Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie XII Wydział Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SO Bożena Cincio-Podbiera

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2017 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko G. T. i J. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 15 września 2016 r. sygn. akt V GC 220/16

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) z siedzibą w W. domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych G. T. i J. P. kwoty 5927,46 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. Na żądaną kwotę składały się niespłacone przez pozwanych opłaty i prowizje, wynikające z umowy ramowej dla klienta korporacyjnego zawartej przez strony w dniu 14 grudnia 2012 roku, a wypowiedzianej przez Bank w dniu 24 września 2014 roku. Jako dowód na okoliczność istnienia wierzytelności , jej wysokości i terminu płatności strona powodowa przedstawiła wyciąg z ksiąg Banku z dnia 2 lipca 2015 roku.

Pozwani wnieśli sprzeciw od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu elektronicznym, przecząc twierdzeniom pozwu ze wskazaniem, iż nie byli informowani o naliczanych opłatach.

W toku postępowania powodowy (...)częściowo cofnął powództwo, a to w wyniku reklamacji wniesionych przez pozwanych i domagał się zasądzenia kwoty 4748,48 zł, z której kwota 3770 zł stanowiła sumę niezapłaconych opłat i prowizji, a kwota 978,48 zł skapitalizowane odsetki. Równocześnie powodowy Bank przedstawił aktualny wyciąg z ksiąg bankowych.

Sąd Rejonowy ustalił, iż zgodnie z indywidualnie uzgodnionymi warunkami do umowy ramowej dla klienta korporacyjnego prowadzenie założonego przez pozwanych rachunku bankowego było nieodpłatne. Na podstawie przesłuchania pozwanych ustalił natomiast Sąd Rejonowy, że pozwani zawarli umowę ramową licząc na podpisanie umowy kredytu. Zostali bowiem powiadomieni, iż w celu uzyskania kredytu niezbędne jest założenie bezpłatnego rachunku w(...), co nastąpiło. Założony bezpłatny rachunek bankowy strony nigdy nie był wykorzystywany, nie było na nim żadnych obrotów, nie wpływały tam środki pieniężne, ani też nie dokonywano wypłat, a numer rachunku nie był przez pozwanych poddawany ich kontrahentom. Przekazanie przez pozwanych środków pieniężnych na ten rachunek nastąpiło zaś tylko w celu formalnego otwarcia rachunku. Ostatecznie powodowy Bank nie udzielił pozwanym kredytu. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z treścią par. 14 ust. 1 regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków bankowych oraz rachunków lokat terminowych (...), obowiązującego od dnia 1 stycznia 2015 roku za obsługę rachunków i prowadzenie rozliczeń za pośrednictwem rachunków i wykonywanie innych czynności związanych z rachunkami (...) pobierał opłaty i prowizje zgodnie z tabelą, o ile regulamin bądź umowa rachunku nie stanowiły inaczej. Zgodnie z treścią indywidualnie uzgodnionych warunków, stanowiących załącznik do umowy ramowej dla klienta korporacyjnego opłata, miesięczna za prowadzenie tego rachunku wynosiła 0 zł, a opłaty za przelew krajowy dostarczony w formie elektronicznej 0,70 zł. Z kolei, jeśli równowartość sumy kwartalnych wpływów na wszystkie rachunki klienta w (...) była mniejsza niż kwota 750000 zł (...) miał pobierać dodatkową opłatę w wysokości 750 zł tytułem opłat za prowadzenie rachunku po pełnym kwartale kalendarzowym, w którym klient korzystał z usług (...) Dalsze warunki współpracy podlegały standardowym regulacjom. W dniu 24 września 2014 roku strona powodowa na podstawie par. 55 ust. 1 regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków bankowych wypowiedziała pozwanym umowę ramową dla klienta korporacyjnego z powodu niewystąpienia na rachunku obrotów przez ostatnie 6 miesięcy, nie licząc zapisywania odsetek i obciążeń z tytułu prowizji i opłat. Równocześnie powodowy (...)poinformował pozwanych, że przed zamknięciem rachunku pobierze prowizję i opłaty oraz wykona ewentualne dyspozycje dotyczące pozostałych na nim środków.

