Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2015 roku w S.

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko (...) Towarzystwo (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 17 stycznia 2013 roku, sygn. akt I C 240/10

I oddala apelację;

II zasądza od pozwanego (...) Towarzystwa (...) w W. na rzecz pozwanego J. S. kwotę 1200 zł (tysiąc dwieście złotych tytułem kosztów procesu;

III nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 1871,90 zł (tysiąc osiemset siedemdziesiąt jeden złotych i dziewięćdziesiąt groszy) tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt II Ca 613/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2013 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim w sprawie z powództwa J. S. przeciwko (...) Oddział w W. o zapłatę ( sygn. akt I C 240/10):

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 40.000 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej płatnymi poczynając od dnia 18.01.2013r.;

II.  oddalił w pozostałym zakresie żądanie zapłaty odsetek;

III.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  przyznał biegłemu sądowemu S. M. kwotę 192,91 zł tytułem wynagrodzenia za ustną uzupełniająca opinię;

V.  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego 

w S. kwotę 1.891,29 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

W dniu 23 sierpnia 2007 roku na drodze do pracy z P. do S. powód kierując pojazdem marki S. (...) nr rej. (...) uległ wypadkowi komunikacyjnemu, w którego następstwie doznał dotkliwych i długotrwałych obrażeń ciała. Wypadek został spowodowany przez kierującego samochodem osobowym marki A. (...) o nr rej. (...) w dacie wypadku ubezpieczony z zakresu odpowiedzialności cywilnej u pozwanego.

Pozwany po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi kwotę 20.000,- zł tytułem zadośćuczynienia.

Powód J. S. był hospitalizowany na Oddziale Chirurgicznym Szpitala (...) w P. od 23.08. do 25.08.2007 r. U powoda rozpoznano: stłuczenie głowy oraz podejrzenie złamania trzonu L-4 kręgosłupa. W wyniku udzielonej pomocy założono unieruchomienie w postaci gorsetu J. przez 4 tygodnie i zalecono kontrolę szpitalną za miesiąc. Stwierdzono także uraz tułowia ze zmianami krwotocznymi skóry i powierzchni podskórnych tkanek miękkich tułowia w konsekwencji uderzenia pasami. W wyniku badania tomografii komputerowej kręgosłupa wykazano złamanie trzonu w VL4 w jego części przednio - prawobocznej oraz delikatne wypukliny na wysokości L3 i L5. W związku z wypadkiem i podjętym po nim leczeniu powód przebywał na zwolnieniu lekarskim nieprzerwanie od 23 sierpnia 2007 roku do 28 listopada 2007 roku.

Powód po opuszczeniu szpitala przez wiele miesięcy, z uwagi na występujące w wypadku dolegliwości bólowe, kontynuował leczenie i korzystał z pomocy specjalistów oraz przeszedł długotrwałą rehabilitację.

Ponadto w związku z wypadkiem nastąpiło obniżenie kondycji psychicznej powoda, co skutkowało jego obecnością w (...), a następnie jego hospitalizacją w okresie pomiędzy 21 lutego, a 21 marca 2008 roku w szpitalu specjalistycznym MSWiA w J..

Powód J. S. obecnie jest wyłączony z aktywnego życia zawodowego W grudniu 2007 roku powód został warunkowo dopuszczony do obowiązków służbowych, jednak nawroty bólu urażonych w następstwie wypadku części ciała oraz pogorszenie ogólnej sprawności fizycznej i związany z zaistniałą sytuacją dyskomfort psychiczny, pozbawił powoda możliwości rozwoju na nowym stanowisku pracy, a w konsekwencji satysfakcji z wykonywanej dotąd pracy. Będące następstwem wypadku dolegliwości bólowe skutkowały kolejnym wyłączeniem powoda z życia zawodowego. W związku z powyższym powód, nie mogąc już wykonywać dotychczasowego zatrudnienia, wystąpił o dokonanie oceny jego stanu zdrowia i weryfikacji zdolności do dalszej służby. Orzeczeniem z dnia 16 lutego 2009 roku, z powodu m.in. przewlekłego zespołu bólowego szyjnego i lędźwiowo- krzyżowego, m.in. w następstwie zmian pourazowych, powód został uznany za całkowicie niezdolnego do służby w Policji. Orzeczono o inwalidztwie i zaliczono powoda do trzeciej grupy inwalidów oraz uznano, że inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą.

