Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku w S.

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Usługowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 19 marca 2014 roku, sygn. akt I C 105/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Usługowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanej Agencji Nieruchomości Rolnych w W. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gryfinie na rzecz radcy prawnego A. W. kwotę 553 (pięćset pięćdziesiąt trzy) złote 50 (pięćdziesiąt) groszy, w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej, udzielnej powódce w postępowaniu apelacyjnym.

,

Sygn. akt II Ca 773/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 marca 2014r. Sąd Rejonowy w Gryfinie oddalił powództwo Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Usługowego (...) spółki z o.o. z siedzibą
w C. przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (pkt I.). Jednocześnie w punkcie II. wyroku II. Sąd zasądził od powoda Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Usługowego (...) spółki z o.o. z siedzibą w G. na rzecz pozwanej Agencji Nieruchomości Rolnych w W. kwotę 600 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd I instancji oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym pod sygn. akt XI GNc 3089/05 dnia 14 września 2005r. Sąd Rejonowy w Szczecinie, na skutek pozwu wniesionego w dniu 31 sierpnia 2005 r. przez Agencję Nieruchomości Rolnych w W., nakazał pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G., aby zapłaciła powodowi kwotę 46.194,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym:

- od kwoty 13.052,05 złotych od dnia 28 sierpnia 2004 r.,

- od kwoty 33.142,40 złotych od dnia 1 października 2004 r.

oraz kwotę 2.400 zł tytułem kosztów procesu. Nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu
3 listopada 2005 r. i została mu nadana klauzula wykonalności.

Nakaz zapłaty z 14 września 2005 r. został wydany w sprawie o sygn. akt XI GNc 3089/05 na skutek pozwu z 25 sierpnia 2005 r., w którym Agencja Nieruchomości Rolnych dochodziła wierzytelności wynikających z bezumownego korzystania przez A.-ra spółkę z o.o. w G. z nieruchomości, która pierwotnie była objęta umową dzierżawy z dnia 28 lipca 1993 r. nr (...) za okres od 28 lipca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. w kwocie 13.052,05 zł oraz za okres od 1 stycznia 2004 r. do dnia 30 czerwca 2004 r. w kwocie 33.142,40 zł.

Nadto przeciwko A.-ra spółce z o.o. w G. Agencja Nieruchomości Rolnych uzyskała wcześniej dwa inne tytuły wykonawcze. W pierwszym w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2004 r. wydanego w sprawie o sygn. akt XI GC 1269/04 zasądzono od ww. spółki kwotę 28.703,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 10.329,14 zł od dnia 9 sierpnia 2004 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 18.374,32 zł od dnia 29 lipca 2003 r. do dnia zapłaty a także koszty procesu w wysokości 2.400 zł. Należności te dochodzono tytułem czynszu dzierżawnego wynikającego z umowy dzierżawy zawartej w dniu 28 lipca 1993 r. nr (...) za okres przed dniem 28 lipca 2003 r. oraz odsetek za nieterminową zapłatę wcześniejszych kwot czynszu. W drugim tytule wykonawczym w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28 grudnia 2004 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIII GC 329/04 zasądzono od ww. spółki kwotę 81.624,08 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 31 marca 2004 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu
w kwocie 3.420 zł. Należności te dochodzono tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie należności głównych czynszu dzierżawnego wynikającego z umowy dzierżawy z dnia
16 listopada 1993 r.

Pismem z dnia 14 listopada 2005 r. Agencja Nieruchomości Rolnych wniosła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gryfinie M. K.
o wszczęcie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego dnia 14 września 2005 r. w sprawie o sygn. XI GNc 3089/05 – celem wyegzekwowania od A.-ra spółki z o.o. w G. kwoty 46.194,45 zł tytułem należności głównej oraz odsetek za zwłokę za okresy wymienione w tytule wykonawczym, a ponadto 2.400 zł tytułem kosztów postępowania.

W ramach postępowania egzekucyjnego przeprowadzonego pod sygn. akt Km 2263/05 A.-ra spółka z o.o. w dniu 2 grudnia 2005 r. dokonała wpłaty na rzecz Komornika kwoty 13.000 zł. W dniu 6 grudnia 2005 r. Komornik sporządził plan podziału ww. sumy, w którym do sprawy Km 2263/05 wydzielił kwotę 10.649,37 zł, przeznaczając dla wierzyciela 9.051,96 zł oraz zaliczając na koszty egzekucyjne 1.597,41 zł.

W dniu 21 czerwca 2006r. (...) A.-ra spółka z o.o. dokonała bezpośrednio na rzecz wierzyciela, poza postępowaniem egzekucyjnym, wpłaty kwoty 140.000 zł.

Postanowieniem z dnia 6 lipca 2006 r. Komornik w sprawie o sygn. Km 2263/05 na podstawie art. 820 k.p.c. zawiesił postępowanie egzekucyjne na skutek wniosku wierzyciela.

Pismem z dnia 11 lipca 2006 r. skierowanym do spraw o sygn. Km 2472/05, Km 2438/05 oraz Km 2263/05 wierzyciel Agencja Nieruchomości Rolnych wniósł o zwolnienie ruchomości i zasiewów zajętych protokołem z dnia 13 czerwca 2006 r. i poinformował Komornika, iż dłużnik w dniu 21 czerwca 2006 r. dokonał wpłaty na rachunek wierzyciela kwoty 140.000 zł.

