjna M. o wartości 813,00 zł,

11.  mikrofalówka P. o wartości 302,00 zł,

12.  lodówka A. o wartości 1034,00 zł,

13.  odkurzacz Z. o wartości 184,00 zł,

14.  oświetlenie szt. 3 o wartości 197,00 zł,

15.  szafa wnękowa 2-drzwiowa o wartości 379,00 zł,

16.  szafa dwudrzwiowa o wartości 340,00 zł,

17.  żyrandol jednoświecowy o wartości 74,00 zł,

18.  łoże dwuosobowe o wartości 288,00 zł,

19.  materac dwuosobowy o wartości 79,00 zł,

20.  szafki kuchenne o wartości 100,00 zł,

21.  pralkosuszarka o wartości 412,00 zł (punkt II postanowienia).

Następnie ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi wierzytelność w kwocie 72 708 zł związana z prawem do odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w T. przy ul. (...) (punkt III postanowienia); ustalił, że uczestniczka postępowania M. C. uiściła dług w kwocie 182 522,41 zł (punkt IV postanowienia); ustalił, że wnioskodawca A. C. (1) uiścił dług kwocie 37 700 zł (punkt V postanowienia) i dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy A. C. (1) i uczestniczki postępowania M. C. szczegółowo opisanego w punkcie I i II postanowienia w ten sposób, że :

1.  przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy A. C. (1) majątek opisany w punkcie I podpunkt 2 oraz w punkcie II postanowienia,

2.  przyznał na wyłączną własność uczestniczce postępowania M. C. majątek opisany w punkcie I podpunkt 1, 3 – 21 postanowienia (punkt VI postanowienia).

W dalszej kolejności, zasądził od wnioskodawcy A. C. (1) na rzecz uczestniczki postępowania M. C. tytułem dopłaty kwotę 80 469,40 zł płatną w ratach :

- pierwsza rata w kwocie 14 000 zł płatna w terminie jednego roku,

- druga rata w kwocie 14 000 zł płatna w terminie dwóch lat,

- trzecia rata w kwocie 14 000 zł płatna w terminie trzech lat ,

- czwarta rata w kwocie 14 000 zł płatna w terminie czterech lat ,

- piąta rata w kwocie 14 000 zł płatna w terminie pięciu lat,

- szósta rata w kwocie 10 469,40 zł płatna w terminie sześciu lat ,

- wszystkie raty licząc od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w wysokości 13 % w stosunku rocznym na wypadek zwłoki w terminie płatności którejkolwiek z rat (punkt VII postanowienia).

Sąd Rejonowy oddalił wniosek w pozostałym zakresie (punkt VIII postanowienia). Wydatki w sprawie ustalił na kwotę (...) 266,72 zł i uznał za uiszczone w całości (punkt IX postanowienia) i postanowił zaliczyć uiszczone zaliczki w kwocie 27,03 zł – poz. 13/2013 ksz, 1250 zł – poz. 2649/2012 ksz, 216,72 zł – poz. 2664/2012 ksz na poczet kosztów postępowania uiszczonych tymczasowo ze Skarbu Państwa (punkt X postanowienia). Następnie postanowił zwrócić na rzecz uczestniczki postępowania M. C. kwotę 30,28 zł, którą nakazał wypłacić z zaliczki pod pozycją 2664/2012 ksz (punkt XI postanowienia) i zasądził od wnioskodawcy A. C. (1) na rzecz uczestniczki postępowania M. C. kwotę 886,36 zł tytułem zwroty części kosztów postępowania (punkt XII postanowienia), stwierdzając, że pozostałe koszty postępowania związane z udziałem w sprawie zainteresowani ponoszą we własnym zakresie (punkt XIII postanowienia).

Z poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń wynikało, że M. C. i A. C. (1) zawarli związek małżeński w dniu (...) roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w S.. W drodze aktu notarialnego z dnia (...) roku zainteresowani rozszerzyli wspólność majątkową małżeńską na majątek nabyty przez każdego z nich zarówno przed zawarciem przez nich małżeństwa, jak i w czasie jego trwania z jakiegokolwiek tytułu, z wyjątkami przewidzianymi w art. 49 § 1 k.r.o. Wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2009 roku, w sprawie I C 1016/09 Sąd Okręgowy w Białymstoku rozwiązał przez rozwód bez orzekania o winie małżeństwo zainteresowanych, a wyrok ten uprawomocnił się w dniu 12 września 2009 roku.

