Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Dawejnis

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

z udziałem zainteresowanego (...) Sp. z o.o. w W.

o udostępnienie infrastruktury kolejowej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z dnia 20 stycznia 2012 r., nr (...)910- (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmK 5/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. o Nr (...) (...) (...) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego działając z urzędu w sprawie zawarcia między (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. a (...) S.A. z siedzibą w W. umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej ustalił jej warunki na rozkład jazdy obowiązujący od dnia 11 grudnia 2011 r. do dnia 8 grudnia 2012 r. pomiędzy A. a (...) poprzez uwzględnienie warunków w postanowieniach dotyczących: § 1 – Definicji, § 2 Zobowiązań stron, § 3 – Przedmiotu Decyzji, § 4 – Warunków udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej, § 5 – Obowiązków i uprawnień Stron, § 6 – Jednostek organizacyjnych i stanowisk wyznaczonych do współpracy, § 7 – Opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej i innych opłat, § 8 – Ulg i współczynników zwiększających stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej, § 9 – Wyznaczenia opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej, § 10 – Wyznaczenia opłaty rezerwacyjnej, § 11 – Wyznaczenia opłaty podstawowej za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, § 12 – Wyznaczenia opłat dodatkowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej, § 13 – Zasad dokumentowania świadczonych usług, § 14 – Terminów, sposobów uiszczania opłat i innych zobowiązań finansowych, § 15 – Szczególnych zobowiązań Stron, § 16 – Postanowień końcowych. Integralną część Decyzji stanowiły załącznik i dokument w niej wymienione. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu Decyzji Prezes wskazał, iż na skutek bezskutecznego upływu wyznaczonego na dzień 9 grudnia 2011 r terminu negocjacji, korzystając z uprawnienia wynikającego z treści art. 29 ust. 1e ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tj. Dz.U. z 2007 Nr 16, poz. 94, dalej jako u.t.k.) oraz ze względu na brak porozumienia między stronami spełnione zostały warunki do określenia niezbędnych warunków umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej w drodze decyzji.

Prezes UTK wskazał ponadto, iż przedmiotowa decyzja zawiera wszystkie postanowienia samodzielnie uzgodnione przez strony w negocjacjach, a niektóre zapisy negocjowanej umowy zostały w szerszy sposób uregulowane zaś sporne między stronami kwestie, Prezes poddał pod rozstrzygnięcie.

Powyższą Decyzję w całości zaskarżyła (...) S.A., wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia. Zaskarżonej decyzji powódka zarzuciła:

I.  naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni art. 10 pkt 1 w zw. z art. 13 u.t.k. w zw. art. 29 ust. li u.t.k., skutkujące niezasadnym przyjęciem, iż Prezes Urzędu Transportu Kolejowego w ramach zadań z zakresu regulacji, jest uprawniony do dowolnego kreowania praw i obowiązków licencjonowanego przewoźnika i zarządcy zamierzających zawrzeć umowę o udostępnienie do infrastruktury kolejowej, podczas gdy prawidłowa interpretacja regulacji z art. 29 ust. li u.t.k. winna prowadzić do wniosku, iż Prezes UTK władny jest podjąć jedynie ograniczone działania w tym zakresie, w szczególności nie naruszających integralności ekonomicznej podmiotów gospodarczych oraz nie tworzących dodatkowych zobowiązań i uzgodnień nie postulowanych przez strony w trybie negocjacji;

II.  naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 29 ust. le u.t.k., poprzez wyznaczenie przez Prezesa UTK krótszego niż wynikającego z powyższego przepisu terminu na zakończenie przez strony negocjacji do zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej;

III.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. li u.t.k., art. 32 ust. 1 w zw. z art. 384 k.c., § 19 ust 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. z 2009, Nr 35, poz. 274, dalej rozporządzenie w sprawie warunków dostępu), polegające na błędnym przyjęciu, iż regulamin przydzielania tras pociągów, o którym mowa w art. 32 ust. 1 u.t.k. jest wzorcem umowy w rozumieniu art. 384 k.c., co jednocześnie w odniesieniu do innych umów zawieranych przez zarządcę z licencjonowanymi przewoźnikami narusza zasadę równego traktowania wszystkich przewoźników w zakresie zawieranych z nimi umów;

IV.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne nałożenie na zarządcę infrastruktury obowiązku informowania przewoźnika o potwierdzeniu przejęcia rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu oraz informowania o błędnych danych zawartych w rezygnacji w terminie nie przekraczającym jednego dnia roboczego, podczas gdy zapisy takie z uwagi na ilość wpływających wniosków mogą nie być możliwe do zrealizowania, zaś ewentualne uchybienie nie wpływa na wysokość opłaty rezerwacyjnej, do której poniesienia byłby zobowiązany przewoźnik;

V.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne nakazanie zarządcy stworzenia harmonogramu prac mających na celu wprowadzenie kompleksowego systemu odpowiednich standardów korzystania z infrastruktury, podczas gdy niniejsze zobowiązanie nie było przedmiotem negocjacji między stronami umowy, zostało arbitralnie nałożone przez Prezesa UTK rozważającego jedynie interesy przewoźnika, a nadto jest ono nieprecyzyjne i wieloznaczne, co czyni je niewykonalnym;

VI. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne nałożenie na zarządcę infrastruktury obowiązku przekazywania przewoźnikowi informacji o zmianach rozkładu jazdy pociągów międzynarodowych na trasie sieci kolejowych zarządzanych przez sąsiednich zarządców infrastruktury, podczas gdy wykonanie takiego obowiązku nie jest możliwe z uwagi na brak uregulowań międzynarodowych zobowiązujących sąsiednich zarządców do przedkładania takich danych (...) S.A.;

VII. naruszenie prawa materialnego tj. § 5 rozporządzenie w sprawie warunków dostępu uprawniającego zarządcę do odmowy przydzielenia trasy pociągu w przypadkach braku możliwości korzystania z infrastruktury kolejowej zarządcy w wyniku wyłączenia z eksploatacji linii kolejowej lub jej części, lub powstania ograniczeń przepustowości wynikających z prowadzenia remontów i modernizacji linii kolejowych, poprzez wprowadzenie zapisu § 4 ust. 5 w związku z § 7 ust. 10 i 11 umowy (decyzji), przy czym Rozporządzanie nie wprowadza obowiązku ponoszenia jakichkolwiek kosztów związanych z koniecznością wprowadzenia komunikacji zastępczej lub skierowania pociągów na trasę objazdową;

