Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

w brzmieniu po sprostowaniu

Dnia 28 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2014 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa B. P.

przeciwko Syndykowi Masy Upadłości Fabryki (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S.

o zapłatę

oraz powództwa wzajemnego Syndyka Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S.

przeciwko B. P.

o ustalenie i zapłatę

1.  zasądza od pozwanego – powoda wzajemnego Syndyka Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej B. P. kwotę 1.297.056,00 (jeden milion dwieście dziewięćdziesiąt siedem tysięcy pięćdziesiąt sześć) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 28 listopada 2012r.

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.191,82 (dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt jeden 82/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach:

a.  od powódki B. P. z zasadzonego roszczenia kwotę 50.029,61 (pięćdziesiąt tysięcy dwadzieścia dziewięć 61/100) złotych,

b.  od pozwanego Syndyka Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. kwotę 46. 877,07 (czterdzieści sześć tysięcy osiemset siedemdziesiąt siedem 07/100) złotych

tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

5.  oddala powództwo wzajemne;

6.  zasądza od pozwanego - powoda wzajemnego Syndyka Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej B. P. kwotę 3.600,00 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt I C 267/12

UZASADNIENIE

Powódka B. J. domagała się zasądzenia od pozwanego Syndyka Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. kwoty 2.187.998,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powódki przez pozwanego w okresie od 10 czerwca 2011r. do 31 maja 2012r. obejmującego wartość wydobytego z nieruchomości powódki urobku w postaci gliny ceramicznej oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że powódka jest jedynym właścicielem nieruchomości gruntowej o powierzchni około 9 ha, położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W pobliżu nieruchomości powódki znajduje się zakład (...) – przedsiębiorstwo pozwanego. Na nieruchomości powódki zalegają, a faktycznie w znacznej części już tylko „zalegały” bogate złoża surowca mineralnego – gliny ceramicznej – niezbędnej do prowadzenia produkcji wytwórczej w sąsiednim zakładzie. Mając na uwadze istnienie bliskiego złoża poprzednik prawny upadłej spółki – Fabryka (...) Sp. z o. o. w S. rozpoczęła eksploatację tegoż złoża lokując na nieruchomości powódki kopalnię surowców mineralnych – konkretnie gliny ceramicznej. Z uwagi na fakt, iż powódka była współudziałowcem spółki, która dokonywała eksploatacji złoża, zgodziła się w początkowo na jedynie symboliczną opłatę z tytułu umowy dzierżawy tego złoża. Wartość nieruchomości powódki w postępowaniu egzekucyjnym została określona w połowie roku 2011 na kwotę 3.244.000,00 zł. Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2011r. o sygnaturze akt XII GU 113/10 Sąd Rejonowy w Gliwicach ogłosił upadłość (...) Sp. z o. o. w S., z tym też dniem Syndyk Masy Upadłości objął zarządzanie przedsiębiorstwem – kontynuując produkcję zakładu, a tym samym także wydobycie gliny na nieruchomości powódki. Dodatkowo część wydobytego surowca Syndyk zaczął odsprzedawać do Fabryki (...) w B.. Powódka skierowała do pozwanego żądanie uregulowania sytuacji związanej z wydobyciem kopalin z jej nieruchomości poprzez podpisanie stosownych umów dzierżawy. Zaproponowane przez Syndyka warunki nie dały jednak możliwości na osiągnięcie porozumienia w tym zakresie.

W piśmie procesowym z dnia20 grudnia 2012r. pełnomocnik powódki jako podstawę prawną żądania wskazał przepis art. 415 k.c.

Pozwany Syndyk Masy Upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu. Ponadto pozwany wniósł powództwo wzajemne domagając się ustalenia, że pozwanego – powoda wzajemnego w okresie od 10 czerwca 2011r. do 6 lipca 2012r. łączyła z powódką – pozwaną wzajemną umowa dzierżawy nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz, że pozwany – powód wzajemny zobowiązany jest do zapłaty na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej kwoty 111.675,82 zł z tytułu czynszu dzierżawnego za okres od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi od 8 dnia od dnia prawomocności wyroku.