W związku z wypadkiem nastąpił uszczerbek na zdrowiu psychicznym powoda, stan jego zdrowia psychicznego uległ pogorszeniu, bo aktualnie wyraża się adaptacyjnymi zaburzeniami charakteryzującymi się kłopotami w zaadaptowaniu się do nowej sytuacji życiowej; stan psychiczny powoda powoduje obniżenie jego aktywności życiowej i prowadzi do pogorszenia jego sytuacji życiowej. Łącznie u powoda w związku z wypadkiem z dnia 23 sierpnia 2007 roku doszło do 15% uszczerbku na zdrowiu.

W tak ustalonym stanie faktycznym powództwo oparte o art. 445 k.c. Sąd Rejonowy uznał za zasadne.

W rozpoznawanej sprawie Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia wziął pod uwagę przede wszystkimi rodzaj uszkodzeń ciała doznanych przez powoda oraz ich skutki dla stanu zdrowia powoda, a także związane z tym cierpienia fizyczne i psychiczne. Sąd w tej mierze oparł się przede wszystkim na zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej oraz opinii biegłych lekarzy, które pomimo pewnej lakoniczności są w pełni przekonywujące. Zostały sporządzone przez kompetentny podmiot dysponujący odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem zawodowym a także w oparciu o całokształt materiału dowodowego. Zostały potwierdzone opiniami uzupełniającymi.

Sąd wskazał, że z opinii oraz dokumentacji medycznej, jak również z zeznań świadków wynika, że doznane przez powoda uszkodzenia ciała mają charakter nieodwracalny, wiążąc się dla niego z intensywnymi cierpieniami fizycznymi i psychicznymi. Biegli w sposób przekonywujący wyjaśnili, że powód w następstwie doznanych obrażeń ciała odczuwał silny ból. Podstawowym jednak elementem wpływającym na poczucie doznanej krzywdy jest jednakże fakt, iż powód w związku z tym zdarzeniem doznał uszczerbku na zdrowiu, objawiającym się przede wszystkim w pogorszeniu jego stanu psychiki. Przed przedmiotowym wypadkiem powód funkcjonował, był aktywny, poruszał się swobodnie, uczestniczył w życiu, w uznaniu kwalifikacji powoda dostał w pracy awans na stanowisko kierownicze. Po wypadku, w grudniu 2007 roku powód został warunkowo dopuszczony do obowiązków służbowych, jednak nawroty bólu urażonych w następstwie wypadku części ciała oraz pogorszenie ogólnej sprawności fizycznej i związany z zaistniałą sytuacją dyskomfort psychiczny, pozbawił powoda możliwości rozwoju na nowym stanowisku pracy, a w konsekwencji satysfakcji z wykonywanej dotąd pracy. Będące następstwem wypadku dolegliwości bólowe skutkowały kolejnym wyłączeniem powoda z życia zawodowego. W związku z powyższym powód, nie mogąc już wykonywać dotychczasowego zatrudnienia, wystąpił o dokonanie oceny jego stanu zdrowia i weryfikacji zdolności do dalszej służby. Orzeczeniem z dnia 16 lutego 2009 roku, z powodu m.in. przewlekłego zespołu bólowego szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego, m.in. w następstwie zmian pourazowych, powód został uznany za całkowicie niezdolnego do służby w Policji. Orzeczono o inwalidztwie i zaliczono powoda do trzeciej grupy inwalidów oraz uznano, że inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą. Wszystkie te dolegliwości powód kładł na karb wypadku, bo przecież przed nim czuł się bardzo dobrze. Obecnie powód J. S. wycofał się z kontaktów ze znajomymi, unika ludzi. Powód, który przed wypadkiem był zapalonym działkowcem, nie może wykonywać podstawowych zajęć związanych z uprawą ogrodu, potrzebuje pomocy innych osób do wykonywania cięższych prac, dawne zajęcia relaksujące nie sprawiają mu już przyjemności ze względu na dokuczliwy ból i ograniczoną możliwość poruszania się.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd uznał, że kwota 40.000 złotych stanowi adekwatne w okolicznościach niniejszej sprawy zadośćuczynienie za krzywdę, jaką doznał powód w związku z przedmiotowym wypadkiem.

