Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Jacek Matusik (spr.)

Sędziowie: SO Ludmiła Tułaczko

SO Anita Jarząbek - Bocian

protokolant: p.o. protokolanta sądowego Renata Szczegot

przy udziale prokuratora Agaty Stawiarz

po rozpoznaniu dnia 5 czerwca 2017 r. w Warszawie

sprawy P. M., syna P. C. i S., ur. (...) w I. w Indiach

oskarżonego o czyny z art. 18 § 1 kk w zw. z art. 300 § 1 i 3 kk w zb. z art. 301 § 1 kk w zb. z art. 301 § 2 kk w zw. z art. 308 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie

z dnia 23 maja 2016 r. sygn. akt IV K 721/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie do ponownego rozpoznania.

SSO Ludmiła Tułaczko SSO Jacek Matusik SSO Anita Jarząbek – Bocian

Sygn. akt VI Ka 1199/16

UZASADNIENIE

P. M. został oskarżony o to, że:

I. w okresie od dni 15 grudnia 2008r. do dnia 23 stycznia 2009r. w W. przy ul. (...), w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, faktycznie zajmując się sprawami majątkowymi spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., w razie grożącej tej spółce niewypłacalności i upadłości, udaremnił zaspokojenie wielu wierzycieli spółki (...) Sp. z o.o. w ten sposób, że utworzył w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 15 wrzenia 2000r. - Kodeks spółek handlowych oraz akt założycielski spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sporządzony w dniu 15.12.2008r. nowej jednostki gospodarczej w postaci firmy (...) Sp. z o.o. z siedziba w W. i następnie wykorzystując uzależnienie od siebie Ł. T. polecił wymienionej osobie aby sporządziła faktury VAT, w oparciu o które zostały przeniesione na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. składniki majątku spółki, które (...) Sp. z o.o. w postaci: towarów wskazanych na wymienionych w a/o fakturach, samochodu marki M. (...) nr rej. (...) o wartości 36.600 zł oraz towarów wskazanych w fakturze VAT nr (...) o wartości 308.260,45 zł, a także w ten sposób, że zbył na rzecz firmy (...) samochód ciężarowy F. (...), nr rej. (...) za kwotę 1.220 zł, a uzyskanych w ten sposób pieniędzy nie przeznaczył na zaspokojenie ww. wierzycieli, czym wyrządził szkodę wielu wierzycielom, a także doprowadził spółkę (...) Sp. z o.o. do stanu niewypłacalności i upadłości, tj. o czyn z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

II. w dniu 15 lipca 2010r, w W. przy ul. (...) będąc Prezesem Zarządu spółki (...) Sp. z o,o. z siedzibą w W. i osobą odpowiedzialną w tej spółce za terminowe składanie rocznego sprawozdania do Krajowego Rejestru Sądowego, naruszając art. 69 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, nie złożył rocznego sprawozdania finansowego za pierwszy rok obrachunkowy, który zakończył się w dniu 31.12,2009r., tj. o czyn z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości,

III. w dniu 15 lipca 2011r. w W. przy ul. (...) będąc Prezesem Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i osobą odpowiedzialną w tej spółce za terminowe składanie rocznego sprawozdania do Krajowego Rejestru Sądowego, naruszając art. 69 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, nie złożył rocznego sprawozdania finansowego za pierwszy rok 2010r., tj. o czyn z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości.

Wyrokiem z dnia 23 maja 2016r., wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 721/12, Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie, uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu w punkcie I czynu z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., zaś co do czynów z punktów II i III postępowanie przeciwko oskarżonemu warunkowo umorzył na okres 1 roku próby.