W uzasadnieniu powództwa wzajemnego pozwany – powód wzajemny podał, że Fabryka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. korzystała w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej z nieruchomości powódki –pozwanej wzajemnej w zakresie wydobycia surowca. Strony w § 5 umowy określiły, że czynsz dzierżawny będzie wynosił 170 % opłaty eksploatacyjnej za wydobytą glinę. W dniu 31 grudnia 2004r. powódka – pozwana wzajemna i ówczesny zarząd Spółki zawarli przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości. W związku z zawarciem tej umowy powódka – pozwana wzajemna oddała Spółce w posiadanie na zasadzie użyczenia nieruchomość. Spółka uzyskała prawo prowadzenia na niej działalności gospodarczej polegającej na eksploatacji iłów trzeciorzędowych.Następnie, w dniu 31 sierpnia 2009r. powódka – pozwana wzajemna złożyła oświadczenie, że oddała Fabryce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nieruchomość na zasadzie użyczenia. Jednocześnie powódka wyraziła zgodę na prowadzenie działalności polegającej na eksploatacji znajdujących się na nich iłów trzeciorzędowych. Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2011r. Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt XII GU 113/10 ogłosił upadłość Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obejmującą likwidację majątku spółki. Powyższe postanowienie zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w dniu 23 sierpnia 2011r. W wyniku ponownego rozpoznania sprawy, tj. w dniu 12 stycznia 2012r. ponownie ogłoszona została upadłość Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. obejmującą likwidację majątku spółki. Niezwłocznie po wydaniu pierwszego postanowienia Syndyk przystąpił do rozmów z kontrahentami w celu wyjaśnienia sytuacji prawnej, w której znalazła się spółka oraz zawarcia bądź przedłużenia istniejących umów. Strony prowadziły negocjacje co do zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości. W projekcie umowy wpisano, że czynsz dzierżawny będzie wynosił 170 % opłaty eksploatacyjnej. Strony nie uzgodniły jednak okresu, na który miała zostać zawarta umowa, gdyż powódka proponowała zawarcie umowy na okres 1 miesiąca z możliwością jej przedłużania, natomiast Syndyk - z uwagi na konieczność zapewnienia ciągłości procesu produkcyjnego – zaproponował, aby umowa została zawarta na okres dłuższy niż jeden miesiąc. Do uzgodnienia pozostawała także kwestia odrolnienia nieruchomości. W dniu 05 lipca 2012r. powódka – pozwana wzajemna zakazała pozwanemu – powodowi wzajemnemu dalszego korzystania z nieruchomości. Odnosząc się zaś do powództwa głównego pozwany – powód wzajemny podał, ze nie przeczy, iż korzystał z nieruchomości powódki, jak również temu, że spoczywa na nim obowiązek uregulowania należnego z tego tytułu wynagrodzenia. Jednakże powódka nie udowodniła, ze wartość rynkowa surowca wynosi 40 zł za tonę. Ponadto zaproponowana przez powódkę kwota nie uwzględnia kosztów wydobycia surowca.

W odpowiedzi na pozew wzajemny powódka B. J. wniosła o jego oddalenie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powódka – pozwana wzajemnie podała, że strony niniejszego postepowania nie uzgodniły jakichkolwiek warunków korzystania z nieruchomości stanowiącej własność powódki, w szczególności kwoty czynszu dzierżawnego. Umowa dzierżawy z roku 2003 była zawarta pomiędzy rodzinnym przedsiębiorstwem powódki a samą powódką. Zawierając powyższą umowę powódka – pozwana wzajemna nie kierowała się względami ekonomicznymi, a przede wszystkim troską o rodzinne przedsiębiorstwo należące do jej ojca. W chwili ogłoszenia upadłości względy sentymentalne przestały pełnić w tym zakresie jakąkolwiek rolę, o czym powódka wielokrotnie informowała Syndyka. Jednocześnie Syndyk zaczął odsprzedawać po cenach rynkowych glinę pozyskiwaną z nieruchomości powódki do zakładu (...) w B. – prowadzonego jako działalność gospodarcza osoby fizycznej przez ojca powódki. Do tej pory za pozyskiwanie surowca z nieruchomości powódki fabryka ta nie musiała regulować należności po cenie rynkowej. Z jednej strony Syndyk zamierzał w dalszym ciągu uiszczać symboliczne opłaty za wydobyty z nieruchomości powódki – pozwanej wzajemnej surowiec, z drugiej strony – odsprzedawał po cenach rynkowych podmiotowi zewnętrznemu. Od samego początku prowadzonych negocjacji powódka – pozwana wzajemna sygnalizowała, iż nie satysfakcjonują jej propozycje dotyczące wartości ewentualnego czynszu dzierżawnego stawiane przez pozwanego – powoda wzajemnego. Z tego też względu nie doszło do zawarcia stosownej umowy, a żądana przez powódkę wysokość odszkodowania stanowi wyłącznie rzeczywistą wartość pozyskanego przez pozwanego – powoda wzajemnego surowca. Powódka zakwestionowała także wysokość wskazywanych przez pozwanego – powoda wzajemnego kosztów eksploatacji złoża.

