Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Zambrowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSR Tomasz Makaruk

Protokolant Kinga Klemarczyk

Po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2017 r. w Zambrowie na posiedzeniu jawnym sprawy

z wniosku J. K. (1)

z udziałem J. K. (2), B. W., A. K. (1), Z. K.

o dział spadku po A. K. (2), podział majątku A. K. (2) i T. K., zniesienie współwłasności

postanawia:

I.  dokonać działu spadku po A. K. (2) zmarłej dnia 12 sierpnia 2008 r. w Z., której ostatnim miejscem zwykłego pobytu był Z., podziału majątku wspólnego A. K. (2) i T. K., zniesienia współwłasności obejmującego prawo własności zabudowanej nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o pow. 0,0996 ha, położonej w Z. przy ul. (...), dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Zambrowie prowadzona jest księga wieczysta KW (...) ten sposób, iż opisane powyżej prawo własności nieruchomości przyznać na własność uczestnikowi Z. K.;

II.  ustalić, iż uczestnik Z. K. poniósł nakład na majątek opisany w punkcie I (pierwszym) postanowienia w wysokości 29.634,60 (dwadzieścia dziewięć tysięcy sześćset trzydzieści cztery i 60/100) złotych;

III.  tytułem spłaty zasądzić od uczestnika Z. K. na rzecz uczestnika J. K. (2) kwotę 305.567,76 (trzysta pięć tysięcy pięćset sześćdziesiąt siedem i 76/100) złotych, której płatność rozłożyć na 2 (dwie) raty: pierwsza w wysokości 180.000 (sto osiemdziesiąt tysięcy) złotych płatna w terminie 3 (trzech) miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postepowanie w sprawie, zaś druga w wysokości 125.567,76 (sto dwadzieścia pięć tysięcy pięćset sześćdziesiąt siedem i 76/100) złotych płatna w terminie 12 (dwunastu) miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia w płatności którejkolwiek z rat;

IV.  wartość przedmiotu sprawy ustalić na kwotę 405.718 (czterysta pięć tysięcy siedemset osiemnaście) złotych;

V.  nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Zambrowie) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od:

a)  uczestnika Z. K. kwotę 886,77 (osiemset osiemdziesiąt sześć i 77/100) zł,

b)  uczestnika J. K. (2) – ze spłaty zasądzonej w punkcie II (drugim) postanowienia – kwotę 3.842,67 (trzy tysiące osiemset czterdzieści dwa i 67/100) złotych;

VI.  ustalić, iż w pozostałym zakresie uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 65/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. K. (1), działający również jako pełnomocnik swojego syna, uczestnika J. K. (2), po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku domagał się dokonania działu spadku po zmarłej matce A. K. (2), podział majątku rodziców A. i T. K. oraz zniesienia współwłasności majątku obejmującego prawo własności zabudowanej domem i budynkiem gospodarczym działki przy ul. (...) w Z. o powierzchni 0,0996 ha. Uzasadniając wniosek wskazał, iż właścicielami tej nieruchomości byli jego rodzice. Spadek po matce A. K. (2) nabył w ¼ jej mąż T. K. i w udziałach po 3/16 jej dzieci: B. W., A. K. (1), Z. K. i J. K. (1). Następnie aktem notarialnym z dnia 23 marca 2012 r. T. K. darował swojemu wnukowi J. K. (2) udział w wysokości 20/32 w prawie własności przedmiotowej nieruchomości. J. K. (1) oświadczył, iż swój udział w wysokości 3/32 daruje swojemu synowi J. i w imieniu swoim i syna wniósł o przyznanie nieruchomości na rzecz uczestnika Z. K. ze spłatą na rzecz J..

Uczestniczka B. W. ostatecznie oświadczyła, iż przysługujący jej udział w wysokości 3/32 daruje uczestnikowi J. K. (2). Jednocześnie poparła wniosek, aby nieruchomość przyznać Z. K..

Również uczestniczka A. K. (1) zgodziła się na przyznanie nieruchomości Z. K., z tą różnicą, iż ona swój udział (w wysokości 3/32) darowała Z. K..

