Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy
w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Puchalska
Sędziowie: SO Anna Gałas (spr.)

SR (del.) Małgorzata Różańska - Prus

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2017 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z urzędu

z udziałem: 1. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.,

2. M. Ł.

w trybie art. 594 k.s.h.

na skutek apelacji M. Ł.

od postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 14 lipca 2016 r., sygn. akt WA XII Ns-Rej.KRS (...)

postanawia:

odrzucić apelację.

SSO Anna Gałas SSO Renata Puchalska S SR (del.) Małgorzata Różańska - Prus

Sygn. akt XXIII Ga 166/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie postanowieniem z dnia 14 lipca 2016 r. w sprawie z urzędu z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. i M. Ł. w przedmiocie postępowania z art. 594 k.s.h. nałożył na M. Ł. grzywnę w kwocie 7.000 zł.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że wszczął z urzędu postępowanie w trybie art. 594 k.s.h. wobec członka zarządu spółki, który według treści akt rejestrowych nie wypełnia obowiązku zwoływania zwyczajnych zgromadzeń wspólników. Jak wskazano w uzasadnieniu postanowienia, członek zarządu wezwany do wykazania, że obowiązek ten był spełniony, nie podjął pisma sądowego, ani też nie złożył wyjaśnień.

Według ustaleń Sądu Rejonowego M. Ł. będąc członkiem zarządu nie wykazał, żeby w latach 2004 – 2014 wypełniał swoje obowiązki. Nie złożył też sprawozdania finansowego oraz dowodu na zwołanie zgromadzenia wspólników za rok 2015. W ocenie Sądu Rejonowego brak jakiejkolwiek reakcji na wezwanie sądu wskazuje na to, że członek zarządu nie tylko nie wykonuje swoich obowiązków, ale także czyni to w pełni świadomie. Z tego względu Sąd Rejonowy nałożył na członka zarządu grzywnę, stosowną do rozmiaru jego winy, na podstawie art. 594 k.s.h.

Apelację od powyższego postanowienia w dniu 16 sierpnia 2016 r. wniósł M. Ł. i zaskarżył postanowienie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił błędy zarówno formalne jak i merytoryczne. Skarżący podważył ustalenie, że jest członkiem zarządu spółki, ponieważ nie wykazał, że przestał nim być, w sytuacji gdy nie jest jego winą to, że nabywcy spółki (...) sp. z o.o. nie dokonali stosownych zmian w KRS-ie, do których są zobowiązani. Skarżący podniósł też, że jako były wspólnik i były prezes zarządu spółki nie ma żadnej legitymacji do dokonywania wpisów w KRS-ie, w sytuacji gdy dostarczył sądowi akt notarialny świadczący o zmianach w zarządzie spółki (...) sp. z o.o. a resztę dokumentów musieli złożyć nowi członkowie zarządu tejże spółki, bo tylko oni byli do tego uprawnieni. To z kolei oznacza według skarżącego, że nie może być mowy o sprawozdaniach autorstwa skarżącego czy o zwoływaniu zgromadzeń, ponieważ skarżącego już w tej spółce nie ma.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty, skarżący jak wynika z uzasadnienia domaga się uchylenia zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W pierwszym rzędzie należy odnieść się do środka zaskarżenia, które przysługuje na postanowienie Sądu Rejonowego w przedmiocie nałożenia grzywny na podstawie art. 594 k.s.h.

W świetle art. 518 k.p.c. od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja. Na inne postanowienia sądu pierwszej instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie, przysługuje zażalenie. Wskazany przepis mający zastosowanie w postepowaniu rejestrowym, nieprocesowym (art. 7 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym) wymienia dwa środki odwoławcze, a mianowicie apelację i zażalenie, przy czym elementem rozstrzygającym o tym, który z tych środków przysługuje od wydanego w postępowaniu nieprocesowym postanowienia Sądu pierwszej instancji jest charakter zapadłego postanowienia. Jeśli orzeczono nim co do istoty sprawy to przysługuje apelacja, natomiast na postanowienie nie mające takiego charakteru przysługuje zażalenie i to jedynie w wypadkach wskazanych w ustawie.

Nałożenie grzywny w przypadku stwierdzenia, że członek zarządu dopuścił się uchybienia oznaczonemu obowiązkowi jest orzeczeniem o charakterze incydentalnym, będącym konsekwencją zaniechania wykonywania obowiązków wynikających z k.s.h., w tym obowiązków związanych z kognicją sądu rejestrowego. Orzeczenie o nałożeniu grzywny wydane przez sąd rejestrowy w trybie art. 594 k.s.h. z pewnością nie jest orzeczeniem co do istoty sprawy, nie rozstrzyga bowiem kwestii materialnoprawnych. Brak w owym przepisie, który wskazuje przesłanki do nałożenia grzywny i właściwy sąd, wskazania środka zaskarżenia. W poszukiwaniu zatem odpowiedzi na pytanie, czy środek zaskarżenia przysługuje należy odnieść się do charakteru i celu grzywny nakładanej na podstawie ww. przepisu.