W piśmie procesowym z dnia 06 września 2013r. powódka – pozwana wzajemnie rozszerzyła powództwo do kwoty 2.852.056,00 złz ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, zaś pozwany – powód wzajemnyw piśmie procesowym z dnia 11 października 2013r. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka – pozwana wzajemna B. J. jest właścicielką nieruchomości położonej w S., o powierzchni 9.39.45 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). (dowód: odpis księgi wieczystej KW nr (...) k. 7 – 10)

W dniu 26 listopada 2003r. pomiędzy powódką – pozwaną wzajemną B. J. a Fabryką (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. została zawarta umowa dzierżawy części nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) (poprzednio KW nr (...)). Strony ustaliły czynsz dzierżawny w wysokości 170 % opłaty eksploatacyjnej ponoszonej przez dzierżawcę za wydobytą kopalinę ustalanej na podstawie decyzji Wojewody (...) o wysokości opłaty eksploatacyjnej wydawanych co kwartał. ( dowód umowa dzierżawy dnia 26 listopada 2003r. k. 89 – 92)

W dniu 31 grudnia 2004r. pomiędzy powódką – pozwaną wzajemną B. J. jako sprzedawcą a Fabryką (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. jako kupującym została zawarta przedwstępna umowa sprzedaży nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Strony zobowiązały się zawrzeć umowę przyrzeczona sprzedaży do dnia 31 grudnia 2009r. pod warunkiem uiszczenia w tym terminie przez kupującego na rzecz sprzedającej ustalonej ceny 5.100.000,00 zł. Ponadto strony postanowiły, że w przypadku, gdyby kupujący nie zapłacił w terminie do dnia 31 grudnia 2009r. całości ceny, termin zawarcia umowy ulega wydłużeniu do dnia 31 grudnia 2012r. W związku z zawarciem przedwstępnej umowy sprzedaży powódka B. J. zobowiązała się oddać Fabryce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w posiadanie na zasadzie użyczenia nieruchomość, której dotyczyła przedwstępna umowa sprzedaży. W § 7 umowy strony postanowiły, że z chwilą zawarcia umowy rozwiązaniu ulega umowa dzierżawy nieruchomości zawarta w dniu 26 listopada 2003r. ( dowód: przedwstępna umowa sprzedaży k. 93 – 95)

W dniu 31 sierpnia 2009r. powódka – pozwana wzajemnie B. J. złożyła pisemne oświadczenie, że oddała Fabryce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na zasadzie użyczenia nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Fabryka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. posiada zgodę powódki na prowadzenie na tej nieruchomości działalności gospodarczej polegającej na eksploatacji iłów trzeciorzędowych zgodnie z warunkami koncesji wydanej przez Wojewodę (...) w dniu 01 września 1994r. oraz zgodnie z decyzją Urzędu Wojewódzkiego z dnia 29 lutego 1996r. o utworzeniu obszaru górniczego (...) , w którego granicach znajdują się działki wchodzące w skład przedmiotu użyczenia. ( dowód: oświadczenie k.96)