Postanowieniem z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie Km 2263/05 Komornik umorzył egzekucję z ruchomości zajętych protokołem zajęcia z dnia 13 czerwca 2006 r.

Wpłata kwoty 140.000 zł dokonana przez powódkę na rzecz pozwanej nastąpiła
z uwagi na to, że powódka ubiegała się o przywrócenie umów dzierżawy wcześniej zawartych z pozwaną, w związku z tym potrzebowała ustalić kwestie związane z ewentualnym porozumieniem dotyczącym zobowiązań na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych. Przyczyną, która spowodowała złożenie przez wierzyciela wniosków o zawieszenie toczących się wówczas postępowań egzekucyjnych przeciwko powódce, oprócz wpłaty kwoty 140.000 zł, były także negocjacje pomiędzy spółka (...)-ra a Agencją Nieruchomości Rolnych. Ostatecznie pomiędzy Agencją a dłużnikiem nie doszło do takiego porozumienia, z którego wynikałoby, że zostaje przywrócona umowa dzierżawy i że dług, który powstał w tym okresie będzie zrestrukturyzowany.

Pismem z dnia 18 sierpnia 2006 r. Dyrektor Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w S. S. S. powiadomił A.-ra spółkę z o.o. w G., że wpłata dokonana dnia 21 czerwca 2006 r. w wysokości 140.000 zł została rozksięgowana w następujący sposób:

- na poczet umowy dzierżawy nieruchomości nr (...) na należność główną zaliczono kwotę 19.248,81 zł, na odsetki za zwłokę kwotę 9.042,52 zł oraz na koszty postępowania 2.460 zł,

- na poczet umowy dzierżawy nieruchomości nr (...) na należność główną zaliczono kwotę 81,624,08 zł, na odsetki za zwłokę kwotę 22.602,04 zł, na koszty postępowania 3.480,00 zł, na koszty radcowskie za postępowanie egzekucyjne 600 zł oraz na zaliczkę na wydatki komornicze 942,55 zł.

W podobny sposób o sposobie rozliczenia wpłaty 140.000 zł A.-ra spółka z o.o. w G. została powiadomiona w piśmie pełniącego obowiązki Dyrektora Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w S. A. P. z dnia 29 maja 2008 r. wraz z którym przesłano ww. spółce informację o sposobie rozksięgowania wpłat dokonanych w latach 2006-2008 r. Z informacji tej wynikało, iż kwotę 140.000 zł wpłaconą w dniu 21 czerwca 2006 r. wierzyciel zaliczył w kwotach 18.374,32 zł i 674,49 zł na należność główną wynikającą z umowy nr (...) oraz w kwotach 6.633 zł i 2409,62 zł na odsetki z umowy nr (...), natomiast kwotę 81.624,08 zł na należność główną wynikającą z umowy nr (...), kwotę 22.602,04 zł na odsetki za zwłokę wynikające z ww. umowy, a ponadto kwoty 2.460 zł, 3.480,00 zł, 642,55 zł, 600 zł i 300 zł na koszty radcowskie i egzekucyjne.

W piśmie z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie Km 2263/05 Komornik Sądowy M. K. poinformował A.-ra spółkę z o.o. w G. o sposobie rozliczenia dokonanych wpłat, w tym, iż z kwoty 13.000 zł wpłaconej przez dłużnika w dniu 2 grudnia 2005 r. na sprawę Km 2263/05 zaksięgowano 10.649,37 zł, z czego na opłatę egzekucyjną pobrano 1.388,47 zł, do depozytu przekazano 9.260,90 zł, zaś resztę przekazano na sprawę Km 1676/05 prowadzoną z wniosku (...) S.A.

Postanowieniem z dnia 9 października 2007 r. na skutek wniosku wierzyciela z 4 października 2007 r. Komornik podjął zawieszone postępowanie w sprawie Km 2263/05.

Pismem z dnia 9 października 2007 r. w sprawie Km 2263/05 Komornik zwrócił się do Sądu Rejonowego w Gryfinie o zwrot kwoty 9.260,90 zł przekazanej na rachunek depozytowy sądu w dniu 8 sierpnia 2006 r.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2007 r. Sąd Rejonowy w Gryfinie w sprawie o sygn. akt I Co 1312/07 wszczętej na skutek skargi dłużniczki A.-ra spółki z o.o. w G. na czynność Komornika M. K. – postanowienie z dnia 9 października 2007 r, w sprawie Km 2263/05 uwzględnił skargę i uchylił postanowienie Komornika z 9 października 2007 r. o podjęciu postępowania egzekucyjnego oraz na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. nakazał Komornikowi zakończenie egzekucji w sprawie Km 2263/05 wobec umorzenia jej z mocy prawa.

Pismem z dnia 9 stycznia 2008 r. Komornik powiadomił A.-ra spółkę z o.o. w G., iż postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 2263/05 uległo umorzeniu z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c. Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2008 r. Komornik zakończył postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie Km 2263/05 i ustalił koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie 1.391,97 zł, w tym 7 zł tytułem wydatków oraz 1.388,47 zł tytułem opłaty stosunkowej.