VIII.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k. oraz § 18 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, poprzez wprowadzenie do treści zaskarżonej decyzji ostatniego zdania w § 7 ust. 13 zabraniającego (...) S.A. pobierania opłat rezerwacyjnych, podczas gdy przyjęcie proponowanego rozwiązania jest niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a nadto prowadzi do naruszenia zasady równego traktowania przewoźników;

IX.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż zarządca infrastruktury winien zostać zobligowany do każdorazowego aktualizowania kategorii linii kolejowych w związku z prowadzonymi pracami remontowymi i modernizacyjnymi oraz przedłużającymi się ograniczeniami prędkości wynikającymi ze złego stanu infrastruktury kolejowej;

X.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż strony winny wypracować w treści dwustronnej umowy uzgodnienia w zakresie wysokości i sposobu obliczania odszkodowań wynikających z treści rozporządzenia 1371/2007 WE, podczas gdy przepisy prawa nie nakładają takiego obowiązku na strony umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, zaś ewentualne uzgodnienia w tym zakresie winny prowadzić do przeprowadzenia rozwiązań modelowych, tak aby nie naruszać zasady równego traktowania przewoźników;

XI.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż wobec wydania zaskarżonej decyzji zastępującej umowę o korzystanie z infrastruktury kolejowej, nie istnieje możliwość podjęcia przez zarządcę możliwości jej wypowiedzenia, podczas gdy prawidłowe ustalenia w tym zakresie prowadzą do wniosków odwrotnych, a nadto brak jest podstaw prawnych do ograniczania zarządcy prawa o wnioskowanie do organu w tym zakresie;

W uzasadnieniu odwołania zaakcentowano, iż wydając zaskarżoną decyzję Prezes UTK przekroczył zakres orzekania, który został określony przez przepis art. 29 ust. 1i u.o.t.k. Zdaniem skarżącego wydana decyzja miała na celu stworzenie swego rodzaju wzorca umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej na skutek wprowadzenia nowych regulacji, które weszły w życie w dniu 14 października 2011 r., do czego w ocenie spółki organ regulacyjny nie był uprawniony. W ocenie powoda, Prezes UTK nie posiada uprawnień do formułowania praw i obowiązków pomiędzy niezależnymi przedsiębiorcami w zakresie accidentalia negotti umowy o udostępnienie infrastruktury, a w niniejszej sprawie ukształtował stosunek cywilnoprawny w zakresie, w jakim strony go nie negocjowały. Powódka wskazywała także na naruszenie art. 29 ust. 1.e) u.t.k. poprzez wyznaczenie krótszego niż 14 dni terminu do zakończenia rokowań dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury. Punktem odniesienia winna być, w ocenie Odwołującej, data wszczęcia z urzędu postępowania przez Prezesa UTK.

W piśmie procesowym z dnia 4 kwietnia 2014r strona powodowa (...) SA zmodyfikowała żądanie pozwu w ten sposób, że cofnęła wniosek o uchylenie decyzji w całości oraz zarzut o naruszenie przepisów postępowania mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia tj art. 29 ust 1.e) u.t.k. odnoszący się do wyznaczenia krótszego niż wynikający z przepisu, terminu na zakończenia przez strony negocjacji do zawarcia umowy. Podtrzymała natomiast żądanie zmiany orzeczenia sprecyzowane w piśmie procesowym z dnia 4.04.2014r. w następującym zakresie:

1. przepisu § 1 pkt 2 decyzji poprzez wykreślenie z jego treści słów: „stanowiący wzorzec umowy w rozumieniu art. 384-385 Kodeksu Cywilnego”,

2. przepisu § 5 pkt 2 decyzji poprzez wykreślenie z jego treści słów: „nie dłużej jednak niż w ciągu jednego dnia roboczego”,

3.  przepisu § 5 ust 6 decyzji poprzez jego wykreślenie w całości,

4.  przepisu § 5 ust 7 decyzji poprzez jego wykreślenie w całości,

5.  przepisu § 7 pkt 10 decyzji poprzez wykreślenie z jego treści słów: „której konieczność uruchomienia wynika z Załącznika nr 5 do Regulaminu tj. Wykazu zamknięć torowych w okresie obowiązywania rozkładu jazdy (...) objętych planowaniem”,

6.  przepisu § 7 pkt 11 decyzji poprzez jego wykreślenie w całości,

7.  przepisu § 7 ust 13 decyzji poprzez wykreślenie z jego treści słów: ,,W przypadku, w którym przejazd ten odbył się tylko na części trasy według Zastępczego Rozkładu Jazdy, Zarządca nie nalicza opłaty rezerwacyjnej za niewykorzystaną część trasy" i wpisanie w ich miejsce słów: „W przypadku, w którym przejazd ten odbył się według Zastępczego Rozkładu Jazdy pociągów tylko na części trasy, z przyczyn leżących po stronie Przewoźnika, Zarządca nalicza opłatę rezerwacyjną za niewykonaną część trasy”,

8.  przepisu § 9 ust 11 decyzji poprzez jego wykreślenie w całości,

9.  przepisu § 15 ust 8 decyzji poprzez jego wykreślenie w całości,

10.  przepisu § 16 ust 5 decyzji zastąpienie jego aktualnej treści słowami: „W przypadku nieuregulowania przez Przewoźnika opłat przewidzianych Umową za 3 okresy rozliczeniowe. Zarządca może wystąpić z wnioskiem do Prezesa,. UTK o wydanie decyzji o rozwiązaniu Decyzji”.

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany nie zgodził się z zarzutem dokonania błędnej wykładni art. 29 ust 1.i), art. 10 pkt 1 w zw. z art. 13 u.o.t.k. odnośnie I. zarzutu, tych przepisów. Wskazał, iż posiada uprawnienia do formułowania ustaleń pomiędzy niezależnymi przedsiębiorcami w zakresie accidentalia negotii umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej. Wskazał, że na mocy obowiązujących przepisów ma prawo do wydawania decyzji w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej i kształtowania w całości umowy stron dotyczącej infrastruktury. Podkreślił, że przepisy nie nakładają na Prezesa UTK obowiązku rozstrzygnięcia tylko kwestii spornych między stronami takiej umowy, a jego zadaniem jako regulatora rynku kolejowego jest dbałość o dobro tego rynku i utrzymywanie prawidłowych relacji pomiędzy zarządcą infrastruktury, a przewoźnikiem kolejowym.