Uczestnik Z. K. zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i uczestników, aby to jemu przyznać nieruchomość objętą wnioskiem ze spłatą na rzecz pozostałych współwłaścicieli. Podniósł jednak, iż poniósł nakład na przedmiotową nieruchomość w postaci pokrycia w połowie kosztów wybudowania domu oraz budynku gospodarczego, a nadto to on zapłacił za: ogrodzenie na cokole z bramą i furtką od frontu domu, połowę ogrodzenia od strony działki (...), chodnik o nawierzchni z kostki cementowej, wykonanie instalacji elektrycznej, posadzki i części tynków w piwnicy, wykonanie instalacji elektrycznej, tynków i posadzki w garażu, wymianę stolarki okiennej w 2011 r., zakup pieca C.O., wymianę drzwi wejściowych oraz malowanie, tapetowanie, remont kuchni i łazienki. Wyjaśniając kwestię ogrodzenia od frontu domu podniósł, iż około 1980 r., po poszerzeniu ulicy (...) konieczne było cofnięcie ogrodzenia do granicy działki. Poprzednie ogrodzenie po rozbiórce nie nadawało się już do wykorzystania i wspólnie z rodzicami zapłacił on za nowe ogrodzenie.

Wnioskodawca i pozostali uczestnicy, za wyjątkiem A. K. (1), która poparła stanowisko brata Z., zaprzeczyli, aby Z. opłacał w połowie koszty wybudowania domu i budynku gospodarczego – według nich całość tych kosztów ponieśli ich rodzice. Zaprzeczyli też, aby uczestnik sam pokrył koszt wykonania chodnika z kostki – jego koszt w połowie poniósł uczestnik, a w połowie A. i T. K..

Sad ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 30 czerwca 1973 r. została zawarta pomiędzy J. i Z. małżonkami R. vel R. i T. i A. małżonkami K. warunkowa umowa sprzedaży udziału w wysokości 1/6 w działce nr (...) o powierzchni 46 a 93 m ² położonej w Z. przy ul. (...). Ponieważ P. (...) nie skorzystało z przysługującego Państwu prawa pierwokupu, w dniu 12 grudnia 1973 r. została zawarta umowa przeniesienia na rzecz T. i A. małżonków K. własności udziału w działce nr (...).

W krótkim okresie po nabyciu udziału w przedmiotowej nieruchomości (w 1975 r.) małżonkowie T. i A. K. (2) wybudowali na niej budynek mieszkalny oraz budynek gospodarczy. W domu tym, na piętrze, zamieszkał ich syn Z. K. wraz z żoną E. K. (1), którzy początkowo otrzymali jeden pokój i kuchnię. Po urodzeniu się dzieci Z. i E. K. (1) zajęli kolejne dwa pokoje na tej kondygnacji. Każda z rodzin ponosiła wydatki związane z malowaniem, tapetowaniem czy też odświeżaniem zajmowanej przez siebie części.

Aktami notarialnymi z 22 listopada 1976 r. J. i Z. małżonkowie R. (Repertorium (...) P.o w Z. notariusz A. K. (3)) oraz T. i A. małżonkowie K. (Repertorium (...) P. w Z. notariusz A. K. (3)) sprzedali Skarbowi Państwa w trybie ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości przysługujące im udziały (odpowiednio 5/6 i 1/6) w działce gruntu oznaczonej numerem (...) o powierzchni 02 a 50 m ^{( 2)}, wydzielonej z działki uprzednio oznaczonej numerem (...), na poszerzenie ulicy. Pozostała część działki uprzednio oznaczonej numerem geodezyjnym (...) otrzymała numer (...). Akty powyższe obejmowały także poza należnością za udziały w gruncie, także należność za ogrodzenie, które wedle twierdzeń sprzedających zostało sfinansowane po ½ przez małżonków R. i małżonków K..

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 26 lipca 1977 r. w sprawie I Ns 286/77, w uwzględnieniu zgodnego wniosku J. i Z. małżonków R. oraz T. i A. małżonków K., została zniesiona współwłasność działki (...) w ten sposób, iż małżonkom R. została przyznana działka (...) o powierzchni 34 ary i 85 m ², a małżonkom K. działka (...) o powierzchni 10 arów i 1 m ².

Po dokonaniu zniesienia współwłasności, A. i T. K. wspólnie z synem Z. postawili od strony ulicy wówczas nazywanej N., a aktualnie H., nowe ogrodzenie – słupki metalowe w cokole betonowym z przęsłami z siatki handlowej z brama i furtką wykonaną z profili kształtowanych. W późniejszym okresie wspólnie też pokryli koszty wykonania chodnika o nawierzchni z kostki cementowej.

