Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 czerwca 2014 roku w S.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko E. R.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 10 września 2013r., sygn. akt VI C 15/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz pozwanej E. R. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sygn. akt II Ca 1285/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 września 2013 roku Sąd Rejonowy w Gryficach oddalił powództwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. o zapłatę kwoty 2.167,26 zł i zasądził od powódki na rzecz pozwanej E. R. kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

E. R. w dniu 28 października 2000 roku zawarła umowę na sprzedaż energii, na dostawę 1200 kWh rocznie W dniu 3 listopada 2000 roku został zamontowany w przedpokoju mieszkania należącego do E. R. pod adresem D. 14 w R. licznik energii elektrycznej typ (...), (...), numer fabryczny (...).

W związku z tym, że E. R. na początku 2011 roku otrzymała wysokie rachunki za energię elektryczną, zaczęła wypytywać znajomych i sąsiadów o wysokość ich rachunków. Gdy okazało się, iż mimo posiadania niewielkiej ilości sprzętu na pobór energii elektrycznej rachunki są wysokie, E. R. zgłosiła do (...) sp. z o.o. w P. podejrzenie, iż licznik nie działa prawidłowo i zawyża wskazania zużycia energii.

W dniu 11 stycznia 2011 roku pracownicy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. M. L. i S. C. przeprowadzili (w obecności męża pozwanej) kontrolę prawidłowości eksploatacji działania układu pomiarowego w mieszkaniu E. R.. Nie stwierdzili żadnych uszkodzeń zewnętrznych licznika. Dokonali czynności polegających na zdjęciu plomby na zabezpieczeniu przelicznikowym i na listwie zaciskowej, a następnie użyli urządzenia kontrolnego - wymuszacza i stopera stwierdzając usterkę licznika polegającą na tym, że tarcza licznika kręciła się szybciej niż powinna. Skutkowało to zawyżeniem poboru energii o 1/3, a co za tym idzie zawyżyło o tyle samo kwotę płatności za energię elektryczną. W protokole przeprowadzający badanie umieścili adnotację: „zabezpieczenie przelicznikowe w mieszkaniu oplombowane, licznik w mieszkaniu, pl. leg. nienaruszone, licz. zew. nienaruszony pl. montersko nienaruszona”. Licznik został zdemontowany, zabezpieczony i przekazany do Rejonu Energetycznego w G.. Jednocześnie zamontowano u E. R. nowy licznik.

Zabezpieczony licznik z mieszkania E. R. został poddany badaniom laboratoryjnym, które przeprowadził M. R.. W sprawozdaniu z dnia 14 lutego 2011 roku nr (...) stwierdzono uchybienie licznika na poziomie 40 %, które jest wynikiem zmiany parametrów magnetycznych jego magnesów hamujących. Osłabienie tych magnesów do wartości 268 mT jest wynikiem oddziaływania silnych zewnętrznych pól magnetycznych na licznik. Efekt taki można osiągnąć poprzez oddziaływanie na licznik magnesem przez

przykładanie go bezpośrednio do obudowy. Po początkowym spowolnieniu obrotów wirnika i po ustąpieniu oddziaływania magnesem licznik przyspiesza proporcjonalnie do zmiany indukcji w szczelinie magnesów hamujących. Licznik przedmiotowy został poddany również badaniom przez biegłego sądowego, który stwierdził, iż urządzenie nie posiada uszkodzeń mechanicznych. Stwierdzono, iż licznik mierzy źle, co wynika z faktu osłabienia magnesów stałych licznika. Osłabienie wywołane zostało przez ich rozmagnesowanie.

Powódka (...) sp. z o.o. w P. ustaliła wysokość opłaty za nielegalny pobór energii na kwotę 2167,26 zł i wystawiła notę obciążeniową. Następnie pisemnie wezwała E. R. do zapłaty należności wraz z odsetkami ustawowymi.

