Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B.

przeciwko Zakładowi (...)w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 19 marca 2013 r., sygn. akt II C 1517/12

1. oddala apelację;

2. nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 658/13

UZASADNIENIE

Powódka K. B. w pozwie skierowanym przeciwko Zakładowi (...) w Ł. wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 1.117.200 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że pozwany (...) pozbawił ją środków utrzymania i doprowadził do życia w nędzy i ubóstwie, a dodatkowo, z winy pozwanego, musiała się zapożyczyć. Według twierdzeń pozwu, powódka w dniu 17 lipca 2008 r. zainicjowała postępowanie przed organem rentowym w przedmiocie przyznania jej prawa do świadczeń emerytalno - rentowych w związku z wypadkiem, jakiemu uległa w Hiszpanii w 2006 r. Postępowanie to, zdaniem powódki, było celowo przedłużane i zakończyło się odmową przyznania świadczeń. K. B. podejrzewa, że pozwany wykorzystał jej dokumenty do osiągnięcia korzyści majątkowej kosztem powódki, przywłaszczając należne powódce świadczenia emerytalne. W związku z powyższym K. B. wystąpiła o odszkodowanie w wysokości utraconych korzyści, jakie mogłaby uzyskać z tytułu hiszpańskiej renty inwalidzkiej przez okres 24,5 lat (średnia długość życia, licząc od dnia, w którym powódka złożyła wniosek rentowy). Powódka wskazała, że hiszpańska renta inwalidzka dla osób pomiędzy 50 i 60 rokiem życia wynosi 950 euro miesięcznie, co w przeliczeniu na okres 24,5 lat, przez 12 miesięcy oraz pomnożone przez 4 zł (jako średni kurs euro) daje kwotę dochodzoną pozwem.

W odpowiedzi na pozew (...) w Ł. wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany podał, że nie przyznał powódce prawa do świadczenia emerytalnego i rentowego. W związku z powyższym żadne świadczenie, należne powódce, nie było wypłacane do rąk innej osoby. Nadto decyzje (...) w Ł. były poddane kontroli sądowej i nie stwierdzono żadnego błędu organu rentowego, oddalono każde odwołanie wniesione przez powódkę z uwagi na nie spełnienie przez nią przesłanek wynikających z przepisów ustawy emerytalnej.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo, nie obciążając powódki obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie ustaleń, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne. Z ustaleń tych wynika, że K. B. w dniu 17 lipca 2008 r. złożyła w (...) Oddział w B. wniosek o ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem jakiemu uległa w 2006 r. w Hiszpanii.

Wraz z pismem datowanym na dzień 28 lipca 2008 r. wniosek powódki przekazano do Wydziału (...) (...) w Ł. . do którego wniosek wpłynął w dniu 1 sierpnia 2008 r. Wydział ten wystosował w dniu 26 sierpnia 2008 r. wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego w sprawie powódki. Wniosek. W dniu 3 września 2008 r. zastępca Głównego Lekarza Orzecznika polecił wyznaczyć termin badania przez Lekarza Orzecznika. Termin wyznaczono na dzień 5 września 2008 r., w tej samej dacie zostało wydane orzeczenie Lekarza Orzecznika (...), ustalające, że K. B. jest częściowo niezdolna do pracy do 30 września 2009 r. i wskazujące, że data powstania częściowej niezdolności do pracy trudna jest do ustalenia.

Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 1 października 2008 r. po rozpoznaniu sprzeciwu powódki uznała powódkę za częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 30 września 2009 r. z zastrzeżeniem, że nie można ustalić daty powstania częściowej niezdolności do pracy, choć istniała ona w 2006 r.

W dniu 16 października 2008 r. (...) w Ł., Wydział (...) (...) skierował do I. N. de la S. S. G. D. P. w M. pismo ze wstępną wersją stosownych formularzy oraz dokumentami dotyczącymi zatrudnienia powódki na terenie Hiszpanii.

W piśmie proszono o przesłanie formularzy E 205 ES, E 210 ES wraz z decyzją w sprawie emerytury oraz renty z tytułu niezdolności do pracy dla powódki z ustawodawstwa Hiszpanii. Jednocześnie poinformowano powódkę

0  tym, że termin załatwienia wniosku o emeryturę i rentę z tytułu niezdolności do pracy za łączone okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce

1  w Hiszpanii ulega przesunięciu do czasu zakończenia postępowania we włoskiej instytucji ubezpieczeniowej.

Na prośbę powódki z dnia 20 listopada 2008 r., w dniu 27 listopada 2008 r. (...)w Ł., Wydział (...) (...)skierował do hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej pismo z prośbą

0  przyspieszenie terminu udzielenia odpowiedzi w sprawie powódki.

Hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa decyzją z dnia 26 listopada 2008 r., która wpłynęła do ZUS w dniu 3 grudnia 2008 r. roku oraz decyzją z dnia 29 stycznia 2009 r., która wpłynęła do ZUS I Oddział w Ł. w dniu 19 lutego 2009r., - odmówiła powódce zarówno prawa do emerytury, jak

1  renty z powodu nieosiągnięcia minimalnego wieku emerytalnego, który w Hiszpanii wynosi 60 lat oraz braku okresów ubezpieczenia na terenie Hiszpanii. Powódka złożyła w dniu 18 marca 2009 r. od tej decyzji odwołanie. (...) w Ł. przekazał instytucji hiszpańskiej odwołanie powódki od decyzji z dnia 29 stycznia 2009 r.

Po uzyskaniu w dniu 31 lipca 2009 r. unijnego formularza E 205 E - w dniu 31 sierpnia 2009 r. (...) wydał decyzję o odmowie prawa do renty z tytuł niezdolności do pracy, ponieważ nie zostały przez powódkę spełnione łącznie warunki wynikające z przepisu art. 57 w zw. z art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 39 z 2004 r. poz. 353 ze zm.). Decyzja ta dotyczy odmowy przyznania powódce prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwzględnieniem zarówno polskich, jak i hiszpańskich okresów ubezpieczenia. Decyzję przesłano powódce, zaś hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej przesłano decyzję wraz z formularzem E 211 PL.

Powódka w dniu 7 września 2009 r. złożyła odwołanie od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi. Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2010 r.

(sygn. akt VIII U 2169/09) Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie K. B..

W dniu 22 sierpnia 2008 r. powódka złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę.

Po zakończonym postępowaniu orzeczniczym odnośnie ustalenia stopnia niezdolności do pracy, decyzją z dnia 24 października 2008 r. (...)w Ł. odmówił powódce prawa do emerytury za okresy ubezpieczenia w Polsce.

Następnie w dniu 24 października 2008 r. przesłano do hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej formularz E 213PL dotyczący powódki, zaś powódce przesłano decyzję odmowną, informując, że decyzję w sprawie emerytury za łączone okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce i w Hiszpanii powódka otrzyma po zakończeniu postępowania wyjaśniającego z hiszpańską instytucję INSS, a nie włoską - jak wspomniano omyłkowo w piśmie z dnia 16 października 2008 r.

W dniu 2 grudnia 2008 r. powódka wniosła odwołanie od decyzji z 24 października 2008 r. Decyzją z dnia 2 stycznia 2009 r. decyzja z dnia 24 października 2008 r. została zmieniona w części dotyczącej uzasadnieniu, co było spowodowane przedłożeniem nowych dowodów.

W dniu 13 lutego 2009 r. powódka wniosła odwołanie od tej decyzji.

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2010 r. (sygn. akt VIII U 486/2009), Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie wniesione przez powódkę od decyzji (...) w Ł. z dnia 24 października 2008 r., znak (...) (...)zmienionej decyzją z dnia 2 stycznia 2009 r.

K. B. wniosła apelację od tego wyroku. Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 28 września 2010 r. (sygn. akt III AUa 380/10) oddalił apelację powódki.

(...) w Ł. w korespondencji kierowanej do K. B. oraz w korespondencji kierowanej do instytucji hiszpańskiej podawał adres zamieszkiwania K. B. w miejscowości P..

Instytucja hiszpańska w swoich pismach wskazywała omyłkowo adres w G., natomiast już decyzję wydaną w dniu 29 stycznia 2009 r.

skierowano na prawidłowy adres zamieszkania powódki (K. (...), (...)-(...) P.).

W pismach hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej w różny sposób wskazywano dane powódki - zarówno poprawnie, jak i błędnie: jako imię powódki podano imię E., które jest imieniem matki K. B., wskazano również błędnie E. K., czyli dane matki powódki, w innym zaś piśmie imię E. wskazano jako drugie imię powódki.

Żadne świadczenie z ubezpieczenia społecznego nie zostało nigdy powódce przyznane.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka nie udowodniła żadnych okoliczności, na których oparła żądanie pozwu. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że nie doszło do żadnego bezprawnego działania lub zaniechania po stronie pozwanego, a nadto żadne działalnie lub zaniechanie pozwanego nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze stanem finansów powódki.

Prawidłowość decyzji (...) w Ł., na mocy których odmówiono powódce prawa do świadczeń w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy oraz prawa do emerytury za okresy ubezpieczenia w Polsce i w Hiszpanii, podlegała kontroli w toku postępowań sądowych zainicjowanych odwołaniami powódki od tych decyzji. W tym zakresie postępowanie organu rentowego nie podlegało kontroli w niniejszym postępowaniu.

