Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Krajewski

Protokolant: st. sekr. sąd. Tomasz Lewandowski

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2017 r. w Aleksandrowie Kujawskim

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. w S.

przeciwko J. J. (1)

o zapłatę

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w S. wniósł pozew przeciwko J. J. (1) o zapłatę kwoty 868,98 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 lutego 2015 do dnia zapłaty. Wniósł też o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu podał, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty składki z umowy ubezpieczenia nr (...). Powód spełnił swe zobowiązanie świadcząc ochronę ubezpieczeniową w okresie od 14.1.2015 do 13.1.2016. Pozwany nie uiścił składki ubezpieczeniowej. Powód wzywał pozwanego do zapłaty i próbował nawiązać kontakt telefoniczny, ale strona pozwana pomimo to nie starała się wyjaśnić sprawy na etapie przedsądowym i nie dokonała zapłaty należności.

W dniu 4 kwietnia 2016 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Pozwany J. J. (2) wniósł sprzeciw od tego nakazu w całości i wniósł o oddalenie powództwa. W związku z tym sprawa została przekazana do Sądu Rejonowego w Aleksandrowie Kujawskim.

W sprzeciwie pozwany wskazał, że w 2014 zawarł z powodem umowę ubezpieczenia OC samochodu marki S. nr rej. (...), potwierdzoną polisą nr (...), obowiązującą od 14.1.2014 do 13.1.2015. Po tym okresie ubezpieczył samochód w Towarzystwie (...) SA w W.. Nie wyrażał woli zawarcia umowy, o której mowa w pozwie i nie otrzymał wskazanej w pozwie polisy. Nie jest prawdą, że na etapie przedsądowym unikał kontaktów z powodem, gdyż przedstawił swe stanowisko w licznych pismach. Powód nie wykonał obowiązków wynikających z art. 28 ust. 1b, 1c, 1d ustawy z 22.5.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) – nie poinformował pozwanego o tym, że dojdzie do zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia, o wysokości składki na kolejny rok, o możliwości złożenia wypowiedzenia i jego skutkach. Z tych względów pozwany odstąpił od umowy ubezpieczenia pismem z 22.6.2015. Niezłożenie przez pozwanego oświadczenia, o którym mowa w art. 28 ust 1 wym. Ustawy, wywołane było błędem spowodowanym przez zakład ubezpieczeń poprzez nie wykonanie wspomnianego obowiązku informacyjnego. Gdyby go poinformowano, pozwany we właściwym terminie wypowiedziałby umowę i nie doszłoby do zawarci następnej umowy. Pozwany odstąpił zatem od umowy ubezpieczenia i należy ją traktować, jakby nigdy nie została zawarta.

W piśmie z 27 marca 2017 pozwany J. J. (1) dodatkowo wyjaśnił, że pierwszą umowę ubezpieczenia OC samochodu S. (...) zawarł na okres 14.1.2014-13.1.2015 i zapłacił składkę 399 zł. W dniu 21.5.2015 otrzymał pismo „Przypomnienie o płatności”, w którym poinformowano go o zaległości na kwotę 2423,55 zł z tytułu rzekomo zawartej z powodem polisy ubezpieczenia. W odpowiedzi wskazał, że takiej polisy nigdy nie otrzymał, jak też, że nie poinformowano go o końcu umowy ubezpieczenia ani nie przedstawiono żadnej oferty jej przedłużenia. W kolejnym piśmie z 22.6.2015 zawarł także oświadczenie o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia a z ostrożności także o wypowiedzeniu umowy. Potem był wezwany do zapłaty, do czego też się ustosunkował. Żądanie powoda uważa za próbę wyłudzenia, bowiem pierwotna kwota z rzekomo zawartej umowy przekraczała prawie sześciokrotnie składkę z poprzedniej umowy. Nigdy ni dowiedział się, skąd taka różnica, choć przysługiwały mu zniżki. Po piśmie z 22.6.2015 wezwano go do zapłaty już tylko kwoty 919,64 zł, czego też nie wyjaśniono. Dlatego czuje się oszukany.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał powództwo i wskazał, że pozwany nie wypowiedział w terminie umowy ubezpieczenia i zaniechanie to skutkowało przedłużeniem umowy ubezpieczenia z mocy prawa. Wyliczając składkę, powód nie dysponował dokumentami dotyczącymi przysługujących pozwanemu zniżek, dlatego wyliczył składkę biorąc pod uwagę 100 % zwyżki za szkodę oraz brak zniżek. Następnie w związku ze złożeniem wypowiedzenia przez pozwanego dniu 27.5.2015 polisa została rozliczona w oparciu o to wypowiedzenie i składka została policzona do momentu złożenia wypowiedzenia u agenta. Powód wskazał ponadto, że pismem wysłanym listem zwykłym w dniu 19.12.2014 złożył pozwanemu ofertę dotyczącą wznowienia polisy.