Z. K. poniósł wydatki na wykonanie części tynków wewnętrznych, posadzek, instalacji oświetleniowej i gniazd wtykowych w garażu, zakup części stolarki okiennej do domu, drzwi wejściowych, pieca C.O.. Zapłacił on także połowę należności za ogrodzenie od strony działki (...).

A. K. (2) zmarła dnia (...) roku. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 19 sierpnia 2010 roku sygn. akt I Ns 183/10 stwierdzono, iż na podstawie ustawy spadek po niej nabyli: mąż T. K. w 1/4 części oraz dzieci: córka B. W., córka A. K. (1), syn Z. K., syn J. K. (1) każde z nich w 3/16 części.

Umową darowizny z dnia 23 marca 2012 r., zawartą w formie aktu notarialnego T. K. darował przysługujący mu udział w wysokości 20/32 części w zabudowanej działce numer (...) o powierzchni 0996 m ², położonej w Z. przy ul. (...), wnukowi J. K. (2).

T. K. zmarł (...) r., a spadek po nim, zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 23 marca 2016 r. w sprawie I Ns 171/15 nabył na podstawie testamentu notarialnego syn J. K. (1).

Wartość nieruchomości przy ul. (...) w Z. wynosi 405.718 zł, zaś wartość nakładów poczynionych na nią przez Z. K. wynosi 29.634,60 zł.

Działkę (...) zamieszkuje Z. K.. Właściciel większości udziałów w niej - J. K. (2) - przebywa za granicą.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o: częściowo zeznania stron: wnioskodawcy J. K. (1) (k.268v), B. W. (k.268v, 269 w zw. z k. 111v), A. K. (1) (k.268v w zw. z k. 112), Z. K. (k. 269 w zw. z k.110v-111), zeznania świadków: S. C. (k.267v-268), K. G. (kk.114), częściowo: Z. W. (k.112-112v), E. K. (2) (k.112v-113), E. K. (1) (k.113v), H. T. (k.113v-114), zawiadomienie z Wydziału KW (k.4-5), kserokopię postanowienia (k.7), wypis i wyrys (k.8), informacje (k.48, 272), kopię faktur (k.84,85), kserokopię oświadczenia (k.109), mapę (k.266), postanowienie ze sprawy I Ns 171/15 (k.221), postanowienie ze sprawy I Ns 183/10, akta KW (...) tut. Sądu.

Bezsporny w sprawie był skład majątku spadkowego pozostałego po A. K. (2), a także sposób podziału zgodnie ustalony przez strony postępowania – nieruchomość objęta wnioskiem została zgodnie z tym stanowiskiem przyznana uczestnikowi Z. K.. Sporu nie było też odnośnie nakładu poczynionego na przedmiotową nieruchomość przez Z. K. w postaci: połowy wartości ogrodzenia od strony działki (...), na wykonanie części tynków wewnętrznych, posadzek, instalacji oświetleniowej i gniazd wtykowych w budynku gospodarczym, zakup części stolarki okiennej do domu, drzwi wejściowych, pieca C.O.. Jeśli chodzi o zakup pieca i stolarki to ich potwierdzeniem są przede wszystkim rachunki złożone przez uczestnika. W kwestii tynków, posadzek i instalacji elektrycznej w budynku gospodarczym jednoznaczne stanowisko zajęła także pełnomocnik wnioskodawcy J. K. (1) i uczestnika J. K. (2) (łącznie 23/32 udziału) – B. K. , która stanowczo stwierdziła, iż prace te wykonał Z. K.: „(…) tylko on korzysta z tego garażu, więc jak chciał korzystać, to musiał sobie zrobić (…).” W świetle tych twierdzeń wnioskodawcy, popartych stanowiskiem pełnomocnika J. K. (1) i J. K. (2) oraz uczestniczki A. K. (1), Sąd uznał za niewiarygodne zeznania świadka Z. W., jakoby to świadek wykonywał posadzkę w garażu. Nie było też sporu pomiędzy stronami odnośnie kwestii wykonania ogrodzenia od strony sąsiada L. - uczestnik Z. K. od początku konsekwentnie wskazywał, iż ogrodzenie to wykonał wspólnie z sąsiadem. Mając powyższe na uwadze, w tym przede wszystkim stanowisko pełnomocnika wnioskodawcy i uczestnika J. K. (2), stwierdzić należy, iż nie może być uznane za w pełni wiarygodne oświadczenie przygotowane i napisane przez B. K., a podpisane przez A. i T. K. (k.109), o tym, jakoby Z. K. nie czynił żadnych nakładów na nieruchomość przy ul. (...).

