Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2016r.

Sąd Rejonowy w Słupsku IX Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Elżbieta Sawko

Protokolant: Tomasz Bajek

po rozpoznaniu w dniu 05 grudnia 2016 roku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w S.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo.

2.  Nie obciąża powoda M. K. kosztami procesu.

3.  Zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Słupsku na rzecz adwokata T. G. prowadzącego Kancelarię Adwokacką przy ulicy (...) lok. 27 w S. kwotę 2.400 (dwa tysiące czterysta) złotych powiększoną o należny podatek VAT tytułem kosztów zastępstwa procesowego powoda udzielonego z urzędu.

Sygn. akt IX C 648/14

UZASADNIENIE

Powód M. K. w dniu 22 października 2014 roku wystąpił z pozwem przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w S. domagając się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego kwoty 40.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych powoda podczas pobytu w jednostce penitencjarnej pozwanego w okresie od 27 października 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku oraz od 07 lutego 2012 roku do 29 października 2014 roku.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że doznał długotrwałego naruszenia dóbr osobistych w postaci godności i szacunku do jego osoby poprzez niewywiązanie się przez pozwanego z obowiązku zapewnienia powodowi jako osadzonemu humanitarnych warunków bytowych w Areszcie Śledczym w S.. Powód zarzucił m. innymi, że w trakcie jego pobytu w AŚ w S. osadzony był w celach mieszkalnych, których powierzchnia była mniejsza aniżeli 3 m ² na osobę, brak było zajęć kulturalno – oświatowych, urządzenia sanitarne w celach były wyeksploatowane i nie zapewniały intymności przy czynnościach fizjologicznych, cele były zagrzybione, bez odpowiedniej wentylacji, niewystarczająco oświetlone, w łaźniach brak było odpowiedniej higieny i warunków, w celach nie było ciepłej wody, brak odpowiedniego ogrzewania w okresie zimowym z uwagi na zapowietrzone kaloryfery, nie było możliwości odbywania praktyk religijnych, brak było odpowiedniej powierzchni na „spacerniku”, brak możliwości dodatkowego kontaktu telefonicznego powoda ze schorowaną matką, nieodpowiednio przeprowadzane kontrole osobiste i kontrole cel, podawanie niewłaściwego wyżywienia nienadającego się do spożycia, niewłaściwe aroganckie i złośliwe zachowanie funkcjonariuszy.

Pismem procesowym z dnia 22 maja 2015 roku powód rozszerzył powództwo do kwoty 60.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Pozwany –Skarb Państwa Areszt Śledczy w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda w części za okres od dnia 27 października 2009 roku do dnia 30 grudnia 2010 roku z powołaniem na treść art. art. 442 ¹ § 1 k.c. wywodząc, że ewentualne roszczenia powoda wynikające z naruszenia dóbr osobistych podczas pobytu w pozwanej jednostce penitencjarnej w tym okresie przedawniły się najpóźniej w dniu 31 grudnia 2013 roku.

W pozostałym zakresie pozwany domagał się oddalenia powództwa.

Odnosząc się do zarzutu umieszczenia powoda w celach przeludnionych wywodził, że zgodnie z treścią art. 110 § 2 b oraz 2 c kodeksu karnego wykonawczego dyrektor aresztu śledczego jest zobowiązany w przypadku umieszczenia osadzonego w warunkach określonych w treści art. 110 § 2 b kkw, do wydania stosownej decyzji, a w przypadku powoda taka decyzja w okresie jego osadzenia nie została wydana.

W zakresie zarzutu zagrzybienia cel mieszkalnych pozwany wywodził, że zgodnie z treścią art. 111 § 1 kkw, skazanemu zapewnia się warunki niezbędne do utrzymania higieny osobistej, w szczególności otrzymuje on z zakładu karnego pościel oraz inne środki do utrzymania czystości i higieny w celi. Natomiast § 6 Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych, obowiązującego w okresie osadzenia powoda, wskazuje, że bieliznę pościelową wymienia się co dwa tygodnie lub częściej, w zależności od potrzeb.. Skazany otrzymuje do użytku z zakładu karnego odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie, o ile nie korzysta z własnych. W myśl art. 113 a § 4 kkw skazany może, za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego, otrzymywać paczki z niezbędną mu odzieżą, bielizną, obuwiem i innymi przedmiotami osobistego użytku oraz środkami higieny. Z tego względu zdaniem strony pozwanej powód nie miał potrzeby prania odzieży własnej lub otrzymanej do użytku w jednostce penitencjarnej, gdyż miał możliwość dokonania jej wymiany bezpośrednio w magazynie jednostki lub za pośrednictwem rodziny. Nadto powodowi wydawany był proszek do prania w ilości 200 gram miesięcznie celem umożliwienia prania bielizny osobistej. Istniała także możliwość otrzymania dodatkowej normy proszku na wniosek powoda. Jednocześnie w celach mieszkalnych pozwanego znajdowały się miski plastikowe według normy jedna na czterech osadzonych. Pomimo stosownych informacji w tym zakresie osadzeni starają się prać odzież we własnym zakresie, co z kolei może prowadzić do powstawania ognisk zagrzybienia. Pozwany jednakże podejmuje działania organizacyjne w tym zakresie przez częste wietrzenie, a nadto stosuje ogólnie dostępne środki przeciwgrzybiczne oraz przeprowadza malowanie farbą emulsyjną miejsca, w których usunięto ogniska zagrzybienia.

W zakresie zarzutu zdewastowanych cel mieszkalnych pozwany podnosił, że zawarł z Zakładem (...), Dezynfekcji i Deratyzacji umowę na wykonywanie usług, zgodnie ze specjalnie opracowanym programem profilaktyki i Zwalczania Szkodników (...) w Areszcie Śledczym w S. i Oddziale Zewnętrznym w U. Aresztu Śledczego w S., przy czym program ten jest realizowany jeden raz w miesiącu. Realizacja tych usług jest potwierdzana każdorazowo przez wystawienie pisemnego potwierdzenia wykonania usługi z podaniem rodzaju zastosowanego środka.

Dalej pozwany wywodził, że cele mieszkalne poddawane są bieżącym remontom oraz dokonywane są na bieżąco drobne naprawy sprzętu kwaterunkowego. Cele mieszkalne, w których osadzony był powód, były wyposażone zgodnie z normami wskazanymi w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych, a następnie – w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Łóżka zostały wytworzone i zakupione w Gospodarstwie (...) przy Zakładzie karnym we W. specjalizującym się w produkcji sprzętu kwaterunkowego dla jednostek penitencjarnych i posiadają stosowne atesty. wyposażenie cel mieszkalnych w ocenie pozwanego jest w bardzo dobrym stanie technicznym, a w przypadku jakiegokolwiek zniszczenia lub uszkodzenia przeprowadzane są stosowne naprawy lub wymiana sprzętu. Siedziska taboretów są wykonane ze sklejki lub laminowanych płyt typu (...), których obrzeża są zabezpieczone okleiną. Są połączone z metalowym szkieletem za pomocą śrub z łbem płaskim, które nie wywołują dyskomfortu podczas k9orzystania z taboretów. Szafki służące do przechowywania żywności są wykonane z metalu lub z laminowanych płyt typu (...). Połączenia ścianek z półkami szafek za pomocą śrub są zabezpieczone zaślepkami. Drzwiczki i ścianki szafek wykonane są z płyt pilśniowych. Praniem koców oraz materacy zajmuje się (...) w C., przy czym raz w tygodniu dokonywana jest wymiana brudnego asortymentu.

