Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Klekocki

Protokolant: Monika Maj

w obecności Franciszka Mitrengi Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gliwicach

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2017 r.

sprawy: J. B.,

córki J. i K.,

ur. (...) w D.

oskarżonej o przestępstwa z art. 278 § 5 kk, art. 284 § 1 kk w zw. z art. 284 § 2 kk i art. 11 § 2 kk, art. 284 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora, pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej i obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 21 listopada 2016 r. sygn. akt II K 524/15

I.zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 72 § 1 kk zobowiązuje oskarżoną do informowania Sądu o przebiegu okresu próby raz na 6 (sześć) miesięcy;

II.w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.zasądza od oskarżonego i oskarżycielki posiłkowej na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze w kwocie po 10 (dziesięć) złotych i obciąża ich opłatą oskarżycielkę posiłkową w kwocie 60 (sześćdziesiąt) złotych i oskarżoną w kwocie 200 (dwieście) złotych.

SSO Sławomir Klekocki

Sygn. akt V.2 Ka 94/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy w Raciborzu uznał J. B. za winną tego, że :

1.  w dniu 24.08.2010r. w R. z rachunku bankowego o numerze (...), którego posiadaczem była K. B. (1) dokonała przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 4.000 złotych na szkodę K. B. (1) tj. popełnienia przestępstwa z art. 284§1 kk i za to na podstawie art. 284 § 1 kk skazał ją na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, a na podstawie art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierza jej karę grzywny w ilości 30 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł;

2.  w dniu 14.09.2011r. w R., z rachunku o numerze (...), którego posiadaczem była K. B. (1), dokonała przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 5000 zł na szkodę K. B. (1) tj. popełnienia przestępstwa z art. 284§1 kk i za to na podstawie art. 284 § 1 kk skazał ją na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, a na podstawie art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył jej karę grzywny w ilości 40 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł;

Na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk połączył wymierzone oskarżonej kary pozbawienia wolności i orzeka karę łączną 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 1 rok.

Na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 i 2 kk połączył wymierzone oskarżonej kary grzywny i orzekł karę łączną grzywny w ilości 40 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł.

Na podstawie art. 46 § 1 kk zobowiązał oskarżoną do naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę kwoty 9.000 zł na rzecz pokrzywdzonej K. B. (1).

Na podstawie § 22, § 17 ust. 2 pkt 3 oraz ust. 7, § 20, § 3 ust. 1 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz § 14 ust. 2 pkt. 1 i 3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w spawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu opłat zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej K. B. (1) kwotę 1.200zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 6, art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 3 ust. 1 zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki w kwocie 400 złotych i opłatę w kwocie 200 złotych.

Apelację od tego wyroku wnieśli prokurator, pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej K. B. (1) oraz obrońca oskarżonej J. B.. Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżył wyrok w części tj. w punktach 1 i 6 wyroku i zarzucił :

-obrazę przepisów postępowania art. 410 kpk w zw. z art. 7 kpk poprzez danie wiary wyjaśnieniom oskarżonej przy jednoczesnym nieuwzględnieniu twierdzeń oskarżycielki posiłkowej (pokrzywdzonej) odnośnie pochodzenia środków wpłaconych przez oskarżoną tj. kwoty 20.244,46zł i przyjęcia, że środki te stanowiły darowiznę na rzecz oskarżonej, podczas gdy w chwili darowizny oskarżona pozostawała we wspólności majątkowej z mężem, a w toczącym się postępowaniu o podział majątku oskarżona takiego składnika majątku nie wskazała, a nie przedstawiła także żadnego dokumentu, z którego wynikałby osobisty charakter darowizny (darowizna ta nie została też zgłoszona we właściwym Urzędzie Skarbowym) , zatem twierdzenia oskarżonej stanowią wyłącznie jej linię obrony na potrzeby postępowania karnego, które to naruszenie miało istotny wpływ na treść orzeczenia, co w konsekwencji doprowadziło do :

-błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, że środki pobrane przez oskarżoną z rachunku pokrzywdzonej stanowiły jej majątek własny w sytuacji, gdy kwota ta znajdowała się na rachunku bankowym pokrzywdzonej, a stanowiła sumę jej oszczędności, należności przekazanych od jej ojca oraz przez syna K. B. (2) na cele związane z utrzymaniem gospodarstwa i modernizacją budynku mieszkalnego przez K. B. (1). Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zobowiązanie oskarżonej do naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę kwoty 30.089,79zł na rzecz pokrzywdzonej K. B. (1) i zasądzenie od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji.

Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok w całości i zarzucił :

1.błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść (tj.art. 438 pkt 3 kpk) , polegający na przyjęciu, iż pokrzywdzona udzieliła oskarżonej pełnomocnictwa do rozporządzenia środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku bankowym w sytuacji „gdyby coś jej się stało”, w sytuacji gdy:

a) z dokumentu ustanowienia pełnomocnictwa z dnia 23 czerwca 2009r. wynika, iż oskarżona była umocowana do dokonywania czynności zwykłego zarządu, zawierania umów lokat, rozwiązywania umów lokat oraz do dokonywania operacji gotówkowych i bezgotówkowych bez względu na wysokość kwoty,

b) udzielenie pełnomocnictwa do rozporządzania środkami pieniężnymi nie stanowiło dyspozycji na wypadek śmierci K. B. (1),

2.błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść (tj.art. 438 pkt 3 kpk) polegający na przyjęciu, iż środki w wysokości 4.000,00zł zgromadzone na rachunku nr (...) stanowiły wyłączną własność pokrzywdzonej, gdyż ulokowanie przez oskarżoną tylko części środków uzyskanych od K. B. (2) na lokatach terminowych i przekazaniu matce kwoty 4.000,00zł w celu wpłacenia ich na rachunek bankowy w dniu otwarcia konta bankowego stanowiłoby niezrozumiałe i nieracjonalne działanie oskarżonej, podczas gdy:

a) w dniu zawarcia umów o prowadzenie rachunków bankowych dla pokrzywdzonej nie było możliwości wpłacenia środków zaewidencjonowanych na lokatach , z uwagi na okoliczność, iż likwidacja lokat terminowych nastąpiła dopiero w dniu 23 września 2009r. ( niemalże po upływie dwóch tygodni),

b) oskarżona otrzymała od K. B. (2) kwotę 8.000,00zł dolarów która stanowiła równowartość kwoty ok. 24.000,00zł , wobec czego środki zgromadzone na w/w rachunku stanowiły wyłączną własność oskarżonej,

3.błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia mający wpłw na jego treść (tj. art. 438 pkt 3 kpk) polegający na przyjęciu, iż kwota w wysokości 4.000,00zł zgromadzona na rachunku nr (...), a wpłacona na rachunek w dniu 16 września 2009r. pochodziła z oszczędności pokrzywdzonej tj. z emerytury, części emerytury jej ojca oraz darowizny przekazanej jej przez K. B. (2), podczas gdy:

a) z zeznań świadka M. Z. (1) wynika, iż pokrzywdzona z uwagi na swoją sytuację materialną występowania o umorzenie podatków, zaś gospodarstwo nie przynosiło żadnych dochodów,

b) z zeznań pokrzywdzonej wynika, że ze środków uzyskanych od K. B. (2) nabyła lodówkę, telewizor oraz pralkę,

c)w toku postępowania nie wykazano, aby pokrzywdzona otrzymywała jakąkolwiek sumę z emerytury ojca, który wymagał kosztownej rehabilitacji, a który zmarł już w kwietniu 2009r.

-co wskazuje na okoliczność, iż sytuacja materialna pokrzywdzonej uniemożliwiała jej zgromadzenie własnymi siłami oszczędności otrzymując jedynie emeryturę w wysokości ok. 680,00zł miesięcznie,

4.obrazę przepisów prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść orzeczenia (art.438 pkt 2 kpk) tj. art. 7 kpk poprzez pominięcie przy dokonaniu oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego okoliczności , iż pokrzywdzona zdecydowała się złożyć wniosek o ściganie po upływie znacznego okresu czasu od pobrania przez oskarżoną z rachunków bankowych środków pieniężnych i powzięciu przez pokrzywdzoną wiedzy w tejże kwestii, na co mógł mieć wpływ późniejszy konflikt rodzinny, w szczególności gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż pokrzywdzona pozostaje pod silnym wpływem B. B., a z opinii biegłej psycholog wynika, iż pokrzywdzona posiada ograniczoną zdolności w zakresie postrzegania, zapamiętywania i interpretacji zdarzeń oraz tendencję do wypełniania luk pamięciowych treścią zmyśloną, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie braku zgody i wiedzy pokrzywdzonej odnośnie pobrania przez oskarżoną środków pieniężnych , zaś złożenie wniosku o ściganie stanowiło intrygę wymierzoną przeciwko oskarżonej,