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2011r. Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt XII GU 113/10 ogłosił upadłość Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obejmującą likwidację majątku spółki. Powyższe postanowienie zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w dniu 23 sierpnia 2011r. W wyniku ponownego rozpoznania sprawy, tj. w dniu 12 stycznia 2012r. ponownie ogłoszona została upadłość Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. obejmująca likwidację majątku spółki. (dowód: postanowienie SR w Gliwicach z dnia 10 czerwca 2011r. sygn.. akt XII GU 113/10, postanowienie SO w Gliwicach z dnia 23 sierpnia 2011r. X Gz 137/11, postanowienie SR w Gliwicach z dnia 12 stycznia 2012r. sygn.. akt XII GU 82/11 k. 97 – 99)

Niezwłocznie po ogłoszeniu upadłości Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. Syndyk rozpoczął negocjacje z kontrahentami fabryki, w tym z powódką – pozwaną wzajemną B. J. co do zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości położonej w S., o powierzchni 9.39.45 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W początkowej fazie negocjacji powódka zaproponowała aby czynsz dzierżawny wynosił 170 % opłaty eksploatacyjnej. Powyższa stawka czynszu dzierżawnego odpowiadała pozwanemu. Powódka proponowała aby umowa dzierżawy została zawarta na okres jednego miesiąca z możliwością przedłużania jej na kolejne okresy, z kolei pozwany zaproponował zawarcie umowy długookresowej. Sporna była także kwestia odrolnienie części nieruchomości stanowiącej własność powódki. W późniejszym czasie sporna stała się także stawka czynszu dzierżawnego. Z tych przyczyn strony nie podpisały przygotowanego projektu umowy dzierżawy. Pismem z dnia 05 lipca 2012r.powódka wezwała pozwanego do niezwłocznego zaprzestania ukopu oraz opuszczenia nieruchomości. Jesienią 2012r. powódka powzięła wiadomość, że pozwany odsprzedaje glinę pochodząca z jej złoża Fabryce (...) w B. po cenie 40 zł netto za tonę. ( dowód: pismo powódki k. 121, zeznania świadka R. J. k.209 – 212, przesłuchanie stron k. 212- 214)

Złoże położone w S. tworzą iły trzeciorzędowe o zróżnicowanych właściwościach i parametrach jakościowych. W górnej części złoża występują iły pstre, plamiste, z rdzawymi plamami, które są plastyczne i zwarte. Dolną część złoża budują iły szare, popielate, które charakteryzują się gorszymi właściwościami jakościowo technologicznymi. Są one mułkowate i lokalnie przechodzą w mułki zailone. Miąższość złoża waha się od 3,2 do 25,3 m, natomiast grubość nadkładu, który stanowi gleba, gliny, piaski, żwiry i mułki zmienia się od 0,0 do 11,5 m (średnio 1,9 m). Eksploatacja iłów trzeciorzędowych będących podstawowym surowcem do produkcji wyrobów ceramicznych w Fabryce (...) Sp. o. o. bazuje na systemie koparek wieloczerpakowych oraz taśmociągów. Wydobywany za pomocą koparek wieloczerpakowych surowiec dostarczany jest z zakładu górniczego do zlokalizowanego w jego pobliżu zakładu produkcyjnego systemem przenośników taśmowych. Przy eksploatacji surowca bezpośrednio jest zatrudnionych 8 pracowników.Biegły sądowy M. Z. mając na względzie przedmiot, zakres i cel sporządzanej opinii dokonał wyceny wartości rynkowej ukopanego surowca w okresie od 10 czerwca 2011r. do lipca 2012r. przy wykorzystaniu metody porównawczej. Powyższa metoda, zwana inaczej metodą względnej wyceny lub wskaźnikową, polega na określeniu wartości rynkowej surowca przez porównanie z innymi cenami oferowanymi na rynku, już zweryfikowanymi przez rynek. Średniacena rynkowa gliny w okresie w latach 2011 – 2012 wynosiła 50,50 zł za tonę. Ilość ukopanego surowca w okresie od 10 czerwca 2011r.do 06 lipca 2012r. wynikała z dokumentów przedstawionych przez stronę pozwaną, natomiast biegły M. Z. przeliczył dane zawarte w m ³ na tony ustalając, że w powyższym okresie wydobyto 56.198,15 t gliny. Zatem wartość ukopanego surowca w okresie od 10 czerwca 2011r. do lipca 2012r. wynosi 2.852.056 zł. Dla zweryfikowania poprawności wyceny biegły przeprowadził procedurę wyceny ukopanego surowca w układzie kosztowym ustalając, że według tej wyceny wartość ukopanego surowca wynosiłaby 2.823.957 zł. Ponadto biegły zastrzegł, iż wariant kalkulacyjny ma jedynie zastosowanie jako weryfikacja poprawności założeń przy szacowaniu wartości ukopanego surowca metodą porównawczą. Zbliżona wartość oznacza poprawność założeń przyjętych w metodzie porównawczej. Biegły ustalił także koszty wydobycia gliny, koszty jej transportu, składowania w oparciu o ceny obowiązujące w okresie od czerwca 2011r. do czerwca 2012r. według metody, którą w ustnej uzupełniającej opinii złożonej na rozprawie w dniu 25 marca 2014r. określił jako metodę uproszczoną. Powyższe koszty biegły wyliczył na kwotę 1.555.000 zł (dowód: opiniepisemne biegłego sądowego M. Z. k. 232 – 266, 333 – 340, 365 – 371,398 - 420 ustne opinie w/w biegłego zapis audio – video k. 388, 489)

