Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód J. P. (1) wystąpił z pozwem o uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego wobec byłej żony Z. P., ustalonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 marca 2007 r. w sprawie sygn. akt I ACa 72/07.

Uzasadniając swoje stanowisko podał, że alimenty na rzecz byłej żony zasądzono od niego dziewięć lat temu. W chwili orzekania o obowiązku alimentacyjnym pozwana była osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Mieszkała sama we wspólnym mieszkaniu stron. Obecnie otrzymała świadczenie emerytalne i mieszka z dwoma dorosłymi córkami. Powód natomiast zmuszony jest wynajmować mieszkanie, z uwagi na orzeczoną eksmisję. Ponadto mimo upływu dziewięciu lat pozwana nadal nie zapłaciła powodowi kwoty 30.000 zł tytułem spłaty jego udziałów w przedmiotowej nieruchomości. Powód podał, że znajduje się w bardzo trudnej sytuacji materialnej i nie jest w stanie realizować w dalszym ciągu zobowiązania alimentacyjnego. Kwota zadłużenia na kwiecień 2016 r. wynosi 37000 zł.

Pozwana Z. P. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała, że ma 67 lat i otrzymuje emeryturę w wysokości 761 zł brutto, która stanowi jej jedyny dochód. Pozwana jest pod stałą opieką lekarską. Mieszka ze swoją matką i córką, która samotnie wychowuje dziecko. Podała, że powód od zawsze uchylał się od płacenia alimentów. W okresie gdy byli małżeństwem prowadził działalność gospodarczą, a pozwana zajmowała się wychowywaniem pięciorga dzieci. Powód nie pozwalał podjąć jej zatrudnienia. Sam natomiast nie interesował się dziećmi, żoną i ich potrzebami, prowadził hulaszczy tryb życia i trwonił majątek. Pozwana podała, że wbrew twierdzeniom powoda, ze wspólnego lokalu został eksmitowany nie z uwagi na zaległości alimentacyjne, lecz z powodu znęcania się nad rodziną. Nieprawdą jest także zdaniem pozwanej, że powód ponosi koszty wynajmu stancji, ponieważ od ok. 2004 r. mieszka ze swoją partnerką K. K..

Sąd ustalił, co następuje:

Powód J. P. (1) i pozwana Z. P. pozostawali w związku małżeńskim. Alimenty na rzecz pozwanej Z. P. od pozwanego J. P. (1) ustalone zostały wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 25 września 2006 r. w sprawie sygn. akt VI RC 2585/05, które następnie zostały zmienione wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 09 marca 2007 r. w sprawie I ACa 72/07 na kwotę 150 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2015 r. w sprawie sygn. akt III RC 265/15 Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo J. P. (1) przeciwko Z. P. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

W czasie wyrokowania o dotychczasowym obowiązku alimentacyjnym powód nie posiadał stałego zatrudnienia. Podejmował prace dorywcze naprawiając samochody. Z tego tytułu otrzymywał ok. 300-400 zł. Jednakże w sierpniu 2008 r. pracował w Zakładzie (...) w O., otrzymując wynagrodzenie w kwocie 800 zł netto, zwolnił się z pracy z powodu choroby kręgosłupa. Wynajmował pokój u K. K..

Pozwana Z. P. była osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Miała problemy ze zdrowiem –chorowała na nadciśnienie i zwyrodnienie stawów. Miesięcznie na lekarstwa wydawała ok. 50 zł. W wyniku podziału majątku pozwana otrzymała trzypokojowe mieszkanie, w którym mieszkała z dwiema córkami i dwoma synami. Dzieci pomagały jej w ponoszeniu kosztów utrzymania mieszkania. Pozwana nie pracowała dorywczo, korzystała z pomocy społecznej.