Mając na uwadze tak ustalony stan faktyczny- Sąd Rejonowy przyjął, iż podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej, stanowi art. 417 k.c. Sąd przyjął, iż przy uwzględnieniu okoliczności sprawy, powództwo winno zostać oddalone.

Zdaniem Sądu I instancji działanie odbiorcy energii elektrycznej polegające na ingerencji magnesem zewnętrznym, prowadzące do zakłócenia prawidłowego jego działania jest niewątpliwie nienależytym wykonaniem umowy. Sąd wskazał, iż w myśl art. 6 kc ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa na bezpośrednim dostawcy energii, w przypadku niniejszej sprawy na powódce. W ocenie Sądu powódka nie udowodniła, jakoby pozwana dopuściła się wyżej wskazanej ingerencji i doprowadziła do zakłóceń w prawidłowym funkcjonowaniu urządzenia, co w konsekwencji miało doprowadzić do zaniżania wskazania wartości rzeczywiście pobranej energii elektrycznej. W uzasadnieniu wyroku odwołał się również do treści opinii biegłego sądowego, który wskazał, iż choć licznik pozwanej poddany został oddziaływaniu silnych pól magnetycznych, to jednak analiza zużycia energii przez pozwaną w czasie pozwala ustalić, iż wahania energii nie są typowe dla przypadku oddziaływania magnesem zewnętrznym na licznik.

Sąd podkreślił, iż przed montażem używanego licznika w lokali pozwanej nie zostały przeprowadzone jakiekolwiek czynności legalizacyjne czy weryfikujące właściwą pracę urządzenia. Nie wiadomo zatem, czy u pozwanej zamontowano w pełni sprawny licznik, bez zmiany indukcji w szczelinie magnesów hamujących.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd oparł o przepis art. 98 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, mając na względnie fakt, że strona powodowa nie wykazała zasadność swych racji i jest przegrywającą spór.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się powódka (...) spółka z o.o. w P., która zaskarżyła wyrok w całości wniosła o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości, a tym samym zasądzenie od pozwanej E. R. na rzecz powódki kwoty 2167,26 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 15 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty. Ewentualnie powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach także postępowania odwoławczego, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Tak wnosząc wyrokowi Sądu I instancji zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 3 pkt 18 w zw. z art. 57 ustawy Prawo energetyczne poprzez błędne uznanie, że powódka nie wykazała w postepowaniu, że energia elektryczna była w nielegalny sposób pobierana i że pozwana dokonała ingerencji w układ pomiarowy;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 471 kc w zw. z art. 6 kc poprzez błędne uznanie, iż powódka nie udowodniła nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwaną, sprowadzającego się do ingerencji w układ pomiarowo-rozliczeniowy;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego mającego istotny wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, tj. art. 6 w zw. z art. 232 kpc poprzez wadliwe rozłożenia ciężaru dowodu w niniejszej sprawie w zakresie udowodnienia faktu, iż pozwana nie ponosi odpowiedzialności za nielegalny pobór energii;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego mającego istotny wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, tj. art. 233 §1 kpc w zw. z art. 328§2 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na dowolnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz brak wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego przyjęcia, iż powódka nie wykazała, aby pozwana dopuściła się ingerencji w układ pomiarowy i doprowadziła do zakłócenia jego prawidłowego funkcjonowania a tym samym hamowania obrotów tarczy licznika, co w konsekwencji miało doprowadzić do zaniżania wskazania wartości rzeczywiście pobranej energii elektrycznej, podczas gdy okoliczności te potwierdza materiał dowodowy niniejszej sprawy.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasadzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana podniosła, że powódka nie wykazała zarówno poniesienia szkody jak i odpowiedzialności pozwanej za niewłaściwą pracę licznika. Wskazała nadto, iż chybionym jest zarzut niewłaściwego rozkładu ciężaru dowodu przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Rozważania nad zgłoszonymi zarzutami należy poprzedzić stwierdzeniem, że zaskarżone orzeczenie stanowi wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Ocena doprowadziła do ustaleń, które Sąd Okręgowy w znacznej części aprobuje i podziela. Zarzuty apelacji zatem, z przyczyn podanych poniżej, nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Po pierwsze Sąd Okręgowy nie znalazł argumentów przemawiających za trafnością zarzutu, jakoby Sąd I instancji niewłaściwie przyjął, iż powódka nie wykazała toku postępowania, że to pozwana E. R. dokonała ingerencji w układ pomiarowo-rozliczeniowy i na tej podstawie w sposób nielegalny pobierała energię elektryczną w sposób uniemożliwiający właściwe dokonanie pomiarów.