Orzeczenie o odsetkach wydano w oparciu o przepisy art. 481 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 817 § 1 k.c. W ocenie Sądu z uwagi na uznaniowość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia odsetki winny być naliczane od dnia następnego po dniu wydania wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 g 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części tj. co do punktu I.

Orzeczeniu Sądu Rejonowego zarzucono:

1. naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 § 2 kpc poprzez niewskazanie dowodów na których Sąd się oprał uznając że: 

- jednym z następstw wypadku z którego powód wywodził swoje roszczenie było pozbawienie możliwości rozwoju na nowym stanowisku pracy poprzez nie wskazanie dowodów z których by wynikało, że Powód otrzymał nowe stanowisko oraz że wypadek z dnia 23.08.2007r. uniemożliwiał Powodowi dalszy rozwój w pracy;

- powód przed wypadkiem był aktywny, uczestniczył w życiu, dostał awans w pracy;

- powód przed wypadkiem czuł się bardzo dobrze;

- powód w związku z wypadkiem wycofał się z kontaktów ze znajomymi, unika ludzi, nie może wykonywać podstawowych zajęć związanych z uprawą ogrodu;

- powód ma ograniczoną możliwość poruszania się;

- powód zarówno przed jak i po wypadku poddawał się zajęciom relaksującym oraz że w chwili obecnej te zajęcia nie sprawiają mu już przyjemności;

2. niezgodność ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez przyjęcie że:

- w wyniku wypadku z dnia 23 sierpnia 2007r. powód doznał min. złamania trzonu VL4 w jego części przednio-prawobocznej oraz delikatnej wypukliny na wysokości L3 i L5 podczas gdy z opinii (...) (str. 9 opinii) wynika, że powód doznał jedynie: urazu głowy (bez rozpoznanych następstw neurologicznych urazu), urazu tułowia ze złamaniem blaszki granicznej trzonu kręgu L4 (bez pourazowych zmian lędźwiowych i krzyżowych korzeni nerwów rdzeniowych),

- leczenie i rehabilitacja powoda po dniu 8 lutego 2008r. pozostawała w związku z wypadkiem z którego powód wywodził swoje roszczenie pomimo, iż z zaświadczenia lekarza specjalisty ortopedy traumatologa z dnia 8 lutego 2008r. wynika, że leczenie i rehabilitację u Powoda zakończono a z opinii (...) (str. 11 opinii) wynika, że rehabilitacja w przypadku Powoda nie powinna trwać dłużej niż 12 miesięcy;

- obecność powoda w (...) a następnie jego hospitalizacja w okresie pomiędzy 21 lutym a 21 marca 2008r. w szpitalu specjalistycznym MSWiA w J. miała związek z wypadkiem z dnia 23 sierpnia 2007r. i była jego wyłącznym następstwem pomimo, iż u Powoda jeszcze przed wypadkiem z dnia 23 sierpnia 2007r. stwierdzono zaburzenia psychiczne (str. nr 11 opinii (...));

- wyłączenie powoda z życia zawodowego orzeczeniem komisji lekarskiej MSWiA z dnia 16 lutego 2009r. pozostawało w związku z wypadkiem z dnia 23 sierpnia 2007r. pomimo, iż z samego orzeczenia wynika, że schorzeniem powodującym niezdolność do służby jest przewlekła nerwica neurasteniczna a schorzeniami współistniejącymi przewlekły zespół bólowy szyjny i lędźwiowo-krzyżowy w następstwie zmian dyskopatyczno-zwyrodnieniowych i pourazowych, które to schorzenia występowały u Powoda już przed wypadkiem z dnia 23.08.2007r. zgodnie z opinią (...) (str. 11 opinii ostatni akapit);