(dowód: wyrok z dnia 25.09.2006r. z uzasadnieniem- k. 226,230-233 akt VI RC 2585/05 Sądu Okręgowego w Olsztynie, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 09.03.2007r. z uzasadnieniem- k. 319-322 akt VI RC 2585/05 Sądu Okręgowego w Olsztynie, wyrok z dnia 22.05.2015r. z uzasadnieniem- k. 34,37-38 akt III RC 265/15 Sądu Rejonowego w Olsztynie, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 14.10.2015r. z uzasadnieniem- k. 113,118-119 akt III RC 265/15 Sądu Rejonowego w Olsztynie)

Obecnie J. P. (1) mieszka nadal w wynajmowanym pokoju u K. K., za który miesięczny czynsz wynosi 400 zł. Powód nie reguluje płatności za najem od kilku miesięcy. Z mieszkania położonego przy ulicy (...) w O. w 2006 r. powód został eksmitowany. J. P. (1) posiada zadłużenie z tytułu nieopłaconych alimentów i wobec ZUS w wysokości ok. 15000 zł. W stosunku do powoda prowadzone jest przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie K. Ś. postępowanie egzekucyjne z wniosku wierzycielek Z. P. i P. P. (1). Od dnia 1 marca 2016r. powodowi zostało zwaloryzowane świadczenie emerytalne. Obecnie wynosi 1557,41 zł miesięcznie. W związku z wszczętym postępowaniem Komornik w dniu 12 maja 2015r. zajął wierzytelności zajmując tym samym 3/5 dochodu z tytułu otrzymywanego świadczenia. W okresie od 05 kwietnia 2015 r. do 04 stycznia 2016 r. J. P. (1) był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia. Obecnie nie pracuje dodatkowo. Powód ma problemy z kręgosłupem –cierpi na dyskopatię.

(dowód: decyzja o wymeldowaniu z dnia 07.12.2006 r.- k. 6, skierowanie- k.7, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji- k.8, wskazanie tymczasowego pomieszczenia- k.9, informacja o dochodach- k. 10-11, pismo z (...) w O.- k.12,180, zaświadczenie- k.13, 19,23,187-188, decyzja (...) k.14-15,20,22, 173, 176,177,184,185,186, 189,192, dokumentacja medyczna- k.16,27-28, skierowanie na szkolenie- k.18, postanowienie o umorzeniu postępowania- k.21,25, wniosek- k.24, decyzja o waloryzacji emerytury- k. 26, wyciąg z rachunku- k.29-31, wezwanie do dokonywania potrąceń z renty lub emerytury- k.32-33, zawiadomienie z ZUS- k.34,140, zaświadczenie o zatrudnieniu- k. 112, wniosek o podjęcie postępowania egzekucyjnego- k. 124, dokumentacja z akt komorniczych- k.125-126,193, decyzja ZUS- k.127,141,167, zawiadomienie ZUS- k. 142, indywidualny plan działania- k.172,174, informacja o dochodach- k.175,183, zaświadczenie z (...) k. 178, skierowanie na szkolenie- k.179, pismo do MOPS- k.194; zeznania świadka K. K.- k.195-196; przesłuchanie powoda J. P. (1)- k.196v)

Z. P. otrzymuje obecnie emeryturę w kwocie 665,72 zł netto. Nie posiada żadnego majątku. Utrzymuje się ponadto z alimentów przyznanych od byłego męża w wysokości 150 zł.

Pozwana cierpi na liczne schorzenia, w tym przewlekły nieżyt żołądka, nadciśnienie tętnicze, zwyrodnienia stawów i kręgosłupa, chorobę niedokrwienną serca. Z. P. jest po udarze mózgu. Ponosi co miesiąc koszt zakupu leków w wysokości ok. 200 zł.

Aktualnie mieszka tymczasowo ze swoją córką J. P. (2), która samotnie wychowuje pięcioletnie dziecko. Córka pracuje dorywczo. Prowadzi z matką wspólne gospodarstwo domowe. (...) wspierają pozwaną finansowo, przekazując jej co miesiąc od 300-800 zł. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi 500 zł. Za prąd pozwana płaci ok. 130-140 zł za dwa miesiące.