W odpowiedzi na to pismo pozwany wskazał w piśmie z 23.5.2017, że nigdy nie otrzymał pisma z 19.12.2014. Wskazał też, że dwukrotnie ubezpieczał pojazd u powoda i płacił składki 430 zł i 399 zł, przysługiwały mu zniżki, więc trudno zrozumieć wyjaśnienie powoda, że nie posiadał on dokumentacji o przysługujących pozwanemu zniżkach.

W piśmie z 6.6.2017 powód podtrzymał swe stanowisko i wskazał dodatkowo, że pozwany w rozmowie telefonicznej z 27.5.2015 przyznał to, że otrzymywał pisma od powoda i od pełnomocnika powoda i był poinformowany o kończącym się ubezpieczeniu.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

J. J. (1) i D. J. byli właścicielami samochodu S. (...) nr rej. (...).

J. J. (1) zawarł z (...) S.A. w S. w dniu 14 stycznia 2014 umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC, która dotyczyła tego samochodu, na okres od 14 stycznia 2014 do 13 stycznia 2015. Z tytułu tej umowy zapłacił składkę 399 zł. Jako ubezpieczonego wskazano w umowie D. J..

W dniu 14 grudnia 2014 sporządzone zostało przez powoda pismo dotyczące kontynuacji ubezpieczenia OC pojazdu należącego do pozwanego, w którym określono proponowaną wysokość składki na 2367 zł. Wysłano je listem zwykłym na adres pozwanego.

Pozwany nie wypowiedział umowy ubezpieczenia łączącej go z powodem.

Umowę ubezpieczenia OC dotyczącą samochodu S. (...) nr rej. (...) w dniu 9 stycznia 2015 na okres od 14.1.2015 do 13.1.2016 z Towarzystwem (...) SA w W. zawarła D. J.; składka płatna jednorazowo wyniosła 535 zł.

Umowa ta została przedłużona na kolejny okres od 14.1.2016 do 13.1.2017, ze składką 567 zł.

(...) S.A. w S. automatycznie wznowiło w trybie art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych na okres od 14 stycznia 2015 do 13 stycznia 2016 umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC z pozwanym, z uwagi na niewypowiedzenie umowy ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta.

W związku ze wznowieniem ubezpieczenia wystawiona została polisa (...) na okres od 14.1.2015 do 13.1.2016, w której wysokość składki określono na 2367 zł, a termin jej zapłaty na 12.2.2015.

Pismem z 21.5.2015 powód przypomniał pozwanemu o obowiązku zapłaty kwoty 2423,55 zł, na którą składały się kwota 2367 zł tytułem zaległej składki do polisy nr (...) oraz skapitalizowane odsetki w kwocie 56,55 zł; wezwał do jej zapłaty w terminie do 1.6.2015.

Po otrzymaniu tego pisma J. J. (1) zatelefonował do pełnomocnika powoda i poinformował, że umowy potwierdzonej polisą nr (...) nie zawierał, nie wiedział, że powinien wypowiedzieć poprzednią umowę, zawarł umowę ubezpieczenia z inną firmą, która zaoferowała korzystniejsze warunki; chciał też dowiedzieć się, czemu naliczono składkę w tak dużej wysokości, choć poprzednio płacił około 400 zł. Wskazał też, że wysłano do niego listy zwykłe a nie polecone, więc mógł je otrzymać ale mógł ich też nie otrzymać. Otrzymał pouczenie, że może wypowiedzieć umowę w trybie art. 28a ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

J. J. (1) skierował też dwa pisma (jedno do powoda, drugie do jego pełnomocnika) datowane na 27.5.2015, w których wskazał, że nie otrzymał nigdy polisy nr (...). Ostatnia polisa, jaką zawarł z powodem, nosiła numer (...) i była ważna w okresie od 14.1.2014 do 13.1.2015. Od 14.1.2015 posiada opłaconą polisę w A., ze składką 535 zł. (...) SA nie poinformowało go o ubezpieczeniu na kolejny okres, nie przesłało informacji zgodnie z art. 28 ust. 1c. Niezrozumiała jest dla niego wysokość składki 2367 zł przy zachowaniu zniżek (utrata 10 %), skoro poprzednia polisa opiewała na 399 zł.