Poza sporem było, że w skład majątku wspólnego małżonków wchodziła odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w B. przy ulicy (...), o powierzchni 54,60m ^{( 2)} oraz pomieszczenia przynależnego – komórki o powierzchni 4,40m ^{( 2)} wraz z udziałem (...) części w prawie własności nieruchomości gruntowej, na której usytuowany jest przedmiotowy budynek mieszkalny oraz w prawie własności wspólnych części budynku i urządzeń służących do wspólnego użytku ogółu właścicieli lokali, dla którego to lokalu w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Białymstoku urządzona jest księga wieczysta Kw (...). Wartość tego lokalu mieszkalnego według stanu na datę ustania wspólności majątkowej stron, a cen aktualnych ustalił biegły sądowy z zakresu szacowania nieruchomości J. J. na kwotę 277 969 zł. Sąd uznał opinię za spójną i logiczną. Pominął przy tym zeznania K. K., E. P. i A. O. odnośnie prac remontowych wykonywanych w tym mieszkaniu, skoro żadna ze stron nie domagała się rozliczenia takiego nakładu. W dalszej kolejności Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że w celu nabycia powyższego lokalu strony zawarły z (...) Bank S.A. we W. w dniu 29 lipca 2008 roku umowę kredytu hipotecznego nominowanego do (...) nr (...) standardowe oprocentowanie, zaciągając kredyt w kwocie 174 084,62 zł, nominowanego do waluty (...), na okres 360 miesięcy. Dla zabezpieczenia wierzytelności banku ustalono, że z chwilą nabycia nieruchomości, na którą udzielono kredytu, zostanie ona obciążona hipoteką kaucyjną w wysokości 348 169,24 zł. Z ustaleń Sądu wynikało, że na dzień 15 marca 2013 roku do całkowitej spłaty pozostała kwota 81 997,02 CHF, co stanowiło równowartość 278 713,66 zł (według kursu (...) na dzień 20 marca 2013 roku 1 CHF=3,3999 PLN) oraz kwota 135 zł.

Bezspornym było również, że w skład majątku wspólnego stron postępowania wchodzi samochód marki O. o wartości 30 000 zł i samochód marki M. o wartości 80 000 zł. Ich wartość strony ustaliły zgodnie. Odnośnie innych ruchomości, poza sporem było, że do majątku wspólnego zainteresowanych wchodziły rzeczy okazane biegłemu z zakresu szacowania ruchomości J. B.. Biegły ustalił wartość poszczególnych przedmiotów: stołu rozkładanego na kwotę 358 zł, krzesła szt. (...) na kwotę 300 zł, kompletu wypoczynkowego na kwotę 630 zł, stolika szklanego na kwotę 137 zł, dywanu podłogowego na kwotę 120 zł, stolika RTV na kwotę 844 zł płyty indukcyjnej M. na kwotę 81 zł, mikrofalówki P. na kwotę 302 zł, lodówki A. na kwotę 1034 zł, odkurzacza Z. na kwotę 184 zł, oświetlenia szt. 3 na kwotę 197 zł, szafy wnękowej 2-drzwiowej na kwotę 379 zł, szafy dwudrzwiowej na kwotę 340 zł, żyrandola jednoświecowego na kwotę 74 zł, łoża dwuosobowego na kwotę 288 zł, materaca dwuosobowego na kwotę 79 zł, szafki kuchenne na kwotę 100 złotych, pralkosuszarki na kwotę 412 zł. Sąd uznał opinię za sporządzoną w sposób prawidłowy i kompletny.