Prezes podtrzymał wyrażone w zaskarżonej decyzji stanowisko, iż regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z tych tras przez licencjonowanych przewoźników w ramach rozkładu jazdy 2011/2012, opracowany przez zarządcę stanowi wzorzec umowny w rozumieniu art. 384-385 kc. Stwierdził ponadto, że regulamin spełnia przesłanki wzorca umownego. Nie zgodził się z zarzutem, iż uznanie regulaminu za wzorzec umowny narusza zasadę równego traktowania przewoźników kolejowych, ponieważ regulacje dotyczące regulaminu zostały wprowadzone we wszystkich decyzjach zastępujących umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej. Dodał, że w jego ocenie regulamin wiąże strony umowy jak wzorzec, niezależnie od tego, czy zostanie uznany za wzorzec umowny.

Jak wskazał Prezes UTK, zapisy § 5 ust. 2 pkt 1 w zakresie potwierdzenia przyjęcia „Rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu" zostały doprecyzowane przez Prezesa UTK ze względu na konieczność zapewnienia pasażerom korzystającym z usług publicznego transportu zbiorowego prawidłowej, sprawnej i rzetelnej informacji o aktualnie obowiązującym rozkładzie jazdy. Przewoźnicy kolejowi zobowiązani są zgodnie z art. 8 rozporządzenia (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (Dz.U. UE L 315 z 3 grudnia 2007 r., s. 14) do udzielania pasażerom na ich żądanie informacji dotyczących rozkładu jazdy i warunków najszybszej podróży oraz działaniach mogących przerwać lub opóźnić połączenia, na powyższe wskazuje również przepis art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe. Zdaniem Prezesa poprzedni zapis proponowany w umowie był nieostry, powodujący po stronie zarządcy daleko idąca dowolność.

W odniesieniu do zarzutu V. Powódki, Prezes UTK wskazał, że skoro posiada uprawnienia do wydania decyzji zastępującej umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej, to może zawrzeć w decyzji takie zobowiązanie, które nie było przedmiotem negocjacji pomiędzy stronami, tym bardziej, że w jego ocenie zbyt ogólne zobowiązania umowne proponowane przez Zarządcę w kwestii utrzymania peronów i międzytorzy wymagały uszczegółowienia.

Wprowadzenie z kolei zapisu w § 5 ust. 7 decyzji zdaniem Prezesa miało na celu ułatwienie przewoźnikowi rozpoczęcia działalności przewozowej na arenie usług międzynarodowych poprzez regulację usług w zakresie stosunków pomiędzy przewoźnikiem z zarządcą infrastruktury, gdzie zakres możliwych do udostępniania informacji będzie doprecyzowywany przez strony.

Prezes UTK podniósł następnie, iż brak regulacji prawnych dotyczących kwestii zwrotu dodatkowych kosztów na rzecz przewoźników w wyniku uruchomienia komunikacji zastępczej nie uniemożliwia Prezesowi UTK uregulowania tejże kwestii w decyzji zastępującej umowę. Brak regulacji w tym względzie mógłby, zdaniem organu, powodować dyskryminację przewoźników z wykorzystaniem pozycji dominującej (...) S.A. na polskim rynku usług kolejowych, którą jako zarządcę infrastruktury obowiązuje ponoszenie kosztów związanych z konicznością uruchomienia komunikacji zastępczej, gdy z przyczyn leżących po stronie zarządcy nie będzie on w stanie sam zapewnić zstępczej komunikacji. Wskazał ponadto, że § 7 ust. 10 Decyzji został wprowadzony w brzmieniu na które Zarządca wyrażał zgodę, czyli do pokrywania 100% opłaty podstawowej za korzystanie z infrastruktury kolejowej, którą poniósłby przewoźnik.

Także jeśli chodzi o zapis § 7 ust. 13 Prezes UTK nie widział jego sprzeczności z rozporządzeniem w sprawie warunków dostępu, ani też z przepisami ustawy o transporcie kolejowym w zakresie równoprawnego dostępu do infrastruktury kolejowej, podkreślając, iż § 7 ust 13 należy odczytywać całościowo.

W odniesieniu do zarzutu dotyczącego § 9 ust. 11 organ wskazał, że takie rozwiązanie wynika wprost z przepisów ustawy o transporcie kolejowym, wobec czego jego wprowadzenie jest uprawnione z mocy samego prawa. Z kolei zobowiązanie zarządcy do podjęcia działań mających na celu wypracowanie spójnego systemu naliczania kar, rekompensat oraz rozliczeń wszelkich kosztów które obciążają przewoźników, a nie powstałych z ich winy, zdaniem Prezesa UTK powinno się odbyć w oparciu o opracowany już system kar umownych. Objęcie wszystkich przewoźników przedmiotowym systemem pozwoli na zachowanie zasady równego traktowania, jak również korzystnie wpłynie na oczekiwania korzystających z usług kolei.

Prezes UTK zakwestionował stanowisko wyrażone zarzucie XI odwołania wskazując, iż pomimo tego, że zaskarżona decyzja zastępująca umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej jest decyzją administracyjną, która nie czyni z niej umowy w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego i pozostaje władczym rozstrzygnięciem o prawach i obowiązkach stron postępowania administracyjnego, do którego stosuje się przepisy Kodeksu prawa administracyjnego, który enumeratywnie wymienia przesłanki uchylenia, zmiany oraz stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.

Postanowieniem z dnia 18 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odmówił wstrzymania wykonania zaskarżonej Decyzji.

W toku postępowania sądowego strony w pismach procesowych podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

zapis § 5 pkt 6 był w jej ocenie niewykonalny, wobec czego zapis ten nie był przez Powódkę wykonywany.