- stan psychiczny powoda charakteryzujący się kłopotami w zaadoptowaniu się do nowej sytuacji życiowej pozostaje w związku z wypadkiem z dnia 23.08.2007r. pomimo, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód już przed wypadkiem miał zaburzenia psychiczne a jego odejście z pracy nie miało związku z wypadkiem z dnia 23.08.2007r.;

3. naruszenie prawa materialnego tj. art. 445 § 1 kc poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż w niniejszym przypadku zachodzą przesłanki do przyznania na rzecz Powoda dalszej kwoty 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Tak zarzucając apelujący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości a także zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje

Uzasadniając pierwszy z ww. zarzutów wskazał, że nie wskazał dowodów w oparciu o które poczynił ustalenia i że nie maja one żadnego wsparcia w materiale dowodowym sprawy.

Apelujący podniósł, że z opinii (...) nie wynika aby w związku z wypadkiem z dnia 23 sierpnia 2007r. powód doznał obrażeń za które domaga się zadośćuczynienia Podobnie wsparcia w materiale nie ma to by powód wymagał rehabilitacji przez okres dłuższy niż 12 miesięcy. Odnosząc się do kwestii zaburzeń psychicznych apelujący wskazał, iż występowały one u powoda także przed wypadkiem. W dokumentacji z leczenia nie zawarto także informacji co do odczuwania przez Powoda bólu i nie użyto skali i stopnia intensywności. Apelujący podniósł, iż przyczyną niezdolności powoda do pracy jest nerwica neurasteniczna, która to występowała u powoda już przed wypadkiem.

Zdaniem apelującego Sąd dopuścił się błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania art. 445 § 1 kc przyjmując, że w niniejszym przypadku zachodzą przesłanki do przyznania Powodowi kwoty 40000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia, w sytuacji gdy powodowi została już wypłacona kwota 20.000 zł.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w toku rozpoznawania sprawy zaszła konieczność uzupełnienia materiału dowodowego o dokumentację medyczną placówek, w których powód leczył się psychiatrycznie oraz opinię biegłego sądowego w zakresu psychiatrii na okoliczność skutków wypadku w sferze psychiki powoda, której wyniki zostaną szczegółowo omówione w dalszej części uzasadnienia. Koniecznym także było przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powoda. Sąd Okręgowy zaznacza, że wniosek dowodowy w tym przedmiocie zgłoszony został przez powoda już w pozwie, a z niewskazanych przez Sąd Rejonowy przyczyn nie został przeprowadzony.

W niniejszym procesie powód żądał zadośćuczynienia za cierpienia fizyczne i psychiczne wynikające z wypadku drogowego mającego miejsce w dniu 23 sierpnia 2007 roku, doznanych obrażeń ciała oraz spowodowanych tym zdarzeniem skutków w sferze psychicznej.

W sprawie nie była kwestionowana przez ubezpieczyciela sama zasada jego odpowiedzialności cywilnej za skutki zdarzenia mającego miejsce w dniu 23 sierpnia 2007 roku. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym jest wyznaczana zarówno co do zasady, jak i granic odpowiedzialnością ubezpieczonego. Stąd też, obowiązek ubezpieczonego zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. także został przejęty przez ubezpieczyciela.

Lektura uzasadnienia wywiedzionych w apelacji strony pozwanej zarzutów sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 445 § 1 kpc, wskazuje, że w istocie apelujący za ich pomocą próbuje podważyć ustalenia Sądu w zakresie obrażeń doznanych przez powoda oraz jego skutki wpływające na wymiar doznanej przez niego krzywdy, a także wysokość kwoty przyznanej powodowi z tytułu zadośćuczynienia.

W ocenie Sądu argumentacja przywołana na poparcie wskazanych zarzutów jest jednak chybiona.