Odnośnie zarzutu nieszczelnych okien oraz przesłon okiennych pozwany twierdził, że przesłony okienne zainstalowane na zewnętrznej ścianie budynku pozwanego są wymogiem wynikającym z przepisów ochronnych stosowanych w Aresztach Śledczych na terenie całego kraju, a ich konstrukcja ma zapewnić możliwie największe przenikanie światła i powietrza do celi. Przesłony te mają na celu uniemożliwienie nawiązywania przez osoby tymczasowo aresztowane i skazane, nielegalnych kontaktów. Stolarka okienna do połowy miesiąca września 2014 roku w budynku penitencjarnym pozwanego była stolarką drzewną, która następnie została wymieniona na okna PCV. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia lub usterki tej stolarki, stosowne prace naprawcze są przeprowadzane na bieżąco.

W zakresie zarzutu braku wentylacji w celach mieszkalnych pozwany podnosił, że cele mieszkalne posiadają wentylację grawitacyjną, a jej sprawność jest corocznie potwierdzana przez uprawniony podmiot wykonujący specjalistyczne badania. W pomieszczeniach znajdują się kratki wentylacyjne. W kącikach sanitarnych zamontowane są kratki wentylacyjne w górnej części zabudowy oraz otwory wentylacyjne w dolnej części drzwi wejściowych. Ponadto pomieszczenia mogą być wentylowane i wietrzone przez okna znajdujące się w celach mieszkalnych.

Odnośnie zarzutu zbyt niskiej temperatury w celach mieszkalnych pozwany twierdził, że cele mieszkalne ogrzewane są za pomocą grzejników żeliwnych z instalacją co z wymiennikiem ciepła, a temperatura w celach w sezonie grzewczym jest zgodna z obowiązującymi normami i wynosi powyżej + 20 stopni C..

W przedmiocie zarzutu braku ciepłej wody w celach mieszkalnych pozwany wskazał, że ciepła woda jest dostarczana do jednostki pozwanego przez (...) i spełnia ona wymogi dotyczące parametrów temperatury, zaś w celach mieszkalnych sadzeni mają dostęp do zimnej wody użytkowej. Powód mógł korzystać z ciepłej kąpieli raz w tygodniu, a następnie – dwa razy w tygodniu. Nadto powód miał możliwość codziennego zgłaszania się po ciepłą wodę i pobierania jej z dyżurki oddziałowego. Nadto powód mógł posiadać czajnik elektryczny o pojemności do 1,2 litra oraz grzałkę elektryczną nurkową.

W zakresie zarzutu zbyt słabego oświetlenia pozwany powołał się pomiary oświetlenia wykonane w dniu 2 października 2009 roku, które wykazały prawidłową wartość oświetlenia w celach mieszkalnych, w których przebywał powód. W przypadku zbyt małego natężenia światła dziennego w celi osadzeni mogą w ciągu dnia korzystać z oświetlenia sztucznego ogólnego celi. Mogą także za zgodą Dyrektora Areszty Śledczego w S. posiadać w celi lampkę nocną (biurkową).

Odnośnie zarzutu zabudowy kącików sanitarnych oraz wyposażenia łaźni pozwany podnosił, że w skład węzła sanitarnego wchodzi miska ustępowa spłukiwana wodą oraz umywalka z doprowadzeniem zimnej wody. Węzeł sanitarny jest zabudowany trwałą ścianką pokrytą glazura, a ściany przy umywalkach umieszczonych poza węzłem wykonane są z materiałów zmywalnych i nienasiąkliwych. Węzły w celach mieszkalnych wykonane są z cegły pełnej. Ściany są otynkowane i pomalowane farbą emulsyjną olejną. Posiadają drzwi drewniane oraz wentylację. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń szyb znajdujących się w górnej części zabudowy kącika były one wymieniane na nowe lub na przeźroczyste płyty z poliwęglanu. Wszystkie cele mieszkalne wyposażone są w lustra znajdujące się na umywalkami w kącikach sanitarnych. Dezynfekcja kącików sanitarnych jest przeprowadzana raz w tygodniu, a w razie potrzeby – częściej. Środki przeznaczone do dezynfekcji nie są wydawane bezpośrednio osadzonym z uwagi na wymogi ochronne i względy bezpieczeństwa.

Łaźnia znajduje się w oddziale I budynku penitencjarnego. Składa się z dwóch pomieszczeń: łaźni i szatni. W pomieszczeniu łaźni znajduje się dwanaście punktów natryskowych z kratką przeciwpoślizgową i wieszakami na ręczniki montowanymi trwale do ściany, w tym jeden punkt natryskowy przystosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Pomieszczenie posiada dodatkową wentylację mechaniczną. W szatni znajduje się ława trwale przymocowana, wieszak trwale przymocowany, wiadro i szufelka. Po przeprowadzonej kąpieli łaźnia jest sprzątana oraz przeprowadzana jest jej dezynfekcja przez osadzonych. Dezynfekcja jest przeprowadzana dwa razy w tygodniu, a w razie potrzeby – częściej. Fakt przeprowadzenia dezynfekcji jest odnotowywany w dokumentacji służby zdrowia w „Zeszycie kontroli przeprowadzonych dezynfekcji w łaźni”. Nadto raz w miesiącu są wydawane osadzonym środki do utrzymania czystości w łaźni. Powierzchnia łaźni wynosi 14,45 metrów kwadratowych, a przestrzeń natryskowa wynosi 1,2 metra kwadratowego na jednego osadzonego.

w zakresie zarzutów braku środków do utrzymywania higieny pozwany podnosił, że powód otrzymywał niezbędne środki do higieny osobistej, t9o jest miesięcznie: 100 g mydła, 1 tubę kremu do golenia, 2 sztuki nożyków do golenia, 200 g proszku do prania, 60 g pasty do zębów, 2 rolki papieru toaletowego i 100 ml szamponu. Nadto otrzymywał 1 szczoteczkę do zębów raz na trzy miesiące. Pozwany wskazał także, że4 kolejne należności pasty do zębów, kremu do golenia i szczoteczki do zębów są wydawane według potrzeb zgłaszanych przez osobę osadzona. Wszystkie te środki powód otrzymywał.

Jednocześnie pozwany utrzymywał, że powód miał możliwość zakupu artykułów higieny osobistej w kantynie pozwanego, a nadto raz w miesiącu otrzymywał płyn do zmywania naczyń, pastę czyszczącą i pastę do podłogi samopołyskową.

Odnosząc się do zarzutu zbyt małej powierzchni placów spacerowych pozwany wywodził, że place te posiadają stosowne odwodnienie, wybetonowane chodniki i ławki. Powierzchnie tych placów wynoszą od 42 do 58 metrów kwadratowych, przy czym ustawodawca nie wskazał minimalnej powierzchni placu spacerowego. Zdaniem pozwanego zbyt mała powierzchnia tych placów stanowi wyłącznie subiektywne odczucie powoda.

W zakresie zarzutu niewłaściwego wyżywienia pozwany twierdził, że posiłki dla osób osadzonych są przygotowywane w oparciu o jadłospisy układane przez funkcjonariuszy posiadających odpowiednie wykształcenie zawodowe i zatwierdzane przez kierownika działu kwatermistrzowskiego, personel Ambulatorium oraz dyrektora Aresztu Śledczego w S.. Ponadto jadłospisy są sporządzane przy zastosowaniu oprogramowania Żywność v.6, co zapewnia prawidłowy skład chemiczny oraz ilościowy potraw wchodzących w skład jadłospisu. Posiłki są przygotowywane w kuchni Aresztu Śledczego w S., pod stałym nadzorem szefa kuchni działu kwatermistrzowskiego. Ze wszystkich potraw pobierane są próby smakowe przez lekarza lub wyznaczonego funkcjonariusza Ambulatorium, a w przypadku ich nieobecności – przez dowódcę zmiany działu ochrony lub jego zastępcę. opinię dotyczącą wartości smakowej, jakości posiłku oraz zgodności przygotowywanych potraw z jadłospisem opiniujący odnotowuje na odwrocie każdego jadłospisu. Uwagi dotyczące wydawanych posiłków są na bieżąco przyjmowane przez funkcjonariuszy pełniących służbę na stanowiskach oddziałowych, przy czym powód takich uwag nie zgłaszał. Naczynia z tworzywa sztucznego wydawane do użytkowania osadzonym są dopuszczone do obrotu handlowego i mogą być stosowane zgodnie z przeznaczeniem.