Pozwany wnosił o oddalenie odwołania i podniósł, że Decyzja została wykonana przez Powódkę jedynie częściowo, tj. w zakresie § 5 pkt 6, § 7 ust. 11. pozwany stwierdził ponadto, iż zmiana § 16 byłaby naruszeniem prawa.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 grudnia 2011 r. Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wszczął z urzędu postępowanie administracyjne na podstawie art. 61 § 1, § 4 k.p.a. oraz art. 29 ust. 1e, oraz ust. 1i ustawy z dnia 28 marca 2003 r. u.t.k. w sprawie zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej między (...) Sp. z o.o. w W., a (...) S.A. w W., zawiadamiając o powyższym Strony. /k. 1 – 2 akt adm./

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2011 r. Prezes UTK wyznaczył powyższym Stronom termin zakończenia negocjacji dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy 2011/2012 na dzień 9 grudnia 2011 r. oraz nałożył na (...) Sp. z o.o. w W. obowiązek dostarczenia w terminie 5 dni roboczych od otrzymania postanowienia, projektu umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej oraz aktualnych stanowisk stron z zaznaczeniem części spornych umowy. /k. 3 – 4 akt adm./

Rozkład jazdy (...) wchodził w życie w nocy z 10 na 11 grudnia 2011 r. /k. 4 akt adm./

Pismem z dnia 7 grudnia (...) S.A. przesłała w odpowiedzi projekt umowy wraz z załącznikami oraz protokół rozbieżności ze spotkania z przewoźnikiem (...) Sp. z o.o. w W. w dniu 6 grudnia 2011 r. /k. 26 – 66 akt adm./

Z kolei (...) Sp. z o.o. w W. w piśmie z dnia 8 grudnia 2011 r. przekazał projekt umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej. /k. 7 – 25 akt adm./

W kolejnym piśmie z dnia 21 grudnia 2011 r. (...) Sp. z o.o. nadesłała uaktualniony „Protokół rozbieżności – stanowiska stron” wskazując na szczególne znaczenie zaproponowanych przez spółkę zmian do § 7 ust. 10 w kwestii wyliczenia rzeczywistych strat z uwagi na zamknięcia torowe, mających dla niej fundamentalne znaczenie biznesowe. /k. 67 – 73 akt adm./

(...) S.A. przesłała z kolei w piśmie z 23 grudnia 2011 r. informacje odnośnie rozbieżności w zapisach umowy, których nie uzgodniono na spotkaniu w dniu 6 grudnia 2011 r. i późniejszych konsultacjach telefonicznych, a dotyczyły one zapisów zawartych w § 1 pkt 2, pkt 8; § 5 ust. 4, ust. 6; § 7 ust. 10, ust. 11, ust. 12; § 9 ust. 3, a także w zakresie wysokości marży zysku; § 15 ust. 8, a ponadto znajdujących się w Załączniku Nr 6 ust. 3 pkt 4 lit.d oraz odnośnie wysokości stawki kary umownej z 8 na 11,50 zł. /k. 74 – 76 akt adm./

Pismem z dnia 28 grudnia 2011 r. Prezes UTK poinformował strony, iż wyznaczył termin na rozpatrzenie przedmiotowej sprawy do dnia 31 stycznia 2012 r. ze względu na jej złożony charakter. Doręczenie ww. informacji nastąpiło w przypadku obu Spółek w dniu 30 grudnia 2011 r. /k. 77 – 78 akt adm./

W dniu 20 stycznia 2012 r. Prezes UTK wydał zaskarżoną decyzję o Nr (...).

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Odwołanie jest bezzasadne, w szczególności poszczególne zarzuty odwołania nie znajdują aprobaty Sądu, gdyż przy wydawaniu zaskarżonej decyzji nie doszło do naruszenia norm prawa powołanych w zarzutach.

Zasadniczo należy wskazać, że zaskarżona decyzja znajduje podstawę prawną w treści art. 29 ust 1i u.t.k., w myśl którego Prezes UTK wydaje, po bezskutecznym upływie terminu zakończenia negocjacji, decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej. Umowa o udostępnianie infrastruktury kolejowej zawarta z zarządcą infrastruktury lub zastępująca ją decyzja daje przewoźnikowi kolejowemu prawo do korzystania z przydzielonych i wyznaczonych w rozkładzie jazdy pociągów tras pociągów i umożliwia mu korzystania z niezbędnej infrastruktury kolejowej (art. 29 ust.1 u.t.k.), a w zamian za udostępnienie infrastruktury kolejowej jej zarządca nabywa prawo do opłat, o których mowa w art. 33 u.t.k. (art. 29 ust. 4 u.t.k.). Umowa zawierana jest na okres obowiązywania rozkładu jazdy pociągów.

W myśl § 20 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U.2009.35.274 dalej jako rozporządzenie w sprawie warunków dostępu) w umowie o korzystanie z przydzielonych tras pociągów w szczególności określa się:

1) rozkład jazdy pociągów przewoźnika;

2) warunki udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej związanej z przydzieloną trasą pociągu;

3) usługi, które zarządca zapewnia na rzecz przewoźnika;

4) jednostki organizacyjne wyznaczone do współpracy;

5) zasady dokumentowania świadczonych usług;

6) zastosowane ulgi i współczynniki zwiększające stawki;

7) termin, a także sposób uiszczenia:

a) opłaty podstawowej,

b) opłat dodatkowych,

c) opłaty rezerwacyjnej,

d) innych zobowiązań finansowych wynikających z umowy;

8) zakres i sposób ustalania odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia szkód;

9) zasady postępowania i regulowania ewentualnych zobowiązań w przypadku powstania przeszkód w wywiązaniu się z zobowiązań wynikających z umowy;

10) sposób odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania;

11) sposób rozstrzygania sporów.

Elementy te w świetle powyższych uregulowań niewątpliwie stanowią essentialia negotii umowy o udostępnianie infrastruktury kolejowej. Istotnym z punktu widzenia elementów umowy jest również zasada, że strony uczestniczące w procesie udostępniania i korzystania z infrastruktury kolejowej obowiązuje regulamin przydzielania tras pociągów, opracowany, zgodnie z treścią § 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, przez zarządcę infrastruktury po przeprowadzeniu konsultacji z przewoźnikami. Regulamin wydawany jest na podstawie upoważnienia ustawowego wynikającego wprost z art. 32 ust. 1 u.t.k.