Następnie, Sąd I instancji odniósł się do żądania uczestniczki postępowania rozliczenia nakładu z majątku wspólnego stron na majątek osobisty wnioskodawcy na wykupienie mieszkania jego matki położonego przy ulicy (...) w T., obecnie stanowiącego własność wnioskodawcy, które wykupili w sierpniu 2008 roku z własnych środków w wysokości około 60 000 zł, które w części pochodziły z kredytu, a w części z pożyczki od J. G. w kwocie 15 000 zł. Sąd zwrócił uwagę, że w dniu (...) roku, w drodze aktu notarialnego – A. C. (2), działając w imieniu i na rzecz swojej matki A. C. (3), nabył do jej majątku osobistego od gminy T., w trybie bezprzetargowym z uwzględnieniem pierwszeństwa najemcy, wyodrębniony niniejszym aktem, samodzielny lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) o powierzchni użytkowej 58,0m ^{( 2)}, znajdujący się na I piętrze budynku wielomieszkaniowego położonego w T. przy ulicy (...) wraz z przynależną piwnicą numer (...) o powierzchni użytkowej 11,72m ^{( 2)} i udział wynoszący (...) części budynku i urządzeń, nie służących wyłącznie do użytku właścicieli oraz wyraził zgodę na oddanie jej w użytkowanie wieczyste działki gruntu. W akcie wskazano, iż wartość sprzedawanego lokalu wynosi 105 405 zł, przy czym sprzedawca udzielił bonifikaty w wysokości 45%. Ustalona cena za lokal po udzieleniu bonifikaty wyniosła więc 57 972,75 zł, a sprzedający potwierdził, że została ona uiszczona w całości. Następnie, w drodze aktu notarialnego z dnia (...) roku R. C. zrzekł się dziedziczenia po swojej żonie A. C. (3), która zmarła w dniu (...) roku. Postanowieniem z dnia 14 listopada 2008 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku stwierdził, że spadek po zmarłej nabył syn A. C. (1). Sąd I instancji podkreślił, że wnioskodawca poza żądaniem oddalenia wniosku o rozliczenie nakładu z majątku wspólnego na majątek jego matki, nie kwestionował samego faktu poczynienia takiego nakładu. Jednocześnie dał wiarę zeznaniom świadków E. P. i A. O., że wykupiony lokal miał stanowić własność małżonków. Wobec powyższego, Sąd przyjął, że środki przeznaczone przez zainteresowanych na wykupienie mieszkania w T. wchodzą w skład ich majątku wspólnego jako wierzytelność związana z prawem do odrębnej własności tego lokalu mieszkalnego. W ocenie Sądu, małżonkowie poczynili ten nakład z myślą, że po śmierci matki wnioskodawcy mieszkanie stanie się ich własnością, co potwierdzają akty notarialne dotyczące rozszerzenia wspólności majątkowej i zrzeczenia się spadku przez ojca wnioskodawcy. Sąd uznał przy tym, że uczestniczka postępowania mogła nie wiedzieć o treści art. 49 § 1 k.r.o. i przyjął, że gdyby miała świadomość, iż umowa rozszerzająca wspólność majątkową nie obejmuje składników nabytych w drodze dziedziczenia nie partycypowałaby w jego zakupie. Jednocześnie, wartość przedmiotowego mieszkania biegły z zakresu szacowania nieruchomości określił na kwotę 132 197 zł. Uczestniczka postępowania domagała się waloryzacji tej wierzytelności, a zatem mając na uwadze, że mieszkanie zostało zakupione za 55% jego wartości, Sąd pomnożył kwotę 132 197 zł przez 55%, co dało kwotę 72 708,35 zł.

Kontynuując, Sąd I instancji zauważył, że na uwzględnienie zasługiwało również żądanie uczestniczki postępowania, która domagała się rozliczenia obciążającego obie strony, a spłaconego przez nią po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej kredytu zaciągniętego na zakupienie samochodu M. O. w kwocie 135 500 zł. Z poczynionych ustaleń wynikało, że w dniu (...) roku uczestniczka postępowania w drodze umowy kredytu nr (...) zaciągnęła w G. Banku w K. kredyt w wysokości 113 684,21 zł na zakupienie tego pojazdu, na co wnioskodawca wyraził zgodę. Całkowita spłata kredytu nastąpiła w dniu 30 października 2012 roku. W ocenie Sądu, uczestniczka postępowania udowodniła, że po ustaniu wspólności majątkowej stron spłaciła kredyt w kwocie 135 000 zł. Uczestniczka postępowania domagała się również rozliczenia obciążającego obie strony, a spłaconego przez nią po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w (...) Bank S.A. w kwocie 42 460,48 zł. Sąd przyjął, że od dnia 12 września 2009 roku tytułem spłaty kredytu została łącznie wpłacona kwota 43 410,48 zł, a w dniu 3 grudnia 2012 roku uczestniczka postępowania zapłaciła jeszcze 1 400 zł. Wnioskodawca nie przedstawił żadnego dowodu na okoliczność, że zapłacił uczestniczce postępowania celem spłaty kredytu kwotę wyższą niż 37 700 zł. Tym samym, Sąd przyjął, że tytułem spłaty omawianego kredytu wnioskodawca uiścił kwotę 37 700 zł, a uczestniczka postępowania 7 110,18 zł. Uczestniczka postępowania domagała się również rozliczenia obciążającego obie strony, a spłaconego przez nią po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej kredytu zaciągniętego w Banku (...) na spłatę pożyczki od J. G. w kwocie 17 284 zł. Wnioskodawca przyznał, że wraz z małżonką zaciągnął wspólnie kredyt na nabycie mieszkania w T.. Podniósł jednak, że został on spłacony przed ustaniem wspólności majątkowej stron postępowania i domagał się oddalenia tego wniosku. Z dalszych ustaleń wynikało, że w dniu 12 września 2008 roku uczestniczka postępowania zaciągnęła kredyt w kwocie 20 000 zł w (...) Bank (...) S.A. we W.. W ocenie Sądu Rejonowego, uczestniczka postępowania wykazała, że po ustaniu wspólności majątkowej spłaciła ten kredyt w łącznej kwocie 16 616 zł, ale nie przedstawiła dowodów, aby kredyt ten, po ustaniu wspólności majątkowej spłaciła w wyższej kwocie. Uczestniczka postępowania domagała się także rozliczenia obciążającego obie strony, a spłaconego przez nią po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, kredytu zaciągniętego na jej rachunku odnawialnym w kwocie 7 500 zł i z tytułu odsetek w kwocie 1 729,45 zł. Z zaświadczenia z (...) Banku (...) wynikało, że kwota limitu kredytu odnawialnego wynosiła 7 500 zł, a kredyt został spłacony. Wniosek uczestniczki postępowania zasługiwał więc na uwzględnienie do kwoty 7 500 zł. Uczestniczka postępowania domagała się także rozliczenia obciążającego obie strony, a spłaconego przez nią po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej kredytu zaciągniętego w Banku (...) w 2007 roku w kwocie 12 000 zł oraz kredytu zaciągniętego w tym banku w 2008 roku w wysokości 12 940 zł. Sąd wskazał, że udowodniła ona, iż zadłużenie tytułem spłaty tych kredytów spłaciła po ustaniu wspólności majątkowej w kwocie 14 099,01 zł i w kwocie 940,22 zł, co łącznie dało sumę 15 039,23 zł. W pozostałym zakresie kredyty zostały spłacone przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej.

