Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Adrianna Mongiałło

Protokolant: star. sekr. sądowy Marta Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2017 r. w Legnicy

sprawy z wniosku C. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania C. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 28 listopada 2016 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 28 listopada 2016 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni C. B. prawo do emerytury od 15 grudnia 2016 roku,

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia.

Sygn. akt VU 7/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 28 listopada 2016r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. - po rozpatrzeniu wniosku C. B. z 17 listopada 2016r. - odmówił wnioskodawczyni prawa do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek do przyznania przedmiotowego świadczenia, gdyż nie udowodniła okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym lub emerytalno-rentowym.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła C. B. domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury. Podała, że posiada okres ubezpieczenia, gdyż od 4 września 1974r. do 20 grudnia 1978r. pracowała w (...) Spółdzielni (...)w K., co potwierdza zaświadczenie sporządzone przez (...) Archiwum w Z. na podstawie posiadanej przez nią legitymacji ubezpieczeniowej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Nadto podał, że nie uznano okresu pracy w (...) Spółdzielni (...) w K. gdyż nie został on dostatecznie udowodniony. Z zaświadczenia wydanego przez archiwum nie wynika charakter wykonywanej pracy - czy wnioskodawczyni była członkiem spółdzielni, pracownikiem najemnym, stałym czy sezonowym, wymiar czasu pracy, przerwy w zatrudnieniu - z dokumentów wynika, że wnioskodawczyni urodziła troje dzieci i nie wiadomo, czy korzystała z urlopów macierzyńskich, wychowawczych. Brak jest również daty ustania zatrudnienia, gdyż wskazany w legitymacji ubezpieczeniowej dzień 20 grudnia 1978r. jest ostatnim wpisem zakładu pracy w części legitymacji dotyczącej uprawnień do świadczeń leczniczych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

C. B. ( zd. P.) urodziła się (...)

Od 5 września 1974r. była członkiem (...) Spółdzielni (...) w K.. Wnioskodawczyni zadeklarowała wkład pieniężny 1000 zł. Ubezpieczona mieszkała w gospodarstwie rolnym matki. Matka również była członkiem spółdzielni. Po wstąpieniu do spółdzielni wnioskodawczyni z matką pracowały początkowo przy obrządku krów i w polu przy uprawach. Otrzymywały wynagrodzenie obliczane na podstawie ilości przepracowanych godzin w danym dniu, płatne co miesiąc i potwierdzane na listach płac. Ewidencję dniówek i wynagrodzenia prowadził prezes spółdzielni. W 1977r. do zabudowań gospodarskich matki wnioskodawczyni spółdzielnia przydzieliła wnioskodawczyni i jej matce do hodowli świnie. Wnioskodawczyni hodowała około 180 - 200 świń, a jej matka około 350 świń. Spółdzielnia dostarczała paszę dla świń, prosiaki, a następnie ważyła i odbierała świnie do sprzedaży. Hodowla świń odbywała się bez przerw. Wnioskodawczyni nie dostarczała do spółdzielni żadnych produktów rolnych, tylko świadczyła na jej rzecz pracę. Do jej obowiązków - oprócz sezonowych prac polowych, należała codzienna obsługa trzody chlewnej : w godzinach od około 6 do 10 wyrzucała obornik, sprzątała chlew, karmiła świnie, w południe poiła świnie i ponownie od godz. 16-17 przez około 4 do 5 godzin wykonywała takie same czynności jak rano. Praca wykonywana była codziennie, również w niedzielę. Za pracę przy zwierzętach prezes obliczał dniówki obrachunkowe.

Wnioskodawczyni urodziła troje dzieci : syna P. - (...)., córkę D. - (...) i córkę B. (...). W związku z urodzeniem dzieci otrzymywała zasiłek macierzyński. Za mąż wyszła 13 października 1976r. Legitymację ubezpieczeniową otrzymała 3 marca 1976r.