W zakresie zarzutu wymontowywania (...) ze sprzętu RTV pozwany podnosił, że wszelkie urządzenia RTV posiadające (...) kwalifikowane są jako przedmioty niedozwolone. Nadto powód nie zgłaszał funkcjonariuszom jakiegokolwiek uszkodzenia sprzętu RTV.

W zakresie zarzutu wyłączania obwodów zasilających pozwany wskazał, że wyłączanie obwodów zasilających gniazda elektryczne w celach mieszkalnych odbywa się z uwagi na przeciążenie sieci elektrycznej podczas przygotowywania posiłków, natomiast zasilanie obwodów oświetleniowych nie jest wyłączane.

Odnośnie zarzutu braku zajęć sportowych, kulturalno-oświatowych i posług religijnych pozwany wywodził, że powód mógł korzystać w licznych zajęciach świetlicowych w okresie osadzenia. Pozwany utrzymywał także, że powód w latach 2013-2014 tylko jeden raz zgłosił chęć udziału w mszy świętej, to jest w dniu 2 lutego 2013 roku, a prośba jego została zrealizowana. W okresie osadzenia powód miał także możliwość korzystania z biblioteki. Nadto w okresie od dnia 14 czerwca 2014 roku do dnia zwolnienia powoda przeprowadzany był remont pomieszczenia świetlicy w oddziale IV w ramach termomodernizacji jednostki.

W odniesieniu do zarzutu braku możliwości skorzystania z telefonu, na podstawie dokumentacji podręcznej dotyczącej korzystania przez powoda z aparatu telefonicznego w okresie od 21 października 2013 roku do dnia zwolnienia, powód wielokrotnie był doprowadzany do aparatu telefonicznego. Ponadto powód ośmiokrotnie zwracał się o wyrażenie zgody na udzielenie widzenia z matką, a zgody te każdorazowo otrzymał. Wnioski powód złożył 4 listopada 2013 roku, 27 lutego 2014 roku, 17 marca 2014 roku, 22 kwietnia 2014 roku, 26 maja 2014 roku, 26 czerwca 2014 roku, 21 sierpnia 2014 roku i 29 września 2014 roku.

W przedmiocie zarzutu niezastosowania art. 164 § 1 kkw pozwany podnosił, że powód nie występował w trakcie osadzenia o zastosowanie powyższego przepisu, a takiego okresu nie wyznaczył także sąd penitencjarny w myśl art. 164 § 2 kkw. Powód w trakcie odbywania kary objęty był szkoleniem kursowym z zakresu aktywizacji zawodowej oraz uczestniczył w zajęciach mikroedukacji antyalkoholowej z elementami przeciwdziałania agresji. Ponadto powodowi udzielona została pomoc postpenitencjarna w zakresie wyrobienia zdjęć do legitymacji osoby niepełnosprawnej.

W zakresie uniemożliwiania zatrudnienia pozwany wywodził, że powód od dnia 1 marca 2012 roku został skierowany do zatrudnienia w Areszcie Śledczym w S. na stanowisko sprzątającego oddział – wydającego posiłki, na co wyraził pisemną zgodę, a w dniu 5 września 2012 roku został wycofany z zatrudnienia z w związku z popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego.

Odnośnie niewłaściwego dostępu do opieki medycznej pozwany wskazał, że powód w okresie osadzenia wielokrotnie był konsultowany w Ambulatorium z Izbą (...), przy czym rozpoznawano u niego doraźne choroby, jak też zaburzenia nerwicowe oraz chorobę alkoholową. Korzystał także z konsultacji psychiatrycznych. Zgłaszał wielokrotnie bóle kręgosłupa, bóle głowy, bóle zębów, stawów i mięśni. Nadto korzystał z konsultacji ortopedycznej i dermatologicznej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. K. był osadzony w Areszcie Śledczym w S. w okresach:

- od dnia 27 października 2009 roku do dnia 30 grudnia 2010 roku;

- od dnia 08 lutego 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2013 roku;

- od dnia 20 maja 2013 roku do dnia 27 maja 2013 roku;

- od dnia 13 czerwca 2013 roku do dnia 20 czerwca 2013 roku;

- od dnia 11 września 2013 roku do dnia 4 grudnia 2013 roku;

- od dnia 8 stycznia 2014 roku do dnia 31 stycznia 2014 roku;

od dnia 26 lutego 2014 roku do dnia 29 października 2014 roku.

bezsporne

W okresie osadzenia powód rozmieszczony był w następujących celach mieszkalnych:

- od dnia 22 marca 2012 roku do dnia 6 kwietnia 2012 roku – w celi nr 87 w oddziale V;

- od dnia 6 kwietnia 2012 roku do dnia 11 września 2012 roku – w celi nr 86 w oddziale V;

- od dnia 11 września 2012 roku do dnia 21 września 2012 roku – w celi nr 101 w oddziale V;

- od dnia 21 września 2012 roku do dnia 5 grudnia 2012 roku – w celi nr 28 w oddziale II;

- od dnia 5 grudnia 2012 roku do dnia 10 grudnia 2012 roku – w celi nr 63 w oddziale V;

- od dnia 10 grudnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku – w celi nr 22 w oddziale II;

- od dnia 6 lutego 2013 roku do dnia 30 kwietnia 2013 roku – w celi nr 76 w oddziale IV;

- od dnia 23 maja 2013 roku do dnia 27 maja 2013 roku – w celi nr 100 w oddziale V;

- od dnia 17 września 2013 roku do dnia 4 października 2013 roku – w celi nr 44 w oddziale III;

- od dnia 4 października 2013 roku do dnia 23 października 2013 roku – w celi nr 43 w oddziale III;

- od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia 4 grudnia 2013 roku – w celi nr 53 w oddziale III;

- od dnia 8 stycznia 2014 roku do dnia 31 stycznia 2014 roku – w celi nr 53 w oddziale III;

- od dnia 26 lutego 2014 roku do dnia 29 września 2014 roku – w celi nr 69 w oddziale IV;

- od dnia 29 września 2014 roku do dnia 20 października 2014 roku – w celi nr 66 w oddziale IV.

bezsporne

W okresie osadzenia w jednostce penitencjarnej pozwanego w zakresie opieki medycznej:

- w dniu 14 lutego 2012 roku powód zgłosił ból głowy i nie wyraził zgody na przegląd stomatologiczny;

- w dniu 17 lutego 2012 roku – powód został zbadany przez lekarza medycyny pracy;

- w dniu 20 lutego 2012 roku powód zgłosił przeziębienie;

-w dniu 21 lutego 2012 roku zgłosił biegunkę;

-w dniu 22 lutego 2012 roku zgłosił nieżyt żołądka;

- w dniu 7 marca 2012 roku rozpoznano u powoda próchnicę zębów;

- w dniu 19 marca 2012 roku – wykonano badanie rtg klatki piersiowej;

- w dniach 21 marca 2012 roku, 24 października 2012 roku, 19 grudnia 2012 roku, 23 stycznia 2013 roku,, 27 marca 2013 roku, 22 maja 2013 roku, 18 września 2013 roku, 24 października 2013 roku, 29 stycznia 2014 roku, 19 marca 2014 roku, 23 kwietnia 2014 roku, 21 maja 2014 roku, 18 czerwca 2014 roku, 23 lipca 2014 roku, 27 sierpnia 2014 roku, 17 października 2014 roku odbyły się konsultacje psychiatryczne powoda;

- w dniu 12 kwietnia 2012 roku rozpoznano u powoda nieżyt wirusowy nosa i gardła;