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do kwestii tego skąd pochodziły pieniądze na budowę domu i budynku gospodarczego – a więc czy inwestycję tę czynili A. i T. małżonkowie K. sami, czy też, jak twierdził uczestnik Z. K., razem z nimi, w udziałach po 1/2. Uzasadniając swoje stanowisko uczestnik wskazywał, że przy budowie domu pracował on, jego teść, żona i szwagierka, a pieniądze na budowę pochodziły z jego zarobków, pomocy teścia oraz pożyczek od E. K. (2).

W ocenie Sądu te twierdzenia uczestnika nie polegają na prawdzie, a przeczą im nie tylko wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego, ale także zeznania świadków przesłuchanych w sprawie, w tym zgłoszonych przez samego uczestnika. I tak jeśli chodzi o osobistą pracę uczestnika, jego teścia, żony i szwagierki to ani majster pracujący na budowie (K. G. k.114), ani też pomocnik majstra (S. C. k.267v-268) nie potwierdzili, aby w pracach przy domu uczestniczyła cała rodzina Z. K.. Również sama szwagierka H. T. i żona E. K. (1) nie potwierdziły, aby pracowały przy budowie domu. W sytuacji, gdy na budowie zatrudnionych było dwóch majstrów i dwóch pomocników (vide zeznania K. G. i S. C.) ewentualna pomoc uczestnika Z. K. i jego teścia miała tylko charakter doraźny i sporadyczny, podobnie jak i praca J. K. (1) (prace porządkowe – zbieranie desek, wyciąganie gwoździ – vide zeznania świadka S. C.). Żaden ze świadków przesłuchanych w sprawie nie był też w stanie wskazać jednoznacznie, iż to Z. K. w połowie finansował budowę. W prawdzie świadek K. G. zeznał, iż po pobudowaniu suteren i parteru pieniądze wręczał mu Z. K., ale jak przyznał „nie wiem czyje pieniądze mi wręczali”. O tym, iż nie były to pieniądze Z. K. świadczy zestawienie zeznań tegoż świadka z zeznaniami E. K. (2). Świadek K. w prawdzie przyznał, iż pożyczał pieniądze na budowę, ale po pierwsze nie wiedział kto w istocie te pieniądze pożyczał „Bywało tak że rozmawiałem z teściem o pożyczce, a przyjeżdżał Z. i brał. Bywało że sam Z. pożyczał i oddawał”, a po wtóre stwierdził, że pieniądze te pożyczał dopiero później, na wykończenie górnego piętra. Skoro zatem świadek K. G. zeznał, iż pieniądze Z. K. wręczał mu po postawieniu suteren i pierwszego piętra, a pożyczka od E. K. (3) była dopiero później, przeto nie może budzić wątpliwości, iż Z. przekazywał majstrowi tylko pieniądze, jakie otrzymał od ojca. Potwierdzeniem słuszności takiego stanowiska są zeznania świadka S. C., który stanowczo stwierdził, iż zarówno jemu, jak i drugiemu pomocnikowi dniówki wypłacał T. K., z którym oni obydwaj zawierali umowy. Istotnym dowodem w sprawie są także zeznania świadka H. T., szwagierki Z. K., która podała, że „w trakcie rozmów przed ślubem z ojcem Z. było powiedziane, że oni będą mieszkać w tym domu, który będzie budowany przez ojca Z.”. Zauważyć wreszcie należy, iż w dacie prowadzenia budowy, Z. K. i E. K. (1) byli ludźmi bardzo młodymi, dopiero rozpoczynającymi pracę zawodową i to nie na jakiś eksponowanych stanowiskach. Siłą rzeczy ich zarobki nie były także jakieś znaczne na tyle, aby można było z nich prowadzić budowę. Odmiennie natomiast przedstawiała się sytuacja majątkowa T. i A. K. (2), którzy nie tylko, że pracowali „na etatach”, ale prowadzili także gospodarstwo rolne. Jak określił to świadek E. K. (2) „w stosunku do innych ludzi mieszkających na wsi to teściowie byli lepiej ustawieni”. Zauważyć należy też, iż to sami małżonkowie T. i A. kupowali działkę wraz z planami budowlanymi, a więc niewątpliwie chcieli i byli oni w stanie przeprowadzić zamierzoną inwestycję. Mając na uwadze całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, brak jest jakichkolwiek przekonywujących dowodów, poza ogólnikowi stwierdzeniami Z. K., jego żony E. K. (1), szwagierki H. T. i opowiadającej się za nim w istniejącym sporze rodzinnym siostry A. K. (1), świadczących o tym, że budowa domu i budynku gospodarczego była współfinansowana przez Z. i jego rodziców. W ocenie Sądu budowę tę finansowali wyłącznie A. i T. K..