Komornik w sprawie o sygn. Km 2263/05, potrąciwszy z sumy 10.649,37 zł kwotę 1.388,47 zł tytułem opłaty egzekucyjnej, pozostałą część w wysokości 9.260,90 zł, przeznaczoną do wypłaty dla wierzyciela, w dniu 31 lipca 2006 r. złożył do depozytu sądowego. W dniu 24 października 2007 r. Komornik otrzymał zwrot kwoty 9.260,90 zł z depozytu sadowego i w dniu 28 grudnia 2007 r. przekazał ww. kwotę wierzycielowi. Komornik wydzieloną wierzycielowi sumę 10.649,37 zł zaliczył ostatecznie na koszty postępowania, w tym opłatę stosunkową w kwocie 1.388,47 zł, na wydatek gotówkowy z tytułu doręczenia środków pieniężnych w kwocie 3,50 zł, na koszty zastępstwa prawnego w egzekucji w kwocie 600 zł, a nadto na koszty procesu w kwocie 2.400 zł, na odsetki w kwocie 6.257,40 zł.

Pismem z dnia 15 stycznia 2008 r. Agencja Nieruchomości Rolnych wniosła do Komornika Sądowego M. K. o ponowne wszczęcie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego dnia 14 września 2005 r. sygn. XI GNc 3089/05 – celem wyegzekwowania od A.-ra spółki z o.o. w G. kwoty 13.052,05 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 2 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 33.142,40 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 30 grudnia 2004 r. do dnia zapłaty.

Pismem z dnia 27 lutego 2008 r. w sprawie Km 169/08 Komornik powiadomił A.-ra spółkę z o.o. w G. o nowym zajęciu ruchomości oznaczonych w protokole zajęcia z dnia 21 stycznia 2008 r.

Pismem z dnia 22 stycznia 2009 r. Komornik powiadomił A.-ra spółkę z o.o.
w G., iż w sprawie Km 169/08 w dniu 28 lutego 2008 r. wyegzekwował na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych od dłużniczki kwotę 57.125,30 zł.

Pismem z dnia 12 października 2010 r. w sprawie Km 169/08 Komornik powiadomił wierzyciela, iż postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 169/08 będzie umorzone, albowiem w toku postępowania sprzedano cały majątek ruchomy dłużnej spółki, który w części zaspokoił roszczenia wierzycieli, dłużna spółka nie posiada nieruchomości oraz innego majątku, z którego można by prowadzić skuteczną egzekucję. Egzekucja pozostaje bezskuteczna i nie rokuje szans powodzenia w przyszłości.

W ramach postępowania egzekucyjnego przeprowadzonego przez Komornika Sądowego M. K. pod sygn. akt Km 169/08 wyegzekwowano od A.-ra spółki z o.o. następujące kwoty;

- w dniu 26 lutego 2008 r. kwotę 57.125,30 zł, którą Komornik zaliczył na: koszty postępowania, w tym opłatę stosunkową w kwocie 4.185,89 zł, wydatek gotówkowy z art. 39 ust. 2 pkt 6 ustawy o komornikach sadowych i egzekucji w kwocie 3,50 zł, wydatek gotówkowy z art. 39 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy w kwocie 12,25 zł, zwrot zaliczki na wydatki w kwocie 33,95 zł, koszty zastępstwa prawnego w egzekucji w kwocie 600 zł, odsetki w kwocie 12.821,95 zł, należność główną 39.467,76 zł;

- w dniu 31 października 2008 r. kwotę 3.035,81 zł, którą Komornik zaliczył na koszty postępowania, w tym opłatę stosunkową w kwocie 314,19 zł, wydatek gotówkowy z art. 39 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy w kwocie 2 zł, wydatek gotówkowy z art. 39 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy w kwocie 1,35 zł, odsetki w kwocie 278,87 zł, należność główną 2.439,40 zł;

- w dniu 7 listopada 2008 r. kwotę 209,48 zł, którą Komornik zaliczył na koszty postępowania w tym opłatę stosunkowa w kwocie 27,06 zł, odsetki w kwocie 55,55 zł, należność główną 124,87 zł.

- w dniu 26 lipca 2010 r. kwotę 176,60 zł, którą Komornik zaliczył na koszty postępowania w tym wydatki gotówkowe z art. 39 ust. pkt 6 ww. ustawy w kwocie 0,70 zł, wydatki gotówkowe z art. 39 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy w kwocie 31,05 zł oraz odsetki w kwocie 144,85 zł.

- w dniu 17 września 2010 r. kwotę 415,81 zł, którą Komornik zaliczył na koszty postępowania w tym wydatki gotówkowe z art. 39 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy w kwocie 0,70 zł, odsetki w kwocie 288,73 zł, należność główna 126,38 zł,

- w dniu 5 stycznia 2011 r. kwotę 130,16 zł, którą Komornik zaliczył na koszty postępowania w tym wydatki gotówkowe z art. 39 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy w kwocie 0,70 zł, odsetki w kwocie 129,46 zł.