Analizując materiał dowodowy Sąd Rejonowy wskazał, iż odpis wyciągu z ksiąg (...) z dnia 2 lipca 2015 roku oraz wyciąg z ksiąg Banku z dnia 20 kwietnia 2016 roku stanowią dokument prywatny zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 i ust. 1 a Ustawy z dnia 29 sierpnia i 1997 roku prawo bankowe w związku z art. 244 par. 1 k.p.c. i art. 245 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 września 2016 rok. Sąd Rejonowy podkreślił, że zgodnie z art.95 ust. 1 a ustawy prawo bankowe moc prawda dokumentów urzędowych, to jest wyciągów z ksiąg bankowych nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Powołał się Sąd Rejonowy na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 marca 2011 roku, w którym wskazano, że art. 95 ust. 1 ustawy pr.(...) w części, w jakim nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych (...)w odniesieniu do pracy i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym jest niezgodny z Konstytucją, co doprowadziło do zmiany ustawy (...)ustawą z dnia 19 kwietnia 2013 roku i wprowadzenia tą ustawą zapisu art. 95 ust. 1 a. Wskazał zatem Sąd Rejonowy, że przedstawione przez (...)dokumenty podlegają ocenie dowodowej zgodnie z przepisami k.p.c. Wskazał też na brak zgodności tych dokumentów z pozostałymi dowodami w tym z treścią przesłuchania pozwanych. Z przesłuchania pozwanych wynikało bowiem, że na przedmiotowym rachunku nie było żadnych obrotów i nie przeprowadzono tam operacji, a jednorazowe przekazanie środków pieniężnych miała na celu-li tylko otwarcie tego rachunku, tak by mogło dojść do zawarcia między stronami umowy kredytowej. Wywiódł Sąd Rejonowy, że przedstawione przez stronę powodową dokumenty nie mogły świadczyć o istnieniu wierzytelności Banku z tytułu przedmiotowej umowy ramowej albowiem nie znalazły potwierdzenia w innych dowodach pisemnych, a strona powodowa w odpowiednim czasie nie przedstawiła żadnych innych środków dowodowych, z których wynikałby fakt dokonywania na tym rachunku operacji bankowych i ich ilość. Strona powodowa ponadto nie przedłożyła tabeli opłat i prowizji, z której wynikałyby wysokości poszczególnych opłat wobec czego nie zaistniała możliwość weryfikacji przez Sąd ilości i wysokości powstałych naliczeń. Pozostałe natomiast dowody nie pozwalały na wyciągnięcie wniosków zgodnych z żądaniem pozwu. Nie mógł też Sąd Rejonowy zweryfikować prawdziwości twierdzeń strony powodowej wyłącznie w oparciu o treść wyciągu z ksiąg banku i odpisów wyciągów z ksiąg banku oraz treści wezwań do zapłaty, jako że były to dokumenty pochodzące tylko i wyłącznie od strony powodowej. W efekcie Sąd Rejonowy dokumentom przedstawionym przez powodowy (...)wiary nie dał, wskazując że w braku innych dowodów przedłożonych przez stronę powodową nie doszło do udowodnienia istnienia wierzytelności w rozumieniu art. 6 k.c. Depozycjom pozwanych Sąd Rejonowy dał natomiast wiarę w całości jako znajdującym potwierdzenie w treści pozostałych dowodów, a w szczególności w treści umowy ramowej oraz załącznika do umowy w postaci indywidualnie uzgodnionych warunków. Ponadto wersję pozwanych odnośnie braku obrotów na tym rachunku na podstawie umowy ramowej potwierdzała pośrednio treść wypowiedzenia umowy skoro jako przyczynę wypowiedzenia wskazywano brak obrotów na rachunku przez okres pół roku. Złożony przez stronę powodową na rozprawie w dniu 15 września 2016 roku wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu zeznań dwóch świadków Sąd Rejonowy uznał za spóźniony i niedopuszczalny jako prowadzący do przedłużenia postępowania. Ostatecznie Sąd Rejonowy uznał wierzytelność strony powodowej za niewykazaną. W szczególności Sąd Rejonowy wskazał, że o ile istniał między stronami umowny stosunek prawny to brak było środków dowodowych wykazujących zasadność domagania się przez stronę powodową kwoty 4748,48 zł, zwłaszcza że z odpisów dokumentów i treści przesłuchania pozwanych wynikało, iż za prowadzenie rachunku bankowego nie ustalono żadnej opłaty miesięcznej. Indywidualnie uzgodnione warunki przewidywały opłaty za przelew krajowy w formie elektronicznej w wysokości 0,70 zł jednakże strona powodowa nie udowodniła, że występowały na tym rachunku jakiekolwiek obroty. Żadnych dowodów w tym zakresie strona powodowa nie przedstawiła co doprowadziło do oddalenia powództwa zakresie, w którym (...) swoje roszczenie podtrzymał i obciążenia strony powodowej kosztami procesu.