- w dniu 16 kwietnia 2012 roku rozpoznano nieżyt krtani;

- w dniu 17 maja 2012 roku powód zgłosił bezsenność;

- w dniu 22 maja 2012 roku rozpoznano u powoda próchnicę zębów;

- w dniu 30 maja 2012 roku stwierdzono ropne zapalenie zatok;

- w dniu 5 czerwca 2012 roku rozpoznano wtórne powiększenie LN podżuchwowego;

- w dniu 8 czerwca 2012 roku udzielono porady lekarskiej powodowi;

- w dniu 27 lipca 2012 roku powód zgłosił ból okolicy lędźwiowej;

- w dniu 27 sierpnia 2012 roku – rozpoznano ostry nieżyt nosa;

- w dniu 5 września 2012 roku – zgłosił zespół bólowy odcinka L-S kręgosłupa;

- w dniu 10 września 2012 roku powód zgłosił bezsenność;

- w dniu 14 września 2012 roku skorzystał z porady lekarskiej;

- w dniu 18 września 2012 roku skorzystał z porady stomatologicznej;

- w dniu 24 września 2012 roku zgłosił zaburzenia snu;

- w dniu 8 października 2012 roku rozpoznano u powoda zaburzenia nerwicowe;

- w dniu 10 października 2012 roku ponownie rozpoznano u powoda próchnicę zębów;

- w dniu 17 października 2012 roku – rozpoznano zaburzenia nerwicowe;

- w dniu 29 października 2012 roku rozpoznano obrzęk zębopchodny;

- w dniu 31 października 2012 roku udzielono powodowi porady lekarskiej,

- w dniu 9 listopada 2012 roku – rozpoznano obrzęk zębopochodny;

- w dniu 12 listopada 2012 roku pomimo zgłoszenia powód zrezygnował z konsultacji lekarskiej;

- w dniu 13 listopada 2012 roku powód skorzystał z porady stomatologicznej;

- w dniu 19 listopada 2012 roku pomimo zgłoszenia powód zrezygnował z konsultacji lekarskiej;

- w dniu 23 listopada 2012 rok7u powód zgłosił ból głowy;

- w dniu 3 grudnia 2012 roku powód skorzystał z porady lekarskiej;

- w dniu 17 grudnia 2012 rok7u ponownie rozpoznano zaburzenia nerwicowe u powoda;

- w dniu 21 grudnia 2012 roku powód zgłosił bezsenność;

- w dniu 3 stycznia 2013 roku – zgłosił przeziębienie;

- w dniu 4 stycznia 2013 roku rozpoznano u powoda zapalenie zatok;

- w dniu 17 stycznia 2013 roku powód zgłosił ból głowy;

- w dniu 18 stycznia 2013 roku, 21 stycznia 2013 roku i 8 lutego 2013 roku udzielono powodowi porady lekarskiej;

- w dniach 15 lutego i 25 lutego 2013 roku powód zgłosił ból głowy, ból kolana prawego o bezsenność;

- w dniu 4 marca 2013 roku rozpoznano ponownie u powoda obrzęk zębopochodny;

- w dniu 11 marca 2013 roku rozpoznano nieżyt zatok;

- w dniu 20 marca 2013 roku powód zgłosił przeziębienie;

- w dniu 25 marca 2013 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 3 kwietnia 2013 roku rozpoznano u powoda infekcję dróg oddechowych;

- w dniu 8 kwietnia 2013 roku rozpoznano nieżyt nosa;

- w dniu 15 kwietnia 2013 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 19 kwietnia 2013 roku powód zgłosił ból kolana prawego;

- w dniu 24 kwietnia 2013 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 20 maja 2013 roku powód zgłosił bezsenność;

- w dniu 14 czerwca 2013 roku zgłosił stłuczenie dłoni;

- w dniu 17 czerwca 2013 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 18 czerwca 2013 roku powód został poddany konsultacji ortopedycznej;

- w dniu 13 września 2013 roku powód skorzystał z porady lekarskiej;

- w dniach 19 i 20 września 2013 roku powód zgłosił ból zęba;

- w dniu 24 września 2013 roku dokonano ekstrakcji zęba w znieczuleniu przewodowym;

- w dniu 25 września 2013 roku powód zgłosił przeziębienie;

- w dniu 26 września 2013 roku udzielono powodowi porady stomatologicznej w związku z wcześniejszą ekstrakcją zęba;

- w dniu 4 października 2013 roku i w dniu 7 października 2013 roku udzielono powodowi porady lekarskiej;

- w dniu 14 października 2013 roku powód zgłosił ból kolana prawego;

- w dniu 16 października 2013 roku zgłosił bolesną mikcję;

- w dniu 28 października 2013 roku zgłosił pogorszenie widzenia;

- w dniach 7 listopada 2013 roku, 21 listopada 2013 roku i 9 stycznia 2014 roku udzielono powodowi porady lekarskiej;

- w dniu 21 stycznia 2014 roku rozpoznano u powoda zapalenie przyzębia;

- w dniu 22 stycznia 2014 roku rozpoznano nieżyt gardła, powód zgłosił ból zęba;

- w dniu 23 stycznia 2014 roku udzielno porady stomatologicznej;

- w dniu 28 lutego 2014 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 6 marca 2014 roku rozpoznano zapalenie zatok;

- w dniu 14 marca 2014 roku powód skorzystał z konsultacji okulistycznej;

- w dniu 19 marca 2014 roku powód zgłosił ból prawego stawu kolanowego;

- dniu 27 marca 2014 roku powód został przewieziony do (...) po urazie głowy;

- w dniu 7 kwietnia 2014 roku skorzystał z porady dermatologicznej;

- w dniu 22 kwietnia 2014 roku zgłosił ból głowy;

- w dniu 8 maja 2014 roku powód skorzystał z porady lekarskiej;

- w dniu 15 maja 2014 roku zgłosił ból kolana prawego;

- w dniu 27 maja 2014 roku udzielono powodowi porady lekarskiej;

- w dniu 3 czerwca 2014 roku powód zgłosił przeziębienie;

- w dniu 9 czerwca 2014 roku odbyła się konsultacja dermatologiczna oraz wykonane zostało badanie RTG klatki piersiowej;

- w dniu 12 czerwca 2014 roku zgłosił ból głowy;

- w dniu 18 czerwca 2014 roku zgłosił ból zatok;

- w dniach 15 lipca 2014 roku i 21 lipca 2014 roku udzielono powodowi porady lekarskiej;

- w dniu 28 lipca 2014 roku zgłosił ból zęba;

- w dniu 1 sierpnia 2014 roku zgłosił skurcze łydek;

- w dniu 12 sierpnia 2014 roku rozpoznano nieżyt gardła;

- w dniu 14 sierpnia 2014 roku rozpoznano obrzęk zębopochodny;

- w dniu 19 sierpnia 2014 roku powód zgłosił ból zęba, przeprowadzono ekstrakcję w znieczuleniu przewodowym;

- w dniu 26 sierpnia 2014 roku i 3 września 2014 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 30 września 2014 roku powód zgłosił ból stawów, a w dniu 23 października 2014 roku – ból kręgosłupa;

- w dniu 28 października 2014 roku udzielono porady lekarskiej;

- w dniu 29 października 2014 roku powód poddany został badaniu przed zwolnieniem z jednostki pozwanego.