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2013 r. Komornik M. K. w sprawie o sygn. akt Km 169/08 umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, iż wierzyciel wystąpił o egzekucję świadczenia pieniężnego w kwocie 58.405,12 zł, a w ramach prowadzonego postępowania na rzecz wierzyciela przekazano kwotę 56.511,77 zł w tym 55.877,82 zł na tytuł wykonawczy.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest nieuzasadnione. Opierając się o treść art. 840 § 1 k.p.c. Sąd stwierdził, iż podstawy do uwzględnienia powództwa przeciwegzekucyjnego, które wytoczyła powódka, nie mogły stanowić sygnalizowane przez powódkę ewentualne nieprawidłowości w toku postępowań egzekucyjnych. Poza zakresem niniejszego procesu pozostawała ocena zgodności z prawem wszelkich wskazywanych przez powódkę czynności Komornika, a więc w tym przede wszystkim planów podziałów sum uzyskanych z egzekucji prowadzonej pod sygn. Km 2263/05 i Km 169/08, które rozstrzygnęły o takim a nie innym sposobie rozliczenia sum wyegzekwowanych od powódki, a także innych czynności Komornika, jak np. czynności podjętych w przedmiocie złożenia wyegzekwowanej sumy pieniężnej do depozytu sądowego, terminowości przekazywania wyegzekwowanych środków na rzecz wierzyciela, czynności w przedmiocie ustalenia wysokości kosztów egzekucji ściągniętych od powódki, czy też przesłanek formalnych do wszczęcia egzekucji w sprawie Km 169/08 (powódka wskazywała brak formalny wniosku egzekucyjnego w postaci nieokreślenia rodzaju odsetek).

Badając zasadność powództwa przeciwegzekucyjnego Sąd nie mógł zatem odmiennie niż uczynił to Komornik rozliczyć sumy wyegzekwowanej od powódki, a nadto nie mógł weryfikować wysokości ustalonych przez Komornika kosztów egzekucyjnych. Ocena przesłanek, które uzasadnić mogłyby uwzględnienie powództwa wytoczonego w niniejszej sprawie, powinna była skupić się przede wszystkim na ustaleniu, czy wierzytelność wymieniona w tytule wykonawczym została pokryta w jakiejś części przez wpłatę dokonaną przez powódkę w kwocie 140.000 zł. Gdyby znaleźć podstawy do takiego ustalenia, wówczas w tej części powództwo przeciwegzekucyjne byłoby uzasadnione.

Pozwana przyznała fakt, iż powódka w czasie, gdy toczyło się postępowanie egzekucyjne Km 2263/05, poza tym postępowaniem dokonała na rzecz wierzyciela bezpośredniej wpłaty w kwocie 140.000 zł. Fakt ten nie wymagał zatem dowodu (art. 229 k.p.c.). Powódka nie zaprzeczyła natomiast, iż oprócz długu stwierdzonego w tytule egzekucyjnym wskazanym w pozwie (tj. w nakazie zapłaty z dnia 14 września 2005 r. sygn. akt XI GNc 3089/05) miała wówczas wobec pozwanej długi stwierdzone w dwóch innych tytułach egzekucyjnych (wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2004 r. sygn. akt XI GC 1269/04 oraz wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28 grudnia 2004 r. sygn. VIII GC 329/04). Sąd stwierdził, opierając się o treść art. 230 k.p.c., że fakt ten nie wymagał dowodu, został natomiast dodatkowo poparty przedłożonymi przez pozwaną dokumentami w postaci odpisów wyroków wraz z uzasadnieniami oraz odpisami pozwów, na skutek których tytuły egzekucyjne zostały wydane.

Sąd wskazał, że o sposobie rozliczenia wpłaty kwoty 140.000 zł należało rozstrzygnąć w oparciu o art. 451 § 1-3 k.c. Przyjął, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na ustalenie, iż zostało złożone oświadczenie woli spółki (...)-ra wskazujące, w jaki sposób wierzyciel powinien był zarachować wpłatę dokonaną przez dłużniczkę w kwocie 140.000 zł. Fakt ten nie wynika z żadnego dokumentu zgromadzonego w materiale dowodowym. Powódka w niniejszej sprawie zresztą nie twierdziła, by wola wskazania długu, który ww. wpłata miała zaspokoić, zostało kiedykolwiek wyrażona na piśmie. Prezes zarządu powódki utrzymywał zaś, iż wola taka została wyrażona ustnie.

Bezspornym było, zaznaczył Sąd, iż pomiędzy spółką (...)-ra a Agencją Nieruchomości Rolnych w okresie, w którym nastąpiła wpłata kwoty 140.000 zł, toczyły się negocjacje mające na celu doprowadzić do restrukturyzacji zadłużenia i przywrócenia uprzednio zawartych umów dzierżawy. Z zeznań przesłuchanych na wniosek powódki świadków J. S. i S. S. nie wynikło w żaden sposób, by powódka złożyła – czy to przy dokonaniu wpłaty kwoty 140.000 zł, czy też w trakcie powyższych negocjacji – oświadczenie woli wskazujące, że ww. wpłata ma zostać zaliczona na poczet długu stwierdzonego nakazem zapłaty z dnia 4 września 2005 r. sygn. akt XI GNc 3089/05. Powódka kwestionowała wiarygodność zeznań ww. świadków, ku czemu brak jest zdaniem Sądu Rejonowego dostatecznego uzasadnienia, natomiast nawet w przypadku podważenia wiarygodności ich relacji nadal w sprawie brak byłoby dowodu świadczącego o tym, ze powódka złożyła oświadczenie przewidziane w art. 451 § 1 k.c.

