Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący SSO Anna Łaszczych

Sędziowie SO Wiesław Oryl

SO Magdalena Dąbrowska (spr.)

Protokolant Marlena Achcińska

w obecności Prokuratora Andrzeja Luchcińskiego

po rozpoznaniu w dniu 04 grudnia 2013r.

sprawy przeciwko W. P.

oskarżonemu o przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. i inne

z powodu apelacji obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Przasnyszu z dnia 29 stycznia 2013r. w sprawie IIK 169/11

orzeka:

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że

a)  uchyla rozstrzygnięcie z pkt. 2 wyroku dotyczące wymierzenia oskarżonemu kary łącznej pozbawienia wolności

b)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonego W. P. karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności

c)  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie wymierzonej oskarżonemu W. P. łącznej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres próby lat 5 (pięciu)

d)  na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddaje oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa

Sygn. akt II Ka 320/13

UZASADNIENIE

W. P. został oskarżony o to, że:

1. w dniu 4 czerwca 2010r w P., województwo (...), działając wspólnie i w porozumieniu z A. G., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą w postaci bicia rękoma po głowie M. P. i B. P. oraz grożąc wyżej wymienionym pozbawieniem życia, usiłował doprowadzić M. P. do rozporządzenia własnym mieniem w postaci wydania do dnia 11 czerwca 2010r kwoty 20.000 zł na rzecz A. P., tj. o czyn z art. 13§1 kk w zw. z art. 282 kk,

2. w dniu 4 czerwca 2010r w P., województwo (...), grożąc M. P. i B. P. pobiciem oraz pozbawieniem życia, zażądał wydania kwoty 100 zł na szkodę M. P., tj. 280§1 kk,

3. w dniu 5 czerwca 2010r w P., województwo (...), prowadził w ruchu lądowym samochód osobowy marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości (I – 1,04 mg/l, II – 1,06 mg/l), tj. o czyn z art. 178a§1 kk.

Sąd Rejonowy w Przasnyszu wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013r wydanym w sprawie o sygn. akt II K 169/11 uznał oskarżonego za winnego czynu opisanego w punkcie 1 i za to skazał go na podstawie art. 13§1 kk w zw. z art. 282 kk i na podstawie art. 14§1 kk w zw. z art. 282 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności, a nadto na mocy art. 46§2 kk orzekł nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego M. P. w kwocie 500 zł i na rzecz pokrzywdzonego B. P. w kwocie 1.000 zł. W ramach czynu z punktu 2 Sąd uznał oskarżonego za winnego tego, że w dniu 4 czerwca 2010r w P., województwo (...), stosując groźbę natychmiastowego użycia przemocy dokonał kradzieży kwoty 100 zł, w ten sposób, że grożąc M. P. i B. P. pobiciem oraz pozbawieniem życia, zmusił M. P. do wydania mu kwoty 100 zł, tj. czynu z art. 280§1 kk i za to na podstawie tego przepisu skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 46§1 kk Sąd orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego M. P. kwoty 100 zł. Uznając oskarżonego za winnego czynu opisanego w punkcie 3, Sąd na podstawie art. 178a§1 kk skazał go i na mocy tego przepisu wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto na podstawie art. 42§2 kk orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat.

W dalszej części wyroku Sąd I instancji na podstawie art. 85 kk i art. 86§1 kk wymierzył W. P. karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności i na podstawie art. 63§1 kk na poczet tej kary zaliczył mu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, tj. okres jego zatrzymania od dnia 5 czerwca 2010r do dnia 7 czerwca 2010r.

Ponadto Sąd Rejonowy zwolnił oskarżonego od kosztów postępowania i obciążył nimi Skarb Państwa.

Apelację od wskazanego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze wobec oskarżonego W. P. złożył jego obrońca. Orzeczeniu temu zarzucił rażącą niewspółmierność kary oraz niesłuszne zastosowanie środków karnych w postaci zbyt wysokich, w stosunku do możliwości finansowych oskarżonego, nawiązek na rzecz pokrzywdzonych M. P. i B. P., wyrażające się w:

-

wymierzeniu oskarżonemu W. P. bezwzględnej kary łącznej 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności zamiast kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, co zgodnie z art. 69§1 kk umożliwiłoby warunkowe zawieszenie jej wykonania oraz