Regulamin ten w szczególności określa: tryb składania i rozpatrywania wniosków o przydział tras pociągów, charakterystykę infrastruktury kolejowej przeznaczonej do udostępniania przewoźnikom kolejowym oraz informacje o warunkach dostępu do niej, sposób ustalania opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, warunki korzystania z udostępnionej infrastruktury kolejowej, zakres usług związanych z udostępnianiem infrastruktury kolejowej i warunki ich zapewnienia oraz sposób przewożenia materiałów sypkich zapobiegających ich pyleniu.

Oznacza to, że umowa nie może być sprzeczna z regulaminem, tym bardziej, że zarządcę obowiązuje zasada zapewnienia niedyskryminacyjnego dostępu przewoźników kolejowych do infrastruktury kolejowej. Istotny, ze względu na treść decyzji wydawanej przeze Prezesa UTK jako substytutu umowy o udostępnianie infrastruktury kolejowej, jest także przepis art. 31 ust 9 u.t.k., który zakreśla granice swobody umów w zakresie korzystania z linii kolejowej, wskazując, że nie może ona naruszać zasad bezpieczeństwa ruchu kolejowego, bezpiecznego przewozu osób i rzeczy oraz ochrony środowiska, a także ochrony zabytków.

W kontekście powołanych przepisów a także biorąc pod uwagę fakt, że Prezes UTK wypełnia zadania w zakresie regulacji transportu kolejowego (art. 13 u.t.k.) między innymi poprzez 1) nadzór nad zapewnieniem niedyskryminującego dostępu przewoźników kolejowych do infrastruktury kolejowej jak też równoprawnym traktowaniem przez zarządców wszystkich przewoźników kolejowych, w szczególności w zakresie rozpatrywania wniosków o udostępnienie tras pociągów i naliczania opłat, 2) oraz poprzez nadzór nad zawieraniem umów o udostępnienie infrastruktury kolejowej – Sąd doszedł do przekonania, że wydana decyzja mieści się w granicach kompetencji Prezesa UTK. W szczególności zdaniem Sądu Prezes UTK w sytuacji poddania jego kompetencji sporu między przewoźnikiem z zarządcą infrastruktury, uprawniony jest on rozstrzygnąć w sposób władczy nie tylko kwestie sporne między stronami ale także te nie będące przedmiotem negocjacji, jeśli są one istotne dla prawidłowego funkcjonowania regulowanego rynku, o ile oczywiście przyjęte rozwiązania mieszczą się w granicach prawa. Przyjecie takiego rozwiązania jest konieczne ze względu na charakter umowy warunkującej dostęp do rynku, na którym działalność gospodarcza opiera się na sieci, której zarządca jest monopolistą naturalnym a jednocześnie dotyczy takich usług, które mają istotne znaczenie dla całego systemu przewozów i są powszechnie wykorzystywane przez społeczeństwo.

Teza powyższa opiera się także na założeniu, że Prezes UTK wydając decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej ma obowiązek stworzenia prawnych warunków dla zapewnienia minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej oraz dostępu na sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów, a także do zapewnienia tej obsługi, określonych w części I załącznika do ustawy. Jeżeli zaś decyzja o dostępie do infrastruktury kolejowej w zakresie objętym decyzją zastępuje umowę, to musi ona zawierać niezbędne elementy tej umowy, które umożliwią jej realne funkcjonowanie w obrocie. Nie sprzeciwia się temu ani treść art. 10 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym ani art. 13 tej ustawy, tym bardziej, że ust.1 pkt 9 tego przepisu wymienia jako jedną z kompetencji pozwanego wydawanie decyzji w sprawie otwartego dostępu. Rolą Prezesa Urzędu jest ukształtowanie środkami administracyjnymi stosunku cywilnoprawnego pomiędzy podmiotami działającymi na rynku regulowanym tak aby odpowiadał relacjom między kontrahentami występującymi na rynkach konkurencyjnych i zapewniał efektywną konkurencję na rynku transportu kolejowego. Mając zaś na uwadze, że wydana decyzja nie przekracza zakresu regulacji brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutów przekroczenia kompetencji przez organ.

Przechodząc do rozpoznania poszczególnych zarzutów, Sąd zważył co następuje:

Wobec cofnięcia zarzutu dotyczącego niedochowania przez Prezesa UTK terminu na przeprowadzenia negocjacji, Sąd uznał w świetle obowiązującej zasady kontradyktoryjności procesu za zbędne analizowanie tej kwestii z urzędu, tym bardziej, że nie jest to kwalifikowana wada postępowania administracyjnego, która bezwzględnie prowadzi do uchylenia decyzji.

Odnośnie zarzutu dotyczącego postanowienia zawartego w § 1 pkt 2 decyzji a dotyczącego uznania Regulaminu przydzielania tras pociągów za wzorzec umowy, to należy uznać, go za bezpodstawny. Niewatpliwie w świetle powołanych wyżej przepisów prawa odnoszących się do Regulaminu, należy stwierdzić, że określa on zasady współpracy pomiędzy przedsiębiorcami których dotyczy, tj. przewoźników kolejowych i zarządcy infrastruktury. Oczywiście regulamin nie dotyczy stosunków z konsumentami, lecz przepisy art. 384-385 kc nie ograniczają stosowania wzorców umów czy regulaminów do kształtowania li tylko relacji z konsumentami. W odniesieniu do konsumentów znajdujemy jedynie zarówno w kodeksie cywilnym (art. 385 ^{( 1)} ) jak i kodeksie postępowania cywilnego (479 ^{( 36)} i następne) szczególne uregulowania mające na celu ochroną konsumentów w sytuacji posługiwania się ich kontrahenta takim wzorcem. Nie zmienia to jednak faktu, że tego typu rozwiązanie prawne, jakim jest wzorzec umowy, może być stosowane także między przedsiębiorcami. Nie zmienia także charakteru prawnego regulaminu jako wzorca umowy fakt, że podstawę jego tworzenia stanowi przepis ustawy, skoro znajduje on zastosowanie w relacjach czysto cywilistycznych przy zawieraniu umów o charakterze zobowiązaniowym. Podobnie także w odniesieniu do relacji z konsumentami przepisy prawa nakładają obowiązek regulowania pewnych aspektów umów w regulaminach, a które także traktowane są w kategoriach wzorca (np. regulamin tworzony w oparciu o art. 8 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną).

