Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:SSA Jolanta de Heij-Kaplińska

Sędziowie:SA Beata Kozłowska

SA Paulina Asłanowicz (spr.)

Protokolant:sekretarz sądowy Sławomir Mzyk

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 4 listopada 2014 r., sygn. akt II C 820/14

uchyla zaskarżony wyrok w całości i znosi postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 4 listopada 2014 roku oraz przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Paulina Asłanowicz Jolanta de Heij-Kaplińska Beata Kozłowska

Sygn. akt I ACa 275/16

UZASADNIENIE

R. S. wytoczył powództwo przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., żądając pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 23 kwietnia 2002 roku, zaopatrzonego w klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 26 czerwca 2002 roku.

Uzasadniając powyższe żądanie, powód powołał się na przedawnienie roszczenia objętego tytułem wykonawczym w oparciu o art. 125 § 1 k.c.

W piśmie z dnia 7 maja 2014 roku powód poinformował, iż nie ponosi on odpowiedzialności wobec Banku z tytułu zaciągniętego kredytu przez jego byłą małżonkę I. S., a także wskazał, że w trakcie trwania małżeństwa małżonkowie zawarli umowę majątkową.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwany wskazał, iż wbrew twierdzeniu powoda przysługująca Bankowi wierzytelność nie przedawniła się i jest nadal wymagalna. Okres przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na podstawie art. 118 k.c. wynosi bowiem trzy lata, a Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny w dniu 23 kwietnia 2002 roku, który zaopatrzony został w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 26 czerwca 2002 roku, a następnie wszczął postępowanie egzekucyjne, więc wskutek tych czynności nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia.

Wyrokiem z dnia 4 listopada 2014 roku Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił powództwo.

Wyrok ten wydany został w oparciu o następujące ustalenia i rozważania prawne:

Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarł w dniu 26 lipca 2000 roku z I. S. umowę numer (...) o kredyt dewizowy na sfinansowanie inwestycji. Do powyższej umowy powód R. S. przystąpił w dniu 26 lipca 2000 roku. Na podstawie tych umów Bank udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości (...) DEM.

W dniu 23 kwietnia 2002 roku Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, stwierdzający, że wymagalne zadłużenie I. S. z tytułu umowy o kredyt dewizowy na sfinansowanie inwestycji numer (...) z dnia 26 lipca 2000 roku oraz R. S. z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z umowy numer (...) o kredyt dewizowy na sfinansowanie inwestycji z dnia 26 lipca 2000 roku poprzez zawarcie w dniu 26 lipca 2000 roku umowy przystąpienia do długu I. S. na zabezpieczenie kredytu wyniosło z tytułu należności głównej wraz z odsetkami umownymi naliczonymi od dnia 31 grudnia 2001 roku do dnia 22 kwietnia 2002 roku 37779,90 zł, a także odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od tej należności głównej za okres od dnia wystawienia tytułu egzekucyjnego.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2002 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy - Pragi w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt II Co 1100/02 nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, wystawionemu w dniu 23 kwietnia 2002 roku przez wierzyciela Bank (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. I Odział w Ł., klauzulę wykonalności przeciwko I. S. i R. S.. Dłużnicy zostali ponadto obciążeni solidarnie kosztami postępowania w kwocie 274,46 zł.

W dniu 2 września 2002 roku wierzyciel złożył u Komornika Sądowego XXII Rewiru, działającego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Pragi wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w stosunku do dłużników celem wyegzekwowania wymagalnej należności na rzecz Banku w kwocie 37779,90 zł, wynikającej z bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 23 kwietnia 2002 roku, zaopatrzonego w klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy - Pragi w Warszawie z dnia 26 czerwca 2002 roku. We wniosku określony został także sposób egzekucji poprzez skierowanie egzekucji do ruchomości i nieruchomości będących własnością dłużników.