W dalszej kolejności, uczestniczka postępowania domagała się rozliczenia czynszu na mieszkanie przy ulicy (...), który od daty ustania wspólności do dnia 31 grudnia 2012 roku spłaciła w kwocie 10 400 zł. Powołując się na przepis art. 5 k.c. Sąd I instancji nie uwzględnił tego wniosku uznając, że skoro wnioskodawca nie zamieszkuje w tym lokalu, to nie może ponosić kosztów jego utrzymania. Sąd przyjął jednak za zasadne rozliczenie uiszczonej przez uczestniczkę po ustaniu wspólności majątkowej opłaty AC za samochód marki O. (...) w kwocie 1 257 zł wskazując na brak dowodów opłat innych składek ubezpieczenia. Następnie, Sąd I instancji wyjaśnił, że nie uwzględnił wniosku wnioskodawcy o rozliczenie jako nakładu kwoty 16 500 zł tytułem czynszu, jaki osiąga uczestniczka postępowania z wynajmu przysługującego mu mieszkania, które pozostaje w użytkowaniu osób trzecich. Sąd podkreślił, że wnioskodawca nie udowodnił, aby uczestniczka postępowania osiągała dochody z tego tytułu.

Z dalszych ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że A. C. (3) – matka wnioskodawcy na przełomie lat 2004/2005 przesłała z USA na rachunek bankowy syna kwotę 7 158 USD. Sąd przyjął, że środki te zostały przeznaczone na remont mieszkania matki wnioskodawcy w T., na co od początku wskazywała uczestniczka postępowania, a potwierdziła to również świadek L. K.. W tym stanie rzeczy, kwota 7 158 USD jako pochodząca od matki wnioskodawcy i przeznaczona na składnik jej majątku nie mogła więc być rozliczona w przedmiotowym postępowaniu. Na marginesie Sąd wyjaśnił, że nawet gdyby pieniądze te zostały przekazane na inny cel, to i tak brak podstaw, aby uznać, że była to darowizna dokonana wyłącznie na rzecz wnioskodawcy, skoro jednoznacznym było, że pieniądze te były przekazywane na rzecz obojga małżonków. Sąd I instancji nie uwzględnił także wniosku wnioskodawcy o rozliczenie nakładu z majątku osobistego w kwocie 5 000 zł, która to miała zostać przekazana w formie samochodu S. w czasie trwania małżeństwa matce uczestniczki postępowania przyjmując, że brak było podstaw, aby żądanie to uwzględnić.

Przechodząc następnie do kwestii sposobu podziału majątku wspólnego Sąd Rejonowy przywołał przepisy art. 210 – 221 k.c. podkreślając, że był on bezsporny między zainteresowanymi. Zgodnie z ich żądaniem, Sąd przyznał odrębną własność lokalu mieszkalnego wraz z ruchomościami stanowiącymi jego wyposażenie oraz samochód M. na rzecz uczestniczki postępowania, a samochód marki O. na rzecz wnioskodawcy. Na rzecz wnioskodawcy Sąd przyznał również wierzytelność w kwocie 72 708 zł związaną z prawem do odrębnej własności lokalu mieszalnego położonego w T., skoro mieszkanie to nabyte przez wnioskodawcę w drodze spadkobrania aktualnie stanowi jego własność. Sąd zauważył, że wysokość udziałów stron w majątku wspólnym była sporna i na tę okoliczność przeprowadził postępowanie dowodowe. W oparciu o jego wyniki stwierdził, że wnioskodawca nie przedłożył na tę okoliczność żadnych dowodów, stąd jego wniosek w tym przedmiocie należało oddalić.