Wskazania wymaga, iż biegli PUM wydając opinię w sprawie byli w posiadaniu wyników tomografii komputerowej powoda z dnia 6 września 2007 roku, w którym to wskazano złamanie trzonu w VL4 w jego części przednio- prawobocznej oraz delikatnej wypukliny na wysokości L3 i L5. Zapis opinii w PUM o braku pourazowych zmian lędźwiowych kręgosłupa i krzyżowych korzeni nerwów rdzeniowych, to wynik wskazania, że w ww. badaniu takich urazów nie stwierdzono, niemniej biegli nie kwestionowali, że powyższe złamanie miało charakter pourazowy. Biegli określając jego następstwa rozpoznali u powoda niedomogę statyczno-bólową kręgosłupa lędźwiowego, wskazując jednoznacznie, iż stanowi ona konsekwencję złamania górnej blaszki granicznej trzonu kręgu L4, jaka wystąpiła u powoda w następstwie wypadku. Opisane skutki urazu, polegają na odczuwaniu dolegliwości bólowych przy poruszaniu się i ocenili jako trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 15 %. Z opinii wynika w sposób jednoznaczny, że powyższe miało charakter urazowy i pozostawało w związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem. Z tego też względu w ustaleniach Sądu Rejonowego brak jest zarzucanej w apelacji sprzeczności tegoż ustalenia z materiałem zgromadzonym w sprawie.

Po wtóre, za znajdujące oparcie w materiale sprawy uznać należy także ustalenia Sądu Rejonowego, co do tego, że w następstwie wypadku powód wymagał oraz przeszedł rehabilitację. W opinii PUM wskazano, iż powód w związku z odniesionymi obrażeniami związanymi ze złamaniem blaszki granicznej trzonu kręgu L4 wymagał rehabilitacji ukierunkowanej na wzmocnienie gorsetu mięśniowego obręczy biodrowej i mięśni brzucha. Przedłożone do akt sprawy przez powoda zaświadczenia dokumentują, iż w związku z urazem poddał się takim zabiegom. Powyższe wynika z zaświadczenia z dnia 16 października 2007 roku, w którym wskazano, na wykonanie u powoda zabiegów w okresie od 2.10- 16.10.2007 r., wzmacniających gorset mięśniowy oraz masaż kręgosłupa L-S. Potwierdza to zaświadczenie z dnia 15 lipca 2009 roku, w którym wskazano m.in. na korzystanie przez powoda z zabiegów okolic gorsetu mięśniowego kręgosłupa mających na celu jego wzmocnienie.

Okoliczność wpływu skutków zdarzenia z dnia 23 sierpnia 2007 roku na sferę psychiczną powoda, wymagała skorzystania z wiadomości specjalnych, zwłaszcza w związku z pojawiającymi się w apelacji zarzutami, dotyczącymi stwierdzonych u powoda zaburzeń w tej sferze ujawnionymi jeszcze przed wypadkiem.

Sąd Okręgowy zobowiązał w związku z powyższym pełnomocnika powoda do wskazania placówek i adresów w których powód leczył się psychiatrycznie, a następnie po jego wykonaniu zwrócił się Zakładu Opieki Zdrowotnej MSWiA w S. (ul. (...)), (...) ZOZ MSWiA w S.( ul. (...)) oraz Samodzielnego Publicznego ZOZ Szpital (...) MSWia w J. o nadesłanie historii leczenia powoda.

Sąd Okręgowy dopuścił dowód (wniosek w tym przedmiocie powód zgłosił już w pozwie) z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii K. B., której celem było ustalenie skutków i następstw wypadku w sferze zdrowia psychicznego powoda w odniesieniu do stanu przed wypadkiem. W jej ramach biegła została zobowiązana do odpowiedzi na pytanie czy wypadek miał wpływ na zdiagnozowaną u powoda przewlekłą nerwicę neurasteniczną i jeśli tak to jaki, nadto czy wypadek pozostawił trwałe następstwa w psychice powoda i jak obrazują się procentowo. W sprawie została wydana opinia główna, a następnie uzupełniająca, w której biegła odniosła się do podniesionych w stosunku do opinii zarzutów pozwanego. Dodatkowo, biegła została przesłuchana na rozprawie apelacyjnej w dniu 20 lutego 2015 roku, na której podtrzymała swoje wnioski zawarte w poprzednio wydanych opiniach pisemnych.