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił w oparciu o spójne i w pełni przekonujące wskazane wyżej dowody, w szczególności dokumenty urzędowe, które w ocenie Sądu były w pełni wiarygodne oraz niekwestionowane dokumentny prywatne, których prawdziwość nie budziła wątpliwości. Zeznania świadka R. J. były logiczne i spójne, a w związku z tym wiarygodne i pomocne przy ustalaniu stanu faktycznego, zwłaszcza że korespondowały z treścią przedłożonych przez strony dokumentów. Przesłuchanie stron uzupełniło materiał dowodowy.

Sąd w całości podzielił wnioski opinii pisemnych i ustnych biegłego sądowego M. Z., który w sposób szczegółowy, rzetelny i wiarygodny odniósł się do okoliczności będących przedmiotem sporu między stronami. Opinie poparte są dokumentacją z akt sprawy, przeanalizowaną przez biegłego. Opinie biegłego są jasne, spójne i nie zawierają wewnętrznych sprzeczności, a biegły w uzupełniających pisemnych i ustnych opiniach odniósł się wyczerpująco do zastrzeżeń złożonych przez strony postępowania, wyjaśniając je w sposób racjonalny i logiczny. Ponadto biegły sporządził opinie zgodnie z zaleceniami Sądu co do ich zakresu. Nie istniały też wątpliwości co do wiedzy, fachowości lub bezstronności biegłego. Wiedza i doświadczenie zawodowe opiniującego oraz stanowczy charakter opinii przekonują, że zasadnym było poczynienie ustaleń na podstawie tych opinii.

Sąd oddalił wniosek powódki o przesłuchanie świadków D. J., T. G., W. K., gdyż okoliczności, o których mieliby zeznawać świadkowie (cena rynkowa surowca) winny były zostać ustalone przez biegłego sądowego, zatem zeznania świadków były w tym zakresie zbędne.

Sąd zaważył, co następuje:

Powództwo wzajemne

W ustalonym stanie faktycznym powództwo wzajemne o ustalenie, że strony wiąże umowa dzierżawy oraz, że pozwany – powód wzajemny zobowiązany jest do zapłaty na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej kwoty 111.675,82 zł z tytułu czynszu dzierżawnego za okres od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie było, że w dniu 26 listopada 2003r. pomiędzy Fabryką (...) Sp. z o. o. w S. a powódką B. J. została zawarta umowa dzierżawy nieruchomości będącej własnością powódki, zgodnie z którą Fabryka miała prawo do wydobywania surowca – eksploatacji iłów trzeciorzędowych. Strony ustaliły, że czynsz dzierżawny będzie wynosił 170 % opłaty eksploatacyjnej za wydobytą glinę.