W toku dalszych ustaleń Sąd wskazał, że uczestniczka postępowania otrzymała w wyniku podziału majątku otrzymała odrębną własność lokalu mieszkalnego obciążoną hipoteką przekraczającą wartość tego lokalu, a tym samym otrzymała składnik, którego wartość jest zerowa. Wartość majątku wspólnego opiewa wiec na kwotę 189 299 zł (ruchomości o łącznej wartości 116 591 zł+ wierzytelność o wartości 72 708 zł). Każda ze stron powinna więc otrzymać majątek o wartości 94 649,50 zł. Uczestniczka postępowania otrzymała ruchomości o łącznej wartości 86 591 zł, zaś wnioskodawca otrzymał majątek o wartości 102 708 zł. Wobec tego, wnioskodawca powinien zwrócić uczestniczce postępowania kwotę 8 058,50 zł. Sąd podkreślił, że po ustaniu wspólności majątkowej strony spłaciły wspólne zadłużenie opiewające łącznie na kwotę 220 222,41 zł. Każda z nich, z uwagi na równe udziały w majątku wspólnym, powinna więc partycypować w spłacie zadłużenia w kwocie 110 111,20 zł. Uczestniczka uiściła dług w kwocie przewyższający jej udział o 72 411,20 zł, a wnioskodawca uiszczając dług w kwocie 37 700 zł uiścił o 72 411,20 zł mniej niż z uwagi na równie udziału w majątku wspólnym powinien ponieść. Z tego względu, tytułem dopłaty powinien zwrócić uczestniczce postępowania łącznie kwotę 80 469,40 zł. Orzekając następnie o sposobie płatności Sąd uwzględnił zarobki wnioskodawcy oraz fakt, że uczestniczka postępowania nie sformułowała wniosku, w jakim terminie żąda dokonania dopłaty na jej rzecz. W ocenie Sądu, ustalony sposób dopłaty nie będzie krzywdzący dla uczestniczki postępowania, ponieważ co roku będzie ona otrzymywać od wnioskodawcy dosyć wysokie raty.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punktach I-VIII sentencji postanowienia na mocy art. 43 k.r.o., art. 45 § 1 k.r.o., art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i nast. i art. 210-212 k.c. w zw. z art. 567 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. w zw. z art. 618 k.p.c.

Orzekając o kosztach sądowych Sąd uznał, że strony powinny w nich partycypować stosownie do swych udziałów w majątku wspólnym, ponieważ odzwierciedlają one stopień zainteresowania rozstrzygnięciem sprawy (art. 520 § 1 k.p.c.). Sąd ustalił wydatki na kwotę 4 266,72 zł i uznał, że zostały one uiszczone przez strony postępowania w całości. Jednocześnie, dokonując stosownych wyliczeń Sąd zwrócił na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 30,28 zł oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 886,36 zł tytułem zwrotu części kosztów postępowania. Sąd zaliczył uiszczone zaliczki w kwocie 27,03 zł – poz. 13/2013 ksz, 1250 zł – poz. 2649/2012 ksz, 216,72 zł – poz. 2664/2012 ksz na poczet kosztów postępowania uiszczonych tymczasowo ze Skarbu Państwa. Sąd zwrócił uwagę, że wnioskodawca nie uiścił opłaty sądowej od wniosku o podział majątku wspólnego, ponieważ został zwolniony od jej uiszczenia. Pozostałe koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego, w myśl art. 520 § 1 k.p.c. zainteresowani powinni, zdaniem Sądu, ponieść we własnym zakresie.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka postępowania, która zaskarżyła go w części, tj. punkcie VII, zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na:

a)  wadliwym przyjęciu, że wnioskodawca jest w stanie zwrócić uczestniczce postępowania tytułem dopłaty jedynie kwotę po 14 000 zł rocznie przez okres 6 lat, w sytuacji, gdy:

- wnioskodawca jest właścicielem mieszkania, ma stabilną sytuację finansową, posiada stałe dochody, a ze względu na zatrudnienie w tzw. sferze budżetowej ma zapewnioną trwałość miejsca pracy, w konsekwencji – wnioskodawca ma możliwość zaciągnięcia kredytu w banku na spłatę uczestniczki postępowania bez konieczności rozłożenia dopłaty na raty;

b) wadliwym przyjęciu, że rozłożenie płatności dopłaty na rzecz uczestniczki postępowania na okres 6 lat po 14 000 zł rocznie nie jest krzywdzący dla uczestniczki postępowania, w sytuacji gdy:

