Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Olsztynie

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie niepodlegania ubezpieczeniu chorobowemu i ustalenie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołań A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 3 czerwca 2013 r. nr (...)- (...) RWA: (...)450- (...)

z dnia 4 czerwca 2013 r. nr (...)- (...) RWA: (...)450- (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 3 czerwca 2013 r. nr (...)- (...) RWA: (...)450- (...) w ten sposób, że ustala, iż A. P. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 26 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2013r.

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia z dnia 4 czerwca 2013 r. nr (...)- (...) RWA: (...)450- (...) w ten sposób, że ustala, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia – w tym ubezpieczenie chorobowe A. P., podlegającej ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 8 742,05 zł (osiem tysięcy siedemset czterdzieści dwa złote pięć groszy) za okres od listopada 2012r. do 25 czerwca 2013r.

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz wnioskodawczyni A. P. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

/-/ SSO D. R.

UZASADNIENIE

Decyzją dnia 3 czerwca 2013 roku, nr: (...), znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że A. P. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresach: od 1 marca 2011 roku do 30 września 2012 roku, od 1 listopada 2012 roku do 25 stycznia 2013 roku i od 1 lutego 2013 roku.

Kolejną decyzją z dnia 4 czerwca 2013 roku, nr: (...), znak: (...)?D?2013- (...), organ rentowy stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia A. P. podlegającej ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi w grudniu 2012 roku – na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe: 8.742,05 zł.

Odwołania od powyższych decyzji złożyła A. P. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Decyzję z dnia 3 czerwca 2013 roku zaskarżyła w części kwestionując wyłączenie skarżącej z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 26 do 31 stycznia 2013 roku. Natomiast decyzję z dnia 4 czerwca 2013 roku zaskarżyła w całości. W uzasadnieniach wskazała, że organ rentowy w sposób nieuzasadniony odmówił wyrażenia zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc styczeń 2013 roku. Tymczasem odwołująca prowadzi działalność gospodarczą, gdzie kompleksowe usługi księgowe, w tym z zakresu ubezpieczeń społecznych, prowadzi M. T.. Od listopada 2012 roku skarżąca zadeklarowała maksymalną składkę w ramach dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 4 grudnia 2012 roku do 25 stycznia 2013 roku ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim, częściowo z powodu własnej choroby, na częściowo z powodu opieki nad chorym dzieckiem. Za ten okres otrzymała zasiłek chorobowy w maksymalnej wysokości. Składkę na ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2012 roku ubezpieczona opłaciła terminowo w pełnej wysokości. Natomiast składkę na to ubezpieczenie za styczeń 2013 roku odwołująca opłaciła terminowo, ale w pomniejszonej wysokości na podstawie złożone w ZUS korekty deklaracji za grudzień 2012 roku. Uznała bowiem, że na jej koncie istnieje nadpłata za grudzień 2012 roku (od 4 grudnia przebywała na zwolnieniu), a zatem jej składka powinna zostać wyliczona od maksymalnej podstawy zmniejszonej o ilość dni, kiedy była na zwolnieniu. Jednocześnie złożyła pisemny wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet składki za styczeń 2013 roku. Od 1 lutego 2013 roku do 25 czerwca 2013 roku odwołująca ponownie przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu zagrożonej ciąży. Za ten okres otrzymała zasiłek chorobowy w wysokości minimalnej. Jednocześnie za radą organu rentowego złożyła wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki za styczeń 2013 roku po terminie, na które Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wyraził zgody i w konsekwencji uznał, że odwołująca od 26 do 31 stycznia 2013 roku nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Następnie skarżąca zamiast od 1 lutego 2013 roku otrzymać zasiłek chorobowy w maksymalnej wysokości, otrzymała go w wysokości minimalnej. Wnioskodawczyni szeroko przytoczyła i opisała przepisy prawa w przedmiocie podlegania do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i orzecznictwo dotyczące podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie podkreślając, że proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących działalność gospodarczą dotyczy wszystkich zadeklarowanych kwot.