Nie ulega wątpliwości, iż od momentu zamontowania w lokalu mieszkalnym E. R. w dniu 3 listopada 2000 roku licznika pomiaru poboru energii elektrycznej pozwana i członkowie jej rodziny są jedynymi osobami pobierającymi energię. W tym miejscu tylko marginesowo wymaga wskazania, że Sąd Okręgowy, iż nie popiera stanowiska Sądu I instancji, jakoby fakt osiągania dochodów w wysokości ok. 8-10 tys. miesięcznie stanowił przesłankę braku motywacji do dokonywania kradzieży energii elektrycznej. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż osoby dokonujące nielegalnego poborów energii pochodzą z różnych grup społecznych, a kwestia zarobkowania nie jest w tych sprawach istotna. Okoliczność ta nie miała jednak żadnego decydującego dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenia.

Zgodnie z art. 57 ust.1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54 poz.348 ze zm.) w razie nielegalnego pobierania energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobraną energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym jest, iż powódka dochodzi od pozwanej opłaty za nielegalnie pobraną energię. Opłata ta, jak się powszechnie przyjmuje w doktrynie, ma charakter cywilnoprawny i odszkodowawczy. Przedsiębiorstwo energetyczne nie jest zatem zwolnione z obowiązku dowodzenia szkody i jej wysokości, rozkład ciężaru dowodu w tym zakresie spoczywa zatem na powódce. Z przepisów art. 3 pkt 18 w zw z art. 57 ust.1 ustawy Prawo energetyczne wynika jednoznacznie, iż obowiązek wniesienia opłaty powstaje w wypadku nielegalnego „pobierania” energii, a więc faktycznego a nie tyko potencjalnego jej odbierania i korzystania z niej. Powódka w toku sprawy nie wykazała wysokości swojej szkody.

W literaturze przyjmuje się, iż moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Oczywiste jest, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., sygn. akt II URN 175/79, opubl. OSNC 1980, nr 10, poz. 200).

Dowód z opinii biegłego co do zasady podlega ocenie Sądu, jak każdy inny dowód przy zastosowaniu kryteriów wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., niemniej z uwagi na swoją specyfikę oraz fakt, iż ocenę tę przeprowadza sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, należy zastosować szczególne dla tego typu dowodu kryteria oceny, jak poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska, stopień stanowczości wyrażanych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2002 r., sygn. akt V CKN 1354/00, LEX nr 77046). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłego powinna wyrażać się tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd nie posiadający wiadomości specjalnych w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonującą (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, LEX nr 151656).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należy, że na podstawie zaoferowanych dowodów, a przede wszystkim opinii biegłego sądowego i wniosków z niej wynikających nie można jednoznacznie przypisać pozwanej nielegalnego zużycia energii elektrycznej. Zwrócić należy uwagę, że opinia biegłego w kategoryczny sposób nie potwierdza twierdzeń powódki. Przeciwnie biegły stwierdził, że w przypadku stanu faktycznego, który był przedmiotem oceny „wahania zużycia energii nie były typowe dla oddziaływania magnesem zewnętrznym na licznik”. Przy typowym oddziaływaniu magnesem następuje znaczące obniżenie zużycia energii. Dane zgromadzone przez biegłego w tym zakresie na takie obniżenie zużycia energii w lokalu pozwanej nie wskazywały. Następnie biegły używając trybu przypuszczającego stwierdził, że „jeśli było oddziaływanie magnesem, to mogło to być od 4 stycznia 2008r.”