Bezspornym w sprawie było także, że w dniu 31 grudnia 2004r. powódka oraz Zarząd Fabryki (...) Sp. z o. o. w S. zawarli przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości, dla której SądRejonowy w G. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Zgodnie z powyższą umową Fabryka miała kupić nieruchomość powódki do dnia 31 grudnia 2009r. za cenę 5.100.000 zł, a w przypadku gdyby cena nie została uiszczona do dnia 31 grudnia 2009r. zawarcie umowy przyrzeczonej miało nastąpić do dnia 31 grudnia 2012r. Do czasu zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży powódka oddała Fabryce (...) nieruchomość w posiadanie na zasadzie umowy użyczenia. Powyższy fakt powódka potwierdziła w oświadczeniu z dnia 31 sierpnia 2009r.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2011r. Sąd Rejonowy w Gliwicach ogłosił upadłość Fabryki (...) Sp. z o. o. w S. obejmującą likwidację majątku spółki, jednakże powyższe postanowienie zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w dniu 23 sierpnia 2011r. Następnie w wyniku ponownego rozpoznania sprawy – postanowieniem z dnia 12 stycznia 201r. ponownie została ogłoszona upadłość Fabryki (...) Sp. z o. o. w S..

Niezwłocznie po wydaniu pierwszego postanowienia o ogłoszeniu upadłości Syndyk przystąpił do rozmów z kontrahentami, w tym także z powódką, w celu wyjaśnienia sytuacji prawnej w jakiej znalazła się spółka i zawarcia stosownych umów. Powódka domagała się wówczas zawarcia umowy dzierżawy, a fakt ten potwierdził w swych zeznaniach świadek R. J..

Zgodnie z art. 104 ustawyz dnia 28 lutego 2003r.Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 1112)w razie ogłoszenia upadłości użyczającego lub biorącego do używania, umowa użyczenia, jeżeli rzecz już została wydana, ulega rozwiązaniu na żądanie jednej ze stron (ust. 1). Jeżeli rzecz nie była jeszcze wydana, umowa wygasa (ust.2).Tak więc sam fakt ogłoszenia upadłości jednej ze stron tej umowy nie powoduje wygaśnięcia umowy poza przypadkiem, gdy rzecz przed ogłoszeniem upadłości nie została wydana biorącemu do używania. Rozwiązać umowę może zarówno syndyk, jak i użyczający na podstawie jednostronnego oświadczenia woli w każdym czasie trwania postępowania upadłościowego. Zobowiązanie do wydania rzeczy następuje w dacie wskazanej w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy. Jednostronne oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy użyczenia może być zgłoszone ustnie lub pisemnie. Taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej sprawie, gdyż powódka po ogłoszeniu upadłości Fabryki zwróciła się do Syndyka o zawarcie umowy dzierżawy nieruchomości co jednocześnie oznacza, że złożyła oświadczenie o rozwiązaniu umowy użyczenia. Skoro strony prowadziły negocjacje co do zawarcia umowy dzierżawy uznać należy, że oświadczenie powódki o rozwiązaniu umowy użyczenia zostało złożone Syndykowi w sposób skuteczny.

Zgodnie z art. 72_@POCZ@_Art. 72. § 1. _@KON@_§ 1 k.c. jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Pojęcie negocjacji, mających na celu zawarcie oznaczonej umowy, należy rozumieć w znaczeniu używanym potocznie, jako niesformalizowane rokowania zmierzające do osiągnięcia porozumienia w kwestii zawarcia umowy będącej ich przedmiotem. Powinny one obejmować co najmniej essentialia umowy, czyli te elementy, które ją indywidualizują i stanowią jej konieczną treść, ale z reguły dotyczą one także wszystkich tych postanowień, które osoby prowadzące negocjacje uważają za istotne i wymagające uzgodnienia. Umowa zostaje zawarta dopiero wtedy, gdy negocjatorzy osiągną pełną zgodę co do wszystkiego, co stanowiło przedmiot rokowań. Z zeznań świadka R. J., a także przesłuchania stron jednoznacznie wynika, że strony prowadząc negocjacje nie doszły do porozumienia co do kwestii odrolnienie części nieruchomości, a przede wszystkim nie uzgodniły okresu obowiązywania umowy, gdyż powódka proponowała zawarcie umowy na okres 1 miesiąca z możliwością jej przedłużania na następne okresy, zaś pozwany chciał aby umowa została zawarta na dłuższy okres czasu. W późniejszym czasie sporna pomiędzy stronami stała się także stawka czynszu dzierżawnego. Skoro strony prowadziły negocjacje w celu zwarcia umowy dzierżawy, jednakże nie doszły do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji to stwierdzić należy, że do zawarcia umowy dzierżawy nie doszło i w związku z powyższym Sąd oddalił powództwo wzajemne o ustalenie, że okresie od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. strony łączyła umowa dzierżawy nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz, że pozwany – powód wzajemny zobowiązany jest do zapłaty czynszu dzierżawnego na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej w kwocie 111.675,82 zł.

