Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 3 lutego 2015 roku wniesionym do Sądu Okręgowego w Kaliszu powódka A. G. wniosła o nakazanie pozwanemu J. S. złożenie oświadczenia woli , że przenosi na powódkę własność ciągnika samochodowego S. typ (...) o numerze rej (...) koloru pomarańczowego rok produkcji 2009 nr VIN (...) oraz własność naczepy (...) typ (...) o numerze rej (...), rok produkcji 2009 VIN (...) i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż pomiędzy nią a pozwanym w dniu 3 grudnia 2012 roku zawarta została umowa użyczenia wskazanych w pozwie pojazdów ( samochodu ciężarowego i naczepy) za pisemną zgodą leasingodawcy.

Jednocześnie w tej umowie pozwany zobowiązał się do przeniesienia na rzecz powódki po zakończeniu umów leasingu własności przedmiotowych pojazdów.

Powódka natomiast zobowiązała się uiszczać na rzecz leasingodawcy raty leasingowe i dokonać wykupu przedmiotowych pojazdów.

Pomimo wywiązania się przez powódkę z zawartej z pozwanym umowy tj. uiszczenia wszystkich określonych w umowie należności na rzecz leasingodawcy pozwany nie wykonał własnego zobowiązania umownego, pomimo wzywania przez powódkę do dopełnienia formalności związanych z przeniesieniem własności pojazdów uchyla się od zawarcia przyrzeczonej powódce umowy.

( pozew k. 2 – 20)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu.

Pozwany zakwestionował wszystkie roszczenia powódki i zaprzeczył jej twierdzeniom przytoczonym w uzasadnieniu pozwu. Pozwany podniósł m. in, iż faktyczna treść umowy użyczenia zawartej pomiędzy stronami w dniu 3 grudnia 2012 roku była odmienna niż wskazana przez powódkę. W umowy tej zdaniem pozwanego nie było mowy o jego zobowiązaniu do przeniesienia na powódkę własności pojazdów po zakończeniu umowy leasingu.

Podniósł także, iż dokonał na rzecz powódki zwrotu otrzymanych od niej kwot 60.000, 30.000 i 10.000 złotych na poczet ceny przedmiotowych pojazdów.

Zaprzeczył jakoby to powódka dokonała wykupu pojazdów od leasingodawcy. Dodatkowo podniósł, iż uczynienie zadość roszczeniom powódki nie jest możliwe również z tego powodu, iż sprzedał przedmiotowe pojazdy B. M. (1) i nie jest już ich właścicielem, na dowód czego przedłożył dwie faktury VAT.

Wniósł ponadto o zawiadomienie B. M. (1) o toczącym się postępowaniu w trybie art. 84 kpc.

( odpowiedź na pozew k. 234 – 237)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 grudnia 2009 roku pozwany J. S. zawarł z firmą (...) spółka z o.o. dwie umowy leasingu operacyjnego. Dotyczyły one samochodu ciężarowego marki S. , druga dotyczyła naczepy W..

( okoliczność niesporna. Umowy k. 31 - 34)

Po pewnym czasie pozwany zwrócił się do powódki, która była jego znajomą, z propozycją zawarcia umowy użyczenia bądź też podnajmu przedmiotowych pojazdów.

( zeznania powódki k. 342, nagranie 00;33;41 – 00;49;36)

W efekcie strony w dniu 3 grudnia 2012 roku zawarły umowę użyczenia przedmiotowych pojazdów. Na zawarcie tej umowy na piśmie wyraził zgodę leasingodawca.

Strony zawarły umowę na czas do 5 listopada 2014 roku.

Strony ustaliły, iż czynsz podnajmu wynosi wartość faktury leasingowej i jest płatny w terminie do 7 dnia następnego miesiąca po wystawieniu faktury przez oddającego w podnajem z konta A. G. na konto S. Polska.

Oddający w podnajem zobowiązał się ponadto po zakończeniu umowy leasingu odsprzedać biorącej w podnajem samochód będący przedmiotem umowy na warunkach łączących oddającego w podnajem z firmą leasingową. Sprzedaż nastąpi w terminie 2 dni od daty nabycia pojazdu przez dającego w podnajem.

( umowa k. 272 – 274, pisemna zgoda S. Polska k. 38)

Wcześniej pomiędzy stronami zawarta została umowa użyczenia, która nie zawierała postanowień dotyczących przeniesienia własności pojazdów po zakończeniu umowy leasingu.

Jednakże na prośbę powódki, która zażądała od pozwanego zabezpieczenia swoich interesów jako druga zawarta została umowa z k. 272 – 274 akt sprawy.