Wskazania w tym miejscu wymaga, iż specyfika dowodu z opinii biegłego polega na tym, że biegły zapoznaje się z materiałem i przedstawia jego wyniki Sądowi. Sąd nie dysponując wiadomościami specjalnymi ocenia wydaną opinię pod kątem art. 233 § 1 kpc tj. według właściwych dla przedmiotu opinii kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej.

Opinia wydana przez biegłą K. B. w oparciu o materiały w postaci akt sprawy, akt likwidacji szkody, dokumentacji leczenia powoda w poradni zdrowia psychicznego, a także w wyniku przeprowadzonego przez biegłego badania powoda przedstawia moc dowodową i jako taka może stanowić podstawę dokonanych przez Sąd ustaleń. Wskazania bowiem wymaga, iż opinia ta w sposób rzeczowy i jednoznaczny odpowiada za kwestie będące jej przedmiotem. Wnioski w niej zawarte zostały uzasadnione w sposób wyczerpujący oraz logiczny, stanowiący zwięczenie przedstawionego w niej procesu rozumowania. Biegła w sposób wyczerpujący odniosła się skierowanych w stosunku do opinii zarzutów strony pozwanej, wyjaśniając każdą zaistniałą na jej podstawie wątpliwość. Warto przy tym zauważyć, że wnioski opinii zostały podtrzymane przez biegłą także w toku przesłuchania na rozprawie apelacyjnej w dniu 20 lutego 2015 roku. W konsekwencji, Sąd Okręgowy uznał, że opinia ma walor dowodowy i jako taka może stanowić podstawę poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń.

Zauważyć należy, iż wnioski zawarte w opinii, a potwierdzające negatywny wpływ skutków wypadku drogowego na sferę psychiczna powoda, uwzględniały fakt, występowania u powoda przed wypadkiem objawów bezsenności i nerwowości . W opinii biegła wskazała, iż owe zaburzenia były uwarunkowane sytuacyjnie (wynikały z warunków pracy powoda), a nie z cech osobistych powoda. Biegła stwierdziła przy tym, że rozpoznana u powoda nerwica neurasteniczna nie miała żadnego wpływu na występowanie u powoda ograniczenia sprawności fizycznej, bólu czy lęku przed jazdą samochodem. Wyjaśniła, iż nie trzeba mieć objawów zaburzeń psychicznych ( neurastenicznych), aby po wypadku komunikacyjnym odczuwać powyższe dolegliwości. Jednocześnie wskazała, iż przeżywanie tej sytuacji przez powoda zarówno w sferze fizycznej jaki i psychicznej było adekwatne i miałoby taki sam przebieg u osoby nieleczonej.

W opinii głównej jak i uzupełniającej jednoznacznie wskazano, iż wypadek wpłynął negatywnie na zdiagnozowane u powoda zaburzenia jako nerwica neurasteniczna, a to dlatego, że z uwagi na obniżoną sprawność fizyczną nie mógł kompensować już stresów związanych z pracą, jak to czynił przed wypadkiem. W opinii w sposób kategoryczny zwraca się uwagę, na trwałe następstwa obrażeń doznanych w wyniku wypadku w sferze psychicznej powoda, a które zdaniem biegłej polegały na zakończeniu kariery zawodowej, zakłóceniu pożycia małżeńskiego w sferze intymnej, a w konsekwencji obniżeniu samooceny. Dokonując porównania stanu psychicznego powoda przed wypadkiem, istotnym z punktu widzenia sprawy jest stwierdzenie, że : „ nawet przy przyjęciu, że u powoda istniały objawy neurastenii, to przyczyną pogorszenia – czyli zmiany stanu psychicznego był uraz spowodowany wypadkiem”. Biegła formułując powyższe przyjęła za podstawę porównania stan psychiczny powoda, jego funkcjonowania, relacji społecznych, sposobów radzenia sobie z problemami w okresie przed wypadkiem i po wypadku. Biegła ustaliła trwały uszczerbek w psychice powoda spowodowany wypadkiem na poziomie 3 %.

Mając na uwadze wyniki powyższej opinii, uznanej za wiarygodną, Sąd nie podzielił zarzutów apelacji, która próbuje podważyć negatywne następstwa wypadku w sferze psychicznej powoda, łącząc je z podjęciem przez powoda leczenia psychiatrycznego jeszcze przed wypadkiem. Jakkolwiek bezspornie miało ono miejsce, to nie dezorganizowało życia powoda w aspekcie zawodowym jak i osobistym, jak miało to miejsce po wypadku. Wypadek, a konkretnie obniżenie w jego wyniku sprawności fizycznej powoda, pogłębiło objawy neurastenii, bowiem powód nie mógł radzić sobie z nią jak to czynił przed wypadkiem za pomocą aktywności fizycznej.

Z zeznań świadka Z. F. będącego współpracownikiem powoda w okresie od 1995 roku do 2009 roku wynika, że wypadek w aspekcie zawodowym ” pokrzyżował plany” powoda. Odnośnie stanu powoda po wypadku, świadek ten zeznał, że „ po wypadku powód często przebywał na zwolnieniach, nawet gdy był w pracy skarżył się na częste bóle kręgosłupa, złe samopoczucie, stracił chęć do pracy” a także, że „ po wypadku nie był już w stanie angażować się w swoją pracę tak jak wcześniej, nic mu się nie chciało, stał się typową biurwą”. Świadek zeznał, że powód „ nie jest ten sam człowiek”, którego znał przed laty, że nie jest tak energiczny jak przed wypadkiem.

Świadek K. C. znał powoda jako działkowca. Zeznał, iż po wypadku ( świadek ocenia ten okres na około rok) powód wrócił na działkę, ale „ już nie robił wszystkiego tak jak kiedyś”. Zwracał się do świadka z prośbą, by ten znalazł mu kogoś do pomocy w kopaniu i ciężki prac. Świadek ten zauważył, że powód podupadł na zdrowiu, choć sam powód nie skarżył mu się. Powyższe koresponduje z zeznaniami żony powoda, I. S., która zeznała że z uwagi na bóle kręgosłupa, powód nie może już pracować na działce i musi wynajmować do ciężkich prac inne osoby. Zeznała, że powód wcześniej jeździł na rowerze, uprawiał sport, natomiast aktualnie już nie.

W kontekście tego co zostało wskazane powyżej uznania Sądu Okręgowego nie znalazł zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy dyspozycji art. 445 § 1 kc, w ramach którego pozwany argumentował, że wystarczającą do zrekompensowania poniesionej przez powoda krzywdy jest już wypłacona kwota 20.000 złotych.

Zwrócenia uwagi wymaga, iż determinujące znaczenie dla określenia odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia ma nie tylko ujęty procentowo uszczerbek na zdrowiu powoda będący następstwem wypadku, a który w niniejszej sprawie został oceniony łącznie w wysokości 18 % (15 % z tytułu obrażeń ciała w stopniu oraz 3 % z tytułu cierpień psychicznych). Zasadniczym kryterium decydującym o wysokości zadośćuczynienia jest przede wszystkim rozmiar (zakres) doznanej przez poszkodowanego krzywdy (cierpienia), a niewymierny jego charakter sprawia, że ocena ta winna być dokonywana na podstawie całokształtu okoliczności sprawy. O wysokości zadośćuczynienia decyduje zatem Sąd po zbadaniu wszelkich okoliczności sprawy, a nie tylko procentowo określonego uszczerbku na zdrowiu i mając na względzie podstawową zasadę, że zadośćuczynienie powinno przedstawiać dla pokrzywdzonego realną wartość. Dodać ponadto należy, że zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia utrwalonego już w orzecznictwie poglądu w pełni popieranego przez Sąd Odwoławczy, a wyrażonego między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2004 r. w sprawie I CK 219/04, zgodnie z którym korygowanie przez Sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Ocenę tą można byłoby podważyć zatem jedynie wtedy, gdyby pozostawała w sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania bądź zasadami doświadczenia życiowego.

Oceniając w powyższym znaczeniu wysokość przyznanej powodowi kwoty, uznać należy, że do jej ustalenia doszło bez obrazy przepisu art. 445 § 1 kc. Przyznane przez ten Sąd zadośćuczynienie jest adekwatne do rozmiarów krzywdy jaką poniósł powód wskutek zdarzenia mającego miejsce w dniu 23 sierpnia 2007 roku i mieści się w „ odpowiedniej wysokości”. Na powyższą ocenę miało wpływ to, że Sąd Rejonowy zdaniem Sądu Odwoławczego celnie uwypuklił, doznane i ciągle towarzyszące powodowi cierpienia o charakterze psychicznym. Pomocnym okazało się tutaj przesłuchanie powoda. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że ze swej istoty cierpienia psychiczne zawsze naznaczone są subiektywizmem poszkodowanego, co jednak nie oznacza, że jak w rozpatrywanej sprawie nie znajdują one potwierdzenia w czynnikach o charakterze obiektywnym. W realiach sporu co do tego rodzaju obiektywnych mierników należy chociażby zmiana sposobu życia powoda, ograniczenia ruchowe, korzystanie z pomocy osób trzecich przez osobę dotychczas samodzielną, niemożność rozwijania swoich zainteresowań związanych z uprawą ogrodu, których to wystąpienie było dla powoda źródłem dyskomfortu psychicznego.

Zmiany w dotychczasowym trybie życia powoda, spowodowane wypadkiem polegały na zakończeniu przez niego aktywności zawodowej oraz izolację od dotychczasowego środowiska w którym pracował. Bez wątpienia powyższa decyzja nie należała do łatwych w życiu powoda, w sytuacji gdy na dwa miesiące przed odejściem ze służby otrzymał awans na stanowisko kierownika Nadzoru i Koordynacji, będący ukoronowaniem jego prawie 30 letniej pracy zawodowej. Powód odszedł z pracy nie dlatego, że taka była jego wola, ale dlatego, że zaczął sobie istotnie gorzej radzić z obowiązkami w pracy, z uwagi na obniżoną sprawność, trudności z zachowaniem pozycji siedzącej. Powstały w związku z tym dyskomfort, wpłynął na mniejsze zaangażowanie powoda oraz aktywność zawodową. Zakończenie kariery zawodowej nastąpiło zatem nie tak jakby tego mógł oczekiwać powód. Powyższe ustalenia znajdują swoją podstawę w przesłuchaniu powoda, który to dowód uznać należało za wiarygodny i spójny z zeznaniami świadków.

Mając na względzie wszystko powyższe, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosków apelacji i na podstawie art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalił o czym orzekł w punkcie I sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Odwoławczy oparł o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Oddalenie apelacji w całości spowodowało obciążenie pozwanego kosztami tego postępowania. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda ustalone na podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Koszty te zasądzone zostały w punkcie II.

O nieuiszczonych kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 j.t. ze zm.). W toku postępowania apelacyjnego powstały koszty postępowania w łącznej wysokości 1871,90 zł na które złożyły się:

- kwota 27,90 złotych przyznana na rzecz Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej MSWiA w S. za sporządzenie kopii dokumentacji medycznej( k. 328 akt sprawy);

- kwota 1008 złotych przyznana biegłej sądowej z zakresu psychiatrii za sporządzoną w sprawie opinię pisemną (k. 380 akt sprawy);

- kwota 440 złotych przyznana biegłej sądowej z zakresu psychiatrii za sporządzoną w sprawie pisemną opinię uzupełniającą (k. 440 akt sprawy);

- kwota 256 złotych przyznana biegłej sądowej z zakresu psychiatrii za stawiennictwo na rozprawie i ustna opinię uzupełniającą (k. 456 akt sprawy).

Uwzględniając, iż koszty te nie zostały dotychczas pokryte przez żadną ze stron oraz mając na względzie przyjętą w niniejszym postępowaniu zasadę orzekania w przedmiocie kosztów postępowania, Sąd Okręgowy uznał, iż zasadnym będzie obciążenie tymi kosztami stronę pozwaną. W konsekwencji nakazał pobrać od pozwanego rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 1871,90 złotych o czym orzeczono ja w punkcie III. sentencji orzeczenia.