(dowód: dokumentacja z akt komorniczych k.65-66, odpis ugody w sprawie I C 737/07 SR w Olsztynie- k.68, zaświadczenie o dokonanych wpłatach-k. 86-88,143-145, zaświadczenie- k.123, faktura- k. 165, zaświadczenie lekarskie- k.166, decyzja ZUS- k.167, zeznania świadków: J. P. (2)- k.195v, P. P. (2)- k.196, R. P.- k.196; przesłuchanie pozwanej Z. P.- k.197)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny przedmiotowej sprawy ustalono na podstawie akt sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie sygn. VI RC 2585/05, akt Sądu Rejonowego w Olsztynie sygn. VI RC 265/15 oraz dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy. Wskazane dokumenty nie budziły wątpliwości Sądu, nie zostały także zakwestionowane przez uczestników postępowania. Sąd oparł się również na zeznaniach świadków K. K., J. P. (2), P. P. (2) i R. P.. Sąd dał im wiarę w zakresie, w jakim korespondowały ze sobą wzajemnie oraz z pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie.

Zdaniem Sądu w ustalonym w niniejszej sprawie stawnie faktycznym powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 138 kro, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd badał zatem jedynie, czy doszło do takiej zmiany stosunków, które uzasadniają ukształtowanie tego obowiązku w inny sposób – uchylenie bądź pozostawienie go na dotychczasowym poziomie. Przez zmianę stosunków rozumieć należy zmianę sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej każdej ze stron. Do zmiany sytuacji majątkowej dochodzi w szczególności w przypadku zmiany dochodów stron, przesunięć w ich majątku; zwiększenia się bądź zmniejszenia koniecznych wydatków i kosztów utrzymania; uzyskania nowych możliwości zarobkowania bądź też w przypadku utraty dotychczasowych. Zmiana sytuacji osobistej i rodzinnej będzie miała miejsce w szczególności w przypadku zmiany stanu zdrowia stron wpływającego na ich możliwości zarobkowe oraz wydatki, jak również w przypadku zwiększenia się bądź zmniejszenia liczby osób pozostających na ich utrzymaniu. Sąd bada przy tym zawsze, czy przedstawione powyżej procesy zaszły po stronie zarówno zobowiązanego jak i uprawnionego. Przedmiotem badania jest okres od ostatniego wyroku, ugody bądź umowy ustalającej wysokość alimentów.

W realiach niniejszej sprawy obowiązek alimentacyjny, jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie o rozwód między stronami, ustalony został na podstawie art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z treścią art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Natomiast według § 3 zd. 1 cytowanego artykułu, obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

W ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało podstaw uzasadniających modyfikację obowiązku alimentacyjnego powoda względem jego byłej żony.

Sytuacja materialna powoda nie uległa większej zmianie od czasu ustalenia dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego. Powód nadal wynajmuje pokój na stancji u K. K., nieznacznie wzrosło jego świadczenie emerytalne, nie podejmuje już prac dorywczych. Znacząco wzrosło jego zadłużenie i obecnie wynosi prawie 15 tyś. zł. Powód obecnie uzyskuje świadczenie emerytalne w wysokości ok. 1500 zł, które w 60 % zajęte jest w ramach prowadzonej przeciwko powodowi egzekucji komorniczej.

Z kolei Z. P. nadal mieszka w trzypokojowym mieszkaniu przy ul. (...) w O.. Mieszka z nią jej córka J. P. (2) wraz ze swoim dzieckiem, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Na utrzymanie i czynsz córka przekazuje jej ok. 300-400 zł miesięcznie. Pozwaną wspierają finansowo także synowie, którzy przekazują jej 300-800 zł miesięcznie. Pozwana otrzymuje niskie świadczenie emerytalne – ok.650 zł miesięcznie. Utrzymuje się także z alimentów od byłego męża. Choruje na liczne schorzenia, które wymagają leczenia farmakologicznego – miesięczny koszt zakupu leków to ok. 200 zł. Sytuacja pozwanej, mimo przyznania emerytury, nie uległa poprawie. Pozwana nie korzysta z pomocy społecznej oraz nie ma innych źródeł dochodu.