- biorąc pod uwagę inflację, kryzys na rynku, rozłożenie płatności na raty pozbawia uczestniczkę postępowania realnej dopłaty,

- rozłożenie płatności na raty po 14 000 zł rocznie uniemożliwia dokonanie przez uczestniczkę postępowania inwestycji, a co za tym idzie dopłata uiszczona w ten sposób nie będzie spełniała funkcji kompensacyjnej;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 320 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie, że sytuacja finansowa wnioskodawcy uzasadnia uznanie istnienia szczególnego przypadku, o jakim mowa w art. 320 k.p.c. i w konsekwencji wadliwe jego zastosowanie;

- naruszenie zasady równości stron i uprzywilejowane traktowanie wnioskodawcy przez rozłożenie należnej od niego dopłaty mimo braku wniosku w tym przedmiocie.

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez pominięcie rozstrzygnięcia o rozłożeniu płatności dopłaty na raty i ustalenie terminu płatności na 3 miesiące od daty uprawomocnienia się postanowienia oraz zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów postępowania za II instancję.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł również wnioskodawca, który zaskarżył je w całości. Orzeczeniu zarzucił:

1/ naruszenie podstawowej zasady równości stron w postępowaniu cywilnym polegającej na nie uwzględnieniu przez Sąd większości wniosków dowodowych zgłaszanych przez pełnomocnika wnioskodawcy oraz twierdzeń i wyjaśnień składanych przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika, a mających istotny wpływ na wynik postępowania;

2/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 37, 41, 45 i 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 i 212 k.c. oraz art. 5 k.c.;

3/ naruszenia przepisów o postępowaniu, a w szczególności art. 232 k.p.c. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich okoliczności zgodnie z prawdą obiektywną;

(...)/ wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, a to art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c. między innymi poprzez wydanie orzeczenia bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawianych przez wnioskodawcę.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia jak w uzasadnieniu apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje jako niezasadne nie mogły zostać uwzględnione.

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji są prawidłowe. Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny i prawidłowy wyjaśnił okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy oraz poczynił właściwe ustalenia faktyczne i prawne, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne. Niemniej jednak, Sąd I instancji dopuścił się pewnej niedokładności, która wymagała sprostowania przez Sąd Odwoławczy. Konfrontując zaskarżone rozstrzygnięcie z treścią jego uzasadnienia stwierdzić należy, że poszczególne punkty postanowienia zostały oznaczone i sformułowane przez Sąd I instancji w sposób wadliwy. Dla uporządkowania zaskarżonego rozstrzygnięcia należało więc sprostować postanowienie sposób określony w punkcie I postanowienia. O powyższym, Sąd Okręgowy orzekł w trybie art. 350 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Merytoryczne rozważania w sprawie należy rozpocząć od oceny sformułowanego w apelacji wnioskodawcy zarzutu sprowadzającego się do kwestionowania ustalonego przez Sąd I instancji składu majątku wspólnego w zakresie samochodu osobowego marki M. oraz wierzytelności w kwocie 72 708 zł związanej z prawem do odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w T.. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że wymienione składniki, jako nabyte w trakcie trwania małżeństwa zainteresowanych, należą do ich majątku wspólnego. Stanowisko skarżącego jest tym bardziej niezrozumiałe, że jeszcze w toku składanych przed Sądem Rejonowym wyjaśnień informacyjnych domagał się on rozliczenia tego samochodu, jako nabytego w trakcie wspólności majątkowej małżeńskiej, za uczestniczką postępowania określając jego wartość na kwotę 80 000 zł (k. 184, 345v). Pogłębionej analizy wymaga natomiast kwestia wierzytelności w kwocie 72 708 zł związanej z prawem do odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w T.. Wbrew zarzutom apelacji wnioskodawcy, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia pogląd Sądu Rejonowego, który w takim wypadku zasługiwał na aprobatę. Kwestionując uprawnienie Sądu do czynienia ustaleń w tym przedmiocie, wobec braku stosownych wniosków zainteresowanych, skarżący zupełnie ignoruje okoliczność, że zgodnie z art. 684 k.p.c. skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala Sąd. To właśnie Sąd określa, jakie przedmioty majątkowe podlegają podziałowi, stąd wymaganie, aby już w składanym wniosku wskazać majątek stanowiący przedmiot działu. Jeżeli jednak w treści wniosku nie został wskazany cały majątek, to w toku postępowania Sąd powinien dążyć do uzupełnienia tego braku. W opisany sposób procedował właśnie Sąd Rejonowy, który w świetle niewadliwych ustaleń, że zainteresowani w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej przeznaczyli określone środki pieniężne na wykupienie mieszkania w T., prawidłowo przyjął, że w ten sposób powstała wierzytelność wymagająca uwzględnienia w postępowaniu o podział majątku wspólnego. W ocenie Sądu Okręgowego, skarżący w żaden sposób nie podważył poczynionych w tym przedmiocie ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, z których jednoznacznie wynika, że uczestniczka postępowania wspólnie z wnioskodawcą partycypowała w kosztach zakupu przedmiotowego mieszkania.