W odpowiedziach na odwołania organ ubezpieczeniowy wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniu podniósł, że w trakcie analizy dokonanych przez skarżącą wpłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych stwierdzono, iż składki na ubezpieczenia społeczne za styczeń 2013 roku zostały uregulowane po obowiązującym terminie. W tym miesiącu ubezpieczona pobierała zasiłek z ubezpieczenia chorobowego od 1 do 25 dnia. Tymczasem dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki. Zatem w przypadku odwołującej stwierdzono, że od 26 do 31 stycznia 2013 roku nie podlega ona dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Nadto w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 4 czerwca 2013 roku organ rentowy wskazał, że odwołująca w listopadzie 2012 roku zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie: 8.742,05 zł. Natomiast w dniu 14 lutego 2013 roku złożyła dokumenty rozliczeniowe za grudzień 2012 roku, w którym wykazała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości: 846,00 zł. Tymczasem przepis art. 18 ust. 9 ustawy systemowej wprowadza jedynie możliwość zmniejszenia kwoty najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wykluczając możliwość takiego zmniejszenia podstawy wymiaru na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanej w kwocie innej niż najniższa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Odwołująca A. P. od dnia 5 lutego 2009 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w postaci Kancelarii Adwokackiej.

W okresie od stycznia do października 2012 roku wykazała podstawę wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Dnia 6 listopada 2012 roku zgłosiła się do ubezpieczenia chorobowego, a za miesiące listopad i grudzień 2012 roku wykazała podstawę wymiaru składek w wysokości: 8.742,05 zł. Następnie odwołująca wystąpiła z roszczeniem wypłaty zasiłku chorobowego oraz opiekuńczego za okres od 4 grudnia 2012 roku do 25 stycznia 2013 roku oraz otrzymała wypłatę zasiłku za ten okres w wysokości wyliczonej od podstawy wymiaru składek na poziomie: 8.742,05 zł. W dniu 14 lutego 2013 roku skarżąca złożyła korektę podstawy wymiaru składek za grudzień 2012 roku pomniejszając ją z 8.742,05 zł na 846,00 zł (8.742,05 zł : 31 = 282 zł; 282 zł x 3 dni tj. od 1 grudnia do 31 grudnia 2012 roku = 846 zł). Jednocześnie wniosła o zaliczenie nadpłaty wynikającej z deklaracji za grudzień 2012 roku na poczet składki za miesiąc styczeń 2013 roku. Jednakże po rozmowie telefonicznej z pracownikiem organu rentowego odwołująca w dniu 7 marca 2013 roku złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składek na ubezpieczenie dobrowolne po terminie za miesiąc styczeń 2013 roku, na które organ rentowy nie wyraził zgody. Jednocześnie ubezpieczona wniosła o przyznanie zasiłku chorobowego za okres od 1 lutego 2013 roku.

Biorąc powyższe za podstawę Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 3 czerwca 2013 roku stwierdził, że wnioskodawczyni jako osoba prowadząca działalność gospodarczą […] podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu m.in. od 1 listopada 2012 roku do 25 stycznia 2013 roku i od 1 lutego 2013 roku, a decyzją z dnia 4 czerwca 2013 roku, obie zaskarżone w niniejszej sprawie, ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia skarżącej w miesiącu grudniu 2012 roku na poziomie: 8.742,05 zł.

(dowód: plik I-II akt ZUS; zeznania M. T. na k. 20v-21 akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołania A. P. są zasadne i zasługują na uwzględnienie.

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy były między stronami bezsporne.

Odwołująca w ramach prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w listopadzie 2012 roku zgłosiła się do ubezpieczenia chorobowego, przy czym za miesiące listopad i grudzień 2012 roku wykazała podstawę wymiaru składek w wysokości: 8.742,05 zł. Następnie wystąpiła z roszczeniem wypłaty zasiłku chorobowego oraz opiekuńczego za okres od 4 grudnia 2012 roku do 25 stycznia 2013 roku. W lutym 2013 roku złożyła korektę podstawy wymiaru składek za grudzień 2012 roku pomniejszając ją z 8.742,05 zł na 846,00 zł (8.742,05 zł : 31 = 282 zł; 282 zł x 3 dni tj. od 1 grudnia do 1 grudnia 2012 roku = 846 zł). Jednocześnie wniosła o zaliczenie nadpłaty wynikającej z deklaracji za grudzień 2012 roku na poczet składki za miesiąc styczeń 2013 roku, a następnie o przyznanie zasiłku chorobowego za okres od 1 lutego 2013 roku.

Zadanie Sądu sprowadzało się natomiast do dokonania interpretacji przepisu art. 18 ust. 9 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2009, 205, 185 ze zm.) polegającej na ocenie, czy ubezpieczona była uprawniona do dokonania proporcjonalnej korekty podstawy wymiaru składki za grudzień 2012 roku, w sytuacji gdy podstawa ta była przez nią zadeklarowana w kwocie: 8.742,05 zł.