Sąd nie uznał argumentacji powoda, jakoby znajdował się on w bardzo trudnej sytuacji, a sytuacja pozwanej pozwalałaby na uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego. Wskazać należy, iż zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W ocenie Sądu powód nie wykazał w sposób niebudzący wątpliwości, w jaki sposób alimentacja na rzecz pozwanej pociąga dla niego drastyczne skutki i naraża go na brak możliwości zaspokojenia uzasadnionych potrzeb. Powód w toku postępowania w zasadzie powoływał się na tożsame okoliczności, które były przedmiotem rozstrzygania w poprzedniej sprawie alimentacyjnej. Na okoliczność trudnej sytuacji majątkowej nie przedstawił dowodów, które rzeczywiście potwierdzałyby zmianę okoliczności uzasadniającą modyfikację jego obowiązku alimentacyjnego. Wbrew oczekiwaniom powoda zmiany tej nie uzasadnia fakt, że jego świadczenie emerytalne zajęte jest przez komornika. Zajęcie to jest bowiem wynikiem wcześniejszej postawy powoda, który nie realizował dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Już tylko na marginesie zauważyć można, że to przede wszystkim rozmiar zajęcia komorniczego, a nie alimenty na rzecz pozwanej w kwocie 150 zł miesięcznie ograniczają realnie comiesięczne dochody powoda, przy czym, co należy podkreślić wynika to z zawinionych działań powoda. Kwota 150 zł miesięcznie tytułem alimentów na rzecz pozwanej jest kwotą symboliczną w stosunku do miesięcznego dochodu powoda przed dokonaniem potrąceń z emerytury.

Zdaniem Sądu również twierdzenia powoda, jakoby sytuacja materialna pozwanej w wyniku otrzymania przez nią świadczenia emerytalnego zasadniczo się poprawiła nie zasługują na uwzględnienie. Pozwana, jak ustalono, pobiera świadczenie emerytalne w wysokości ok. 660 zł miesięcznie. Nie ma innych źródeł dochodu poza alimentami od byłego męża. Jest osobą schorowaną i wydaje blisko 200 zł co miesiąc na leki. Gdyby nie pomoc finansowa dzieci, pozwana nie miałaby środków do życia. Nie są przekonywujące zatem twierdzenia powoda, świadczące w jego opinii o pozostawaniu przez jego byłą żonę w dobrej sytuacji finansowej, wywodzone jedynie z faktu, iż pozwana otrzymała świadczenie emerytalne.

Sąd nie uznał argumentacji powoda jakoby zasadność jego powództwa znalazła potwierdzenie także we wskazanej przez niego powinności dostarczania pozwanej środków utrzymania przez dzieci stron. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2001 r., V CKN 445/00, LEX nr 52490: "Obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka." Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie rozwód między stronami orzeczony został z wyłącznej winy powoda, a zatem warunkiem powstania i trwania obowiązku alimentacyjnego byłego małżonka nie jest pozostawanie przez drugiego z małżonków w niedostatku. Nadto, jak ustalono, pomoc dzieci stron w zaspokajaniu potrzeb pozwanej ma charakter nieregularny z uwagi na to, że dzieci stron mają na utrzymaniu swoje rodziny, zaś córka mieszkająca z powódką i jeden z synów nie mają stałego zatrudnienia.

Porównując sytuację materialną i osobistą pozwanej z czasu orzekania o obowiązku alimentacyjnym Sąd nie dopatrzył się zatem zaistnienia okoliczności wskazujących na znaczącą poprawę jej sytuacji materialno – bytowej, która uzasadniałaby modyfikację zobowiązania alimentacyjnego powoda. Pozwana nadal dysponuje niewysokim dochodem, który, co nie budzi wątpliwości, nie wystarcza na zaspokojenie nawet najbardziej podstawowych potrzeb. Nadto w sytuacji, gdyby strony nadal pozostawałyby w związku małżeńskim, pozwana niewątpliwie miałaby znaczenie lepsze warunki materialne niż w chwili obecnej, po orzeczeniu rozwodu, na skutek którego wymieniona dysponuje jedynie własnymi dochodami, których istotną w jej przypadku część stanowią alimenty od byłego małżonka.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie powołanych wyżej przepisów orzekł o oddaleniu powództwa- pkt 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc, jak w punkcie 2 wyroku.

ZARZĄDZENIE

1)  Odnotować

2)  Odpis doręczyć pełnomocnikowi powoda

3)  Z apelacją lub za 14 dni

O., 02.06.2017r.