Jedynym takim dowodem, który mógłby pozwolić na poczynienie tego rodzaju ustalenia, był dowód z przesłuchania L. S., Prezesa Zarządu powódki. Sąd uznał ten dowód za niewiarygodny. Oceniając go wedle kryteriów przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd przyjął, iż nader wątpliwym jest, by powódka, złożywszy oświadczenie nakazujące zarachowanie wpłaty kwoty 140.000 zł odmiennie niż to uczynił wierzyciel, zaniechała podjęcia jakichkolwiek działań w celu przeciwdziałania takiej czynności wierzyciela, aż do czasu wystąpienia z pozwem w niniejszej sprawie (chociażby formułując swe zastrzeżenia w piśmie skierowanym do wierzyciela, żądając odmiennego niż to uczyniono sposobu rozksięgowania wpłaty). Brak jest dowodów, które chociażby uprawdopodobniły twierdzenia Prezesa Zarządu powódki złożone w powyższym zakresie. Z ujawnionych okoliczności wynika, iż do czasu wszczęcia procesu omawiana kwestia w ogóle nie była podejmowana, pomimo przecież tego, że toczyły się dwa postępowania egzekucyjne przeciwko powódce, w toku których doszło do wyegzekwowania znacznych należności. Pozbawione jest logiki przypuszczenie, że powódka nie sprzeciwiła się egzekucjom prowadzonym w sprawie Km 2263/05 i w szczególności Km 169/08, przy założeniu że dotyczyły one wyegzekwowania wierzytelności, które zgodnie z wolą powódki miały już zostać zaspokojone wcześniejszą wpłatą kwoty 140.000 zł i że wcześniej niż w dniu 5 lutego 2013 r., kiedy to złożyła pozew w niniejszej sprawie, powódka nie starała się przeciwdziałać tym egzekucjom, wytaczając analogiczne do niniejszego powództwo przeciwegzekucyjne.

Dowodem pozwalającym na ustalenie omawianej okoliczności faktycznej nie były w żadnej mierze, zdaniem Sądu, zeznania Komornika M. K., albowiem nie miał on żadnej wiedzy w tym zakresie. Sąd uznał nadto, iż dowodem na poparcie powyższego nie było pismo pełnomocnika Agencji Nieruchomości Rolnych r.pr. J. R. z 11 lipca 2006 r. (k. 10 akt sprawy) informujące Komornika o dokonaniu przez dłużnika wpłaty kwoty 140.000 zł. Pismo to zostało skierowane do trzech spraw egzekucyjnych – nie tylko do sprawy Km 2263/05, w toku której egzekwowano wierzytelności wynikające z przedmiotowego dla sprawy tytułu wykonawczego, lecz także dwóch innych spraw: Km 2472/005 i Km 2438/05. W świetle powyższego Sąd stwierdził, że nie sposób przyjąć, iż treść ww. pisma uprawdopodobniła twierdzenia Prezesa Zarządu powódki, że spółka (...)-ra poleciła zaliczyć wpłatę na poczet długu wynikającego z nakazu zapłaty z 4 września 2005 r. sygn. akt XI GNc 3089/05 – skoro nie dotyczyło ono tylko tej sprawy, w której wierzytelność ta była egzekwowana.

Zważywszy, iż w sprawie brak jest dowodów świadczących o tym, że powódka złożyła oświadczenie woli przewidziane w art. 451 § 1 k.c. o tym, że wpłatę 140.000 zł wierzyciel winien zaliczyć na poczet długu wymienionego w nakazie zapłaty z 4 września 2005 r. sygn. akt XI GNc 3089/05, Sąd zbadał prawidłowość dokonania rozliczenia wpłaty przez wierzyciela według sposobu wskazanego w piśmie Dyrektora Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w S. S. S. z dnia 18 sierpnia 2006 r.

Sąd stwierdził, iż suma wierzytelności wymienionych w piśmie z 18 sierpnia 2006 r. (19.248,81 zł + 9.042,52 zł + 2.460 zł + 81,624,08 zł + 22.602,04 zł + 3.480,00 zł + 942,55 zł) odpowiada kwocie 140.000 zł. Należności obejmujące kwoty 19.248,81 zł, 9.042,52 zł, 2.460 zł zostały zaliczone na poczet wierzytelności stwierdzonej w wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2004 r. sygn. akt XI GC 1269/04, w którym zasądzono od ww. spółki kwotę 28.703,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 10.329,14 zł od dnia 9 sierpnia 2004 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 18.374,32 zł od dnia 29 lipca 2003 r. do dnia zapłaty a także koszty procesu w wysokości 2.400 zł. Kwoty wymienione w piśmie z 18 sierpnia 2006 r. mieszczą się w wysokości należności zasądzonych w powyższym tytule egzekucyjnym przy uwzględnieniu tego, że odsetki ustawowe od kwoty 10.329,14 zł od dnia 9 sierpnia 2004 r. do dnia 21 czerwca 2006 r. wyniosłyby 2.412,99 zł, odsetki ustawowe od kwoty 18.374,32 zł od dnia 29 lipca 2003 r. do dnia 21 czerwca 2006 r. wyniosłyby 6.633 zł, zaś kwota 60 zł o którą powiększono koszty postępowania określone w ww. piśmie na 2.460 zł odpowiada wysokości kosztów zastępstwa w postępowaniu klauzulowym.