Powództwo główne

W ustalonym stanie faktycznym powództwo B. J. o zapłatę zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W świetle poczynionych wyżej ustaleń i rozważań stwierdzić należy, że w okresie od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. pozwany korzystał z nieruchomości stanowiącej własność powódki, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) bez tytułu prawnego.

Ochrona interesów właściciela pozbawionego możliwości korzystania z rzeczy na skutek posiadania jej przez osobę do tego nieuprawnioną może być dokonywana przy zastosowaniu rożnych instytucji prawnych, wywodzących się z prawa rzeczowego, ze stosunków umownych, czynów niedozwolonych, czy z bezpodstawnego wzbogacenia. Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy skierowane przeciwko posiadaczowi samoistnemu lub zależnemu, który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obejmuje uprawnienie właściciela przewidziane w art. 224 § 2 i art. 230 k.c., a przeciwko posiadaczowi samoistnemu lub zależnemu w złej wierze w art. 225 i art. 230 k.c.Roszczenie objęte art. 224 § 2 lub art. 225 i art. 230 k.c. jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek roszczeń odszkodowawczych i zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (por. uchwałę z dnia 7 stycznia 1998 r. III CZP 62/97 OSNC 1998, nr 6 poz. 91). W odniesieniu do tego roszczenia wyłączone jest stosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), z których właściciel mógłby skorzystać jedynie w zakresie, jaki nie został objęty przepisami art. 222 do 231 k.c.Interesy właściciela mogą być chronione także przepisami o odpowiedzialności deliktowej za czyn własny, jeżeli okoliczności sprawy wskazywać będą, że objęcie władztwa nad rzeczą i późniejsze jej posiadanie spełnią przesłanki odpowiedzialności uregulowanej w art. 415 k.c. Zakresem roszczenia odszkodowawczego, stosownie do art. 361 § 2 k.c., objęte są także utracone korzyści, których nie obejmuje wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego. Wyłączony jest zatem zbieg norm art. 224 § 2, art. 225 i art. 230 k.c. i art. 415 k.c.Ochrona przewidziana przepisami, normującymi roszczenia uzupełniające roszczenie właściciela o wydanie rzeczy, ma miejsce, gdy właściciela i posiadacza nie łączy stosunek umowny, albo doszło do jego wygaśnięcia. W razie istnienia stosunku umownego, rozliczenie nastąpić powinno według uregulowań prawnych łączących się z tym stosunkiem.Jeżeli do korzystania z rzeczy bez tytułu prawnego doszło po wygaśnięciu łączącego strony stosunku prawnego, właściciel może dochodzić ochrony na podstawie przepisów art. 224 § 2, art. 225 i art. 230 k.c. albo na podstawie art. 471 k.c. Przepisy regulujące roszczenia uzupełniające roszczenie właściciela o wydanie rzeczy nie są przepisami szczególnymi względem odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, dopuszczalna jest zatem kumulacja tych norm. Dokonanie wyboru jednego ze zbiegających się roszczeń należy do właściciela rzeczy, a jego konsekwencją jest przyjęcie całości skutków łączących się z wyborem danej normy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r. IV CK 400/2005 niepubl.).

Pełnomocnik powódki jako podstawę prawną żądania pozwu wskazał art. 415 kc.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ma szczególny charakter, gdyż nie stanowi ono wyrównania uszczerbku majątkowego będącego szkodą. Jego celem jest ochrona interesów właściciela pozbawionego możliwości uzyskania świadczenia związanego z realizacją uprawnienia do korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem.