Od powyższego wyroku apelację wnieśli prokurator oraz obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżył wyrok w części uniewinniającej oskarżonego od popełnienia czynu z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k , wnosząc o uchylenie wyroku w tym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w części warunkowo umarzającej postępowanie przeciwko oskarżonemu o czyny z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, wnosząc o zmianę wyroku w tej części i uniewinnienie oskarżonego od tychże czynów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Obie wniesione apelacje są na tyle zasadne, że zaskarżony wyrok należało uchylić w całości, a sprawę niniejszą przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji obrońcy oskarżonego stwierdzić należy, iż zasadny jest podniesiony w niej zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie w jakim Sąd ustalił, że oskarżony dopuścił się popełnienia czynów z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości. Zwrócić bowiem należy uwagę, iż w tym zakresie Sąd Rejonowy w istocie nie przeprowadził postępowania dowodowego, ograniczając się jedynie do oceny lakonicznych wyjaśnień oskarżonego. Jak słusznie przy tym podnosi obrońca ocena tego dowodu nie jest prawidłowa, albowiem z omawianych depozycji, wbrew temu co uznał Sąd, nie wynika, że oskarżony przyznał się do zawinionego niezłożenia sprawozdań finansowych. Oskarżony wyjaśnił bowiem, iż nie wiedział, że przedmiotowe sprawozdania nie zostały złożone przez osobę, która miała to zrobić, a gdy się o tym dowiedział, to podjął działania zmierzające do ich złożenia. Twierdzeń tych Sąd I instancji w żaden sposób nie zweryfikował uznając, że oskarżony nie kwestionuje swojego sprawstwa, co w kontekście jego wyjaśnień jest wnioskiem oczywiście wadliwym. Treść wyjaśnień oskarżonego w tym zakresie wskazuje bowiem, iż nie miał on świadomości, że osoba za to odpowiedzialna nie złożyła sprawozdań, co jak słusznie podnosi obrońca wyłącza jego umyślność, a zatem uniemożliwia przypisanie mu popełnienia występków z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości. Obowiązkiem Sądu I instancji, w tej sytuacji, było więc dokonanie weryfikacji wyjaśnień oskarżonego, chociażby poprzez ustalenie osoby, która miała być odpowiedzialna za złożenie sprawozdań(odebranie od oskarżonego wyjaśnień w tym zakresie) i przesłuchanie jej na tę okoliczność, czego jednak Sąd Rejonowy nie uczynił. Zaniechanie Sądu, uzasadnia zatem stwierdzenie, że uznanie sprawstwa oskarżonego w zakresie występków z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości było, co najmniej przedwczesne, a postępowanie w tym zakresie wymaga uzupełnienia. Z tego też powodu uznając apelację obrońcy oskarżonego za zasadną, brak było jednak podstaw do uwzględnienia zawartego w niej wniosku o zmianę wyroku w tej części i uniewinnienie oskarżonego od tychże czynów, wobec czego Sąd Okręgowy uchylił wyrok w omawianej części i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Przechodząc do apelacji prokuratora także stwierdzić należy, iż także w tym środku odwoławczym podniesiono zasadny zarzut obrazy prawa materialnego, co skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku również w części uniewinniającej oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Na wstępie rozważań w tym zakresie wskazać należy, że Sąd Rejonowy ustalił, iż:

Spółka (...) Sp. z o.o. powstała w dniu 29 czerwca 1999 roku. Przedmiotem jej działalności jest m. in. sprzedaż hurtowa i detaliczna artykułów użytku domowego i osobistego, artykułów sportowych, gier i zabawek oraz wyrobów włókienniczych. W skład zarządu spółki wchodził I. M. jako prezez zarządu oraz I. N..

W dniu 14 stycznia 2008 roku pomiędzy prezesem firmy (...) Sp. z o.o. I. M., a P. M. została zawarta umowa o pracę na okres próbny od dnia 14 lutego 2008 roku do dnia 30 kwietnia 2008 roku na stanowisku Dyrektora Handlowego. W dniu 17 stycznia 2008 roku I. M., z powodów osobistych, wyjechał z Polski do Pakistanu, gdzie został aresztowany, a do Polski powrócił we wrześniu 2009 roku. W kwietniu 2008r. do siedziby spółki (...) sp. z o.o, złożono pełnomocnictwo do prowadzenia spółki dla oskarżonego z którego wynikało, że udzielił go I. M.. Nadto z dokumentu datowanego 20 maja 2008 roku wynika, że członkowie zarządu (...) Sp. z o.o. I. M. oraz I. N. udzielili P. M. prokury obejmującej swym zakresem umocowanie do samodzielnego podejmowania w imieniu spółki (...) Sp. z o.o. wszelkich czynności sądowych i pozasądowych, jakie były związane z prowadzeniem spółki. W tym samym dniu radcy prawnemu P. K. zostało udzielone pełnomocnictwo w przedmiocie wpisania do Rejestru Przedsiębiorców wszelkich zmian przed sądami wszystkich instancji. Postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 29 maja 2008 roku P. M. został wpisany w Krajowym Rejestrze Sądowym jako prokurent spółki (...) Sp. z o.o. Prokura ta zawiera podrobiony podpis I. M..

W dniu 15 grudnia 2008 roku P. M. związał spółkę (...) Sp. z o.o. i został w niej prezesem zarządu. Przedmiot działalności tej spółki był zbieżny z przedmiotem działalności spółki (...) Sp. z o.o.

W dniu 23 stycznia 2009 roku, szeregiem faktur, P. M. zbył majątek (m. in. wyroby z onyksu, towary sportowe, wyposażenie biura, samochód marki M. (...)) spółki (...) Sp. z o.o, na rzecz spółki (...) Sp. z o.o.

Na dzień 23 stycznia 2009 roku wierzycielami spółki (...) Sp. z o.o. byli Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Drugiego (...) Urzędu Skarbowego w W., (...) S Z SIEDZIBĄ W (...), H. W., (...) SA z siedzibą w P., (...) s.c. z siedzibą w W., (...) SA z siedzibą w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., (...) SA z siedziba w B., (...) Sp. z o.o., z siedzibą w W., (...) SA z siedziba w Ł., (...) Sp. z o.o. 2006r. w W., Kancelarii (...), (...) z siedzibą w Pakistanie, (...), (...) i (...).”.