W dalszej kolejności wskazać trzeba, że chociaż wnioskodawca nie kwestionował, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzi odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w B. przy ulicy (...), to zanegował jego wartość ustaloną przez Sąd Rejonowy. Podniesiony w tym przedmiocie zarzut jest jednak całkowicie chybiony. Dokonując ustaleń faktycznych w tym zakresie Sąd Rejonowy w pełni podzielił opinię biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości J. J.. W świetle tego, że opinia ta jest sporządzona w sposób rzetelny, fachowy i wyczerpujący, Sąd Odwoławczy aprobuje pogląd Sądu I instancji. W ocenie Sądu Okręgowego, złożona opinia nie budzi wątpliwości, co do poprawności wywiedzionych w niej wniosków. Z tego względu, nie ma racji skarżący wywodząc, że na jej podstawie wartość tego prawa przyjąć należało na kwotę 300 000 zł, a nie jak oszacował biegły na kwotę 278 916,66 zł. Należy przy tym odnotować fakt, że aby strona mogła skutecznie powoływać się przed Sądem Odwoławczym na zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów postępowania poprzez oddalenie jej wniosku dowodowego, musi ona w trybie art. 162 k.p.c. zwrócić uwagę tego Sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie do protokołu stosownego zastrzeżenia. Wnioskodawca takiego zastrzeżenia nie zgłosił, co więcej przed Sądem Rejonowym oświadczył, że nie ma pytań ani zastrzeżeń do opinii (k. 345). W tych okolicznościach, wnioskodawca na obecnym etapie postępowania utracił już możliwość powoływania się na tego rodzaju zastrzeżenia.

Sąd Okręgowy zwraca następnie uwagę, że jeżeli dług dotyczący majątku wspólnego i obciążający oboje małżonków został spłacony z majątku osobistego jednego z małżonków, to mamy tu do czynienia z nakładem z majątku osobistego na majątek wspólny i rozliczenie następuje tu na podstawie art. 45 § 1 k.r.o. Wbrew zarzutom apelacji wnioskodawcy, Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował wskazany przepis przyjmując, że uczestniczka postępowania uiściła dług w łącznej kwocie 182 522,41 zł. Nie sposób podzielić twierdzeń skarżącego, że nie miał wiedzy o części zaciągniętych w czasie trwania wspólności przez uczestniczkę postępowania kredytów. Podkreślenia wymaga, że wnioskodawca zakwestionował przyjęty przez Sąd Rejonowy stan rzeczy dopiero w treści wniesionej apelacji. Nie uszło uwadze Sądu Odwoławczego, że jeszcze prezentując swoje stanowisko w przedmiocie wniesionej przez uczestniczkę postępowania odpowiedzi na wniosek, wnioskodawca przyznał, że wiedział o wyszczególnionych przez uczestniczkę postępowania kredytach. Za Sądem I instancji przyjąć przy tym należy, że uczestniczka postępowania wykazała, że dokonała deklarowanych spłat zadłużenia przedkładając na tę okoliczność stosowne dokumenty, których prawdziwość nie została przez wnioskodawcę w żaden sposób poddana w wątpliwość. Skarżący nie wykazał również, aby uczestniczka postępowania ukryła uzyskane w ten sposób środki finansowe lub spożytkowała je bez jego wiedzy, wyłącznie na własne potrzeby ograniczając się w tym zakresie jedynie do gołosłownych twierdzeń apelacji. W ocenie Sądu Odwoławczego, pozbawione jakichkolwiek podstaw jest również odwoływanie się przez skarżącego do przepisu art. 5 k.c., skoro nie wykazał on, aby uczestniczka postępowania zaciągała kredyty bez jego wiedzy lub wprowadzała go w błąd, co do przeznaczenia uzyskiwanych w ten sposób środków finansowych.

Nie mógł przynieść oczekiwanego przez skarżącego rezultatu zarzut, że Sąd Rejonowy nie rozliczył poniesionego z jego majątku osobistego nakładu w kwocie 5 000 zł, która to została przekazana w formie samochodu F. (...) matce uczestniczki postępowania. Zgłoszone przez wnioskodawcę żądanie oraz przytoczona dla jego uzasadnienia argumentacja prowadzi do wniosku, że roszczenie to dotyczyło składnika majątku osobistego, z którego poczyniono przysporzenie na rzecz osoby trzeciej. Sąd Okręgowy zauważa, że tego typu rozliczenia nie mają nic wspólnego z podziałem majątku wspólnego małżonków, a zatem nie mogły one zostać zweryfikowane w toku tego postępowaniu.