W dniu 8 lipca 1977r. złożyła wniosek o ustalenie uprawnień do zasiłku rodzinnego na syna P.. Po urodzeniu córki D. - do wniosku zostało dopisane drugie dziecko. Wnioskodawczyni pobierała zasiłek rodzinny na dwoje dzieci do listopada 1978r. Ostatni zasiłek rodzinny został wypłacony za listopad 1978r. w kwocie 175 zł. W dniu 20 grudnia 1978r. spółdzielnia ostatni raz poświadczyła uprawnienie wnioskodawczyni do świadczeń leczniczych.

W lipcu 1978r. wnioskodawczyni wystąpiła do spółdzielni o zwolnienie jej z członkostwa w związku ze zmianą miejsca zamieszkania, na co spółdzielnia 21 lipca 1978r. wyraziła zgodę. Wnioskodawczyni zmieniła miejsce zamieszkania 19 stycznia 1979r.

(...)Spółdzielnia(...) w K. w latach 1974-1979 rozliczała się z ZUS w formie bezimiennej. W grudniu 1974r. wykazała 7 pracowników, w 1975r. wykazywała od 6 do 17 pracowników w poszczególnych miesiącach, w 1976r. od 12 do 25 pracowników i dodatkowo od 18 do 38 uczniów i była za ten rok zwolniona z opłaty składek na ubezpieczenie społeczne spółdzielców, w 1977r. wykazywała od 6 do 30 uczniów przez cały rok i od sierpnia od 35 do 41 pracowników w poszczególnych miesiącach, w 1978r. od 37 do 52 pracowników i od 3 do 8 uczniów w poszczególnych miesiącach.

dowód: - akta emerytalne wnioskodawczyni ;

- legitymacja ubezpieczeniowa wnioskodawczyni, k. 6;

- kopia dokumentów dot. zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) w K., k. 44-47;

- informacja ZUS Oddział w Z. z 21.03. (...)., k. 52;

- akta płatnika składek (...) w K.;

- teczka dowodu osobistego wnioskodawczyni;

- zeznania świadka J. G., k. 25v-26, e-protokół 00:02:28-00:22:28;

- zeznania świadka R. S., k.26, e-protokół 00:22:28-00:32:15;

- przesłuchanie wnioskodawczyni, k. 26-26v, e-protokół 00:32:15-00:46:53;

W dniu 17 listopada 2016r. C. B. złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją z 28 listopada 2016r., zaskarżoną w niniejszej sprawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawczyni prawa do emerytury.
W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie udowodniła okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym lub emerytalno-rentowym.

dowód: - akta emerytalne wnioskodawczyni.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Wnioskodawczyni urodziła się (...), zatem znaczenie dla oceny jej uprawnień emerytalnych ma przepis art. 24 ustawy z 17 grudnia 1998r.o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ), zgodnie
z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 a pkt. 13 wiek emerytalny dla wnioskodawczyni wynosi co najmniej 61 lat i poza sporem w sprawie pozostawało, że wnioskodawczyni ukończyła 61 lat w dniu (...)., a zatem spełniła kryterium wiekowe. W ocenie Sądu, C. B. legitymuje się również koniecznym okresem podlegania ubezpieczeniom społecznym dla uzyskania statusu ubezpieczonego.

W sprawie sporny między stronami był okres pracy wnioskodawczyni w (...) Spółdzielni (...) w K.. Wnioskodawczyni twierdziła, że była w niej zatrudniona od 4 września 1974r. do 20 grudnia 1978r., strona pozwana twierdziła natomiast, że okres ten nie został dostatecznie udowodniony przez wnioskodawczynię.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 pkt. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy - za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne - pracy na obszarze Państwa Polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach zrzeszonych w Centralnym Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz pracy na rzecz tych spółdzielni : a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego , za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu.

Zastosowanie ww. wymienionego przepisu dotyczy pracy, która objęta była obowiązkiem ubezpieczenia społecznego przed dniem 15 listopada 1991r. Warunki podlegania ubezpieczeniu społecznemu należy - w okresie, którego dotyczy spór - odnieść do art. 1 w zw. z art. 2 pkt. 3 dekretu z 4 marca 1976r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin, który wymienia jako podmioty ubezpieczenia społecznego: członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz innych spółdzielni, zrzeszonych w Centralnym Związki Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, wykonujących pracę w tych spółdzielniach, członków spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, którzy wykonują pracę w zespołowych gospodarstwach rolnych tych spółdzielni i pozostałe osoby, wykonujące pracę w spółdzielniach i wynagradzane według zasad obowiązujących członków tych spółdzielni.