Pismem z 10 czerwca 2015 (...) SA poinformowało J. J. (1), że w związku z rozliczeniem umowy ubezpieczenia z dniem 27.5.2015 okres ubezpieczenia został zakończony; dokonano rozliczenia składki i do zapłaty za wykorzystany okres pozostaje 868,98 zł. Pismo to pozwany otrzymał.

Pismem z 22 czerwca 2015 J. J. (1) i D. J. w związku z nie wykonaniem przez powoda obowiązków wskazanych w art. 28 ust. 1b, 1c i 1d ustawy z 22.5.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...), tj. nie poinformowaniem o tym, że dojdzie do zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia, o wysokości składki na kolejny rok, o możliwości zmiany składki, o możliwości złożenia wypowiedzenia i jego skutkach – złożyli oświadczenie, że odstępują od umowy ubezpieczenia polisa (...) nr (...), albowiem nie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy wywołane było błędem spowodowanym przez zakład ubezpieczeń, który nie wykonał obowiązku informacyjnego. Z ostrożności D. i J. J. (1) złożyli też w tym piśmie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia w trybie art. 28a ust. 1 ustawy.

Pismem dnia 27.10.2015 powód wezwał pozwanego do zapłaty zaległości w kwocie 9199,64 zł – tj. kwoty 868,98 zł z tytułu składki i 50,66 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek.

W odpowiedzi pismem z 18.11.2015 pozwany wskazał, że nie posiada żadnych zaległości, gdyż odstąpił od umowy pismem z 22.6.2015.

W dniu 12 lipca 2016 J. i D. J. zbyli samochód S. na rzecz P. S..

Dowód: polisa nr (...) k. 33; polisa nr (...) k. 34; pismo z 27.10.2015 k. 35; pismo z 18.11.2015 k. 45; pismo z 21.5.2015 k. 47;pisma z 27.5.2015 k. 48 - 49; pismo z 22.6.2015 k. 50;pismo z 14.12.2014 k. 60; pismo z 10.6.2015 k. 62; umowa sprzedaży z 12.7.2016 k. 68 – 69; potwierdzenie zawarcia umowy k. 70; nagranie rozmowy k. 75 polisa z 28.12.2015 k. 80; kopia dowodu rejestracyjnego k. 81 .

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów zebranych w sprawie, a także nagrania rozmowy z 27 maja 2015, nadesłanego przez powoda. Stan faktyczny był w zasadzie bezsporny; sporne było tylko to, czy pozwany otrzymał pismo powoda zawierające ofertę przedłużenia umowy ubezpieczenia, datowane na 14 grudnia 2014 . Pozwany zaprzeczał temu; przebieg i treść nagranej rozmowy telefonicznej zdaje się jednak wskazywać na to, że pismo takie do pozwanego dotarło, tyle, że nie wiadomo, w jakiej dacie. Powód twierdził, że wysłał je 19 grudnia 2014, dowodu nadania jednak nie dołączył – pismo wysłano listem zwykłym.

Powód wywodził swe roszczenie z wznowienia umowy ubezpieczenia, dokonanego na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z tym przepisem jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. Powyższy przepis to tzw. klauzula prolongacyjna, która w celu zapewnienia nieprzerwanej ochrony ubezpieczeniowej przewiduje "milczące" zawarcie umowy ubezpieczenia na okres następnych 12 miesięcy. Dochodzi w takim wypadku do przedłużenia stosunku ubezpieczeniowego z mocy ustawy.