Ustawa systemowa podzieliła ubezpieczenia społeczne na: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe. Osoby prowadzące działalność gospodarczą objęte zostały obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym. Obowiązkowo podlegają także ubezpieczeniu wypadkowemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest ubezpieczeniem dobrowolnym i następuje na wniosek osoby zainteresowanej (art. 11 ust. 1 ustawy). Dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym objęcie następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem wtedy, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie w terminie określonym w ustawie systemowej. W pozostałych przypadkach objęcie następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale). Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe nie stosuje się ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru składek, które obowiązuje dla podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Jednak podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekroczyć miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą podlega odpowiedniemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym nastąpiło objęcie ubezpieczeniami lub ich ustanie, jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca. Wówczas kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (art. 18 ust. 9 ustawy).

Zgodzić się należy ze stanowiskiem ubezpieczonego, że art. 18 ust. 9 i 10 powołanej ustawy stanowią wyjątki od reguły wyrażonej w art. 18 ust. 8 tejże ustawy i pozwalają na proporcjonalne pomniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Zdaniem Sądu jednak wyjątkowość ust. 9 i 10 nie sprowadza się do zawężenia możliwości proporcjonalnego pomniejszenia jedynie najniższej podstawy wymiaru składek, lecz tylko do wskazania, iż nawet najniższa podstawa wymiaru może ulec proporcjonalnemu obniżeniu.

Pogląd wyrażony powyżej nie stanowi interpretacji rozszerzającej art. 18 ust. 9 i ust. 10 ustawy systemowej i podzielony został w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 maja 2011 roku, sygn.: III AUa 2177/10, zgodnie z którym proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących działalność gospodarczą przewidziane w art. 18 ust. 9 i ust.10 ustawy systemowej dotyczy wszystkich zadeklarowanych kwot (art.18 ust. 8), a nie tylko kwoty najniższej podstawy wymiaru składek. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że chybiony jest pogląd organu rentowego, że proporcjonalne obniżenie podstawy wymiaru zostało przez ustawodawcę dopuszczone jedynie co do kwoty najniższej podstawy wymiaru składek. Jednakże art. 18 ust. 9 i 10 w zw. z ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie odbiera ubezpieczonym, którzy zadeklarowali składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum, prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składki w miesiącu, w którym nastąpiło objęcie ubezpieczeniami, bądź w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Skoro prawo takie zachowują osoby deklarujące minimalną podstawę wymiaru składek, to tym bardziej winni z niego korzystać ubezpieczeni wnoszący składki wyższe od minimalnych.

Pogląd ten podzielony został w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2013 roku, sygn. III AUa 2257/12 oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 maja 2013 roku, sygn. III AUa 1510/12.

Powyższe oznacza, że wskazane normy nie odbierają ubezpieczonym, którzy zadeklarowali składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum, prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składki w miesiącu, w którym nastąpiło objęcie lub ustanie ubezpieczenia, lub w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Skoro prawo takie zachowują osoby deklarujące minimalną podstawę wymiaru składek, to tym bardziej winni z niego korzystać ubezpieczeni wnoszący składki wyższe od minimalnych. W tym stanie rzeczy prawidłowo skarżąca będąc osobą niezdolną do pracy od 4 grudnia 2012 roku dokonała proporcjonalnej korekty podstawy wymiaru składki za ten miesiąc do 3 dni zadeklarowanej uprzednio w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum. Prawidłowo również domagała się zaliczenia nadpłaty za ten miesiąc na poczet składki za styczeń 2013 roku. Powyższe oznacza, że obejmujące skarżącą ubezpieczenie chorobowe nie ustało z dniem 25 stycznia 2013 roku, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne skarżącej, w tym ubezpieczenie chorobowe, za okres od listopada 2012 roku do 25 czerwca 2013 roku wynosi: 8.742,05 zł, co jednocześnie umożliwia, zgodnie z przytoczonym orzecznictwem, proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składki w miesiącu grudniu 2012 roku.

Biorąc powyższe za podstawę Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w pkt. I i II wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 4 kpc w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, 461) - bowiem przedmiot rozpoznania jest typowy dla spraw o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego – pkt. III wyroku.

/-/ SSO Dorota Radaszkiewicz