-

orzeczenie na rzecz pokrzywdzonego M. P. nawiązki w kwocie 500 zł zamiast 200 zł, a na rzecz pokrzywdzonego B. P. – w kwocie 1000 zł zamiast 400 zł,

poprzez przecenienie przez Sąd I instancji ustalonych w tej sprawie okoliczności obciążających takich, jak wcześniejszą karalność oraz wysoki stopień szkodliwości społecznej czynów, zaś niedostrzeżenie żadnej okoliczności łagodzącej, jak chociażby przyznanie się do dokonania zarzuconych przestępstw i wyrażenie skruchy oraz warunki i właściwości osobiste oskarżonego, który zaprzestał spożywania alkoholu i osobiście opiekuje się 10-letnim synem chorym na nowotwór, ponadto nie wzięcie pod uwagę wyjątkowo trudnej, w związku z powyższym, sytuacji finansowej oskarżonego (na skutek konieczności sprawowania stałej opieki nad dzieckiem przez jednego z rodziców, zarobkowo pracuje jedynie żona oskarżonego), co ostatecznie doprowadziło do wymierzenia oskarżonemu kary i środków karnych nazbyt surowych dla zrealizowania ich celu.

W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez złagodzenie wymiaru kary łącznej i orzeczenie wobec oskarżonego kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, z warunkowym jej zawieszeniem na okres próby zgodny z art. 70§1 pkt. 1 kk oraz oddanie oskarżonego pod dozór kuratora w myśl art. 73§1 kk, a ponadto, zmniejszenie wysokości orzeczonych nawiązek do kwoty 200 zł na rzecz pokrzywdzonego M. P. i do kwoty 400 zł na rzecz pokrzywdzonego B. P..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego była częściowo zasadna, odniosła bowiem ten skutek, iż Sąd Odwoławczy złagodził orzeczoną karę łączną i w jej miejsce wymierzył karę 2 lat pozbawienia wolności. Zgodnie z wnioskiem apelacji, w ocenie Sądu, wystąpiły również przesłanki do warunkowego zawieszenia wykonania tejże kary na okres próby wynoszący 5 lat oraz oddania oskarżonego w tym okresie pod dozór kuratora.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do wymiaru kar jednostkowych trzeba stwierdzić, iż Sąd Rejonowy należycie uwzględnił wszystkie okoliczności wpływające na ich ostateczny kształt wskazane w art. 53 kk i dał temu wyraz w części merytorycznej uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji w sposób dostateczny zaakcentował, dlaczego wymierzył oskarżonemu kary w granicach dolnego zagrożenia ustawowego za przypisane mu przestępstwa. Kary te nie noszą cech rażącej niesprawiedliwości, wyraźnego zarzutu ich niewspółmierności nie sformułował także autor apelacji.

Tożsamej oceny sposobu procedowania Sądu I instancji nie można wyrazić na gruncie przyjętego przez ten organ wymiaru kary łącznej orzeczonej wobec oskarżonego W. P.. Z niezwykle lakonicznego w tym zakresie uzasadnienia Sądu wynika, iż przyjmując zasadę asperacji uwzględniono tylko bliski związek czasowy popełnionych przestępstw. Niedostatek w tej argumentacji przełożył się na wydanie nietrafnego rozstrzygnięcia o karze łącznej.

Wprawdzie skarżący wyartykułował w apelacji zarówno okoliczności, które mają znaczenie wyłącznie dla wysokości orzeczonych kar jednostkowych, jak też te, które rzutują na wymiar kary łącznej, to przewaga tych ostatnich zdecydowała o podzieleniu jego stanowiska.

Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie i piśmiennictwie prawniczym wymiar kary łącznej opiera się na stopniu związku podmiotowo-przedmiotowego między poszczególnymi przestępstwami. Związek przedmiotowy może przede wszystkim wynikać z tożsamości pokrzywdzonych, rodzaju naruszonych dóbr prawnych, sposobu działania sprawcy, bliskości czasowej poszczególnych przestępstw. W związku podmiotowym chodzi o pobudki, jakimi kierował się sprawca, podobieństwo rodzajów winy, zamiarów. Kara łączna powinna stanowić syntetyczną, całościową ocenę zachowań sprawcy. Musi być postrzegana jako instytucja gwarantująca racjonalność karania w stosunku do sprawcy wielu przestępstw. Kara łączna wymierzona oskarżonemu W. P. nie odpowiada natomiast tym kryteriom. Wbrew ukształtowanemu przekonaniu sędziowskiemu, analiza okoliczności faktycznych przekonuje, iż w realiach przedmiotowej sprawy należy zastosować zasadę pełnej absorpcji.