W literaturze wskazuje się, że zasadniczym celem grzywny przewidzianej w art. 594 k.s.h. jest przymuszenie osób, wobec których jest ona orzekana, do wykonania obowiązków, którym osoby te uchybiły. Spełnia więc ona podobną rolę, jak grzywna orzekana w postępowaniu cywilnym na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Należy także zwrócić uwagę na możliwość nałożenia grzywny w oparciu o art. 24 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Przepis ten stanowi, że w przypadku stwierdzenia, że wniosek o wpis do Rejestru lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy siedmiodniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach k.p.c. o egzekucji świadczeń niepieniężnych. W przypadku niewykonania obowiązków w tym terminie, sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych. Na takie postanowienie zgodnie z art. 27 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym przysługuje zażalenie. Wydaje się, że grzywna przewidziana w art. 594 k.s.h. ma charakter grzywny orzekanej według zasad wynikających z przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Stwierdzenie to opiera się zasadniczo na tożsamości charakteru tych grzywien oraz wyłącznej właściwości sądu rejestrowego, który może nałożyć grzywnę.

W ocenie Sądu Okręgowego, brak podstaw do różnicowania sposobu zaskarżania postanowień sądu rejestrowego o nałożeniu grzywny, wydawanych w zbliżonych, a często identycznych stanach faktycznych. Samo zagadnienie, że przysługuje zażalenie na postanowienie o nałożeniu grzywny przewidzianej w art. 594 k.s.h. nie było też wątpliwe według sądów drugiej instancji rozpoznających właśnie takie zażalenia oraz Sądu Najwyższego, który rozstrzygał w takich sprawach przedstawione mu zagadnienia prawne odnośnie przepisu art. 594 k.s.h. ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2010 r., III CZP 96/10, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2015 r., sygn. akt III CZP 62/15, jak też Sąd Okręgowy w Krakowie w postanowieniu z dnia 16 czerwca 2015 r., sygn. akt XII Gz 470/15 oraz Sąd Okręgowy w Gliwicach w postanowieniu z dnia 26 marca 2015 r., X Gz 13/15). Również w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie, postanowienie o nałożeniu grzywny wydane przez sąd rejestrowy na podstawie art. 594 k.s.h. jest zaskarżalne zażaleniem.

Wskazać też należy, że M. Ł. otrzymał zaskarżone orzeczenie wraz z uzasadnieniem w dniu 1 sierpnia 2016 r. (zpo k. 180), tygodniowy termin do wniesienia zażalenia upłynął skarżącemu zatem z dniem 8 sierpnia 2016 r. Uczestnik środek zaskarżenia wniósł w dniu 16 sierpnia 2016 r., zatem po upływie prawem przepisanego terminu do wniesienia zażalenia, wynikającego z art. 394 § 2 k.p.c. Na mocy art. 13 § 2 k.p.c. przepis powyższy ma odpowiednie zastosowanie do postępowania nieprocesowego.

Niewątpliwie Sąd Rejonowy błędnie pouczył uczestnika o tym, że od przedmiotowego postanowienia przysługuje apelacja. Błędne pouczenie jednak nie może stanowić per se o prawie do wzruszalności postanowienia wskazanym w pouczeniu środkiem zaskarżenia. Wskazać należy, że o możliwości wniesienia środka zaskarżenia stanowią przepisy Kodeksu postępowania cywilnego – w niniejszej sprawie art. z art. 394 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 518 k.p.c. – a nie treść pouczenia. Innymi słowy, nie można wywieść prawa do zaskarżenia orzeczenia z treści pouczenia. Wadliwość pouczenia jednak nie ma znaczenia w sytuacji, gdy na postanowienie przysługuje zażalenie. Wniesiony przez skarżącego środek zaskarżenia, jako niedopuszczalny podlega odrzuceniu.

Niezależnie jednak od powyższych wywodów skarżący nie jest pozbawiony możliwości dalszych czynności procesowych. Może bowiem, z uwagi na wskazane okoliczności, w szczególności gdy nie był jeszcze wówczas reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, domagać się przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia 14 lipca 2016 r. stosownie do obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Zaniechanie pouczenia, czy błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o sposobie zaskarżenia orzeczenia nie niweczą prawa strony do zaskarżenia orzeczenia (art. 78 Konstytucji), prawa do drugiej instancji (art. 45 ust. 1 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji) lub prawa do rzetelnej procedury (art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji), przywrócenie bowiem terminu pozwala stronie wzruszyć skutki upływu terminu, któremu uchybiła na skutek nieudzielenia jej stosownego pouczenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że błędne pouczenie strony o sposobach, czy możliwości (niemożliwości) wniesienia środka odwoławczego może być okolicznością usprawiedliwiającą niezachowanie przez stronę terminu do dokonania czynności procesowej ( uzasadnienie uchwały połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 listopada 2011 r., III CZP 38/11, OSNC 2012, postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 stycznia 1978 r., I CZ 145/77, z dnia 5 stycznia 2006 r., I UZ 38/05, z dnia 13 czerwca 2013 r., V CZ 22/13). Udzielenie błędnego pouczenia stronie o sposobie i terminie dokonania określonej czynności procesowej nie przesądza też automatycznie o tym, że strona nie ponosi winy za niedokonanie czynności procesowej w terminie. Zależy to każdorazowo od oceny konkretnych okoliczności sprawy dokonanej w szczególności z uwzględnieniem treści udzielonego pouczenia, kompetencji osoby, która udzieliła takiego pouczenia. Nie jest to jednak przedmiotem oceny sądu drugiej instancji w zakresie sprawy niniejszej. Ewentualny wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej (wniesienia zażalenia) podlega bowiem rozpoznaniu przez sąd pierwszej instancji.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy odrzucił apelację na mocy art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Anna Gałas SSO Renata Puchalska SSR (del.) Małgorzata Różańska - Prus