Z powyższych regulacji wynika, że każdy członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, który wykonywał pracę na jej rzecz, wykonywał pracę objętą obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt. 12 ustawy emerytalnej. Objęcie pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ubezpieczeniem społecznym nie było zastrzeżone innymi warunkami, lecz jednocześnie samego podlegania obowiązkowi ubezpieczenia nie można uznać za wystarczające do zaliczenia okresu ubezpieczenia z tytułu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej do okresów składkowych. Na podleganie ubezpieczeniu społecznemu - poza członkostwem w spółdzielni - wpływ też miał bowiem wymiar pracy świadczonej przez członka spółdzielni. W art. 4 dekretu wprowadzona została zasada ustalania okresu pracy w spółdzielni wymaganego do uzyskania świadczeń, zgodnie z którą dla kobiet za dzień pracy uważało się 8 godzin pracy ( pkt. 1), za miesiąc 13 dni pracy ( pkt. 2) i za rok pracy rok obrachunkowy, w którym kobieta przepracowała w spółdzielni co najmniej 150 dni pracy ( pkt. 3) lub odpowiednio 11 dni w miesiącu i 130 dni w roku, gdy użytkowała działkę przyzagrodową lub dostarczała spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym. Prawo do zasiłku macierzyńskiego regulował przepis art. 8, zaś zasiłku rodzinnego art. 12. Zgodnie z przepisami art. 12 dekretu ubezpieczony nabywał prawo do zasiłku rodzinnego z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego, w którym podjął pracę. Zasiłek rodzinny wypłacany był ubezpieczonemu za miesiąc kalendarzowy, w którym przepracował liczbę dni pracy określoną w art. 4 pkt. 2. Zasiłek rodzinny wypłacany był również za miesiąc kalendarzowy, w którym ubezpieczony nie przepracował liczy dni pracy określonej w art. 4 pkt. 2, jeżeli w poprzednim roku obrachunkowym przepracował cały rok pracy.

W tym miejscu dodatkowo wskazać należy, że zgodnie z § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz.U. z 2011r. nr 237, poz. 1412), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej - środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