Natomiast bez znaczenia dla uznania regulaminu jako wzorca umowy jest sposób jego stworzenie tj czy kreowanie go następuje w konsultacji z przewoźnikami czy też bez ich udziału, skoro stanowiska konsultacyjne nie mają zasadniczego znaczenia dla kształtu regulaminu. Właściwe jest więc przyjęcie, że jest to jednostronny akt, podobnie jak każdy wzorzec umowny, który jedna ze stron tworzy na potrzeby ujednolicenie relacji z innymi podmiotami.

W omówionym wyżej znaczeniu regulamin przydzielania tras pociągów jest więc wzorcem umowy o jakim mowa w art. 384-385 kc.

Odnośnie postanowienia § 5 pkt 2 umowy, co do którego powód domagał się jego wykreślenia, to żądanie to nie jest zasadne. Paragraf ten wprowadzał do uregulowanych w nim zasad rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu - terminy wysłania potwierdzenia przyjęcia lub odrzucenia rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu. Zarzut co do przedmiotowej regulacji odnosił się głównie do kwestii braku negocjacji stron umowy w tym zakresie, co jednak zdaniem Sądu pozostaje bez znaczenia dla wydanego rozstrzygnięcia, skoro w myśl § 20 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu umowa powinna w szczególności określać zasady dokumentowania świadczonych usług, a co za tym idzie także zmiany dotyczące świadczonych usług. Jako dokumentowanie, w znaczeniu tego przepisu należy rozumieć nie tylko poświadczenie pewnych zdarzeń w formie dokumentów tradycyjnych ale także dokumentów przesyłanych w formie faksów czy formie elektronicznej za pośrednictwem poczty elektronicznej. Niewątpliwie jest także, że analizowane postanowienie służy uzyskaniu stanu pewności czy rezygnacja została dokonana skutecznie, a sprecyzowanie maksymalnego terminu potwierdzenia otrzymania rezygnacji bezsprzecznie do tego się przyczynia i może skutecznie wyeliminować ewentualne spory między stronami, tym bardziej, że termin rezygnacji jest istotny ze względu na zróżnicowanie opłat w zależności od czasu rezygnacji. Tym samym Sąd nie znalazł podstaw do usunięcia z decyzji zapisu określającego maksymalny termin na potwierdzanie przyjęcia rezygnacji czy też odrzucenia rezygnacji. Należy także zwrócić uwagę, że twierdzenia powoda o niemożliwości dotrzymania tego terminu były gołosłowne, gdyż nie zostały poparte żadnymi dowodami.

Kolejny zarzut związany był z wprowadzeniem (dodaniem) do umowy nie negocjowanego między stronami §5 ust 6, w którym zarządca został zobowiązany do przedstawienie oraz opublikowania na stronach internetowych w terminie do 6 marca 2012r harmonogramu prac mającego na celu wprowadzenie kompleksowego systemu odpowiednich standardów korzystania z infrastruktury kolejowej, określonej w § 5 ust 5. Powyższe zmiany miały zostać wprowadzone do stosowania począwszy od wprowadzenia rocznego rozkładu jazdy 2012/2013 Powód domagał się wykreślenia przedmiotowego postanowienia twierdząc, że przewoźnik nie oczekiwał takich zapewnień ze strony zarządcy a ponadto, że przepis był nieczytelny bo nieprecyzyjnie określał obowiązek nałożony na zarządcę.

Odnosząc się do przedstawionego zarzutu, to nie można się zgodzić z powodem, że decyzja nałożyła na niego obowiązki większe od ustalonych w przepisie powszechnie obowiązującym tj w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998r.w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie. Powołane rozporządzenie wskazuje na techniczne warunki odnoszące się m.in. do torów, tuneli peronów, podtorzy itp., natomiast regulacja umowna odwołując się do §5 ust 5 wskazuje, że chodzi tu o standardy utrzymania peronów na stacjach i przystankach, a więc nie o ich aspekty techniczne. Natomiast pozostająca w gestii zarządcy infrastruktura kolejowa, o jakiej mowa w §5 ust 5 umowy, musi w myśl art. 14 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe zapewniać podróżnym odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny oraz wygody, poprzez m.in. utrzymywanie peronów i wiat w czystości, usuwania z peronów śniegu i lodu, utrzymywania wiat w stanie zapewniającym schronienie pasażerom itp. Zatem mieści się w zakresie obowiązków zarządcy nie tylko udostępnianie infrastruktury odpowiadającej normom technicznym ale też zapewniającej bezpieczeństwo i wygodę podróżnych, co wynika także z §5 ust 5. Tych właśnie standardów dotyczy zobowiązanie określone w kwestionowanym paragrafie umowy i zdaniem Sądu jest ono jak najbardziej słuszne, gdyż jedynie standaryzacja korzystania z tych elementów infrastruktury kolejowej może zapewnić bezpieczeństwo i wygodę pasażerom i przyczynić się do poprawy jakości usług świadczonych przez przewoźników. Jest to tym bardziej uzasadnione, że zarządca infrastruktury pobiera wynagrodzenie (opłaty) za udostępnianie infrastruktury a zatem jego kontrahent (przewoźnik) ma prawo oczekiwać precyzyjnych informacji jaki standard usług będzie zapewniał zarządca. Właściwą formułą dla określenia standardów utrzymania miedzytorzy i peronów i korzystania z infrastruktury jest właśnie zaproponowana w decyzji ścieżka działania, która przewiduje harmonogram opracowywania kompleksowej regulacji i tryb konsultacji z przewoźnikami. Trudno zrozumieć natomiast stanowisko powoda wskazujące na niezrozumienie nałożonego zobowiązania, skoro ten sam obowiązek został nałożony na niego już we wcześniejszych decyzjach z dnia 30 grudnia 2011, których adresatem był wyłącznie zarządca infrastruktury a zatem powinien być świadomy nałożonych na niego wcześniej obowiązków. Ponowne odwołanie się do tego zobowiązania w zaskarżonej decyzji Prezes UTK logicznie zdaniem Sądu uzasadnił faktem, że wypracowanie standardów jest możliwe jedynie przy współpracy z przewoźnikami, zatem konieczne stało się zamieszczenie zobowiązania rodzącego obowiązki i po stronie przewoźnika w decyzji, której adresatami są i przewoźnik i zarządca infrastruktury.

