Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 23 sierpnia 2016 r., Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zasądził od (...) Spółce Akcyjnej w Ł. na rzecz (...). (...) spółka jawna w W. 24 723 zł z ustawowymi odsetkami od
29 października 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, a także 3 638 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok powyższy wynikał z uznania przez Sąd I instancji za zasadne żądanie powódki zasądzenia na jej rzecz odszkodowania za skutki wpisania powoda do Krajowego Rejestru Długów. W sprawie ustalono, że strony łączyła umowa kompleksowej windykacji należności powódki, która została podpisana we wrześniu 2011 roku. Powódka wypowiedziała tę umowę 9 listopada 2011 roku. Pozwana za swoje usługi wystawiła powódce trzy faktury na łączną kwotę 16 674,75 zł. Wobec odmowy zapłaty kwot wynikających z faktur,
w marcu 2012 roku strona pozwana wpisała powódkę do Krajowego Rejestru Długów, zastrzegając że należności są kwestionowane. Pozwana dochodziła należności ze spornych faktur przed sądami (...), ale jej powództwa zostały oddalone w 2014 roku. Wtedy pozwana wystąpiła o wykreślenie informacji o zadłużeniu powódki z rejestru długów. Jednak wpisanie tej informacji spowodowało kłopoty finansowe powódki. Doprowadziło też do wypowiedzenia powódce przez spółkę (...) umowy stałego zlecenia. Jako podstawę wypowiedzenia tej umowy ze skutkiem natychmiastowym wskazano utratę zaufania do powódki z powodu umieszczenia w krajowym rejestrze długów informacji o niespłaconych zobowiązaniach. Na podstawie tej umowy powódka uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości 4 120,50 zł miesięcznie. Okres wypowiedzenia umowy wynosił sześć miesięcy. W okresie wypowiedzenia umowy powódka mogła liczyć na wynagrodzenie w łącznej kwocie 24 723 zł.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwana na podstawie art. 415 k.c. odpowiada za szkodę wyrządzoną powódce. Zachowanie pozwanej było zawinione i bezprawne, bo naruszało dobre obyczaje. Do rejestru długów wpisano zobowiązania, które nie były wymagalne, wręcz nie istniały. Pozwana wzięła na siebie ryzyko działań podjętych bez uprzedniego uzyskania wyroku stwierdzającego zobowiązania powódki.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana, która zaskarżyła to orzeczenie w całości.

Skarżąca podniosła zarzuty naruszenia:

1.  przepisów postępowania w postaci:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, skutkującej uznaniem, że:

⚫

pozwana jest odpowiedzialna za szkodę określoną przez powódkę;

⚫

działanie pozwanej wypełniało przesłanki bezprawności i winy, jako podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej;

⚫

na skutek działania pozwanej, które podlegało na zgodnym z prawem umieszczeniu danych powódki w rejestrze długów, doszło do powstania szkody;

⚫

wierzytelność pozwanej, która była podstawą wpisu do rejestru długów nie istniała i nie była wymagalna;

⚫

warunkiem dopuszczalności publikacji informacji gospodarczej jest stwierdzenie wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądowym;

b) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie w zakresie wskazania motywów rozstrzygnięcia o zasadności roszczenia;

2. przepisów prawa materialnego, to jest art. 415 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy nie zachodzi przesłanka bezprawności działania pozwanej.

W oparciu o powyższe zarzuty, pozwana sformułowała wniosek
o zmianę orzeczenia przez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancję, względnie
o uchylenie wyroku w i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
przez sąd I instancji z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia
o kosztach procesu w I i II instancji. Jednocześnie skarżąca wniosła
o dopuszczenie dowodu z dokumentów w postaci wyroków z uzasadnieniami, które dotyczą spornej wierzytelności.

/apelacja k. 149-153/

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zgłoszonych w niej wniosków dowodowych oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

/odpowiedź na apelację k. 196-199/

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Trzeba podkreślić, że chociaż apelująca podniosła szereg zarzutów, które powiązała z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów, to stan faktyczny można uznać za bezsporny. Nie zakwestionowano żadnego elementu stanu faktycznego. Dlatego były podstawy do przyjęcia, że rozważania czynione przez skarżącą w kontekście art. 233 § 1 k.p.c. w ogóle nie dotyczą oceny materiału dowodowego (wadliwa ocena dowodów prowadzi do błędnych ustaleń faktycznych), tylko sposobu oceny faktów pod kątem stosowanego prawa materialnego.

Powództwo zostało oparte na zasadzie odpowiedzialności deliktowej. Odpowiedzialność na podstawie art. 415 k.c. może wchodzić w rachubę, jeśli w związku z zawinionym działaniem lub zaniechaniem określonego podmiotu zostanie wyrządzona szkoda. Ciężar dowodu zarówno w zakresie wykazania istnienia szkody, jak i związku przyczynowego między powstaniem szkody
a działaniem lub zaniechaniem sprawcy szkody oraz faktu, że szkoda została wyrządzona z winy osoby pociągniętej do odpowiedzialności, spoczywa na poszkodowanym (art. 6 k.c.). Zgodnie z art. 361 k.c. naprawieniu podlega każda szkoda, która pozostaje w normalnym związku przyczynowym
z bezprawnym zachowaniem sprawcy.