5.obrazę przepisów prawa procesowego mająca istotny wpływ na treść orzeczenia (art.438 pkt 2 kpk) tj. art. 7 kpk polegający na dokonaniu oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, poprzez pominięcie okoliczności, iż pokrzywdzona wyraziła zgodę na pobranie przez oskarżoną z rachunku bankowego nr (...) kwoty 5.000,00zł, na które to konto wpływała emerytura pokrzywdzonej , a którą to kwotę oskarżona miała zaliczyć sobie na poczet wydatków związanych z utrzymaniem i modernizacją gospodarstwa, z uwagi na okoliczność, że pokrzywdzona otrzymywała pieniądze od K. B. (2), które zamiast inwestować w jego gospodarstwo przeznaczała wyłącznie na własne i B. B. utrzymanie,

6.obrazę przepisów prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść orzeczenia (art.438 pkt 2 kpk) tj. art. 5 § 2 kpk poprzez rozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonej, w tym w szczególności w zakresie pochodzenia pieniędzy zdeponowanych na rachunkach bankowych pokrzywdzonej, oraz uprawnienia oskarżonej do swobodnego dysponowania przedmiotowymi środkami pieniężnymi, a wszystkie te wątpliwości nie dają się rozstrzygnąć i winny być rozstrzygnięte na korzyść oskarżonej.

W oparciu o w/w zarzuty wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanych jej czynów ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej kary na niekorzyść oskarżonej zarzucając obrazę prawa materialnego art. 72 § 1 kk poprzez niezastosowanie żadnego środka probacyjnego przewidzianego w katalogu wskazanym w powołanym przepisie, podczas gdy orzeczenie takiego środka przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary jest obligatoryjne, gdy nie jest stosowany żaden środek karny. Powołując się na art. 437§ 1 i 2 kpk wniósł o zastosowanie wobec oskarżonej na zasadzie art. 72 § 1 pkt 1 kk środka probacyjnego polegającego na zobowiązaniu jej do informowania Sądu o przebiegu próby raz na 6 miesięcy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