W rozpoznawanej sprawie sporu nie budziło, że ubezpieczona w okresie od 5 września 1974r. do przynajmniej 20 grudnia 1978r. była członkiem (...)Spółdzielni (...) w K.i że w tym okresie świadczyła na rzecz tej Spółdzielni pracę. Sporny był natomiast wymiar tej pracy w stosunku rocznym i miesięcznym. Ponieważ wnioskodawczyni nie była w stanie przedłożyć dokumentu, który potwierdzałby, że w ww. okresie przepracowała każdego roku o najmniej 150 dni, a w poszczególnych miesiącach 13 dni, Sąd uznał za zasadne dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań zawnioskowanych przez nią świadków oraz szczątkowej dokumentacji osobowej wnioskodawczyni, zachowanej w aktach archiwalnych i dokumentacji płatnika składek. Biorąc pod uwagę wszystkie dowody ponad wszelką wątpliwość przyjąć należy, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w wymaganym wymiarze w okresie, gdy zajmowała się hodowlą świń na rzecz Spółdzielni, którą wykonywała w prywatnych zabudowaniach. W tym bowiem okresie wnioskodawczyni wykonywała codzienne prace przy obrządku trzody chlewnej - karmiła świnie, poiła, sprzątała stajnie. Spółdzielnia powierzała jej ciągłą hodowlę około 180-200 świń. Otrzymywała z tego tytułu comiesięczne wynagrodzenie. Taki charakter i wymiar pracy został potwierdzony jednoznacznie przez świadków J. G.i R. S.- pracowników Spółdzielni. Wcześniejszy wymiar pracy - wykonywanej przy obrządku krów i pracach polowych nie został przez wnioskodawczynię w ocenie Sądu, udowodniony. Nie ma wątpliwości, że brak jest możliwości ustalenia ilości dniówek obrachunkowych i przepracowanych dni pracy przy tych czynnościach. Brak jest na tą okoliczność jakichkolwiek dowodów. Problem stanowiło zatem ustalenie wiarygodnego okresu, w którym wnioskodawczyni wykonywała prace hodowlane. W ocenie Sądu za wiarygodną datę początkową należy przyjąć dzień 8 lipca 1977r. W tym dniu wnioskodawczyni wypełniła wniosek o wypłatę zasiłku rodzinnego na pierwsze dziecko - urodzone (...) Jak wskazano wyżej, prawo do takiego zasiłku przysługiwało pod warunkiem przepracowania liczby dni pracy określoną w art. 4 pkt. 2. Świadek J. G., który był zatrudniony w Spółdzielni od 29 września 1974r. zeznał, że wrócił z wojska w maju 1977r. i widział pracę wnioskodawczyni przy hodowli świń. Wcześniej - przed wojskiem kojarzył, że wnioskodawczyni pracowała w polu. Świadek R. S., który rozpoczął pracę w Spółdzielni 17 maja 1977r. wskazał natomiast, że pamięta, iż wnioskodawczyni hodowała świnie i widywał ją również przy plewieniu buraków. Skoro zatem wnioskodawczyni mimo urodzenia pierwszego dziecka nie występowała o zasiłek rodzinny, to domniemywać należy, że nie spełniała warunku wypracowania odpowiedniej ilości dniówek obrachunkowych w miesiącu. Sytuacja uległa natomiast zmianie w lipcu 1977r. Fakt otrzymywania zasiłku rodzinnego potwierdzają późniejsze zaświadczenia Spółdzielni kierowane do (...)Przedsiębiorstwa (...) w N. z 24 stycznia 1979r. i 20 grudnia 1978r. Wskazane w nich zostało, że wnioskodawczyni - zatrudniona na stanowisku pracownika produkcji zwierzęcej pobierała zasiłek rodzinny na dwoje dzieci tj. syna P. i córkę D. do listopada 1978r., za który wypłacono zasiłek w kwocie 175 zł. Na podstawie zapisów zaświadczenia z 24 stycznia 1979r. Sąd przyjął również końcową datę spełnienia warunków do uzyskania prawa do świadczenia rodzinnego i tym samym przepracowania wymaganej liczby dni pracy. W zaświadczeniu tym wskazano, że nie wypłacono wnioskodawczyni zasiłku porodowego z tytułu urodzenia w dniu (...)dziecka - córki B., gdyż nie jest już pracownikiem spółdzielni, a zatrudniona była do grudnia 1978r. i ostatni zasiłek rodzinny Spółdzielnia wypłaciła za listopad 1978r. Stąd też Sąd na podstawie zebranych wszystkich dowodów ustalił w sposób najbardziej wiarygodny skrajne daty zatrudnienia w (...) zaliczanego jako okres składkowy, tj. od 8 lipca 1977r. do 30 listopada 1978r. Zauważyć także należy, że w okresie członkostwa w spółdzielni wnioskodawczyni urodziła troje dzieci. Korzystała zatem także ze świadczeń związanych z macierzyństwem.

Zgodnie z treścią art. 118 ust.1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd orzekając o prawie do emerytury ma obowiązek stwierdzenia, czy organ rentowy ponosi lub nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznanie tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do obciążenia ZUS odpowiedzialnością za nieprzyznanie odwołującej prawa do spornego świadczenia już na etapie postępowania przed organem rentowym. ZUS nie dysponował bowiem żadnym dokumentem pozwalającym na precyzyjne ustalenie okresu ubezpieczenia wnioskodawczyni. Dopiero zeznania świadków i szczątkowe dokumenty osobowe przedłożone w postępowaniu sądowym, pozwoliły dokonać pełnej oceny zgromadzonych w całym postępowaniu dowodów. Ponadto na dzień wydania decyzji wnioskodawczyni nie osiągnęła wieku emerytalnego.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od osiągnięcia wieku emerytalnego.