Z przepisów art. 3 pkt 18 w zw. z art. 57 ust.1 ustawy Prawo energetyczne wynika jednoznacznie, iż obowiązek wniesienia opłaty powstaje w wypadku nielegalnego „pobierania” energii, a więc faktycznego a nie tyko potencjalnego jej odbierania i korzystania z niej. Powódka zatem tej okoliczności nie udowodniła, skoro nie wiadomo kiedy pozwana w sposób nielegalny miałaby oddziaływać na licznik i w jakim okresie czasu korzystałaby z nielegalnego poboru.

Zasadność wyroku Sądu I instancji potwierdza również istotna okoliczność, iż rachunki za pobieraną energię elektryczną pozwanej nie były zaniżone. Wprost przeciwnie, to sama pozwana zgłosiła powódce prawdopodobieństwo nieprawidłowego działania licznika, w wyniku którego ponosiła zbyt duże wydatki za energię, podczas gdy w jej gospodarstwie domowym nie było sprzętu elektrycznego, który generowałby konieczność korzystania z usług powódki w zakresie wskazanym w rachunkach. Analiza rachunków za energię elektryczną pozwanej dowodzi jednoznacznie, iż płaciła ona zawyżone kwoty w stosunku do rzeczywiście zużytej energii za okres 2010-2011, poprzednio rachunki były natomiast jednolite. W żadnym okresie obowiązywania zawartej z powódką umowy o sprzedaż energii z dnia 28 października 2000 roku pozwana nie otrzymywała zaniżonych rachunków, co miałby nastąpić w przypadku, jeśli dokonywałaby spowolnienia pracy magnesów i oddziaływania magnesem zewnętrznym na licznik. Przy takich okolicznościach sprawy trudno jest zakładać zatem, iż pozwana celowo dokonała ingerencji w urządzenie. Jak zaznaczyła sama powódka w treści środka zaskarżenia, fałszowanie pomiarów poprzez ingerencję w układ pomiarowo-rozliczeniowy ma na celu nieuprawnioną modyfikację wskaźnika pomiarowego, a tym samym ilości pobranej energii elektrycznej w wyniku czynnego funkcjonowania układu, a w konsekwencji uiszczanie z tego tytułu opłaty niższej niż należna przy prawidłowym jej pobieraniu. Fakt, iż pozwana nie tylko nie uzyskiwała mniejszych rachunków za energie elektryczną, ale zobowiązana została do pokrywania opłat w zawyżonym, nieodpowiadającym rzeczywistości zakresie, jedynie potwierdza stanowisko, iż pozwana nie ponosi odpowiedzialności za niewłaściwą pracę licznika. Tym samym bezzasadnym było obciążenie pozwanej notą obciążeniową nr (...).

Nie ma racji apelująca wskazując, jakoby Sąd zbagatelizował dowód ze sprawozdania z badań (...) S.A. nr (...) na okoliczność nielegalnego poboru energii przez pozwaną. W treści opinii stwierdzono bowiem osłabienie magnesu hamującego badanego licznika, które nie mogło nastąpić samoczynnie i spowodowane zostało działaniem silnego, zewnętrznego pola magnetycznego, jednakże opinia ta nie wskazuje w żadnym zakresie, jakoby ingerencji tej dokonała pozwana.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy nie stwierdził podstaw do zmiany czy też uchylenia zaskarżonego wyroku i w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. oddalił apelację. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł po myśli art. 98 § 1 i 2 k.p.c. Powódka przegrała postępowanie apelacyjne, zatem powinna zwrócić pozwanej koszty tego postępowania, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, ustalone na podstawie oraz § 13 ust. 1 pkt 1 w związku z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461), zasądzone w punkcie 2 wyroku.