Powódka, na poparcie swych żądań, podnosiła, że pozwany wykorzystał jej dokumenty i pobiera należne jej świadczenia. Rozważanie okoliczności, czy jakiś nieuprawniony do świadczenia podmiot uzyskuje korzyść bez podstawy prawnej kosztem powódki byłoby uzasadnione wówczas, gdyby prawo do takiego świadczenia zostało przyznane. Tymczasem powódce bezspornie odmówiono prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, przez co nie ma jakiejkolwiek decyzji, na podstawie której ktokolwiek mógłby pobierać świadczenia należne powódce. Nadto powódka nie powołała żadnych dowodów zmierzających do wykazania tego rodzaju nieprawidłowości.

Powódka podnosiła również, że w wyniku opóźnień, omyłek popełnianych co do danych osobowych powódki, pozorowanych działań, „mataczenia" z rzekomo przekazaną sprawą do hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej - nie otrzymała należnej jej hiszpańskiej renty inwalidzkiej.

W ocenie Sądu Okręgowego nie doszło do żadnych zaniedbań ze strony (...) w Ł. w kontaktach z hiszpańską instytucją ubezpieczeniową. W istocie zdarzały się omyłki w pismach zarówno pozwanego (wskazano mylnie, że załatwienie wniosku powódki jest uzależnione od zakończenia postępowania we włoskiej instytucji ubezpieczeniowej, jednak w kolejnym piśmie sprostowano tę omyłkę), jak i hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej (co do danych osobowych powódki, co do jej adresu), jednak ostatecznie żaden z tych błędów, mających z pewnością charakter omyłek językowych lub pisarskich, nie pociągnął za sobą negatywnych konsekwencji dla powódki, a w szczególności w wydawanych przez te instytucje decyzjach widniały właściwe dane.

Nie było również prawdziwe twierdzenie powódki o zwlekaniu przez pozwanego z przekazywaniem dokumentów hiszpańskiej instytucji ubezpieczeniowej oraz o pozorowanym działaniu pozwanego. Analiza obiegu pism między tymi instytucjami wskazała na to, że pozwany bez zwłoki kontaktował się z hiszpańską instytucją ubezpieczeniową i przekazywał jej wszystkie niezbędne dokumenty. Natomiast brak świadczeń powódki z tytułu hiszpańskiego ubezpieczenia społecznego spowodowany był odmową przyznania K. B. prawa do emerytury, jak również renty z tytułu niezdolności do pracy przez hiszpańską instytucję ubezpieczeniową z powodu nieosiągnięcia minimalnego wieku emerytalnego, który w Hiszpanii wynosi 60 lat oraz braku okresów ubezpieczenia na terenie Hiszpanii, nie zaś jakimikolwiek zaniedbaniami ze strony pozwanego (...)w Ł..

Z tych względów powództwo podlegało oddaleniu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości oraz zarzucając:

1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 415 k.c. i art. 416 k.c. poprzez jego błędną wykładnię;

2)  naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 232 k.p.c. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich okoliczności zgodnie z prawdą obiektywną;

3)  naruszenie przepisów o postępowaniu, tj. art. 366 k.p.c. poprzez naruszenie powagi rzeczy osądzonej;

4)  wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c., m.in. poprzez wydanie wyroku bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawionych przez powódkę.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.117.200 zł oraz o obciążenie pozwanego kosztami sądowymi według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W piśmie z dnia 31 lipca 2013 r. powódka zawarła wniosek o dopuszczenie dowodu z załączonych do pisma dokumentów dla wsparcia podnoszonych w apelacji twierdzeń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Biorąc pod uwagę, że skarżąca podniosła w niej zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, zostanie on poddany ocenie w pierwszej kolejności. Wnioski w tym zakresie determinują bowiem kierunek dalszych rozważań, skoro prawidłowość zastosowania norm prawa materialnego może być badana jedynie na gruncie niekwestionowanych ustaleń faktycznych.

Skarżąca, stawiając powyższy zarzut, nie wskazała przyczyny dyskwalifikującej postępowanie Sądu Okręgowego w objętym apelacją zakresie, a w szczególności nie określiła kryteriów oceny, które Sąd ten naruszył przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącej odpowiada rzeczywistości, nie jest więc wystarczające. Konieczne jest bowiem wykazanie, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753).

W świetle powyższych uwag podniesionego przez skarżącą zarzutu wadliwości podstawy faktycznej nie można uznać za skuteczny.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy nie przekroczył jej granic ustanowionej przepisem art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów, dokonał właściwych i pełnych ustaleń faktycznych w oparciu o dowody, mające istotne - w rozumieniu art. 227 k.p.c. - znacznie dla rozstrzygnięcia sprawy, prezentując przy tym w procesie wnioskowania logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym rozumowanie. Dlatego za nietrafne należało także uznać zarzuty naruszenia art. 227 k.p.c. i art. 232 k.p.c.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd I instancji nie wymagało uzupełnienia. Wniosek powódki o przeprowadzenie dowodów ze sporządzonych w języku hiszpańskim dokumentów, załączonych do pisma z 7 sierpnia 2013 r. ( k. 292), nie zasługiwał więc na uwzględnienie.

