Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 31 października 2016 r., w sprawie sygn. akt VI K 1271/11 K. B. został uznany za winnego tego, że w dniu 13 lipca 2009 r. w Ł. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził E. J. oraz A. P., prowadzące działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c.”, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wartości 40 tys. zł, poprzez zawarcie umowy i wykonanie usług pośrednictwa finansowego w ten sposób, że wprowadził je w błąd co do zamiaru zapłaty za wykonanie objętych umową usług, tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. został skazany na karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. Sąd Rejonowy warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności na okres próby 4 lat, na podstawie art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz E. J. kwoty 20 tys. zł, na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet wymierzonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres tymczasowego aresztowania od dnia 3 września do dnia 31 października 2014 r., orzekł o kosztach brony udzielonej oskarżonemu z urzędu, zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycielki posiłkowej subsydiarnej E. J. kwotę 3696 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika oraz zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Wyrok Sądu Rejonowego został zaskarżony w całości apelacjami wniesionymi na korzyść oskarżonego przez obrońcę oskarżonego oraz prokuratora.

Obrońca oskarżonego zarzucił zaskarżonemu rozstrzygnięciu obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. oraz art. 5 § 2 k.p.k. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań E. J., A. J., B. O., I. C., R. K., z których to zeznań wynika zdaniem Sądu Rejonowego, iż oskarżony działał z zamiarem popełnienia czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k.

W konkluzji apelacji obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator zarzucił zaskarżonemu wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu podczas gdy właściwa ocena dowodów tj. przede wszystkim wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań I. B. i A. J. wskazuje na brak podstaw do przyjęcia, że zawierając umowę w dniu 13 lipca 2009 r. z E. J. i A. P. prowadzącymi działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c.” miał zamiar niewywiązania się z umowy, a tym samym umyślnie wprowadził pokrzywdzone w błąd.

Podnosząc powyższy zarzut prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacje wniesione przez obrońcę oskarżonego i prokuratora okazały się zasadne doprowadzając w efekcie do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Ocena zebranych w sprawie dowodów, dokonana przez Sąd Rejonowy, miała charakter wybiórczy, prowadząc w konsekwencji do dokonania błędnych ustaleń faktycznych w zakresie działania oskarżonego z zamiarem oszukania pokrzywdzonych oraz doprowadzenia ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Sąd Rejonowy w całości dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonej E. J. uznając, że tylko ona w sposób pełny opisała przebieg czynności od nawiązania kontaktu z małżonkami B., do czasu złożenia zawiadomienia o przestępstwie, a zeznania pozostałych świadków oraz dowody z dokumentów miały w tym zakresie tylko uzupełniający charakter. Kwestionując wstępny charakter dokumentu zatytułowanego jako „umowa pośrednictwa finansowego” z dnia 13 lipca 2009 r. Sąd Rejonowy przyjął, w ślad za zeznaniami pokrzywdzonej, że zarówno kwota kredytu, o który miał ubiegać się oskarżony, jak i wysokość należnej z tego tytułu prowizji były już wówczas ustalone.

Odnosząc się do przedmiotowego dokumentu znajdującego się na k.- 84 należy wskazać, że nie tylko nie zawiera on podpisów drugiej strony umowy, ale także nie zawiera wskazania kwoty kredytu, o którą miałby ubiegać się oskarżony, a wysokość należnej pokrzywdzonym prowizji, wbrew stosownemu zapisowi formularza, nie została wpisana słownie.

Mając na uwadze treść zeznań B. O., które zostały przez Sąd Rejonowy uznane za wiarygodne, oskarżony początkowo ubiegał się o kredyt w wysokości 400 000 zł, zaś z uwagi na fakt, ż B. O. nie pośredniczyła w załatwianiu kredytów w tak dużej wysokości poleciła oskarżonemu firmę (...) s.c.

Prowizja w wysokości 5 % od kwoty 400 000 zł jest dwukrotnie niższa niż prowizja od kwoty 800 000 zł. Brak wskazania w umowie z dnia 13 lipca 2009 r. słownego zapisu kwoty prowizji w kontekście nie tylko wyjaśnień oskarżonego i zeznań jego żon, ale także mając na uwadze zeznania B. O., poważa pewność ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego o niewątpliwym ustaleniu już w dniu 9 lipca 2009 r. zarówno kwoty kredytu, o który miałby ubiegać się oskarżony jak i kwoty należnej z tego tytułu prowizji.