Kolejne kwestionowane przez powoda postanowienie umowy §5 ust 7 było sporne między stronami już na etapie negocjacji i odnosiło się do przekazywania przez zarządcę informacji o zmianach rozkładu jazdy pociągów międzynarodowych na terenie sieci kolejowych zarządzanych przez sąsiednich zarządców infrastruktury. Zdaniem odwołującego się wykonanie takiego obowiązku nie jest możliwe z uwagi na brak uregulowań międzynarodowych zobowiązujących sąsiednich zarządców do przedkładania takich danych (...) S.A. Oceniając słuszność zarzutu Sąd nie znalazł uzasadnienia dla uchylenie postanowienia. W szczególności z treści decyzji wynika, że o zakresie udzielanej informacji zadecyduje zarządca infrastruktury, stosownie do posiadanych możliwości i to dopiero wówczas, gdy przewoźnik złoży wniosek o przydzielenie trasy pociągu dla przejazdów pociągów międzynarodowych. Zatem to faktyczne i prawne możliwości istniejące po stronie zarządcy określą zakres obowiązku informacyjnego określonego w §5 ust 7 decyzji.

Odnosząc się do zarzutu (VI) naruszenie prawa materialnego tj. § 5 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu uprawniającego zarządcę do odmowy przydzielenia trasy pociągu w przypadkach braku możliwości korzystania z infrastruktury kolejowej zarządcy w wyniku wyłączenia z eksploatacji linii kolejowej lub jej części, lub powstania ograniczeń przepustowości wynikających z prowadzenia remontów i modernizacji linii kolejowych, poprzez wprowadzenie zapisu § 4 ust. 5 w związku z § 7 ust. 10 i 11 decyzji, to zdaniem Sądu zarzut ten jest bezzasadny. Powód domagał się wykreślenia §7 ust. 11 decyzji, w którym Prezes UTK nałożył na niego obowiązek pokrycia różnicy kosztów, między tymi jakie normalnie ponosi przewoźnik a tymi które powstały w związku z uruchomieniem komunikacji zastępczej na skutek ograniczeń w korzystaniu z infrastruktury kolejowej (uzasadnione i udokumentowane koszty dodatkowe), w sytuacji, gdy powstałe ograniczenia w korzystaniu z infrastruktury powstały z przyczyn leżących po stronie zarządcy tj. były niezaplanowane lub przekroczyły planowane terminy ograniczeń w korzystaniu z infrastruktury.

Zdaniem Sądu analizowane rozwiązanie, przyjęte w §7 ust. 11 decyzji jest prawidłowe i nie jest także sprzeczne z rozporządzeniem w sprawie warunków dostępu. W szczególności rozporządzenie w § 5 określa jedynie wyjątki od zasady dostępu do infrastruktury (art. 29 ust 2 p.t.k.) poprzez enumeratywne określenie sytuacji w jakich zarządca może odmówić przydzielenie trasy pociągu. Ponadto zaproponowane w §7 ust. 11 rozwiązanie odnosi się do sytuacji, gdy zarządca przyznał przewoźnikowi prawo do użytkowania infrastruktury kolejowej lecz te prawo w trakcie trwania umowy ograniczył, zaś przepis §5 odnosi się do sytuacji, w których zarządca pierwotnie, a więc z chwilą złożenia wniosku o przydzielenie tras pociągu może odmówić prawa do użytkowania infrastruktury. Przyznanie prawa do odmowy przydzielenia trasy pociągu nie jest zdaniem Sądu jednoznaczne z brakiem po stronie zarządcy obowiązku rekompensaty szkody, jaką w związku w ograniczeniem w korzystaniu z infrastruktury poniósł przewoźnik. Należy wszak pamiętać, że pomimo tego, że uregulowanie stosunków pomiędzy przewoźnikiem a zarządcą następuje w formie decyzji administracyjnej, to jednak zastępuje ona umowę cywilnoprawną stron i rodzi między nimi skutki o charakterze zobowiązaniowym. Zatem w kwestii odpowiedzialności za niewykonanie czy też niewłaściwe wykonanie umowy (a tak z całą pewnością należy traktować nieuzgodnione bo niezaplanowane ograniczenia w dostępie do infrastruktury rodzące konieczność uruchomienia komunikacji zastępczej oraz zawinione przez zarządcę przekroczenia uzgodnionych terminów wyłączeń, skoro zarządca w umowie zagwarantował przewoźnikowi, że będzie mógł korzystać z określonych tras pociągów w terminach wskazanych w rozkładzie jazdy pociągów obowiązującym w danym okresie)), w grę wchodzi cały wachlarz rozwiązań prawnych przewidzianych w kodeksie cywilnym, poczynając od art. 471 kc, poprzez przepisy regulujące karę umowną czy też rozwiania dotyczące naprawienia szkody (art. 361 §2 kc). Omawiana regulacja umowna jest więc niczym więcej, niż powtórzeniem za kodeksem cywilnym zasady odpowiedzialności za niewłaściwe wykonanie umowy a ustalone reguły związane z dokumentowaniem dodatkowych kosztów odnoszą się tylko do szkody rzeczywistej. Warto przy tym zwrócić uwagę, że organ w decyzji ograniczył odpowiedzialność zarządcy w odniesieniu do przekroczenia terminu planowanych ograniczeń w dostępie do infrastruktury, to tych sytuacji, w których przekroczenie terminu było zawinione przez zarządcę, a zatem nie odnosi się do sytuacji na jakie wskazywał zarządca jak np. opóźnienia spowodowane przekroczeniem czasu na wydanie przez odpowiednie organy stosownej dokumentacji.