apelacje tj. pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej jak i obrońcy oskarżonej nie zasługiwały na uwzględnienie, natomiast apelacja prokuratora jest zasadna. W pierwszej kolejności sąd odwoławczy omówi apelację obrońcy oskarżonej J. B.. Na wstępie wskazać należy, że sąd rejonowy rozpoznając przedmiotową sprawę nie popełnił żadnych uchybień wskazanych w art. 439 § 1 kpk , które skutkowałyby uchyleniem zaskarżonego wyroku niezależnie od granic apelacji. Nie sposób się zgodzić z zarzutem obrońcy oskarżonej, że sąd I instancji w sposób błędny dokonał ustaleń faktycznych odnośnie zgromadzonych na kontach bankowych. Sąd rejonowy ustalając stan faktyczny bazował na historii rachunku bankowego (...) (nr (...)) pokrzywdzonej analizując obroty zarejestrowane na tym rachunku i jakie kwoty począwszy od 19 października wpływały na to konto – wyłącznie emerytura wypłacana je przez KRUS O/T.. Słusznie sąd ustalił, że poza kwotą 20.244,46 zł, która wpłynęła krótko po założeniu tego konta ( następnie przelanej na rachunek TOP) nie wpływały żadne inne świadczenia z jakiegokolwiek innego tytułu ( oprócz kapitalizacji odsetek). Zgromadzona zatem na tym koncie kwota 5.000 zł pochodziła z wpłacanych na to konto emerytur pokrzywdzonej. Odnośnie kwoty 4.000 zł zdeponowanych na rachunku oszczędnościowym TOP o nr (...) to sąd słusznie przyjął, że w/w kwota stanowiła oszczędności pochodzące z emerytury pokrzywdzonej, części emerytury jej ojca oraz pieniędzy przekazywanych jej przez syna K. B. (2). Pieniądze podjęte przez oskarżoną w dniach 24 sierpnia 2010 r. oraz w dniu 14 września 2011 r. zostały wypłacone w okresie kiedy pokrzywdzona przebywała w kraju co jak wynika z jej zeznań oskarżona nie mogła robić. Podkreślić należy, że sąd I instancji nie dał wiary pokrzywdzonej odnośnie kwoty 20.244, 67 zł ustalając, że kwota ta nie mogła zostać przez pokrzywdzoną zgromadzona a pochodziła z darowizny przekazanej oskarżonej przez jej brata K. B. (2). Odnosząc się do zarzutów obrazy prawa procesowego podnoszonych w apelacji obrońcy oskarżonej to należy stwierdzić, że o złamaniu dyrektywy zawartej w art. 5 § 2 kpk nie można mówić w sytuacji w której sąd dokonując oceny dwóch przeciwstawnych wersji dowodowych wybiera jedną nich, stosownie do wymogów art. 7 kpk i art. 410 kpk, ten wybór uzasadniając. O naruszeniu powołanego przepisu można mówić dopiero wtedy, gdyby sąd orzekający powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i mimo braku możliwości dowodowych prowadzących do ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego bądź wówczas, gdyby takie wątpliwości powinien był powziąć vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008 r. sygn. akt V KK 99/08, publ. LEX. Jeżeli chodzi o naruszenie art. 7 kpk jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 maja 2008 r. sygn. akt V KK 99/08 można mówić w sytuacji wtedy, gdyby sąd powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i mimo braku możliwości dowodowych prowadzących do ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego bądź wówczas gdyby takie wątpliwości powinien był powziąć. W przedmiotowej sprawie Sąd rejonowy w pełni bezstronnie i obiektywnie rozważył wszystkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i nie korzyść oskarżonej, a rozważania te zostały poparte stosowną argumentacją w myśl art. 4 kpk. Podstawą wyroku, zgodnie z treścią art. 410 kpk stanowił jedynie całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Sąd I instancji sporządził uzasadnienie rzetelnie i wnikliwie, w sposób szczegółowy wskazując , jakie fakty uznał za udowodnione , a jakie za nie udowodnione i na jakich oparł się dowodach oraz z jakich względów nie uznał za wiarygodne dowodów przeciwnych spełnia zatem ono wymogi określone w art. 424 kpk. W tych okolicznościach w ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż zachowanie oskarżonej wyczerpało znamiona przypisanych jej czynów. ". Ponieważ apelacja obrońcy oskarżonej skierowana była do całości wyroku obowiązkiem sądu odwoławczego było sprawdzenie czy wymierzona oskarżonej kara nie jest rażąco surowa. Wymierzone oskarżonej kary jednostkowe oraz kara łączna 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 1 roku oraz kara łączna grzywny 40 stawek dziennych po 10 zł każda oraz nałożony obowiązek naprawienia szkody w kwocie 9.000 zł nie są surowe. Dolegliwość tej kary nie przekracza zdaniem Sądu Okręgowego stopnia winy oskarżonej i prawidłowo realizuje cele zapobiegawcze w zakresie prewencji indywidualnej jak i ogólnej. Odnośnie apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej dotyczącej błędu w ustaleniach faktycznych co do wysokości przywłaszczenia pieniędzy z rachunku pokrzywdzonej TOP o nr (...) to należy, że ustalenia w tym względzie sądu rejonowego były oparte o głęboką analizę historii rachunków bankowych pokrzywdzonej , jej możliwości finansowych oraz zeznań świadków K. B. (2) i M. Z. (2). Z zebranego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że oskarżona z uwagi na toczące się postępowanie rozwodowe i obawę przed ich zajęciem przez byłego męża w postępowaniu o podział majątku wspólnego wpłaciła na konto (...) a następnie TOP pokrzywdzonej kwotę 20.244,46 zł. To właśnie oskarżona dokonała wpłaty w/w kwoty na konto pokrzywdzonej likwidując wcześnie dwie lokaty. Zasługuje na uwzględnienie apelacja prokuratora zarzucająca obrazę prawa materialnego a to art. 72 § 2 kk Nie ma wątpliwości, że sąd rejonowy stosował przepisy kodeksu karnego w obecnym brzmieniu. Zgodnie z treścią art. 72 § 1 kk w obecnym brzmieniu przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary obligatoryjnym jest zastosowanie choćby jednego środka probacyjnego wskazanego w katalogu zawartym w powołanym przepisie. Zastosowanie przez sąd obowiązku naprawienia szkody na zasadzie art. 46 kk nie jest środkiem karnym lecz środkiem kompensacyjnym. Mając to na uwadze sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że nap odstawie art. 72 § 1 kk zobowiązał oskarżoną do informowania sądu o przebiegu okresu próby raz na 6 miesięcy a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Z tych też względów nie uznając zasadności zarzutów apelacji obrońcy oskarżonej i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, nie podzielając przytoczone na ich poparcie argumentów Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok zmienił jedynie w podanej wyżej zakresie, a w pozostałej części utrzymał w mocy. O kosztach sądowych orzeczono po myśli art. 636 pkt 1 kpk.

SSO Sławomir Klekocki