Na nieruchomości powódki,dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) zalegały złoża surowca mineralnego - gliny ceramicznej. Pozwany nie posiadając tytułu prawnego do tej nieruchomości prowadził bez zgody powódki eksploatację tego surowca.Niewątpliwie eksploatacja złoża doprowadziła do obniżenia wartości nieruchomości i pozbawiła powódkę korzyści jakie mogła osiągnąć z wydobycia tego surowca. Zatem roszczenie powódki znajduje uzasadnienie w świetle art. 415 k.c. Bezspornym w sprawie było, że w okresie od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r.z nieruchomości powódki wydobyto 56.198,15 ton gliny. Biegły sądowy M. Z. obliczył, że wartość ukopanego surowca w okresie od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. wyniosła 2.852.056 zł. Z opinii biegłego wynika jednak, że na wartość rynkową ukopanego surowca składa się między innymi zużycie materiałów i energii, podatki i opłaty, wynagrodzenie pracowników. Powyższe koszty wydobycia zostały poniesione przez pozwanego, zatem ostateczna wartość surowca powinna zostać pomniejszona o powyższe koszty, gdyż w przeciwnym razie pozwany musiałby potencjalnie ponieść dwa razy te same koszty. W związku z tym zrzutem strony pozwanej Sąd zlecił biegłemu sporządzenie uzupełniającej opinii celem ustalenia kosztów wydobycia gliny, kosztów jej transportu, składowania. W uzupełniającej pisemnej opinii biegły obliczył, że koszty wydobycia gliny (roboty przygotowawcze takie jak: koszt dokumentacji geologicznej, koszt rekultywacji terenu, koszt opłat eksploatacyjnych; koszty pozyskania gliny, koszty pośrednie przedsiębiorcy) oraz koszty składowania gliny w okresie od 10 czerwca 2011r. do 06 lipca 2012r. wyniosły 1.555.000 zł. Zatem wartość rynkowa wydobytej przez pozwanego gliny ceramicznej wyniosła 1.297.056 zł i do tej kwoty Sąd uwzględnił powództwo, w pozostałym zakresie oddalając je jako niezasadne.

Na podstawie art. 481 k.c. Sąd zasądził ustawowe odsetki począwszy od dnia wniesienia powództwa.

Wartość przedmiotu sporu w sprawie rozpoznawanej z powództwa głównego wynosiła 2.852.056 zł, zaś powództwo zostało uwzględnione do kwoty 1.297.056 zł. Zatem powódka wygrała sprawę w 45,47 % (w zaokrągleniu 46 %). Strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników, których wynagrodzenia wynoszą po 7.217 zł. Powódka była częściowo zwolniona od kosztów sądowych w związku z powyższym uiściła opłatę sądową w kwocie 5.000 zł oraz poniosła wydatek na opinię biegłego sądowego w wysokości 1.000 zł. Skoro powódka wygrał proces w 46 % to z kwoty 13.217 zł należy się jej zwrot kwoty 6.079,82 zł, natomiast pozwanemu należy się zwrot kwoty 3.888 zł (54 % z kwoty 7.217 zł). Różnica wynosi: 6.079,82zł – 3.888 zł = 2.191,82 zł. Powyższą kwotę kosztów procesu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki przy zastosowaniu wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów. Do rozliczenia pozostawały nieuiszczone koszty sądowe obejmujące: opłatę sądową w kwocie 95.000 zł oraz wydatki na opinie biegłego sądowego w kwocie 1.906,69 zł. Na podstawie art. 83 i art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. (tekst jednolity z dnia 27 kwietnia 2010r. Dz. U. Nr 90, poz. 594)nakazano pobrać od powódki z zasądzonego roszczenia kwotę 50.032,82 zł (54 % nieuiszczonych opłat i wydatków na opinie biegłego sadowego przy uwzględnieniu dotychczas poniesionych kosztów) oraz od pozwanego kwotę 46.979,81 zł.

Pozwany był zwolniony od kosztów sądowych w zakresie powództwa wzajemnego, które w całości zostało oddalone. Na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanego – powoda wzajemnego na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w zakresie powództwa wzajemnego.

Gliwice, dnia 12 listopada 2014r. SSO Katarzyna Banko

_@POCZ@_Art. 72.