Wskazać także należy na zeznania pracownika spółki (...), iż kwota prowizji mieściła się w granicach od 3 do 5 % i była ustalana indywidualnie w zależności od wysokości kredytu.

Kredyt uzyskany przez oskarżonego należał do najwyższych, w jakich udzielaniu pośredniczyła spółka (...), a mimo tego w umowie z dnia 13 lipca 2009 r. wskazano maksymalną wysokość prowizji.

O wysokości prowizji ustalanych w przypadku innych kredytów świadczyły dokumenty zawarte na kartach 590-603, i tak przykładowo były to wartości 2 % czyli 4300 zł, 4 % czyli 1250 zł, 3 % czyli 780 zł. Jedynie w dwóch ze złożonych umów prowizje ustalono na wartość wyższą niż 5 %, były to kwoty 2500 zł stanowiąca 7 % kredytu oraz 1500 zł stanowiąca 10 procent kredytu.

Dokumenty te w powiązaniu z zeznaniami A. J., iż umowy często podpisywano bez wskazania wysokości prowizji, jeżeli klient chciał tą wysokość negocjować (k. 416) oraz brakiem słownego wskazania kwoty prowizji w umowie z dnia 13 lipca 2009 r. winny skłonić Sąd Rejonowy do powzięcia wątpliwości co do ustalenia, iż w dniu 13 lipca 2009 r. oskarżony zobowiązał się do zapłaty prowizji w wysokości 40 000 zł.

Najpoważniejszym uchybieniem Sądu Rejonowego, skutkującym zmianą zaskarżonego wyroku, było całkowite pominięcie podczas dokonywania oceny dowodów dokumentu w postaci umowy o współpracy nr (...) z dnia 29 maja 2008 r. pomiędzy (...) S.A. we W., którego następcą prawnym był (...) S.A., a (...) s.c. E. J. i A. K., obecnie noszącą nazwisko C. – P. (k. 106-119).

Przedmiotowa umowa regulowała zasady współpracy pomiędzy (...) S.A. we W., a (...) s.c. w zakresie pośrednictwa kredytowego.

Zgodnie z zapisem § 1 pkt 4 umowy partner, czyli (...) s.c., nie ma prawa w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy przyjmować od klientów zapłaty za usługi pośrednictwa ponosząc jednocześnie wszelkie koszty związane ze swoją działalnością w zakresie czynności powierzonych na podstawie umowy (§ 4 pkt 1).

Za swoje czynności partner otrzymywał wynagrodzenie prowizyjne od (...) S.A. liczone według zasad oznaczonych w załącznikach do umowy (§ 4 pkt 2).

Spółka (...) otrzymała od (...) S.A. prowizję z tytułu kredytu dzielonego K. B..

Oskarżony uiścił prowizję od udzielonego mu kredytu w wysokości 24 000 zł na rzecz (...) Fiolet, odmawiając jednocześnie zapłaty nienależnej prowizji w wysokości 40 000 zł na rzecz spółki (...).

Żądanie przez E. J. od K. B. dodatkowej prowizji w wysokości 40 000 zł nie miało żadnego prawnego uzasadnienia i jako świadczenie nienależne nie mogło stanowić „niekorzystnego rozporządzenia mieniem” spółki cywilnej (...).

Skutkiem powyższego ustalenia była zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa oszustwa.

W postępowaniu odwoławczym oskarżony był reprezentowany przez obrońcę wyznaczonego z urzędu, który wniósł o zasądzenie kosztów obrony oświadczając jednocześnie, iż nie zostały one opłacone ani w całości, ani w części. Sąd Okręgowy zasądził zatem na rzecz obrońcy oskarżonego kwotę 516,60 zł tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji, ustalając jej wysokość na podstawie art. § 4 ust. 1 i 3 i § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1714).

Ponieważ w wyroku Sądu Rejonowego zasądzono od oskarżonego na rzecz oskarżycielki posiłkowej zwrot wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika konieczne stało się uchylenie tego rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze treść przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami postępowania za obie instancje obciążono Skarb Państwa.