Dodatkowym argumentem przemawiającym za słusznością przyjętego w decyzji rozwiązania jest treść art. 29 ust 3a p.t.k. , który także zobowiązuje zarządcę, w zakresie pasażerskich przewozów kolejowych, do zachowania parametrów linii kolejowej i czasu przejazdu pociągów zgodnie z danymi przekazanymi organizatorom publicznego transportu kolejowego w trybie art. 5b - w okresie obowiązywania umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Racjonalne zdaniem Sądu było więc umieszczenie tego typu regulacji w decyzji zastępującej umowę stron, gdyż może zapobiec sporom w zakresie powstałych szkód i zakresu odszkodowań, w szczególności, że decyzja także sprecyzowała jakie dokumenty będą stanowić podstawę występowania z roszczeniami do zarządcy.

Kolejny zarzut wskazujący na naruszenie przepisu § 18 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, poprzez wprowadzenie do treści zaskarżonej decyzji ostatniego zdania w § 7 ust. 13 jest także niezasadny. Wbrew twierdzeniom (...) S.A. regulacja ta nie zabrania całkowicie zarządcy pobierania opłat rezerwacyjnych, lecz ogranicza je ale tylko w sytuacjach szczegółowo określonych w §7 ust 13.

Przede wszystkim należy wskazać, że odwołujący błędnie przyjmuje tożsamość regulacji zawartych w §7 ust 13 z rozwiązaniami określonymi w §18 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu. Mianowicie powołany przepis rozporządzenia wyraźnie odnosi się do sytuacji, w których to przewoźnik zrezygnował z przejazdu, co powoduje przyznanie prawa zarządcy do pobrania określonej części opłaty podstawowej za planowany przejazd pociągu. Natomiast uregulowanie zawarte w decyzji dotyczy tylko sytuacji gdy przejazd następuje trasą zastępczą (drogą okrężną) z przyczyn leżących po stronie zarządcy. Zważywszy na to, że umowa o udostępnianie infrastruktury jest umową wzajemną, to nie może budzić wątpliwości prawo do ograniczenia wynagrodzenia za świadczenie wzajemne zarządcy (opłaty rezerwacyjnej), w sytuacji gdy świadczenie to nie było spełnione w całości z przyczyn leżących po stronie zarządcy, gdyż przejazd odbył się tylko na części trasy według zastępczego rozkładu jazdy.

Zarzut (IX) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż zarządca infrastruktury winien zostać zobligowany do każdorazowego aktualizowania kategorii linii kolejowych w związku z prowadzonymi pracami remontowymi i modernizacyjnymi oraz przedłużającymi się ograniczeniami prędkości wynikającymi ze złego stanu infrastruktury kolejowej, co znalazło odzwierciedlenie w§ 9 ust 11 decyzji, także nie zasługiwał na uwzględnienie. Powyższy zarzut budzi zdumienie, gdyż już w jego uzasadnieniu powód wskazuje na przepisy prawa, które w ten sam sposób, co Prezes UTK w decyzji, regulują obowiązek zarządcy. Natomiast okoliczność, że strony nie prowadziły negocjacji co do tej kwestii nie ma znaczenia, skoro rozstrzygnięcie jest w zasadzie powieleniem uregulowań przewidzianych w przepisach prawa.

W kwestii naruszenie postanowieniem §15 ust 8 decyzji przepisu art. 29 ust. 1i u.t.k., to Sąd nie podziela stanowiska powoda. Przyjęcie przez Prezesa UTK, iż strony winny wypracować zasady (system) wzajemnych rozliczeń w zakresie wysokości i sposobu obliczania odszkodowań zmierza niewątpliwie do harmonizacji całego rynku usług kolejowych i przełoży się na sprawiedliwe, bo jednolite rozliczanie przewoźników z tytułu opóźnień w przejazdach (zasada równego traktowania). Przy czym Prezes UTK nie narzucił zarządcy infrastruktury zasad czy stawek tych rozliczeń a pozostawił mu w tym względzie dowolność. Należy zgodzić się także z argumentacją organu, że wypracowanie spójnego systemu naliczania kar, rekompensat oraz rozliczeń wszystkich kosztów, które obciążają przewoźników może przybliżyć zaspokojenie społecznych oczekiwań odnoszących się do terminowości kolei, skoro przewoźnicy powodujący opóźnienia będą mieć jasne i równe zasady odpowiedzialności, które mogą stymulować punktualność.

Nie zasługują na uwzględnienie także zastrzeżenia powoda dotyczące treści § 16 ust. 3 decyzji. Zdaniem Sądu nałożony na powoda tym postanowieniem obowiązek zawiadomienia Prezesa UTK o nieuregulowaniu przez przewoźnika należnej opłaty za trzy okresy rozliczeniowe nie wyłącza możliwości wystąpienia przez powoda z wnioskiem o rozwiązanie umowy. Złożenie takiego wniosku zależne jest od woli powoda, który decyduje w oparciu o własną ocenę, czy zwłoka ma charakter trwały czy jedynie przejściowy i czy w związku z tym zasadne jest dalsze trwanie umowy czy też nie. Powiadomienie o 3 miesięcznej zwłoce w płatnościach Prezesa UTK służy realizacji ustawowych zadań powierzonych temu organowi, który nie tylko sprawuje nadzór nad rozwiązywaniem umów ale do jego kompetencji należy również zbieranie i analizowanie informacji dotyczących rynku przewozów kolejowych (art. 13 ust 1 pkt. 6 utk) a niewątpliwie informacje o złej kondycji finansowej przewoźników, czy o zatorach płatniczych mieszczą się w granicach informacji dotyczących rynku przewozów kolejowych.

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że przewidziany w ustawie o transporcie kolejowym przepis art. 29 ust 5 wskazujący, że rozwiązanie umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej wymaga zgody Prezesa UTK udzielonej w drodze decyzji, stanowi samodzielną podstawę do wystąpienia do organu o zgodę na rozwiązanie umowy, niezależnie czy regulacja tożsamej treści znajdzie się w decyzji zastępującej umowę łączącą strony. Tak więc wydana przez Prezesa UTK decyzja nie ogranicza tego prawa, nie ma też bezwzględnej konieczności, aby dublować ten zapis w decyzji.

Mając na uwadze powyższe Sąd w oparciu o przepis art. 479 ⁷⁵ §1 kpc orzekł o oddaleniu odwołania.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 kpc, zasądzając na rzecz strony wygrywającej proces jaką był Prezes UTK poniesione przez nią koszty tj koszty zastępstwa procesowego. Wysokość tych kosztów wynika z §18 ust 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka