Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód H. G. wytoczył powództwo o ustanowienie z dniem wniesienia powództwa, tj. d dniem 24 maja 2016 r. rozdzielności majątkowej między nim a pozwaną Z. G.. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu.

Uzasadniając pozew podał, że z Z. G. zawarł związek małżeński w dniu 5 sierpnia 1968 r. Z małżeństwa mają pełnoletniego syna. Strony nie zawierały żadnej umowy majątkowej. Od około 12 lat pozostają w faktycznej separacji i prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. Podał, że obecnie mieszka w Ł., zaś pozwana w O. w domu wybudowanym przez strony. Pozwana dysponuje ponadto lokalem mieszkalnym w O., który jest wynajmowany. Kontakty stron mają charakter incydentalny i odbywają się przede wszystkim dla syna i wnuków. Powód wskazał, że pozwana mimo jego propozycji co do podziału majątku nie zgadza się na żadne proponowane przez niego rozwiązanie. Ponadto podał, że przed Sądem Okręgowym w Olsztynie toczyła się także sprawa o separację, jednakże wyrokiem z dnia 15 grudnia 2014 r. sygn. akt VI RC 1617/13 Sąd oddalił powództwo.

Pozwana Z. G. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Argumentując swoje stanowisko podała, że zaprzecza twierdzeniom powoda, jakoby pożycie stron nie układało się od 40 lat. Pozwana podała, że mieszka w domu przy ul. (...) w O., który podarowali synowi i to on jest jego faktycznym właścicielem a mieszkanie przy ul. (...) w O. wynajmuje. Przyjeżdża do powoda do Ł., przygotowuje mu posiłki, okresowo uzupełnia garderobę i opłaca podatki. Podała, że odpoczywa w tym domu, dba o ogród, organizuje święta rodzinie, wspiera powoda i udziela mu pomocy w chorobie. Pokrywa także koszty ubezpieczenia domu. Pozwana wskazała, że kocha męża i mimo jego postępowania czuje się za niego odpowiedzialna. Nieruchomość w Ł., tak jak i mieszkanie przy ul. (...) w O. stanowi ich wspólny dorobek. W ocenie pozwanej zniesienie wspólności majątkowej spowoduje, iż nie będzie miała wpływu na dyspozycje majątkowe męża.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony zawarły związek małżeński w dniu 5 sierpnia 1968 roku, z którego mają jedno wspólne dziecko, pełnoletniego syna. Syn stron pracuje i mieszka z rodziną w Szwecji.

(bezsporne)

Pożycie stron początkowo układało się prawidłowo. Małżonkowie pracowali, zaś uzyskiwane przez nich środki pozwoliły na zgromadzenie majątku. W latach 70-tych miał miejsce pierwszy kryzys w związku i spowodowany był nadużywaniem przez powoda alkoholu. Strony dysponowały trzema nieruchomościami, z czego mieszkanie w O. przy ul. (...) było wynajmowane przez pozwaną. Powód sprawował pieczę nad nieruchomością stron położoną w miejscowości Ł., zaś pozwana zamieszkiwała w domu stron w O., przyjeżdżała również do Ł.. Pozwana ma w domu w Ł. wydzielony pokój, zamykany na klucz.

Obie strony utrzymują się z uzyskiwanych emerytur. Pozwana ma dodatkowo do dyspozycji środki pochodzących z wynajmu mieszkania przy ul. (...), powód zaś z działalności agroturystycznej prowadzonej w Ł.. Powód otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości ok. 4000 zł miesięcznie. Pozwana partycypuje w kosztach utrzymania nieruchomości stron, opłaca podatek rolny za nieruchomość w Ł. w wysokości 70 zł rocznie. Strony posiadają wspólny rachunek bankowy, na który wpływa emerytura pozwanej oraz środki z tytułu dopłat unijnych. Środki te przekazywane są powodowi przez pozwaną. Powód od ok. 10 lat nie korzysta z tego konta, posiada dodatkowe konto bankowe, na które wpływa jego emerytura i do którego pozwana nie ma upoważnienia. Strony wspólnie uczestniczą w uroczystościach rodzinnych w Ł., na które przyjeżdża ze Szwecji ich syn z rodziną.

Powód mieszka sam. Korzysta z pomocy swoich sióstr oraz sąsiadek, które za wynagrodzeniem pomagają mu utrzymać dom w czystości, robią drobne zakupy, pomagają pielęgnować ogród. Ma problemy ze zdrowiem. Kilkakrotnie był hospitalizowany. Zaciągnął kredyt na zakup pompy ciepła. Z uwagi na to, że strony pozostają w związku małżeńskim, pozwana podpisała weksel. Było to warunkiem uzyskania kredytu przez H. G.. Powód ma do spłacenia jeszcze kwotę 60 000 zł. Zobowiązanie spłaca z własnych środków.

Pozwana mieszka w nieruchomości lokalowej położonej w O. przy ul. (...). Dom przepisany jest na syna stron. Pozwana cierpi na chorobę P.. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 2500 zł oraz ze środków pochodzących z wynajmu mieszkania przy ul. (...) w wysokości ok.600 zł. miesięcznie. Przekazuje środki na działalność misyjną i religijną w łącznej wysokości ok. 200 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2014 r. w sprawie VI RC 1617/13 Sąd Okręgowy w Olsztynie, VI Wydział Cywilny Rodzinny oddalił powództwo H. G. o separację. Od niniejszego wyroku apelację wniósł powód, zaś pozwana zażalenie na postanowienie zawarte w punkcie III. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie I ACa 228/15, I Acz 284/15 w wyroku z dnia 2 lipca 2015 r. oddalił apelację w pkt 1, zaś w pkt II zmienił zaskarżone postanowienie zawarte w pkt. III wyroku w ten sposób, że zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

( dowód: dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Okręgowego w Olsztynie sygn. akt VI RC 1617/13, pismo pełnomocnika powoda k.11, pismo pozwanej k.12, fotokopie k. 43-49, potwierdzenie salda rachunku k.69, dokumentacja medyczna powoda k.70-74, zestawienie transakcji k.75-78, przesłuchanie świadka R. P. k.80-81, przesłuchanie powoda i pozwanej k.81-84)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w ocenie Sądu Rejonowego na uwzględnienie.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony i nie budziły wątpliwości Sądu.

Nadto Sąd oparł się również na zeznaniach H. G. i Z. G. przesłuchanych w charakterze stron. Twierdzeniom powoda Sąd dał wiarę w zakresie odnoszącym się do obecnych relacji stron, ich aktualnej sytuacji osobistej, ponoszonych przez nich wydatków oraz źródeł utrzymania. Odnośnie twierdzeń pozwanej Z. G. wskazać należy, że Sąd dał im wiarę w części, w jakiej odnosiły się do dotychczasowych relacji rodzinnych, źródeł jej aktualnego utrzymania oraz składników majątkowych będących w ich wyłącznej dyspozycji. Nie dał jednak wiary przyjmowanemu przez pozwaną stanowisku w zakresie słuszności zachowania dalszej wspólności majątkowej. Sąd oparł się również na zeznaniach przesłuchanego w sprawie świadka –R. P.- podzielając je w zakresie popartym zgromadzonymi w sprawie dokumentami i przyznanym przez strony postępowania.

Zgodnie z art. 31 kro, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Treść art. 52 § 1 kro mówi zaś, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej bowiem ma na celu wzmocnienie rodziny oraz zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej i najpełniej realizuje zasadę równych praw obojga małżonków w dziedzinie stosunków majątkowych stanowiących materialną podstawę funkcjonowania rodziny. Przez ważne powody, dające podstawę do zniesienia tej wspólności, należy rozumieć wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych wywołuje stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny. ( vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2003 r., sygn. akt. IV CKN 1710/00).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż w ocenie Sądu zachodzą podstawy do ustanowienia rozdzielność majątkowej pomiędzy stronami.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd w toku postępowania wynika, że strony od wielu lat pozostają w faktycznej separacji i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, nie współżyją ze sobą. Mieszkają - powód w miejscowości Ł., zaś pozwana w O.. Wspólne spędzanie świąt i uroczystości rodzinnych i doraźne przyjazdy pozwanej do Ł. nie przesądzają w żaden sposób o tym, że strony rzeczywiście żyją razem. Fakt, że małżonkowie rozmawiają ze sobą praktycznie jedynie w czasie opisanych sytuacji potwierdza tworzenie sztucznego obrazu związku na użytek wnuków. Jak zeznał powód, syn i synowa orientują się w ich relacjach rodzinnych. Zwłaszcza po stronie pozwanej zauważyć można, że bardzo istotną dla niej kwestią jest celebrowanie świąt w rodzinnej atmosferze. Pozwana podkreślała, że kocha swojego męża, jednakże zdaniem Sądu, nie ma potwierdzenia tego w zgromadzonym materiale dowodowym. Strony mieszkają osobno, jedzą osobno, spędzają czas osobno, mają różne zainteresowania i cele. Ten stan trwa tak wiele lat, że nic nie wskazuje na to, aby w najbliższym czasie miało się coś zmienić. Pozwana sama podejmuje decyzje co do wynajmowania mieszkania przy Pana T. i dysponowania uzyskiwanymi z tego tytułu środkami. Nie ma wiedzy na temat upodobań męża, jego diety i nawyków żywieniowych czy też rozmiaru odzieży. Powód nie interesuje się sprawami żony, nie wie jaką ma emeryturę, na co choruje. Nie upoważnił jej do udzielania informacji na temat stanu swojego zdrowia i wydawania recept, co również przeczy dobrym relacjom i prawidłowemu funkcjonowaniu małżeństwa. W ocenie Sądu strony zaprzestały jakiegokolwiek współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym. Sam fakt sprzeciwu pozwanej co do zamiaru zakupu przez powoda pompy do Ł., starań o uzyskanie przez niego kredytu dla pozyskania środków umożliwiających współfinansowanie inwestycji ze środków unijnych, świadczy o braku porozumienia stron przy zarządzie wspólnym nieruchomością. Argumenty pozwanej, która poprzez brak zgody na ew. podział majątku miałaby dbać, aby powód nie roztrwonił przypadającej mu części na alkohol nie wytrzymują krytyki. Z analizy materiału dowodowego wynika, że przez minione lata strony dorobiły się znacznego majątku pomimo okoliczności opisywanych przez pozwaną a polegających na nadmiernym, jej zdaniem, nadużywaniem alkoholu przez powoda. Powód od lat mieszka sam. Sam organizuje swoje życie. Pomimo problemów zdrowotnych radzi sobie z organizacją codziennego życia. Twierdzi, że od lat nie kocha pozwanej, nie chce aby poprzez przyjazdy do Ł. pozorowała troskę o niego tym bardziej, że pozwana jest skonfliktowana z osobami zatrudnianymi przez niego do prac domowych i przy gospodarstwie.

Mając więc powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż strony nie wykonują obowiązków wynikających z art. 36 § 1 kro i od wskazanego wyżej czasu ich małżeństwo - w aspekcie stosunków majątkowych – nie funkcjonuje. Dalsze utrzymywanie w tym małżeństwie wspólności ustawowej nie jest zatem uzasadnione.

Wskazania wymaga ponadto, że każda ze stron przestrzega obowiązków związanych z ponoszeniem opłat za pewne składniki majątkowe – powód za dom w Ł., zaś pozwana za nieruchomości w O.. Strony w zasadzie podzieliły się w tym zakresie i same regulują zobowiązania wynikające z korzystania przez nie ze wspólnych nieruchomości. W ocenie Sądu nie można jednak tego uznać za ich zgodne współdziałanie w tym zakresie, a jedynie za dbałość stron o składniki majątku pozostające do ich dyspozycji.

Szczególnego podkreślenia wymaga także, że za ustanowieniem rozdzielności przemawia również istniejący między stronami konflikt. Mimo formalnie poprawnych relacji, małżonkowie nie są jednak w stanie dojść do porozumienia w zakresie spraw na gruncie finansowym. Wzajemne relacje stron oraz fakt oddzielnego życia potwierdziła także świadek R. P., która mieszkała ze stronami przez cztery lata w latach 1998-2002 a ponadto współpracowała z powodem przez ostanie 2,5-3 lata.

Okoliczności te świadczą zatem o tym, że charakter stosunków panujących pomiędzy stronami nie tylko uniemożliwia ich funkcjonowanie jako małżeństwa, ale również dbanie o ich wspólne interesy majątkowe. W takim stanie rzeczy, o ile dalsze trwanie wspólności ustawowej małżeńskiej jest dla pozwanej pewną formą możliwości wglądu i kontroli decyzji majątkowych powoda, o tyle dla powoda jest utrudnieniem i przeszkodą w samodzielnym podejmowaniu tych decyzji.

W ocenie Sądu w niniejszym postępowaniu zachodziły zatem podstawy do ustanowienia rozdzielność majątkowej pomiędzy stronami. Sąd orzekł o rozdzielności od dnia wniesienia powództwa, tj. od dnia 24 maja 2016 r.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, o czym orzeczono w pkt. II wyroku.