Powyższe ustalenia faktyczne (w takim kształcie w istocie nie kwestionowane przez żadną ze stron) stały się dla Sądu Rejonowego podstawą do wydania wyroku uniewinniającego oskarżonego od popełnieni a czynu z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., czym na obecnym etapie postępowania, Sąd Okręgowy zgodzić się nie może. Jak wynika z pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, które w tej części nie spełnia wymogów określonych w art. 424 k.p.k., Sąd Rejonowy uniewinniając oskarżonego uznał, iż nie można uznać go za osobę „zajmującą się sprawami majątkowymi (...) Sp. z o. o. na podstawie faktycznego wykonywania” w rozumieniu art. 308 k.k. Z poglądem tym można by się zgodzić, ale tylko w przypadku gdyby Sąd ustalił, że oskarżony działał nie tylko bez wiedzy i zgody władz spółki, ale również, że działanie to podjęte było wbrew interesom spółki i faktycznie zmierzało do jej pokrzywdzenia, czyli upraszczając, że oskarżony działał z zamiarem oszukania spółki, a nie pokrzywdzenia jej wierzycieli. Gdyby bowiem dojść do wniosku, że oskarżony działa wprawdzie na podstawie sfałszowanej prokury, jednakże jak sam wyjaśniał, podejmowane przez niego czynności były akceptowane, a wręcz zlecane przez właścicieli spółki, to jak trafnie wskazuje prokurator w swojej apelacji, niewątpliwie uznać należałoby go za osobę, o której mówi przepis art. 308 k.k. Tymczasem z pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika w żaden sposób, z jakim zamiarem, zdaniem Sądu Rejonowego, oskarżony miał podejmować, ustalone przez Sąd, a przytoczone wyżej, działania. Kwestia ta mogłaby zostać wyjaśniona po dokonaniu wnikliwej oceny ujawnionych w toku rozprawy dowodów, czego jednak Sąd Rejonowy nie uczynił ograniczając tę ocenę jedynie do stwierdzenia, że: „ W ocenie Sądu wyjaśnienia oskarżonego stanowią przyjętą przez niego linię obrony, której w części przeczą zgromadzone dowody.”. Taka ocena, nie spełniająca wymogów określonych w art. 7 k.p.k., w żadnej mierze nie poddaje się weryfikacji, co uniemożliwia Sądowi Okręgowemu prawidłową kontrolę instancyjną wyroku w części zaskarżonej przez prokuratora.

Reasumując rozważania w powyższym zakresie, również w części dotyczącej zarzucanego oskarżonemu czynu z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 301 § 1 k.k. w zb. z art. 301 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., niezbędne jest ponowne rozpoznanie sprawy, co uzasadniało uchylenie zaskarżonego wyroku także w tej części.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe, przy czym w zakresie czynu opisanego w punkcie I, może ono zostać ograniczone do złożenia wyjaśnień przez oskarżonego oraz bezpośredniego przeprowadzenia tych dowodów, które zmierzać będą do ustalenia kwestii zamiaru jaki towarzyszył oskarżonemu przy podejmowaniu działań związanych ze zbyciem majątku (...) Sp. z o. o. oraz wyjaśnienia kwestii, czy działania te podejmowane były za wiedza i zgodą osób uprawnionych do reprezentacji spółki. Jeżeli bowiem potwierdzą się wyjaśnienia oskarżonego, że pełnomocnictwo, a następnie prokurę do prowadzenia spraw spółki (...) Sp. z o.o. otrzymał od właściciela, będącego jednocześnie prezesem zarządu tejże spółki - I. M., i faktycznie zajmował się prowadzeniem spraw majątkowych firmy (...) Sp, z o.o., a w związku z problemami finansowymi tejże firmy zdecydował się, za namową jej właścicieli na utworzenie własnej spółki (...) Sp. z o.o. i przekazanie jej majątku ww. firmy, to w tej sytuacji podlegać będzie odpowiedzialności za zarzucane mu w akcie oskarżenia przestępstwo. W przypadku jednak ustalenia, że oskarżony działał bez upoważnienia i w zamiarze pokrzywdzenia spółki, brak będzie podstaw by uznać, że w realiach niniejszej sprawy był on osobą zajmującą się sprawami majątkowymi (...) Sp. z o. o. na podstawie faktycznego wykonywania, w rozumieniu art. 308 k.k. W zakresie czynów z art. 79 pkt 4 Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, należy uzupełnić postępowanie dowodowe w sposób wskazywany na wstępie niniejszego uzasadnienia, co pozwoli zweryfikować wyjaśniania oskarżonego i ustalenie, czy faktycznie ponosi on winę za niezłożenie stosownych sprawozdań finansowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSO Ludmiła Tułaczko SSO Jacek Matusik SSO Anita Jarząbek - Bocian