Nadto powód był kilkakrotnie badany w związku z przetransportowaniem do innych jednostek penitencjarnych oraz po przetransportowaniu z tych jednostek do jednostki pozwanego.

dowód: książka zdrowia osadzonego –k. 90-178

W okresie od 1 maja 2013 roku do końca osadzenia w jednostce penitencjarnej pozwanego powód nie zgłaszał do świadka P. B. żadnych skarg. Nigdy powód nie skarżył się świadkowi na zachowanie wychowawców czy psychologów. Powód również w rozmowach ze świadkiem nie poruszał kwestii opuszczenia zakładu karnego. Powód twierdził, że w zakładzie karnym na wielką skalę handluje się narkotykami, podawał nawet konkretne nazwiska. W celach bezpieczeństwa był odizolowany. Kwestii ograniczenia powodowi kontaktów z rodziną powód świadkowi nie zgłaszał. M. K. wielokrotnie korzystał z telefonu. Powód w czasie osadzenia ukończył zajęcia dotyczące readaptacji społecznej i dotyczące nadużywania alkoholu i treningu opanowywania agresji oraz poruszania się po rynku pracy w ramach klubów pracy. Nigdy nie był karany za pisanie pozwów innym osadzonym.

dowód: zeznania świadka P. B. – k. 355-357

Cele są wyposażone w łóżka w zależności od ilości osadzonych, stoły są czteroosobowe, cele mają kąciki sanitarne, gdzie osadzeni mają dostęp do zimne wody. Osadzeni są wyposażani w środki higieny i dezynfekcji cel. Do cel dostarczane jest jedzenie 3 razy w ciągu dnia. Cel jest 55, na bieżąco są monitorowane i przeglądane codziennie. W przypadku stwierdzenia awarii, czy usterek jest to zgłaszane i usuwane, a osadzeni również zgłaszają wszelkie usterki.

Remonty są przeprowadzane na bieżąco według potrzeb, zależy to od osadzonych ,w przypadku stwierdzenia odpowiedniej konieczności, czy to przez osadzonych czy pracowników służby więziennej . W czasie przeglądów, czy wizytacji cel stwierdzić można, czy cela wymaga remontu i jakie prace remontowe są wymagane. Najczęściej zdarzają się drobne usterki kwaterunkowe, jak ubytki w tynku, połamane drzwi, zniszczony taboret, cieknący kran, spłuczka, połamana deska. Kiedy w areszcie przebywał powód, okna były drewniane, więc występowały również usterki związane z oknami. Wszelkie usterki po zgłoszeniu były usuwane. Jeżeli drobnych usterek było dużo lub nie można było ich szybko usunąć, to cela była kwalifikowana remontu. Wszystkie cele są wyposażone w zabudowane kąciki sanitarne. Każdy kącik zawiera wentylację grawitacyjną, wszystkie mają powierzchnię zmywalną. W Areszcie były przeprowadzane badania natężenia oświetlenia. Badania te są przeprowadzane co 5 lat, z owych badań sporządzany jest protokół. Jeżeli osadzeni twierdzą, że chcą mieć więcej światła, to dyrektor może zezwolić np. na dodatkowe źródło światła w postaci lampki. Na wyposażeniu celi nie ma suszarki, osadzeni nie piorą w celach, dostają proszek na pranie osobistej bielizny, skarpet, resztę pierze Areszt Śledczy. Powód nie ponosił kosztów finansowych w związku ze swoim osadzeniem. Jeżeli osadzony dysponuje pieniędzmi, to 3-4 razy w ciągu miesiąca, może skorzystać z zakupów w kantynie prowadzonej przez instytucję zewnętrzną. Ogniska zagrzybienia mogą się pojawić w każdym pomieszczeniu, najczęściej kiedy osadzeni robią pranie pomimo zaleceń, aby tego nie robili w celach. Mogą się pojawić miejscowe zagrzybienia na ścianach, co jest monitorowane. Jeśli stwierdzimy zagrzybienie, to administracja pozwanego podejmuje wszelkie środki, aby się z tym uporać. Areszt Śledczy w S. ma wdrożony system i procedurę praktyki sanitarnej i produkcyjnej. Przywożone przez dostawców produkty są badane pod kątem prawidłowości transportu. Posiłki dla osadzonych przygotowywane są w kuchni, przez osadzonych zatrudnionych w kuchni pod nadzorem funkcjonariusza będącego szefem kuchni. Jadłospisy przygotowywane są zgodnie ze stosownym Rozporządzeniem Ministra. Sporządzony jadłospis jest sprawdzany przez służbę zdrowia, oraz zatwierdzany przez kierownika jednostki. Dowódca zmiany sprawdza posiłek pod kątem walorów smakowych. W godzinach między 9.00 a 13.00 ze względów technicznych odłączany jest dostęp prądu, przez wzgląd na wiek budynku i niedoskonałość instalacji elektrycznej. Nie jest wyłączane oświetlenie, a tylko i wyłącznie prąd w gniazdkach. Generalnie osadzeni w tym czasie mają jakieś zajęcia, więc nie korzystają z tych urządzeń. W okresie przebywania powoda w Areszcie Śledczym M. M. uczestniczył w wizytacji cel mieszkalnych, jednakże powód nie zgłaszał jakichkolwiek skarg.

Sprzęt i wyposażenie w celach, w których przebywał powód, pochodzi mniej więcej z roku 2000. dowód: zeznania świadka M. M.: -k. 357-359

Świadek A. G. był osadzony z powodem w jednostce pozwanego w roku 2012 lub 2013 – przez okres około 3-4 miesięcy, potem przez okres 2 tygodni w innej celi. Powód w tym okresie cały czas chodził do lekarza, bo się źle czuł. Powód w tym czasie pisał skargi do (...) w W. i do Inspektoratu Okręgowego w K.. dowód: zeznania świadka A. G. – k. 864-865 Świadek J. F. był osadzony w Areszcie Śledczym w S. w jednej celi z powodem przez okres około roku do października 2014 roku. W celi ściany były brudne, okna się nie domykały. Powód w tym okresie nie uskarżał się świadkowi na zatargi z funkcjonariuszami, nie narzekał na przeludnienie w celi, na złe wyżywienie ani na nieprawidłowo przeprowadzane kontrole osobiste. W celi mieszkalnej nie było ciepłej wody, ale można było ją otrzymać od oddziałowego. W świetlicy był stół do ping-ponga, ale nie zawsze były piłeczki. W czasie wspólnego osadzenia J. F. nie widział, aby powód się modlił.

F. J. –k. 1292-1293 był przez rok w jednej celi z powodem

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód dochodził zadośćuczynienia z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych, do którego miało dojść w czasie jego pobytu w pozwanym Areszcie Śledczym w S.. Podstawę prawną tego rodzaju roszczenia stanowi art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia w części co do zadośćuczynienia dochodzonego za okres osadzenia w jednostce penitencjarnej pozwanego w okresie od dnia 27 października 2009 roku do dnia 30 grudnia 2010 roku z powołaniem na treść art. art. 442 ¹ § 1 k.c. wywodząc, że ewentualne roszczenia powoda wynikające z naruszenia dóbr osobistych podczas pobytu w pozwanej jednostce penitencjarnej w tym okresie przedawniły się najpóźniej w dniu 31 grudnia 2013 roku. Zarzut ten jest zasadny.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, iż zgłoszone przez powoda roszczenie w zakresie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ma charakter majątkowy, wobec czego zgodnie z brzmieniem ogólnej zasady wyrażonej w art. 117 § 1 k.c. podlega ono przedawnieniu. Bezsprzecznym jest również i to, że przedmiotowe roszczenie, w szczególności stanowiąca jego podstawę szkoda, wynikało w ocenie powoda z czynu niedozwolonego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do najdalej idącego zarzutu strony pozwanej, tj. do zgłoszonego przez pozwanego zarzutu częściowego przedawnienia roszczenia powoda, stwierdzić należało, iż w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania samego powoda, zarzut ten w pełni zasługiwał na uwzględnienie.

Roszczenia powoda oparte zostały na art.445 i 448 k.c. w zw. z art. 24 kc. Przepisy te stanowią podstawę do przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę.

Rzeczą powoda było nie tylko wykazanie przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego, w tym działania lub zaniechania zachowania się strony pozwanej jako zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oraz związku przyczynowego między tym zachowaniem a szkodą, ale również wobec zgłoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia, iż roszczenia jego nie uległy przedawnieniu.