Komornik Sądowy XXII Rewiru przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Pragi zgodnie z wnioskiem wierzyciela wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą akt I Km 694/02 i skierował pismo z dnia 10 września 2002 roku do dłużników o zajęciu wierzytelności i prawa.

W dniu 19 listopada 2004 roku Komornik ten postanowił uznać się niewłaściwym miejscowo do dalszego prowadzenia sprawy i przekazał sprawę do Komornika Sądowego Rewiru III przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Pragi.

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2012 roku Komornik Sądowy Rewiru III przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Pragi w Warszawie umorzył postępowanie egzekucyjne w stosunku do I. S. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

Aktualnie toczące się postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte na podstawie wniosku pozwanego Banku do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2013 roku, zawierającego żądanie wyegzekwowanie od dłużników I. S. i R. S. zadłużenia w kwocie 92638,59 zł, w tym z tytułu należności głównej 36859,61 zł, tytułem odsetek umownych 920,29 zł i tytułem odsetek egzekucyjnych 54578,23 zł.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygnaturze MP Km 1439/13, kierując w dniu 21 listopada 2013 roku do R. S. zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z ruchomości i wynagrodzenia za pracę. Natomiast pismem z dnia 27 marca 2014 roku Komornik zajął wierzytelności dłużnika R. S. należne mu od Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy, których sporządzenie i treść nie były przedmiotem sporu.

W tak ustalonych okolicznościach Sąd I – ej instancji uznał powództwo za niezasadne i jako takie podlegające w całości oddaleniu.

Powód, zawierając w dniu 26 lipca 2000 roku umowę przystąpienia do długu, zabezpieczył wierzytelność Banku z tytułu udzielonego w dniu 26 lipca
2000 roku I. S., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Salon (...) kredytu inwestycyjnego w wysokości (...),00 DEM. W konsekwencji nie niweczy jego odpowiedzialności wobec Banku z tytułu zaciągniętego kredytu uprzednio zawarta między małżonkami umowa majątkowa.

Sąd Okręgowy uznał także, że bieg terminu przedawnienia roszczenia Banku wobec powoda został przerwany poprzez złożenie wniosku z dnia 2 września 2002 roku, skierowanego do Komornika Sądowego XXII Rewiru przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Pragi w Warszawie, w którym wierzyciel wniósł o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikom solidarnym I. S. i R. S., co wynika z art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. Wobec niezakończenia postępowania egzekucyjnego w stosunku do powoda termin przedawnienia roszczenia wobec niego nie zaczął biec na nowo (art. 124 § 2 k.c.). Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2012 roku Komornik Sądowy Rewiru III przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Pragi w Warszawie umorzył postępowanie egzekucyjne wyłącznie wobec I. S., a zatem wyłącznie wobec tej osoby termin przedawnienia wówczas rozpoczął bieg, o ile wierzyciel nie złożył kolejnego wniosku egzekucyjnego.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  uniemożliwienie powodowi wzięcia udziału w rozprawie;

2.  nieprawidłowe i wybiórcze tłumaczenia artykułów dotyczących sprawy;

3.  odrzucenie wniosku o zabezpieczenie.

W związku z tymi zarzutami powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości lub uchylenie go i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I – ej instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za instancję apelacyjną według norm przepisanych, chyba, że zostanie przedstawiony spis kosztów.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 16 maja 2017 roku pełnomocnik pozwanego podtrzymał wniosek o oddalenie apelacji i wniósł o zwrot kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów dojazdu z B. na rozprawę w wysokości 124 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności rozpoznaniu podlegał najdalej idący zarzut procesowy dotyczący uniemożliwienia powodowi wzięcia udziału w rozprawie. Z akt sprawy wynika, że zarządzeniem z dnia 12 września 2014 roku wyznaczono w sprawie termin rozprawy na dzień 4 listopada 2014 roku (k. 20), o czym powód otrzymał powiadomienie w dniu 29 września 2016 roku (k. 86). Następnie zarządzeniem z dnia 8 października 2013 roku wyznaczono kolejny termin rozprawy na dzień 6 listopada 2014 roku (k. 77). Z twierdzeń apelacji wynika, że powód po otrzymaniu tego zawiadomienia, które dołączył do apelacji (k. 124) stawił się w Sądzie w dniu 6 listopada 2014 roku i dowiedział się wówczas, że w dniu 4 listopada 2014 roku przeprowadzona została rozprawa i wydano wyrok.