( umowa k. 245, zeznania powódki k. 342 , nagranie 00;33;41 – 00;49;36)

Pojazdy zostały powódce wydane i korzystała z nich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Na poczet ceny pojazdów powódka zapłaciła pozwanemu kwotę 100. 000 złotych.

( zeznania powódki k. 342, nagranie 00; 33; 41 – 00; 49; 36, dowody wpłaty k. 39 - 41)

Powódka korzystała z pojazdów i płaciła na rzecz firmy leasingowej raty za leasing pojazdów. Zapłaciła również na rzecz S. Polska opłatę za wykup pojazdów po zakończeniu umowy leasingu.

( faktury, potwierdzenia przelewów k. 42 – 178, okoliczność niesporna)

W efekcie dokonania wykupu pojazdu od S. Polska pozwany stał się właściciel obu pojazdów. ( okoliczność niesporna)

Pomimo zakończenia umowy leasingu pozwany nie wyraził zgody na zawarcie umowy przeniesienia pojazdów z powódką.

Strony prowadziły rozmowy na ten temat. Pozwany zgłaszał pod adresem powódki dalsze roszczenia finansowe. Pozwany zwrócił powódce otrzymaną kwotę 100 000 złotych.

( zeznania pozwanego k. 343, nagranie 00; 53; 35 - 01; 01; 45, dowody wpłaty k. 240 - 242)

W dniu 19 grudnia 2014 roku pozwany wystawił na rzecz B. M. (1) dwie faktury:

- fakturę o numerze (...) na kwotę 172. 000 złotych z tytułu nabycia przez B. M. (1) ciągnika siodłowego S. stanowiącego uprzednio przedmiot umowy zawartej z powódką i

- fakturę numer (...) na kwotę 36 900 złotych z tytułu nabycia naczepy W. stanowiącej uprzednio przedmiot umowy z powódką.

( faktury k. 243, 244)

B. M. (1) jest krewną pozwanego. Prowadziła działalność gospodarczą, którą zawiesiła od stycznia 2016 roku. Przed zawarciem umowy sprzedaży naczepy i ciągnika B. M. (1) oglądała przedmiotowe pojazdy tylko raz w czasie, gdy były one jeszcze w posiadaniu pozwanego. Później te pojazdy oglądał mąż B. M. (1). Na poczet ceny tych pojazdów świadek wręczyła pozwanemu zaliczkę w wysokości 20 000 złotych. Reszta ceny nie została mu zapłacona. Reszta ceny miała być zapłacona pozwanemu po wydaniu pojazdów, które znajdowały się i nadal znajdują u powódki. B. M. (1) wiedziała, że samochody są w posiadaniu powódki. Nigdy nie zostały wydane jej kluczyki ani żadne dokumenty dotyczące tych pojazdów. Pozwany wspólnie ze świadkiem kilkakrotnie udawali się do powódki z żądaniem wydania pojazdów, w tym również w asyście Policji. Powódka odmówiła wydania pojazdów, a Policja odmówiła interwencji w tej sprawie.

( zeznania świadka B. M. (1) k. 341, nagranie 00;06;42 – 00;22;49)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie załączonych do akt dokumentów, w tym oryginału umowy użyczenia przedłożonej do akt przez powódkę. Sąd odmówił wiary zeznaniom pozwanego, iż umowa użyczenia nie została przez strony zawarta w takim kształcie jak przedłożona przez powódkę.

Zeznania te pozostają bowiem w sprzeczności z całym praktycznie, pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Są one sprzeczne w pierwszej kolejności z konsekwentnymi i logicznymi zeznaniami powódki, która w sposób przekonujący i wiarygodny wyjaśniła kwestię sporządzenia dwóch różnych wersji umowy użyczenia. Przyznała ona, że istotnie pierwotnie strony zawarły umowę bez postanowień dotyczących przeniesienia własności pojazdów a dopiero następnie strony zawarły z jej inicjatywy umowę zawierającą te postanowienia.

Twierdzeniom pozwanego przeczy również treść załączonych do akt dokumentów, w tym m.in. okoliczność dokonania przez powódkę wpłaty kwoty 100 000 złotych pozwanemu.

Na dowodach wpłaty tej kwoty ( w trzech ratach) przez powódkę istnieje zapis, iż jest to wpłata na ciągnik i naczepę W.. Podobnie na dowodach zwrotu tej kwoty przez pozwanego na rzecz powódki widnieje zapis zwrot zaliczki na ciągnik siodłowy i naczepę W. ( k. 240 i nast.)