Wszystkie czyny przypisane oskarżonemu zostały popełnione na przestrzeni dwóch dni, tj. od 4 do 5 czerwca 2010r. Przestępstwa rozbójnicze zostały skierowane przeciwko tym samym pokrzywdzonym, a co więcej, zostały dokonane w trakcie jednej akcji przestępczej i stanowią jeden zespół zachowań sprawcy. Oskarżony po usiłowaniu wymuszenia, w tym samym miejscu i czasie dokonał rozboju na pokrzywdzonych M. P. i B. P.. W aspekcie podmiotowym, w sprawie mamy do czynienia z tożsamością rodzajów winy, a częściowo także postaci zamiarów. Wszystkie przestępstwa zostały popełnione przez oskarżonego z winy umyślnej, zaś czyny rozbójnicze charakteryzowały się nadto zamiarem bezpośrednim kierunkowym.

W powyższych okolicznościach zasadnym było obniżenie wymiaru kary łącznej do kary 2 lat pozbawienia wolności zgodnie z zasadą pełnej absorpcji. Kara ta w połączeniu z warunkowym zawieszeniem jej wykonania w pełni zrealizuje cele postępowania karnego. W przekonaniu Sądu tak skonstruowana dolegliwość karna zapobiegnie powrotowi oskarżonego do przestępstwa. Sam fakt uprzedniej karalności W. P. nie wyklucza pozytywnej prognozy kryminologicznej, a tym samym stosowania środków probacyjnych. Oskarżony przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów zabronionych i opisał ich okoliczności. Od popełnienia tych czynów upłynął znaczny okres czasu ponieważ Sąd Rejonowy w tej sprawie procedował prawie 3 lata, w tym zaś czasie oskarżony nie wszedł w konflikt z prawem. Wobec powyższego W. P. wymaga przede wszystkim oddziaływań wychowawczych, a nie represyjnych, winny one być dostosowane do jego potrzeb resocjalizacyjnych. Wymierzona kara pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono nie ma charakteru pozornego. Decydując się w okresie próby na kolejny konflikt z prawem, oskarżony powinien wiedzieć, iż może doprowadzić nie tylko do pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej za dany czyn, lecz także do zarządzenia wykonania surowej kary 2 lat pozbawienia wolności w niniejszej sprawie.

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się okoliczności powodujących konieczność zmiany stanowiska Sądu I instancji w zakresie orzeczonych nawiązek na rzecz pokrzywdzonych. Pomimo sformułowania na tym tle zarzutu, obrońca oskarżonego nie rozwinął w apelacji żadnej merytorycznej argumentacji. Orzeczenie omawianych środków jest możliwe w przypadku skazania za jakiekolwiek przestępstwo. Ich wysokość nie jest uzależniona od wysokości poniesionej szkody i zależy o uznania Sądu orzekającego. W praktyce przyjmuje się, że orzeka się ją wówczas, gdy nie sposób ustalić dokładnej wysokości szkody. Uwzględnia się wszystkie dostępne okoliczności i wskaźniki co do rozmiaru spowodowanego uszczerbku. Tak też postąpił Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie. W oparciu o całokształt materiału dowodowego zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego M. P. nawiązkę w kwocie 500 zł, natomiast na rzecz pokrzywdzonego B. P. nawiązkę w kwocie 1000 zł. Stosunek tych kwot odpowiada stopniowi wyrządzonych im krzywd, a jednocześnie uwzględnia trudną sytuację osobistą i materialną oskarżonego. Wbrew twierdzeniom skarżącego trudna sytuacja życiowa W. P. nie może być pretekstem do całkowitego zmarginalizowania funkcji orzeczonego środka karnego, do jakiego niewątpliwie doszłoby, gdyby orzeczono nawiązki odpowiednio w kwotach 200 zł i 400 zł. Oskarżony samodzielnie podjął decyzję o zastosowaniu przemocy wobec pokrzywdzonych, obecnie więc powinien ponieść konsekwencje swojego nagannego postępowania. Postulowanie przez apelującego wysokości nawiązek w żadnym wypadku nie rekompensują M. P. i B. P. doznanych krzywd.

W tym stanie rzeczy, znajdując podstawy tylko do częściowego uwzględnienia apelacji, Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i orzekł, jak w sentencji orzeczenia.

W związku z charakterem wydanego wyroku zasadnym było również na mocy art. 634 kpk w zw. z art. 632 pkt. 1 kpk obciążenie Skarbu Państwa kosztami postępowania odwoławczego.