W apelacji od tego wyroku strona powodowa zarzuciła Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 232 k.p.c. przez przyjęcie, że powódka nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne choć zgodnie z załącznikiem 5 do umowy ramowej Bank uprawniony był do pobierania dodatkowej opłaty w wysokości 750 zł za prowadzenie rachunku za każdy kwartał jeśli suma kwartalnych wpływów na wszystkie rachunki klienta banku była mniejsza niż kwota 750 000 zł. Dalej w apelacji zarzucono naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 233 par. 1 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd Rejonowy tej okoliczności, a przez to brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sytuacji, gdy pozwani zeznali, że na rachunek ten nie wpływały żadne środki. Naruszenia tej normy upatrywała strona powodowa także i w tym, iż zeznania pozwanych potwierdziły brak wpłat na ten rachunek czyli powód zgodnie z załącznikiem nr 5 do umowy ramowej miał prawo za każdy kwartał pobrać opłatę w wysokości 750 zł. W motywach apelacji wskazano, iż prawo to służyło(...) względem klienta korzystającego z jego usług jeśli suma wpłat na rachunek była niższa niż 750 000 zł. Brak wpłat na rachunek został natomiast przyznany przez pozwanych, co powinno doprowadzić do uwzględnienia powództwa skoro wpływy na wszystkie rachunki klienta w Banku były mniejsze niż kwota 750 000 zł, co w tym przypadku miało miejsce. Wskazywała strona skarżąca, iż została wykazana wysokość jej roszczenia, a ponadto, że Sąd Rejonowy naruszył zasady równego traktowania stron dając w pełni wiarę zeznaniom pozwanych, a nie obdarzając w pełni wiarą dokumentów przedstawionych przez (...) Dokumenty te mogły stanowić samodzielny środek dowodowy, dając Sądowi Rejonowemu możliwość wyrokowania w oparciu o ich treści. Z taką argumentacją strona powodowa domagała się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w części nieobjętej ograniczeniem żądaniem pozwu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie jest uzasadniona.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego.