Za niewystarczające należało uznać oparcie przez skarżącą zarzutów apelacji na własnym przekonaniu o innej, niż przyjął Sąd Okręgowy, doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie względem tej dokonanej przez ten Sąd.

Zarzuty, odnoszące się do naruszenia prawa procesowego, jawią się za jako bezzasadne i świadczą o dezaprobacie stanu faktycznego ustalonego na podstawie zgromadzonego przez Sąd I instancji materiału dowodowego tylko z tej przyczyny, że nie wspiera on stanowiska skarżącej

0  istnieniu w niniejszej sprawie przesłanek warunkujących odpowiedzialność deliktową pozwanego.

Skarżąca w uzasadnieniu apelacji podniosła , że pozwany zaniechał wypłaty, czy wręcz dokonał kradzieży świadczeń przyznanych jej przez hiszpańską instytucję ubezpieczeniową. Skarżąca nie dowiodła jednak ani okoliczności nabycia prawa do tych świadczeń, ani tym bardziej nieuprawnionego zatrzymania ich przez pozwanego

Materiał dowodowy sprawy w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na to, że decyzją z dnia 26 listopada 2008 r. hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa odmówiła powódce zarówno prawa do emerytury, jak i renty z powodu nieosiągnięcia minimalnego wieku emerytalnego, który w Hiszpanii wynosi 60 lat oraz braku okresów ubezpieczenia na terenie tego kraju. W dniu 31 sierpnia 2009 r. (...) wydał natomiast decyzję o odmowie prawa do renty z tytuł niezdolności do pracy, ponieważ nie zostały przez powódkę spełnione łącznie warunki wynikające z przepisu art. 57 w zw. z art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 39 z 2004 r. poz. 353 ze zm.), zaś decyzją z dnia 24 października 2008 r. pozwany odmówił powódce prawa do emerytury za okresy ubezpieczenia w Polsce.

Decyzje te zostały ocenione przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych

1  ich prawidłowość nie podlega badaniu w niniejszym postępowaniu.

Twierdzenia skarżącej, że przyznano jej rentę w formie jednorazowego odszkodowania oraz emeryturę hiszpańską, nie znajdują oparcia w jakichkolwiek dowodach, pozwalających podważyć dotychczasowe ustalenia.

Logiczny pozostaje zatem wniosek, że wobec braku tytułu prawnego, przyznającego skarżącej przedmiotowe świadczenia, nie mogą one pozostawać w dyspozycji pozwanego.

W konsekwencji nie została spełniona podstawowa przesłanka odpowiedzialności pozwanego, przejawiająca się w szkodzie powódki, przez co drugorzędne znaczenie miało analizowanie pozostałych przesłanek tej odpowiedzialności, tj. zawinionego zachowania organu pozwanej osoby prawnej i związku przyczynowego (art. 416 k.c.). Decydujące jest w tym względzie, że wszystkie statuowane przywołanym przepisem przesłanki muszą wystąpić jednocześnie, wobec czego brak jednej z nich ostatecznie przekreśla przypisanie pozwanemu odpowiedzialności w sprawie.

Odnosząc się do podniesionego w apelacji zagadnienia naruszenia zaskarżonym wyrokiem powagi rzeczy osądzonej, podkreślić należy, że przy enigmatycznym sformułowaniu treści tego zarzutu i braku dostatecznego wyjaśnienia przejawów uchybienia przez Sąd Okręgowy art. 366 k.p.c., utrudnione było przeprowadzenie w tym zakresie wnikliwej analizy. Co więcej stan powagi rzeczy osądzonej zachodzi, gdy te same roszczenia między tymi samymi stronami były przedmiotem uprzednio wydanych prawomocnych orzeczeń. Tymczasem okoliczność rozpatrywania przez sądy kwestii, dotyczących łącznych okresów ubezpieczenia skarżącej, ukazuje inny zakres przedmiotowy tych postępowań względem niniejszego przedmiotu sporu, jakim było żądanie zapłaty, nie zaś ustalenie prawa skarżącej do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Reasumując należało stwierdzić, że zarzuty podniesione przez skarżącą nie zasługiwały na uwzględnienie, stanowiąc jedynie powtórzenie argumentacji prezentowanej przez nią w postępowaniu przed Sądem I instancji. Sama zaś apelacja stanowiła jedynie wyraz polemiki z prawidłowymi ustaleniami tego Sądu i trafnymi wnioskami, przez co podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Zważywszy na charakter niniejszej sprawy oraz trudną sytuację materialną powódki Sąd Apelacyjny nie obciążył jej obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (art. 102 k.p.c.).