Sporną kwestią w niniejszej sprawie była też budowa ogrodzenia od strony ulicy (...). Wnioskodawca oraz uczestniczka B. W. twierdzili, iż ogrodzenie od strony ulicy (...) nie było przenoszone, a w związku z tym uczestnik Z. K. nie poniósł żadnych kosztów związanych z jego budową. Tymczasem jak wynika z załączonego do księgi wieczystej zbioru dokumentów nr (...), po sprzedaniu Skarbowi Państwa udziału w działce numer (...), na której stało ogrodzenie, koniecznym było wykonanie nowego ogrodzenia. Ponieważ miało to miejsce w okresie późniejszym, już po kilku latach pracy zawodowej Z. K., Sąd uznał za wiarygodne jego zeznania, iż współfinansował on te prace. Potwierdziła to w swoich zeznaniach także jego żona E. K. (1). Stąd też, w ocenie Sądu, zasadnym jest uznania nakładu uczestnika Z. K. na ogrodzenie frontowe w wysokości ½ jego wartości.

Na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości objętej wnioskiem, a także nakładów zgłoszonych przez uczestnika Z. K., Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości J. D.. Biegły w swojej opinii określił wartość nieruchomości na kwotę 405.718 zł, zaś wartość nakładów poniesionych przez uczestnika, wedle stanowiska wnioskodawcy J. K. (1) oraz uczestników J. K. (2) i B. W., na kwotę 24.109,40 zł. Powyższa opinia nie była kwestionowana przez żadną ze stron (B. W. i J. K. (1) złożyli jedynie pisma przedstawiające ich stanowiska w sprawie). W ocenie Sądu, opinia ta, jako oparta na fachowej wiedzy i doświadczeniu biegłego w pełni zasługuje na podzielenie. Została ona należycie uzasadniona, a poczynione w niej ustalenia znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym. Wszak, jak zostało to już wskazane, w ocenie Sądu, uczestnik Z. K. poniósł też nakład na ½ ogrodzenia od strony ulicy (...). Wartość tego ogrodzenia biegły wyliczył na kwotę 11.050,40 zł (k.166), a więc doliczeniu do jego nakładów podlega kwota 5.525,20 zł, co powoduje, iż łączna wartość nakładów Z. K. zamyka się kwotą 29.634,60 zł. Stąd „czysta” wartość nieruchomości objętej wnioskiem stanowi kwotę 376.083,40 zł. W następstwie przekazań udziałów dokonanych pomiędzy uczestnikami, wartość udziału Z. K. w tej nieruchomości wynosi 70.515,64 zł, a J. K. (2) 305.567,76 zł.

Należną J. K. (2) spłatę, Sąd rozłożył na dwie raty – pierwsza w wysokości 180.000 zł, a więc kwota na jaką w świetle ugody zawartej w toku sprawy był przygotowany Z. K. płatna w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, a reszta płatna w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. Za rozłożeniem tej spłaty na dwie raty przemawia duża wysokość spłaty, która jest tylko o 100.000 niższa niż wartość całej nieruchomości, co może stanowić problem w uzyskaniu kredytu hipotecznego na całą spłatę. Dlatego też termin drugiej raty należało wydłużyć, tak aby uczestnik miał możliwość zgromadzenia pieniędzy na nią. Zauważyć też należy, iż uczestnik J. K. (2) stale przebywa za granicą i nie zostało w żaden sposób wykazane, aby rozłożenie spłaty na raty naruszało jego uzasadnione interesy.

Z tych też względów na podstawie art. 684 kpc w zw. z art. 686 kpc przy zastosowaniu art. 212 kc postanowiono jak w punktach I-IV postanowienia.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 520 § 2 kpc mając na uwadze ostateczną wysokość udziałów w nieruchomości objętej wnioskiem (J. K. (2) 26/32, Z. K. 6/32), a o pozostałych kosztach na mocy art. 520 § 1 kpc.