W artykule 28 nałożono na zakład ubezpieczeń szereg obowiązków, których powinien dochować w związku z przedłużaniem umowy ubezpieczenia. I tak, stosownie do art. 28 ust. 1 b nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do wysłania ubezpieczającemu informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia. Stosownie do art. 28 ust. 1 c informacja ta powinna zawierać w szczególności:

1) określenie wysokości składki ubezpieczeniowej w przypadku, gdy dojdzie do zawarcia następnej umowy ubezpieczenia w trybie ust. 1;

2) pouczenie, że wysokość składki, o której mowa w pkt 1, może ulec zmianie, jeżeli po wysłaniu informacji przez zakład ubezpieczeń wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na wysokość składki, oraz wskazanie tych okoliczności;

3) pouczenie o prawie wypowiedzenia dotychczasowej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z ust. 1 oraz o formie, możliwym sposobie oraz terminie złożenia tego wypowiedzenia;

4) pouczenie o skutkach tego wypowiedzenia oraz o skutkach braku tego wypowiedzenia.

Informacja ta, stosownie do art. 28 ust. 1 d, powinna być wysłana:

1) w postaci elektronicznej przy wykorzystaniu środka komunikacji elektronicznej, jeżeli przy zawarciu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczający wyraził zgodę na składanie mu oświadczeń w takiej postaci, lub

2) w formie pisemnej, w sposób umożliwiający niezwłoczne poinformowanie ubezpieczającego.

Po zawarciu umowy w trybie art. 28 ust. 1 ustawy, zakład ubezpieczeń jest obowiązany potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia – co wynika z art. 28 ust. 1 a ustawy.

Odnosząc powyższe przepisy do sprawy niniejszej, należy po pierwsze stwierdzić, że doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia w trybie dorozumianym, przewidzianym w art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), mimo, że zakład ubezpieczeń nie dopełnił wszystkich obowiązków jakie na niego ta ustaw nakłada (a przynajmniej nie udowodnił, że się z nich wywiązał). Ustawa nie uzależnia bowiem zawarcia nowej umowy od wypełnienia obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 28 ust. 1a do 1 d ustawy. Zawarcie umowy następuje z mocy prawa. Niemniej zwrócić należy uwagę na to, że powód wysłał informację, o której mowa w art. 28 ust. 1 b ustawy, listem zwykłym w formie pisemnej. Nie wykazał, kiedy to nastąpiło, jedynie z jego twierdzenia wynika, że nastąpiło to 19 grudnia 2014. Przekazanie tej informacji powinno nastąpić w sposób umożliwiający niezwłoczne poinformowanie ubezpieczającego. Wysłanie tej informacji zwykłym listem, bez dowodu nadania, w okresie przedświątecznym (gdy notoryjnie wiadomo, że obrót pocztowy ulega znacznemu zwiększeniu) nie może być ocenione jako zapewniające niezwłoczne dotarcie tej informacji do ubezpieczającego. Ponadto zwrócić trzeba uwagę na to, że powód nie potwierdził zawarcia nowej umowy ubezpieczenia w terminie 14 dni od jej zawarcia. W ocenie Sądu owo potwierdzenie nie może polegać na wystawieniu wewnętrznego dokumentu przez powoda, ewentualnie odnotowaniu w systemie elektronicznym przedłużenia umowy, ale obowiązkiem powoda było poinformowanie pozwanego o przedłużeniu umowy. Tak należy rozumieć owo potwierdzenie zawarcia umowy, o którym mowa w art. 28 ust. 1 a ustawy – powinno ono przybrać formę informacji skierowanej do ubezpieczonego, tak, by miał on świadomość, że umowa ubezpieczenia uległa przedłużeniu i podlega on ochronie ubezpieczeniowej. Powód nie poinformował jednak pozwanego o przedłużeniu umowy w ustawowym terminie 14 dni, dopiero po kilku miesiącach wezwał go do zapłaty składki. Skutkiem tego było podjęcie przez pozwanego dwojakiego rodzaju działań: po pierwsze odstąpił on od umowy, po drugie wypowiedział ją w trybie art. 28 a ustawy. Odstąpienie od umowy należy ocenić jako nieskuteczne. Do zawarcia umowy doszło z mocy prawa, pozwany nie składał w celu jej zawarcia żadnych oświadczeń woli, nie mógł więc uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli w trybie przepisów o błędzie (art. 84 i art. 88 kodeksu cywilnego) – po prostu żadnego oświadczenia nie składał. Z kolei wypowiedzenie umowy dokonane w trybie art. 28a ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) należało uznać za skuteczne. Wywołało ono skutek prawny w postaci rozwiązania umowy ubezpieczenia, nawiązanej poprzednio z mocy prawa. W takiej sytuacji zakład ubezpieczeń może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność – co wynika z art. 28a ust. 2 wym. ustawy. Przepis ten był podstawą powództwa.