Wbrew zarzutom apelacji powódka wywiązała się z określonych wyżej obowiązków – wykazała szkodę, która wynika z działań pozwanej. Największe zastrzeżenia wzbudzało przypisanie pozwanej bezprawności zachowania
i winy. W tym kontekście warto podkreślić, że czyn sprawcy rodzi odpowiedzialność cywilną, gdy posiada pewne właściwości odnoszące się do jego strony przedmiotowej i podmiotowej. Znamiona niewłaściwości postępowania od strony przedmiotowej określa się pojęciem bezprawności czynu, a od strony podmiotowej określa się jako winę. Bezprawność stanowi zatem przedmiotową cechę czynu sprawcy, która oznacza ujemną ocenę porządku prawnego o zachowaniu się sprawcy szkody. Nie ma racji skarżąca wiążąc bezprawność z naruszeniem przepisu prawa. Działanie formalnie zgodne z prawem może być bezprawne, gdyż w polskim porządku prawnym powszechnie przyjmuje się szerokie rozumienie bezprawności. Dla przykładu w wyroku z dnia 21 maja 2015 r. (IV CSK 539/14, www.sn.pl), Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że w reżimie odpowiedzialności deliktowej bezprawnym jest zachowanie sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym, przez który rozumie się nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej, jak również nakazy i zakazy wynikające z norm moralnych i obyczajowych, czyli zasad współżycia społecznego (dobrych obyczajów).

W świetle powyższych uwag, umieszczenie informacji w rejestrze długów, które formalnie było zgodne z ustawą, mogło zostać uznane za bezprawne, ale tylko wtedy, gdy naruszało dobre obyczaje w obrocie gospodarczym. Trzeba zauważyć, że pozwana doskonale zdawała sobie sprawę z tego, że powódka kwestionowała zasadność samego wystawienia przedmiotowych faktur. Sporne było istnienie wierzytelności. W takiej sytuacji wpisanie informacji do rejestru długów należy uznać za obliczone wyłącznie na przymuszenie powódki do zapłaty. Nie chodziło o ostrzeżenie o wątpliwej wiarygodności płatniczej kontrahenta, a taki jest ustawowo określony cel udostępniania informacji gospodarczych, co wprost wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych
i wymianie danych gospodarczych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 1015). Dlatego zachowanie pozwanej naruszało zasady uczciwego obrotu gospodarczego i jako takie było bezprawne.

Nie jest prawdą, że Sąd Rejonowy bezpośrednio powiązał dopuszczalności publikacji informacji gospodarczej ze stwierdzeniem wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądowym. Niewątpliwie skarżąca mogła przekazać informacje o zobowiązaniach, które nie zostały stwierdzone takim tytułem, ale wzięła na siebie ryzyko naruszenia warunku z art. 15 ust. 1 pkt 2 przywołanej wyżej ustawy z 2010 roku (upubliczniane zobowiązanie musi być wymagalne od co najmniej 60 dni). Nie ma też żadnego błędu w przyjęciu przez Sąd I instancji, że istnienie spornych zobowiązań, i w konsekwencji ich wymagalność, nie zostało wykazane. Argumentacja skarżącej, że oddalenie powództw jako nieudowodnionych nie przekreśla wymagalności dochodzonych w tych procesach roszczeń, jest oryginalna, zupełnie nieprzekonująca. Warunkiem uznania roszczenia o zapłatę za udowodnione jest wykazanie istnienia zobowiązania i wymagalności tego zobowiązania (chyba że z przepisu szczególnego wynika co innego, ale w tym przypadku nie było takiej sytuacji). Pozwana ryzykując upublicznienie spornych, bardzo wątpliwych zobowiązań, działała w sposób, który nakazuje przypisać jej winę w postaci niedbalstwa (dokładniej organowi pozwanej jako osoby prawnej – art. 416 k.c.).

Konkludując – pozwana odpowiada za bezprawne i zawinione działanie w postaci upublicznienia informacji podważających reputację i wiarygodność płatniczą powódki. Następstwem tego zachowania była szkoda w postaci utraconych korzyści z kontraktu, który został zerwany ze skutkiem natychmiastowym wobec utraty zaufania do powódki. Wysokość szkody została wyliczona prawidłowo przez odwołanie się do okoliczności, że powódka mogła liczyć co najmniej na wynagrodzenie za 6 miesięcy, a więc za okres wypowiedzenia, który został zastrzeżony w umowie.

Bezpodstawny był zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., gdyż
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano przyczyny uznania powództwa za uzasadnione – orzeczenie to w pełni nadaje się do kontroli instancyjnej.

Wnioski dowodowe zawarte w apelacji podlegały pominięciu z mocy art. 381 k.p.c.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 385 k.p.c., apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw.
z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, które ustalono na podstawie § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm. – w brzmieniu przed 27 października 2016 roku).

Krzysztof Kacprzak Krzysztof Wójcik Beata Matysik