Mając powyższe na uwadze, oceny wymaga, czy powód został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy w dniu 4 listopada 2014 roku. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że podstawa nieważności postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c. jest spełniona, jeżeli z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, których nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła - wbrew swej woli - brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części. Sytuacja taka zachodzi m.in., gdy wady zawiadomienia o terminie rozprawy, jedynej albo bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia, uzasadniały odroczenie rozprawy, a sąd rozpoznał sprawę i wydał orzeczenie (tak Sąd Najwyższy min. w wyroku z dnia 19 czerwca 2015 roku, IV CSK 101/15, Legalis numer 1310343 i powołanym w jego uzasadnieniu orzecznictwie).

Jednocześnie wezwanie na posiedzenie powinno w sposób jasny i wykluczający wątpliwości oraz zgodnie z rzeczywistością wskazywać, o czym strona ma być zawiadomiona (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 maja 1936 roku, C.III. 214/35, Zb. Orz. z 1937 roku, poz. 25). Winno ono przy tym spełniać wymogi określone w art. 150 k.p.c., w tym zawierać oznaczenie celu posiedzenia, które jest istotnym elementem wezwania, gdyż pozwala stronom postępowania przygotować się do udziału w nim i ma za zadanie zwrócić im uwagę, by przygotowały materiał procesowy potrzebny na posiedzenie (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 grudnia 2003 roku, I CK 442/02, Lex numer 599513).

Zważywszy na powyższe, należy stwierdzić, że wysłanie do powoda zawiadomienia o terminie rozprawy w dniu 4 listopada 2014 roku, a następnie kolejnego o rozprawie dwa dni później, co prawda bez wskazania, że poprzednio wyznaczony termin rozprawy jest odwołany, ale bez oznaczenia innego celu tego drugiego posiedzenia i w sytuacji, w której strony nie zgłaszały żadnych osobowych źródeł dowodowych, które mogłyby być realizowane na kolejnym terminie, mogło zostać odebrane przez powoda jako zmiana pierwotnie wyznaczonego terminu i skutkować uznaniem przez niego, że wiążący jest termin rozprawy wyznaczony w drugiej kolejności. Korelacja zdarzeń związanych z wydanymi dwoma zarządzeniami o wyznaczeniu rozpraw i zawiadomieniami powoda o nich, co należy uznać w okolicznościach sprawy nie za planowane działanie, lecz omyłkę, nie dawała bowiem powodowi, działającemu bez profesjonalnego pełnomocnika, jasnego i nie budzącego wątpliwości przekazu co do tego, że rozprawa została wyznaczona tylko i wyłącznie na dzień 4 listopada 2014 roku oraz, że wówczas postępowanie może się zakończyć, a termin wyznaczony na dzień 6 listopada 2014 roku stanie się nieaktualny, co uniemożliwi mu wzięcie udziału w rozprawie. Wobec tego rodzaju uchybienia, dającego powodowi informację o kontynuacji postępowania do dnia 6 listopada 2014 roku rozprawa w dniu 4 listopada 2014 roku winna ulec odroczeniu na wcześniej wyznaczony drugi termin, by umożliwić powodowi stawiennictwo. Tak się jednak nie stało, a w konsekwencji pozbawiono powoda możliwości obrony, co skutkuje stwierdzeniem nieważności postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c.

Z tych względów w oparciu o art. 386 § 2 k.p.c. zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 4 listopada 2014 roku zniesieniu, a sprawa przekazaniu do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Paulina Asłanowicz Jolanta de Heij-Kaplińska Beata Kozłowska