Powód obowiązkowi temu nie sprostał.

Roszczenia powoda oparte na przywołanych powyżej przepisach kodeksu cywilnego są roszczeniami majątkowymi i jako takie ulegają przedawnieniu, a do przedawnienia stosuje się przepis art. 442 indeks 1 k.c. stanowiący, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę w pełni podziela utrwalony w orzecznictwie kierunek wykładni powołanego przepisu, iż właściwą chwilą dla określenia 3-letniego biegu przedawnienia jest moment dowiedzenia się o szkodzie, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody. Powód swoje żądanie opierał na twierdzeniu, iż doświadczał dyskomfortu z powodu niewłaściwych warunków osadzenia w jednostce penitencjarnej pozwanego. Musiał zatem mieć świadomość negatywnych odczuć w chwili, gdy ich doznawał, a nie dopiero w chwili, gdy wniósł pozew. Musiał też mieć świadomość, kogo obciąża odpowiedzialność za jego negatywne odczucia.

W ocenie Sądu powyższy przepis art. 442 indeks 1 kc znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie. Wiąże on początek biegu przedawnienia roszczenia z dowiedzeniem się przez poszkodowanego o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przyjmuje się, że jest to moment, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody i ma świadomość doznanej szkody (por. wyrok SN z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/2000, niepubl.; wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 marca 2006 r., I ACa 1116/05, LEX nr 19451810). Jednocześnie należy podkreślić, że ustalenie wiedzy poszkodowanego o szkodzie nie wymaga rekonstrukcji rzeczywistego stanu jego świadomości, ale stanowi przypisanie mu – na podstawie okoliczności obiektywnych – świadomości wystąpienia szkody przy uwzględnieniu właściwości podmiotowych poszkodowanego, dostępnej mu wiedzy o okolicznościach wyrządzenia krzywdy oraz zasad doświadczenia życiowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19.03.1991 r., I ACr 39/91, OSA 1991/4/28).

Zadośćuczynienie, którego dochodzi powód w niniejszej sprawie jest formą rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawą jego żądania jest krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi, wynikająca z naruszenia określonych dóbr osobistych. Skoro powód twierdzi, że do naruszenia jego drób osobistych doszło w czasie pobytu w Areszcie Śledczym w S., i że wskutek tego naruszenia doznał krzywdy, a więc odczuwał cierpienie psychiczne i fizyczne to oczywistym jest, że o szkodzie (krzywdzie) dowiedział się w tym samym czasie kiedy ona nastąpiła, a więc w czasie pobytu w Areszcie Śledczym w S.. Wówczas powód odczuwał ową krzywdę, za którą domaga się w niniejszym procesie zadośćuczynienia. Ponadto, skoro krzywda wynikała z naruszenia drób osobistych powoda poprzez niezapewnienie mu humanitarnych warunków pobytu w jednostce penitencjarnej, to nie może również budzić wątpliwości, że powód w tym samym czasie posiadał wiedzę o osobie odpowiedzialnej za krzywdę.

Z treści wyjaśnień powoda w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wynika, że powód od samego początku, tj. osadzenia w pozwanej jednostce penitencjarnej w dniu 27 października 2009 roku zdawał sobie sprawę z zaniedbań pozwanego naruszających jego dobra osobiste, a polegających na niezapewnieniu powodowi, jak twierdził, właściwych warunków odbywania kary, poprzez umieszczanie go w celach, jak twierdził przeludnionych, brudnych, wymagających remontu, z tytułu czego doznał szkody w postaci pogorszenia stanu zdrowia.

Nie może być usprawiedliwieniem dla opieszałości w dochodzeniu roszczeń fakt braku wiedzy o możliwości wystąpienia przeciwko pozwanej jednostce Skarbu Państwa z powództwem odszkodowawczym.

Pozew w niniejszej sprawie wniesiony został 22 października 2014 roku, a więc ze znacznym przekroczeniem terminu do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego z tytułu osadzenia w jednostce pozwanego w okresie od dnia 8 lutego 2009 roku do dnia 30 grudnia 2010 roku. Z tych zatem już względów powództwo za wskazany okres podlegało oddaleniu, zważywszy na zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia. Przedawnienie roszczenia w tym zakresie nastąpiło niewątpliwie w dniu 30 grudnia 2013 roku.

Odnosząc się natomiast merytorycznie do pozostałej części zgłoszonego roszczenia zauważyć należy, że z treści pozwu jednoznacznie wynikało, iż w opinii powoda zachowanie pozwanego naruszyło jego dobra osobiste w postaci prawa do poszanowania godności, prawa do intymności, prawa do humanitarnego traktowania . Można zatem uzasadnić żądanie powoda z tytułu zadośćuczynienia regulacją wynikającą z art. 23 i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., bowiem pozwany zobowiązany był do zapewnienia powodowi takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i prawo do intymności oraz prawo do humanitarnego traktowania nie doznałyby istotnego uszczerbku.

Zaznaczyć jednak trzeba, iż na styku praw jednostki i praw zagwarantowanych ogółowi niejednokrotnie dochodzi do problemu ograniczenia uprawnień jednostkowych celem zagwarantowania prawa ogółu, bądź też odwrotnie. W przypadku gdy dojdzie do konieczności ograniczenia praw jednostki, ograniczenia te muszą być każdorazowo uznane za niezbędne (konieczne) w demokratycznym państwie prawnym, ze względu na interes bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku prawnego lub prawa i wolności innych osób.

Powyższe ograniczenia precyzuje Konstytucja (art. 31 ust. 3 i art. 41 ust. 1), a także przepisy prawa międzynarodowego, które zostały ratyfikowane przez Polskę (w tym art. 9 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych czy art. 5 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności).

Podkreślenia wymaga, że żadne z dóbr osobistych, także te wskazane przez powoda, nie mają charakteru absolutnego - bezwzględnego. W określonych przypadkach przepisy prawa mogą bowiem przewidywać ich uzasadnione ograniczenie. Do takiego uzasadnionego przypadku zaliczyć należy także stan, jakim jest okres odbywania kary pozbawienia wolności. Oczywistym jest, iż już sama istota kary pozbawienia wolności polega na czasowym ograniczeniu wskazanych przez powoda dóbr osobistych. Ograniczenie to jednakże nie ma charakteru całkowitego i bezwzględnego. Następuje tylko w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla zapewnienia realizacji dobra chronionego przez państwo, w tym obszarze, w jakim ograniczenie to można uznać za normalny element kary pozbawienia wolności.

W tych okolicznościach każde z państw, w tym Polska, we własnym zakresie reguluje kwestie bytowe skazanych. Normy te są zmienne, zależne od wypadkowej uwarunkowań kulturowych, społecznych oraz ekonomicznych kraju. Każdorazowo jednak spełniają one przyjęte minima gwarancji praw jednostki, pomimo ich ograniczenia.

W Polsce zasady odbywania kary pozbawienia wolności reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 1997r., nr 90, poz. 557 z późn. zm). reguluje ona między innymi takie kwestie, jak cele wykonywania kary, rodzaje zakładów karnych, zasady wykonywania kary i jej indywidualizacja, prawa i obowiązki skazanego, zatrudnienie, nauczanie, działalność kulturalno-oświatową, itp. Szczególne znaczenie z punktu widzenia zarzutów podniesionych przez powoda ma art. 110 § 2 kkw. W jego ramach ustawodawca zagwarantował, iż w celach mieszkalnych powierzchnia przypadająca na jednego skazanego nie może wynosić mniej niż 3 m. kw., cele muszą być wyposażone w odpowiedni sprzęt zapewniający warunki higieny, dostateczny dopływ świeżego powietrza, odpowiednią temperaturę i oświetlenie. Realizując delegację ustawową z art. 249 § 3 ust. 2 kkw Minister Sprawiedliwości Rozporządzeniem z dnia 17 października 2003 roku (Dz.U. Nr 186, poz. 1820) obowiązującego w okresie osadzenia powoda określił w sposób szczególny warunki bytowe osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. W jego ramach uregulował kwestię przyznawanej więźniom odzieży, obuwia, pościeli, środków higieny, oraz sprzętu stołowego, jak też normy wyposażenia w sprzęt kwaterunkowy cel mieszkalnych, miejsc i innych pomieszczeń w zakładach karnych.