Ponadto wskazać trzeba, iż zarzuty apelacji związane są z treścią załącznika 5 do umowy ramowej dla klienta korporacyjnego, gdzie wskazano, że dodatkowa opłata w wysokości 750 zł za kwartał przypada (...) jeśli równowartość sumy kwartalnych wpływów na wszystkie rachunki klienta w (...)jest mniejsza niż kwota 750 000 zł. Wskazać zatem należy, iż zgodnie z indywidualnie uzgodnionymi warunkami do umowy ramowej opłata miesięczna za prowadzenie tego rachunku przez (...) miała wynosić 0 zł, podobnie jak abonament miesięczny w systemie online biznes. Wskazać także należy, iż uzgodniony między stronami cel założenia tego rachunku sprowadzał się do umożliwienia podpisania przez pozwanych z (...)umowy kredytowej. Zatem na ten rachunek winny wpłynąć przyznane kwoty kredytu, którego ostatecznie (...)pozwanym nie udzielił. Istotnie w treści indywidualnie uzgodnionych warunków nazwanym załącznikiem 5 umowy ramowej wskazano, że jeśli równowartość sumy kwartalnych wpływów na wszystkie rachunki klienta w (...) będzie mniejsza niż kwota 750 000 zł (...) pobierze dodatkową opłatę w wysokości 750 zł tytułem opłaty za prowadzenie rachunków po pełnym kwartale kalendarzowym, w którym klient korzysta z usług (...). Interpretując ten zapis wskazać zatem trzeba, iż pozwani nie korzystali tu z usług (...), co nie budzi wątpliwości. Wszak (...) na rachunku tym żadnych operacji nie przeprowadzał, a zatem warunek korzystania z usług nie został spełniony. Ponadto, w celu wykazania zasadności swojego roszczenia (...)musiałby udowodnić, iż pozwani nie posiadali żadnych innych rachunków skoro warunkiem naliczenia opłaty kwartalnej 750 zł był brak określonych wpływów na wszystkich rachunkach klienta (...). Twierdzenia dotyczące tej kwestii w procesie nie padły, nie przedstawiono też w tym zakresie żadnych dowodów. Przede wszystkim jednak należy mieć na uwadze cel zawarcia umowy ramowej, omówiony wyżej. Z punktu widzenia tego celu, który nie został osiągnięty i mając na uwadze także okoliczność, iż pozwani jak zeznali przez około 1,5 roku oczekiwali na decyzję (...) w sprawie kredytu żądanie zasądzenia kwoty po 750 zł za każdy kwartał łączącej strony umowy ramowej przedstawia się jako nadużycie prawa w rozumieniu art 5 k.c. Nie budzi przy tym wątpliwości, że kwestia nadużycia prawa może być rozważana przez sąd z urzędu. W tym zakresie przypomnieć trzeba zasadę „Nemo audiatur propraim turpitudinem allegans” , co oznacza ‘nie będzie wysłuchany, kto powołuje się na własną niegodziwość". Zasada ta zwana zasadą czystych rąk jak wskazuje się w doktrynie związana jest konstrukcją artykuł 5 k.c. i wedle niej ocenie podlega zachowanie obu stron, w ramach badania zgodności zachowań uprawnionego i obowiązanego z normami moralnymi E.Gniewek, Kodeks cywilny-komentarz, W-wa 2013, C.H.Beck, s.23/.

Tu wskazać trzeba, że rachunek został założony wyłącznie na żądanie (...) jako wymóg podpisania z pozwanymi umowy kredytowej. Rachunek ten, co wynika to okoliczności sprawy, oczekiwał na wpłaty kwot kredytu i to przez dłuższy okres czasu. Powodowy (...)nie zajął bowiem niezwłocznie stanowiska, nakazując równocześnie pozwanym utrzymywanie w istocie zbędnego rachunku, i to w sytuacji, gdy w rozumieniu pozwanych utrzymywanie rachunku nie wiązało się żadnymi opłatami. Inaczej mówiąc, (...)zmuszał pozwanych do utrzymywania rachunku przedłużając wydanie decyzji w sprawie przyznania kredytu, a potem za utrzymywanie pustego rachunku żądał zapłaty. Natomiast to, że na rachunek nie wpływały żadne środki wynikało bezpośrednio w decyzji (...), na którą pozwani oczekiwali około 1,5 roku. Takie zachowanie się (...)jako uprawnionego, niezależnie od braku innych przesłanek do naliczenia opłat o czym wyżej, należy ocenić jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Z tego punktu widzenia roszczenie strony powodowej pozostaje nieuprawnione.

Równocześnie Sąd Okręgowy podziela wszystkie wywody Sądu Rejonowego odnośnie wartości dowodowej dokumentów przedstawionych przez (...) oraz braku jakichkolwiek innych dowodów, o czym wyżej wspomniano. Domagając się zaś literalnej interpretacji zapisów załącznika 5 strona powodowa, co wywiedziono, domaga się w istocie zapłaty za pusty rachunek, mimo iż przez 1,5 roku utrzymywała pozwanych w przekonaniu, że kredyt zostanie przyznane i środki na ten rachunek wpłyną. Ocenę takiego rodzaju postępowania Sąd Okręgowy przedstawił wyżej.

Argumenty apelacji nie odnoszą zatem skutku w związku z czym apelację oddala się na podstawie art. 385 k.p.c.

S. Ref. I inst. M. Bień