Należności obejmujące kwoty 81,624,08 zł, 22.602,04 zł, 3.480,00 zł, 942,55 zł zostały zaliczone na poczet wierzytelności stwierdzonej w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28 grudnia 2004 r. sygn. akt VIII GC 329/04, w którym zasądzono od ww. spółki kwotę 81.624,08 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 31 marca 2004 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 3.420 zł. Kwoty wymienione w piśmie z 18 sierpnia 2006 r. mieszczą się w wysokości należności zasądzonych w powyższym tytule egzekucyjnym przy uwzględnieniu tego, że odsetki ustawowe od kwoty 81.624,08 zł od dnia 31 marca 2004 r. do dnia 21 czerwca 2006 r. wyniosłyby 22.602,04 zł, zaś kwota 60 zł o którą powiększono koszty postępowania określone w ww. piśmie na 3.480 zł odpowiada wysokości kosztów zastępstwa w postępowaniu klauzulowym; nie ma podstaw by kwestionować zaliczenie na poczet długu kwoty 942,55 zł określonej jako równowartość zaliczki na wydatki komornicze.

Tym samym w piśmie z 18 sierpnia 2006 r. wierzyciel, korzystając ze swojego uprawnienia wynikającego z art. 451 § 2 k.c., wobec nie złożenia przez dłużniczkę oświadczenia przewidzianego w art. 451 § 1 k.p.c., prawidłowo rozliczył całą kwotę 140.000 zł uiszczoną przez dłużniczkę dnia 21 czerwca 2006 r.

Sąd Rejonowy stwierdził, że gdyby przyjąć, iż pismo z 18 sierpnia 2006 r. nie stanowiło oświadczenia woli wierzyciela przewidzianego w art. 451 § 2 k.c., to rozliczenie wpłaty 140.000 zł dokonane według sposobu określonego w art. 451 § 3 k.c. (a więc w razie braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela) doprowadziłoby do tego samego, co zostało określone w piśmie z 18 sierpnia 2006 r. – wówczas bowiem istniałby obowiązek zaliczenia wpłaty na poczet długu najdawniej wymagalnego, natomiast długi wymienione w ww. wyrokach był wcześniej wymagalne od tego, którego dotyczył nakaz zapłaty z 4 września 2005 r. sygn. akt XI GNc 3089/05, o czym świadczą chociażby daty, od których zasądzono w nich odsetki.

Reasumując powyższe Sąd stwierdził brak podstaw do przyjęcia, iż wpłata kwoty 140.000 zł dokonana poza postępowaniem egzekucyjnym przez powódkę w dniu 21 czerwca 2006 r. w jakikolwiek sposób wpłynęła na wysokość długu stwierdzonego w nakazie zapłaty z 4 września 2005r. sygn. akt XI GNc 3089/05, a więc że nastąpiło zdarzenie wskutek, którego zobowiązanie to wygasło albo nie może być egzekwowane.

Kolejno Sąd zauważył, iż pozwana wywodząc, że egzekucja przeprowadzona w sprawie Km 2263/05 i Km 169/08 nie doprowadziła do wyegzekwowania w całości wierzytelności stwierdzonej w ww. tytule wykonawczym, słusznie powoływała się na regulację wynikającą z art. 1026 § 2 k.p.c. Wszelkie sumy wyegzekwowana od powódki w toku postępowań prowadzonych pod sygn. akt Km 2263/05 i Km 169/08 w pierwszej kolejności, po zaspokojeniu kosztów egzekucyjnych, powinny były zostać zaliczone na zaległe odsetki. Dopiero po pokryciu zaległych odsetek pomniejszaniu mogłaby ulegać kwota należności głównej.

Decydujące znaczenie dla ustalenia tego, w jaki sposób została rozliczona kwota 9.260,90 zł miało – zdaniem Sądu – pismo Komornika M. K. z 29 lipca 2013 r. (k. 98), gdyż rozstrzygnięcie o tym, w jaki sposób rozliczyć sumy wyegzekwowane od dłużniczki w sprawie Km 2263/05 należało właśnie do Komornika. Z ww. pisma wynika, że z kwoty 9.260,90 zł Komornik zaliczył kwotę 3,50 zł na poczet zwrotu zaliczki na wydatek gotówkowy z tytułu doręczenia środków pieniężnych, 600 zł na koszty zastępstwa prawnego w egzekucji, 2.400 zł na koszty procesu i ostatecznie 6.257,40 zł na zaległe odsetki. Czyni to zadość regulacji przewidzianej w art. 1026 § 2 k.p.c.

I tak – przy przyjęciu, iż kwota 9.260,90 zł wyegzekwowana w sprawie Km 2263/05 zaspokoiła należności zasądzone w nakazie zapłaty z 4 września 2005r. sygn. akt XI GNc 3089/05 jedynie w części obejmującej koszty procesu (2.400 zł) i zaległe odsetki (6.257,40 zł), kolejny wniosek egzekucyjny, który stanowił podstawę wszczęcia egzekucji w sprawie Km 169/08, uwzględniał te należności.