Dokonany na powyższych dokumentach opis tytułu dokonania zapłaty w sposób jednoznaczny przesądza i wskazuje, iż pomiędzy stronami istniał zamiar dokonania przeniesienia własności przedmiotowych pojazdów. Gdyby tak nie było, brak było jakichkolwiek podstaw do dokonywania tak opisanych wpłat na kwotę 100 000 złotych. Gdyby zaś strony, jak twierdzi pozwany, zawarły jedynie umowę użyczenia pojazdów, bez zamiaru przeniesienia ich własności, brak byłoby jakichkolwiek okoliczności uzasadniających dokonywanie tego rodzaju wpłat a następnie ich zwrotu.

Jako całkowicie niewiarygodne i stworzone jedynie na potrzeby niniejszego procesu ocenić należy w tych okolicznościach zeznania pozwanego, iż dokonane przez niego wpłaty stanowią zwrot pożyczki, jaką zaciągnął u powódki.

Przede wszystkim brak jakichkolwiek dowodów uprawdopodabniających wersję pozwanego tj., aby strony istotnie zawarły jakąkolwiek umowę pożyczki, czemu powódka zaprzecza.

Ponadto zaprzecza temu sposób, w jaki pozwany opisał dowody zwrotu na rzecz powódki kwoty 100 000 złotych.

Twierdzeniom pozwanego zaprzecza także okoliczność, iż powódka oprócz uiszczania kosztów z tytułu użyczenia jej przedmiotów leasingu ( rat leasingowych) zapłaciła również opłatę końcową za zakup przedmiotów leasingu.

Przyjmując wersję pozwanego należałoby zadać sobie pytanie:, Po co powódka uiszczała te opłaty skoro nie miała zamiaru nabywać przedmiotów leasingu na własność?

Ponadto zeznania pozwanego są nielogiczne i niekonsekwentne i z tego względu nie zasługują na wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Z dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych wynika, iż pomiędzy stronami w dniu 3 grudnia 2012 roku zawarta została umowa użyczenia oraz umowa przedwstępna przeniesienia własności ruchomości w postaci ciągnika samochodowego i naczepy. Co prawda postanowienie umowne dotyczące zobowiązania do przeniesienia własności zawiera jedynie ogólne określenie, iż dotyczy ono samochodu ciężarowego, jednakże całokształt postanowień umownych i sposób ich sformułowania nie pozostawia wątpliwości, iż przedmiotem umowy był ciągnik samochodowy i naczepa szczegółowo w tej umowie opisane poprzez wskazanie cech w sposób jednoznaczny identyfikujących te przedmioty: numeru rejestracyjnego, numeru VIN, roku produkcji.

Zgodnie z treścią przepisu art. 389 kc. umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.

Wykonanie zobowiązania z umowy przedwstępnej polega na zawarciu umowy przyrzeczonej. Powszechnie przyjmuje się, że zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej jest treścią świadczenia z umowy przedwstępnej (por. wyr. SN z 11.4.2006 r., I CSK 175/05, Legalis; tak też: Z. Radwański, [w:] System, t. III, cz. 1, s. 410; M. Krajewski, [w:] System PrPryw, t. 5, 2012, s. 871 i n., Nb 53 i n.; W. Popiołek, [w:] Pietrzykowski, Komentarz 2013, t. I, art. 389, Nb 3; P. Machnikowski, [w:] Gniewek, Machnikowski, Komentarz 2013, art. 389, Nb 4). Spełnienie tego świadczenia następuje przede wszystkim przez złożenie stosownego oświadczenia woli.

Zgodnie z treścią przepisu art. 390 kc. jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.

Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.( par 2 art. 390 kc. )

Zgodnie z treścią przepisów kc. o sprzedaży sprzedaż rzeczy ruchomych nie wymaga dla swej ważności zachowania żadnej szczególnej formy dokonania tej czynności.

Strony zawarły umowę przedwstępną w formie pisemnej. Forma ta czyni zadość wymaganiom ważności umowy sprzedaży rzeczy ruchomej. Powódce służy zatem skuteczne względem pozwanego roszczenie o zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej tj. umowy przenoszącej własność przedmiotu umowy przedwstępnej.

Z dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych wynika, iż strony określiły również termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Miało to nastąpić najpóźniej w terminie 2 dni od nabycia pojazdu przez dającego w podnajem, czyli przez pozwanego.

Jest okolicznością w sprawie niekwestionowaną, iż umowa leasingu tych przedmiotów została zakończona a pozwany nabył własność zarówno ciągnika jak i naczepy poprzez wykupu tych przedmiotów od leasingodawcy.

Jak z powyższego wynika pozwany nie wywiązał się z zobowiązania przyjętego na siebie w umowie zawartej z powódką w dniu 3 grudnia 2012 roku.

Roszczenie powódki jest zatem w pełni zasadne.

Jako nieudowodniony ocenić należało zarzut strony pozwanej, co do tego, iż nie posiada ona legitymacji biernej w niniejszym procesie z uwagi na okoliczność, iż nie jest już właścicielem przedmiotowych pojazdów, bowiem zbył je na rzecz B. M. (1).