W tych okolicznościach, podniesiony w apelacji wnioskodawcy zarzut naruszenia zasady równości stron jawi się jako niezrozumiały. Wyjaśnienia wymaga, że zasada ta znajduje odwołanie w art. 5 k.p.c. i polega na tym, że każda ze stron ma zapewnione w procesie równe prawa, a więc możliwość korzystania z jednakowych środków obrony, możliwość przedstawienia twierdzeń i dowodów, korzystania ze środków odwoławczych i innych środków zaskarżenia ( vide: Jakubecki A. (red.), Bodio J., Demendecki T., Marcewicz O., Telenga P., Wójcicki M. P., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego, Lex/el 2013). Sąd Okręgowy dokonał wnikliwej oceny sposobu procedowania w sprawie przez Sąd Rejonowy, nie dopatrując się w jego postępowaniu żadnych nieprawidłowości wskazujących na preferencyjne traktowanie uczestniczki postępowania. Jednocześnie, dalsza lektura uzasadnienia apelacji wnioskodawcy prowadzi do wniosku, że tak podniesiony zarzut stanowi w istocie zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., ponieważ skarżący prezentuje w niej własne ustalenia w oparciu o własną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego, nawet tak podniesiony zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje Sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli Sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza przy tym stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności, skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, niepubl.). W kontekście przywołanych rozważań Sąd Okręgowy stwierdza, że apelacja wnioskodawcy jest jedynie polemiką z ustaleniami Sądu Rejonowego oraz wyrażoną oceną prawną dochodzonego roszczenia i w związku z powyższym nie mogła przynieść oczekiwanego przez skarżącego rezultatu.

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych w apelacji uczestniczki postępowania, Sąd Okręgowy podziela ustalenia dotyczące sposobu i terminu płatności dopłat zasądzonych od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania. Argumentację Sądu I instancji, jaka legła u podstaw zaskarżonego orzeczenia w omawianej części należy uznać za niewadliwą. Stanowczego podkreślenia wymaga bowiem, że określony sposób płatności uwzględnia interesy obu stron umożliwiając wnioskodawcy wywiązanie się z obowiązku dopłaty, a jednocześnie, wbrew sugestiom skarżącej, nie jest krzywdzący dla uczestniczki postępowania. Oczywistym jest, że orzeczona dopłata ma stanowić swego rodzaju rekompensatę, która może być jako taka odczuwalna jedynie, gdy uiszczana jest w krótkim czasie i w pełnej sumie. Uczestniczka postępowania ma więc prawo jej oczekiwać w terminie najszybszym z możliwych, ale koncentrując się wyłącznie na tej kwestii zupełnie zapomina, że termin ten ma być realny do wykonania dla zobowiązanego tak, aby dopłata w rzeczywisty sposób mogła być uiszczona. Niewątpliwie, z tym związana jest prawidłowa decyzja Sądu I instancji o rozłożeniu zasądzonej kwoty dopłaty na sześć rat w wysokości po 14 000 zł. Sąd ten nie naruszył tu przepisu art. 320 k.p.c., który w okolicznościach sprawy nie miał zastosowania ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1993 roku, I CRN 67/93, niepubl.). Zgłaszając zarzut jego obrazy, skarżąca zapomina, że w przedmiocie sposobu podziału majątku wspólnego małżonków odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o zniesieniu wspólności w częściach ułamkowych wymienione w art. 210 – 221 k.c. , a możliwość rozłożenia kwoty dopłaty na raty wynika z art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. Tymczasem, nie uszło uwadze Sądu Rejonowego, że sytuacja materialna wnioskodawcy jest słabsza niż uczestniczki postępowania, o czym świadczą już deklarowane przez nich dochody – wnioskodawcy w wysokości 2 800 zł i uczestniczki postępowania w wysokości 6 000 – 7 000 zł. Takiej oceny nie może zmienić nawet okoliczność powołana już na etapie postępowania odwoławczego, że uczestniczka postępowania urodziła dziecko, w związku z czym potrzebuje szybszego uzyskania należnej od wnioskodawcy dopłaty. Nie negując tego stanu rzeczy Sąd Okręgowy podkreśla, że zgodnie z zaskarżonym rozstrzygnięciem będzie ona otrzymywać dość znaczną kwotę pieniędzy w wysokości 14 000 zł, w regularnych odstępach czasu, co stanowi wystarczającą należną jej rekompensatę.

Mając powyższe na uwadze, obie apelacje jako bezzasadne na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zostały oddalone.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w myśl art. 520 § 1 k.p.c.