Reasumując, Rozporządzenie to wraz z powołanym przepisem kkw jest podstawowym aktem prawnym gwarantującym więźniom w Polsce przewidziane przez polskiego ustawodawcę tzw. standardy odbywania kary pozbawienia wolności. Są one sui generis idealnym wzorcem polskiego ustawodawcy, który powinien być każdorazowo zapewniony osobom osadzonym, jako gwarancja zapewnienia pewnej równowagi pomiędzy prawami jednostki, a koniecznością ich ograniczenia dla potrzeb ogółu.

Zastrzec jednak należy, iż samo naruszenie powyższych norm nie może prowadzić automatycznie do wniosku, iż doszło do naruszenia konkretnego dobra osobistego. dobro osobiste samo w sobie bowiem nie jest wprost powiązane z normą prawną gwarantującą minimalne standardy dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Normy te mają jedynie gwarantować przestrzeganie dóbr osobistych. Ich naruszenie nie musi oznaczać, iż jednocześnie konkretne dobro osobiste rzeczywiście zostało naruszone, niewątpliwie jednak może prowadzić do takiegoż ustalenia in concreto.

Tym samym dla oceny, czy nastąpiło naruszenie przepisów prawa, konieczne jest kompleksowe zbadanie warunków osadzenia skazanego. Dopiero ustalenie, że przeważająca większość elementów składających się na ogół warunków i rygorów pobytu podlega negatywnej kwalifikacji, może stanowić o naruszeniu norm prawnych. Ocenie poddać należy więc nie tylko powierzchnię celi, ale również liczbę osób w niej osadzonych, warunki sanitarne, możliwość zachowania prywatności, ilość czasu spędzanego poza celą, możliwość korzystania z zajęć sportowych, możliwość pracy, wiek i stan zdrowia osadzonego, następstwa psychiczne i fizyczne. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kładzie nacisk na obiektywną ocenę przyczyny, skutków i zamiaru, nie zaś subiektywne odczucie dyskomfortu osadzonego.

Dla przyjęcia odpowiedzialności za zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c. konieczne jest zaistnienie łącznie trzech przesłanek, a więc - oprócz bezprawności działania sprawcy- również dwie inne przesłanki, tj:

1. istnienie dobra osobistego podlegającego ochronie,

2. jego naruszenie lub zagrożenie.

Bezprawność działania pozwanego jest objęta domniemaniem prawnym, co oznacza, że powód nie musi jej wykazywać. Samo zaś stwierdzenie bezprawności zachowania pozwanego jest tylko jedną z trzech przesłanek jego odpowiedzialności. Nie może więc samo przez się prowadzić do odpowiedzialności pozwanego. Odpowiedzialność ta powstaje dopiero z chwilą jednoczesnego spełnienia powyższych trzech przesłanek.

Zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 kc i art. 232 kpc w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie oraz faktu jego naruszenia spoczywał na powodzie jako osobie, która z faktów tych chce wywieść korzystne dla siebie skutki prawne. Powód mógł wykazać powyższe fakty wszelakimi dowodami. W przypadku zaś skutecznego wykazania naruszenia dobra osobistego pozwany mógłby zwolnić się z odpowiedzialności dopiero poprzez wykazanie, iż jego działanie (zaniechanie) nie miało charakteru bezprawnego – tj. było zgodne z wiążącym go prawem (domniemanie bezprawności działania).

Zważywszy na powyższe podkreślić należy, iż przy ocenie czy doszło do naruszenia dobra osobistego każdorazowo koniecznym jest kompleksowe zbadanie wszystkich warunków pobytu osadzonego w jednostce penitencjarnej. Powód w procesie dowodzenia nie może więc ograniczyć się jedynie do wykazania nieznacznych odstępstw od przyjętych przepisów. Te bowiem, jak zaznaczono, co do zasady nie mogą świadczyć o naruszeniu dobra osobistego.

Jeżeli więc powód dochodzi - tak jak w niniejszej sprawie - zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę wskutek naruszenia jego godności przez osadzenie go w celi więziennej bez zapewnienia minimalnej powierzchni przypadającej na jednego osadzonego i odpowiednich warunków sanitarnych oraz socjalnych, to na nim spoczywa ciężar dowodu osadzenia go w określonym czasie w takich warunkach i wynikłego stąd naruszenia jego godności oraz doznania krzywdy niemajątkowej. Zasadniczym skutkiem nałożenia na niego ciężaru dowodu tych faktów, jest oddalenie powództwa, gdy w sprawie nie dojdzie do ich ustalenia. Konsekwencją spoczywania na powodzie - ze wspomnianym skutkiem - ciężaru dowodu wskazanych faktów jest oczywiście także powinność zgłoszenia przez niego dotyczących tych faktów dowodów.

Wyjaśniwszy powyżej zasady dowodowe rządzące niniejszym procesem po pierwsze, dojść należy do wniosku, iż powód, na którym spoczywał ciężar dowodu, nie dowiódł swych twierdzeń o złych warunkach socjalno – bytowych w czasie odbywania kary, albowiem w sprawie tej nie zaoferował dowodu, poza zeznaniami trzech świadków i własnymi twierdzeniami w tym przedmiocie, który potwierdzałby jego zarzuty zawarte w pozwie, a które odnosiłyby się do okresu osadzenia w Areszcie Śledczym w S. wskazanego w pozwie. W ocenie Sądu zeznający świadkowie, zawnioskowani przez powoda, nie potwierdzili zarzutów powoda ani co do przeludnienia czy złych warunków bytowych i sanitarnych, ani też niewłaściwej opieki medycznej, które miałyby naruszać dobra osobiste powoda.

W szczególności Sąd pominął dowód z zeznań świadka P. K. zawnioskowanego przez powoda, gdyż przebywał on w Areszcie Śledczym w S. pod koniec roku 2014, lecz w celi innej niż powód, a zarzutów powoda w żadnym zakresie nie potwierdził. Świadek ten jednocześnie wskazał, że jego zdaniem warunki osadzenia w pozwanej jednostce penitencjarnej były dobre, a powoda spotykał jedynie sporadycznie.

(vide: zeznania świadka P. K. – k. 822-823)

Jedynie świadek J. F. przebywał z powodem w tych samych celach przez okres około roku w okresie objętym żądaniem pozwu. Z jego zeznań wynika, że ściany w tych celach były brudne, popękane, okna się nie domykały, a ze względu na kamienny parkiet trudno było w nich utrzymać czystość. Oświetlenie dla tego świadka było wystarczające, do urządzenia łaźni nie miał zastrzeżeń, nie był świadkiem żadnych zatargów powoda z funkcjonariuszami ani też nie słyszał od powoda skarg na przeludnienie. Tym samym świadek ten potwierdził jedynie zły stan ścian i podłóg oraz okoliczność, że nie domykały się okna. Żadnych innych zarzutów powoda nie potwierdził.

Natomiast świadek A. G. był osadzony z powodem w tej samej celi jedynie przez okres 3-4 miesięcy, co jest okresem stosunkowo krótkim zważywszy na okresy osadzenia powoda wskazane w pozwie, z których chciał wywodzić swoje roszczenie.