W ocenie Sądu powództwo to nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z art. 28 a ust. 2 wym. ustawy wynika, że zakład ubezpieczeń może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. Zdaniem Sądu, aby skutecznie mógł się tego domagać, zakład ubezpieczeń powinien wykazać, że dopełnił wszelkiej staranności w wykonywaniu nałożonych przez ustawę obowiązków informacyjnych, o który mowa jest w art. 28 ust. 1 a do 1 d ustawy. Obowiązek zapłaty składki po stronie ubezpieczającego odpowiada – na zasadzie symetrii – obowiązkom zakładu ubezpieczeń. Jeśli zakład ubezpieczeń nie wywiązuje się ze swych obowiązków, to nie powinien uzyskać składki. Trzeba bowiem pamiętać, że w sytuacji określonej w art. 28 a ustawy ubezpieczający korzysta już z innego ubezpieczenia – ubezpieczenie zawierane w trybie art. 28 ustawy jest ubezpieczeniem dodatkowym, z którego ubezpieczający nie odniesie zapewne żadnej korzyści – a więc składka będzie stanowiła czysty zysk zakładu ubezpieczeń. Za taką interpretacją przemawia wykładnia celowościowa ustawy – intencją ustawodawcy nowelizującego w 2012 roku ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (wówczas wprowadzono m.in. przepisy art. 28 ust. 1a do 1 f oraz art. 28 a tej ustawy) było bowiem uporządkowanie systemu prawnego, tak, by uniknąć sytuacji, gdy jednego pojazdu dotyczą dwie umowy odpowiedzialności cywilnej ich posiadaczy (lub więcej) i by rozwiązać występujące na tym tle problemy w sposób korzystny dla tych posiadaczy pojazdów.

Jak wskazano wyżej, powód nie dopełnił wszystkich obowiązków nałożonych na niego – wypełnił jedynie niektóre z nich. Zastrzeżenia budzi bowiem to, czy właściwie poinformował ubezpieczającego o kończącym się ubezpieczeniu i możliwości jego przedłużenia, jak też w ogóle nie dopełnił obowiązku przewidzianego w art. 28 ust. 1a ustawy – nie powiadomił pozwanego o nawiązaniu kolejnej umowy ubezpieczenia. Zwrócić trzeba uwagę na to, że strony umowy powinny postępować względem siebie rzetelnie, w zaufaniu do siebie i stosować wzajemnie względem siebie analogiczne standardy postępowania. Skoro zatem powód nie dopełnił części obowiązków które nakładała na niego ustawa, choć jako profesjonalista powinien postępować dokładnie w sposób zgodny z obowiązującym go prawem, to nie ma on uprawnienia do żądania zapłaty składki – zwłaszcza w sytuacji, gdy pojazd pozwanego podlegał ubezpieczeniu w tym samym okresie w innym towarzystwie ubezpieczeń.

Zwrócić też należy uwagę na wysokość żądanej składki. Pozwany opłacał poprzednio składki na rzecz powoda w znacznie niższej wysokości – poprzednia wynosiła 399 zł. Powód nie wykazał w żaden sposób, dlaczego przy wznowieniu umowy składka powinna wynieść 2367 zł – taka zwyżka nie została niczym uzasadniona, co tym bardziej nie zasługuje na udzielenie ochrony prawnej. Przecież – jak słusznie wskazywał pozwany – to z powodem zawarta była poprzednia umowa ubezpieczenia, zatem wszelkie dokumenty mogące świadczyć o przysługujących pozwanemu zniżkach były już w posiadaniu powoda. Zwrócić trzeba Z art. 5 kc wynika bowiem, że nie można czynić ze swego prawa pożytku w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – można wywieść z tego zasadę, która miałaby tu zastosowanie, że przy wznowieniu umowy ubezpieczenia powód nie może w sposób dowolny kształtować wysokości należnej składki, powinien czynić to w oparciu o posiadane informacje wynikające z poprzedniej umowy, a jeśli czyni inaczej – nie zasługuje to na ochronę prawną.

Reasumując, Sąd uznał, iż żądanie powoda przedstawione w pozwie jest bezzasadne i należy je oddalić.