Ustalone przez sąd okoliczności faktyczne sprawy pozwalają stwierdzić, iż do zawarcia pomiędzy pozwanym a B. M. (1) ważnej i skutecznej umowy sprzedaży przedmiotowych pojazdów faktycznie nie doszło.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych pozwany wystawił na rzecz B. M. (1) dwie faktury z tytułu sprzedaży tych przedmiotów.

B. M. (1) nie zapłaciła natomiast ceny zakupu, lecz jedynie zaliczkę w wysokości 20 000 złotych. Ponadto przedmioty tej umowy nigdy nie zostały B. M. (1) wydane bowiem znajdują się one w posiadaniu powódki, która ich wydania odmówiła.

Zgodnie z treścią przepisu art. 155 par 1 kc. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy, co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo, że strony inaczej postanowiły.

Zgodnie z treścią przepisu art. 155 par 2 kc. jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko, co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.

W wyr. z 18.12.1973 r. (I CR 363/73, Legalis) SN stwierdził, że ocena, czy rzecz jest oznaczona co do tożsamości, czy tylko co do gatunku, zależy od woli stron, wyrażonej wyraźnie lub w sposób dorozumiany. Rozstrzyga tu sposób określenia przedmiotu świadczenia. W doktrynie powszechnie przyjmuje się, że omawiany podział ma charakter subiektywny w tym znaczeniu, że o kwalifikacji oznaczenia danej rzeczy rozstrzyga wyłącznie treść konkretnego zobowiązania. Niektórzy autorzy krytycznie jednak oceniają to stanowisko wskazując, że istotne znaczenie mają jednak pewne obiektywnie występujące cechy danej rzeczy ( E.Skowrońska-Bocian, [w:] Pietrzykowski, Komentarz 2011, art. 45, Nb 10).

Rzeczy nowe, produkowane seryjnie, masowo, różniące się tylko pewnymi zewnętrznymi cechami lub zestawem akcesoriów, są rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, a nie co do tożsamości. Nie nadaje rzeczy charakteru rzeczy oznaczonej co do tożsamości oznaczenie jej samej lub jej zespołów i elementów numerami lub określonymi symbolami. Przykładowo samochód produkowany seryjnie jest rzeczą oznaczoną tylko co do gatunku (zob. uchw. SN z 30.12.1988 r., III CZP 48/88, OSN 1989, Nr 3, poz. 36).

Jak z powyższego wynika do skutecznego przeniesienia własności naczepy i ciągnika samochodowego wskazanych w wystawionych przez pozwanego fakturach niezbędne było przeniesienie posiadania tych rzeczy na nabywcę czyli B. M. (1). Skoro to nie nastąpiło B. M. (1) nie nabyła własności tych przedmiotów a pozwany jest nadal ich właścicielem. Powódce służy, zatem skuteczne względem pozwanego uprawnienie do domagania się realizacji umowy przedwstępnej.

Niezależnie od powyższego w okolicznościach fatycznych niniejszej sprawy, zawarcie umowy sprzedaży pomiędzy pozwanym a B. M. ocenić można by, jako czynność pozorną.

Trudno bowiem przyjąć za wiarygodne zeznania świadka B. M. co do tego, iż jej rzeczywistym i realnym zamiarem było nabycie tych pojazdów z uwagi na okoliczności towarzyszące zawarciu rzekomej umowy kupna – sprzedaży.

Osoby te są bowiem pomiędzy sobą spokrewnione. Trudno zaś logicznie wytłumaczyć działanie świadka polegające na zawarciu umowy kupna - sprzedaży pojazdów o wartości ponad 200 000 złotych w sytuacji, gdy pozwany pojazdów tych nie posiadał, nie był w stanie wydać ich nabywcy tj. B. M. (1) zaś świadek, jako kupująca rzecz tak dużej wartości nawet ich przez zawarciem umowy nie obejrzała i nie była zupełnie zainteresowana stanem technicznym tych pojazdów.

Gdyby nawet przyjąć , iż doszło do zawarcia umowy sprzedaży tych pojazdów , to umowa ta byłaby nieważna z powodu jej pozorności .

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności sąd uwzględnił powództwo i zobowiązał pozwanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na powódkę własności przedmiotowych pojazdów.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c., uwzględniając zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd zasądził od pozwanego jako strony przegrywającej spór na rzecz powódki kwotę 9.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Na koszty powódki złożyły się: koszty sądowe w postaci opłaty od pozwu w wysokości 6.000 złotych, koszty zastępstwa procesowego w postaci wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 3.600 złotych (§ 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych.( Dz.U nr 163 poz.1348 ze zmianami)