Analizując natomiast uzasadnienie pozwu oraz treść zeznań powoda stwierdzić należy, iż poza ogólnikowymi twierdzeniami na temat stopnia naruszenia jego dóbr osobistych, i przeczeniu twierdzeniom pozwanego, powód nie powołał żadnych konkretnych dowodów na fakty mogące stanowić przesłankę do szczegółowych ustaleń w przedmiocie skutków umieszczenia go w przeludnionych, brudnych i pozbawionych wentylacji celach, oraz konkretnego wpływu tegoż osadzenia na jego zdrowie.

W szczególności słuchany w charakterze strony powód M. K. wskazał, że jego dobra osobiste zostały naruszone przez przeludnienie, hałas, zgiełk, brak snu, naciski psychiczne funkcjonariuszy, traktowanie przez funkcjonariuszy „jak powietrze” twierdził, że4 funkcjonariusze naśmiewali się z niego, prowokowali, jako skazany był traktowany jak zwierzyna, jego godność była w ten sposób naruszana. Zdaniem powoda był on upokarzany, przez to godność jego została naruszona.

(vide: przesłuchanie powoda M. K. w charakterze strony: k-1322-1325, uzupełniające przesłuchanie powoda w charakterze strony -k. 147-148 akt sprawy I Cps 70/16)

W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie uznać należy, że są to jedynie subiektywne odczucia powoda, nie potwierdzone zaoferowanymi przez niego dowodami.

Natomiast obszerna dokumentacja medyczna powoda przedstawiona przez stronę wskazuje na to, że powód bardzo często korzystał z porad lekarskich, w tym także z konsultacji dermatologa, psychiatry i okulisty. Z dokumentacji tej jednakże w żaden sposób nie można wywieść, aby opieka medyczna była udzielana powodowi w sposób nieprawidłowy lub – aby powód nabawił się jakiegokolwiek schorzenia w związku z niewłaściwymi warunkami bytowo-socjalnymi lub żywieniowymi czy też higienicznymi osadzenia w pozwanej jednostce penitencjarnej.

Tym samym uznać należało, iż przeprowadzone przez sąd dowody głównie przedstawione przez pozwanego, na okoliczność twierdzeń o warunkach osadzenia w Areszcie Śledczym w S., nie potwierdziły zarzutów podnoszonych przez powoda w pozwie. Powód nie przedstawił jakichkolwiek pism kierowanych do administracji pozwanego z zastrzeżeniami, że warunki bytowe w celach, w których powód był osadzany wykraczały poza dolegliwości związane z istotą odbywania kary pozbawienia wolności. Przypomnieć trzeba, że powód domagał się ochrony prawnej z uwagi na naruszenie - jego zdaniem - dóbr osobistych, w postaci: godności, prywatności, intymności i zdrowia.

Otwarta lista chronionych prawnie dóbr osobistych została niewątpliwie uzupełniona o uprawnienie do godnych warunków odbywania kary w zakładach karnych. Wskazane godne warunki obejmują również zapewnienie prywatności i intymności, m.in. związanych z potrzebami fizjologicznymi. Niemniej nie przewidują one zapewnienia samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toalety ani oddzielenia murem od pozostałej części celi. Tymczasem powód miał zapewnione minimum intymności z uwagi na osadzenie w celach z wydzielonymi kącikami sanitarnymi, z zamykanymi drzwiami. W jednostce penitencjarnej pozwanego nie ma bowiem żadnej celi bez wydzielonego kącika sanitarnego, co potwierdził w swoich zeznaniach świadek M. M..

W ocenie Sądu powód nie wykazał i nie udowodnił, że w okresie osadzenia w jednostce penitencjarnej pozwanego został pozbawiony prawa do prywatności i intymności, a jego dobro osobiste w postaci godności w istocie zostało naruszone.

Niewątpliwie warunki osadzenia stworzone w pozwanej jednostce penitencjarnej mogły być dla powoda niekomfortowe i nie zawsze umożliwiały mu zachowanie intymności i prywatności w takim stopniu, jakiego by sobie życzył. Powód powinien jednakże pamiętać o tym, że osadzony zawsze musi się liczyć z ograniczeniem przestrzeni życiowej, prywatności, intymności oraz niższym niż na wolności standardem życia. Ograniczenia te stanowią bowiem istotę osadzenia w jednostce penitencjarnej. W tym też zakresie godność i wolność osoby osadzonej musi czasami doznawać niezbędnych ograniczeń.

W ocenie Sądu stan faktyczny niniejszej sprawy nie wskazuje na to, aby ograniczenia i niedogodności związane z osadzeniem w jednostce penitencjarnej pozwanego w okresach objętych żądaniem pozwu, które spotkały powoda, były szczególnie dotkliwe i uciążliwe, a samo osadzenie w niekomfortowych warunkach nie jest wystarczającą podstawą do uwzględnienia żądania zasądzenia zadośćuczynienia. Warunki, w których przebywał powód nie mogą być bowiem ocenione jako niegodziwe czy niehumanitarne, gdyż osoba osadzona musi się liczyć z pewnymi ograniczeniami i dolegliwościami. Możliwość domagania się zadośćuczynienia istnieje natomiast wówczas, gdy umieszczenie w celi zostało połączone z jednoczesnym naruszeniem takich podstawowych standardów, jak zapewnienie każdemu osadzonemu oddzielnego miejsca do spania albo oddzielenia węzła sanitarnego od ogólnej przestrzeni celi, osadzenia w warunkach przeludnienia, właściwych warunków sanitarnych czy żywieniowych.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, że powód naruszając porządek prawny, dopuszczając się kolejnego czynu karalnego, miał zapewne świadomość, że za popełnione przestępstwo zostanie mu wymierzona kara, a to z kolei spowoduje odizolowanie, ograniczenia i konieczność korzystania z ograniczonej powierzchni bytowej. Państwo w miarę swoich możliwości finansowych realizuje obowiązki humanitarnego wykonywania kary pozbawienia wolności, m.in. poprzez nieodpłatne dostarczenie cel więziennych o określonym standardzie, wyżywienia, stworzenie osadzonym możliwości podejmowania nauki i spędzania wolnego czasu w placówkach penitencjarnych, możliwości korzystania z opieki medycznej, jednakże nie można oczekiwać, że przeznaczy wszystkie posiadane środki na ten właśnie cel. Prawomocnie orzeczone kary bezwzględnego pozbawienia wolności, jak i warunki ich odbywania, są naturalną konsekwencją przestępczej przeszłości skazanego, stanowiąc element polityki karnej w postaci prewencji indywidualnej (odstraszającej sankcji za popełnienie czynu zabronionego). Natomiast osadzenie w związku z tymczasowym aresztowaniem, jak również odbywanie kary pozbawienia wolności, są w sposób immanentny związane z licznymi ograniczeniami i niedogodnościami, a obowiązkiem Skarbu Państwa – jako podmiotu odpowiedzialnego w ramach tzw. imperium za realizację polityki penitencjarnej jest jedynie zapewnienie osadzonym ustawowo określonych standardów.

W konsekwencji stwierdzić należy, że powód nie wykazał okoliczności przebywania w celach przeludnionych, lub by w inny sposób doszło do naruszenia jego godności czy prawa do prywatności i intymności, a w konsekwencji - zasadności skutecznego domagania się ochrony w oparciu o art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c. i żądania z tego tytułu zadośćuczynienia, w konsekwencji czego sąd oddalił jego powództwo jako bezzasadne.

Nie obciążając powoda kosztami procesu Sąd kierował się treścią art. 102 kpc. W subiektywnym odczuciu powód w okolicznościach niniejszej sprawy mógł się uważać za skrzywdzonego, zaś brak jakichkolwiek dochodów i osadzenie powoda w Zakładzie Karnym uzasadniają nieobciążanie go kosztami procesu.

W punkcie 3 wyroku Sąd orzekł na mocy § 19 punkt 1 w zw. z § 6 punkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednol. Dz.U. z 2013 roku, poz. 461).