W piśmie z dnia 15 stycznia 2008 r. Agencja Nieruchomości Rolnych wniosła bowiem o ponowne wszczęcie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego dnia 14 września 2005 r. sygn. XI GNc 3089/05 – celem wyegzekwowania od A.-ra spółki z o.o. w G. kwoty 13.052,05 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 2 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 33.142,40 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 30 grudnia 2004 r. do dnia zapłaty. Zaniechała zatem egzekwowania roszczenia z tytułu kosztów procesu w kwocie 2.400 zł zasądzonej w ww. nakazie zapłaty, odsetek od kwoty 13.052,05 zł za okres od dnia 28 sierpnia 2004 r. od dnia 1 stycznia 2008 r. oraz odsetek od kwoty 33.142,40 zł za okres 1 października 2004 r. do dnia 29 grudnia 2004 r.

Wysokość odsetek ustawowych od kwoty 13.052,05 zł za okres od dnia 28 sierpnia 2004 r. od dnia 1 stycznia 2008 r. wyniosłaby 5.259,98 zł. Wysokość odsetek ustawowych od kwoty 33.142,40 zł za okres 1 października 2004 r. do dnia 29 grudnia 2004 r. wyniosłaby 1.001,08 zł. Razem jest to kwota 6.261,06 zł. Wierzyciel w sprawie Km 2263/05 uzyskał natomiast zaspokojenie należności z tytułu odsetek w kwocie 6.257,40 zł, o czym była mowa powyżej. Wynika z tego, iż pozwana, domagając się wszczęcia ponownie egzekucji w sprawie Km 169/08, nie żądała jej przeprowadzenia w tej części, w której uzyskała już zaspokojenie w sprawie Km 2263/05, tak więc że nie doszło do podwójnego wyegzekwowania przez Komornika tych samych należności od powódki.

Ostatecznie Sąd odniósł się do podniesionego przez powódkę w piśmie z
20 stycznia 2014 r. zarzutu przedawnienia roszczenia z tytułu odsetek. W pierwszej kolejności zarzut ten uznał za spóźniony w świetle art. 843 § 3 k.p.c. Ponadto, termin przedawnienia roszczenia z tytułu odsetek od kwoty 13.052,05 zł, który rozpoczął swój bieg w dniu 28 sierpnia 2004 r. i termin przedawnienia roszczenia z tytułu odsetek od kwoty 33.142,40 zł, który rozpoczął swój bieg w dniu 1 października 2004 r., uległ przerwaniu poprzez złożenie pozwu w sprawie XI GNc 3089/05, następnie rozpoczął swój bieg na nowo po prawomocnym zakończeniu sprawy XI GNc 3089/05 (najpóźniej po 3 listopada 2005 r.), następnie uległ przerwaniu na skutek złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji w sprawie Km 2263/05 (16 listopada 2005 r.) i rozpoczął swój bieg na nowo dopiero po umorzeniu się egzekucji z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c. (po dniu 6 lipca 2007 r.), następnie zaś uległ przerwaniu na skutek złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji w sprawie Km 169/08 (17 stycznia 2008 r.) i rozpoczął swój bieg na nowo po uprawomocnieniu się postanowienia Komornika wydanego w sprawie Km 169/08 dnia 29 lipca 2013 r. o umorzeniu egzekucji na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. Tym samym Sąd uznał, żę wierzytelność z tytułu odsetek zasądzonych w przedmiotowym dla sprawy tytule wykonawczym w żaden sposób nie uległa przedawnieniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

W wywiedzionej apelacji powódka zaskarżyła powyższy wyrok w całości, wskazując że jest on niesłuszny, gdyż dokładna analiza zebranego materiału w sprawie, prowadzi do wniosku, iż cała należność wynikająca z tytułu wykonawczego - Nakazu Zapłaty Sądu Rejonowego w Szczecinie Sygn. akt: XI GNc 3089/05 została już w całości uregulowana,
a zatem istnieją przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości. Wskazano, że powódka nie może ponosić ujemnych konsekwencji wadliwego działania komornika, a zwłaszcza zbyt późnego rozliczenia przez komornika kwoty 13 000 złotych, wpłaconej mu na poczet prowadzonych egzekucji przeciwko dłużnikowi.

W uzupełnieniu apelacji, w piśmie z dnia 12 maja 2014, sporządzonym przez pełnomocnika powódki, ustanowionego z urzędu, wskazano, że powódka zaskarża wyrok Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 10 marca 2014r. sygn. akt I C 105/13 w całości i wnosi o jego zmianę i orzeczenie co do istoty i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności przez Sąd odwoławczy, ewentualnie o uchylenie i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego poznania.

Apelująca zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi Sądu Rejonowego w Gryfinie:

1. błąd w ustalanych faktycznych poprzez przyjęcie, że powódka została poinformowana przez pozwaną o sposobie zaliczenia wpłaty w kwocie 140.000,00 zł na poszczególne tytułu zadłużenia powódki względem pozwanej, kiedy to powódka nie otrzymała pisma pozwanej z dnia 18.08.2006 r.

2. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 451 § 1 k.c. poprzez przyjęciu, że powódka nie określiła na jakie zobowiązanie należy zarachować wpłatę kwoty 140.000 zł

3. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 451 § 3 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, ze pozwana prawidłowo rozliczyła wpłatę kwoty 140.000,00 zł to jest wg zasad określonych w art. 451 § 3 k.c., podczas gdy zaliczenie zapłaty nie nastąpiło na najdawniej wymagalne zobowiązanie

4. naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niedokonanie dokładnej analizy materiału dowodowego zebranego w sprawie i wyciągnięcie błędnych wniosków o wcześniejszej wymagalności zobowiązań zasądzonych przeciwko powódce wyrokami: Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28.12.2004r., sygn. akt VIII GC 329/04 oraz Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 9.12.2004 r., sygn. akt XI GC 1269/04 niż wymagalność zobowiązań zasądzonych nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 4.09.2005 r., sygn. akt XI GNc 3089/05

5. naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów i uznanie w jej wyniku, że:

- brak jest dowodów na okoliczność, iż wpłata powódki w kwocie 140,000,00 zł winna zostać zaliczona na spłatę zobowiązań objętych nakazem zapłaty Sądu Rejonowego
w S. z dnia 4.09.2005 r., sygn. akt XI GNc 3089/05, podczas gdy z następstwa zdarzeń oraz zeznań świadków J. S. i S. S. wynika, że przedmiotem spotkania po którym powódka wpłaciła kwotę 140.000 zł było przywrócenie umów dzierżawy z pozwaną, a zatem wpłata nie mogła dotyczyć innych zobowiązań niż te które dawały możliwość wznowienia dzierżawy

- nie danie wiary wyjaśnieniom powódki, co do ujawnienia przez nią woli w zakresie sposobu zarachowania wpłaty kwoty 140.000,00 zł podczas spotkania z pozwaną na której omawiane były warunki wznowienia umów dzierżawy,

- uznanie, że powódka została poinformowania o sposobie zaliczenia wpłaty- kwoty 140.000 zł podczas gdy w aktach sprawy brak jest dowodu na tą okoliczność

Cofam wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości.

Ponadto wnoszę o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powódki kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, według norm przepisanych.

W rozwinięciu zarzutów wskazano, że powódka wytoczyła powództwo Agencji Nieruchomości Rolnych v niniejszej sprawie aby ustrzec się przed egzekucją kwoty 4.355,76 zł, mimo, iż postępowanie egzekucyjnego zostało umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji, a która to kwota wg (...) nie został jeszcze od powódki wyegzekwowana, a wynika z nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Szczecinie z dnia 4.09.2005 r., sygn. akt XI GNc 3089/05. Zdaniem powódki całość kwoty z powołanego nakazu zapłaty- została przez nią już uregulowana już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego.

Powódka nie otrzymała od pozwanej pisma o rozliczeniu zapłaty - z dnia 18.08.2006 r. W aktach nie ma potwierdzenia jego doręczenia powódce. Sąd I instancji błędnie zatem ustalił stan faktyczny w których to ustaleniach uznał, że powódka otrzymała od pozwanej informacje o sposobie rozliczenia, a w konsekwencji błędne są również ustalenia o tym, iż powódka nie sprzeciwiła się wskazanemu przez Agencję Nieruchomości Rolnych w W. rozliczeniu kwoty 140.000,00 zł i dalej, że w związku z tym należało uznać, że pozwana mogła dokonać rozliczenia zgodnie z art. 451 § 3 kc.

Powódka stwierdza, że przy wpłacie kwoty 140.000,00 zł nie dokonała oznaczenia sposobu zaliczenia spłaty. Poprzedzające wpłatę zdarzenia nie pozostawiały jednak wątpliwości powódki co do tego, jak zostanie ona zarachowana przez pozwaną. Wpłata była następstwem ustaleń, które w sposób logiczny uzasadniają bieg zdarzeń,
a mianowicie, iż (...) żąda zapłaty czynszu za bezumowne korzystanie, a dopiero wówczas będzie mogła wznowić na tych terenach umowy dzierżawy. Należy również mieć na uwadze, iż nie bez przyczyny pozwana nie doręczyła powódce pisma o sposobie zarachowania wpłaty kwoty 140.000 zł, nie chciała ona bowiem ujawniać dokonanego zaliczenia, innego od tego jakie ustalenia poczyniono. Tym samy ocena Sąd w tym zakresie narusza przepis art. 451 § 1 k.c.

Sąd I instancji naruszył przepis art. 451 § 3 k.c. uznając, że prawidłowym jest rozliczenie dokonane przez pozwaną. Sąd dokonując oceny sugerował się datami wyroków wydanych w poszczególnych sprawach oraz datami od których naliczono odsetki.
W relacjach stron mamy do czynienia z umowami dzierżawy, ew. czynszem za bezumowne korzystanie. Są to więc świadczenia okresowe polegające na przekazywaniu określonej kwoty pieniężnej w oznaczonych odstępach czasu. Różni się więc to świadczenia od świadczeń jednorazowych, spełnianych sukcesywnie tym, że wpłacane okresowo kwoty nie są zaliczane na poczet jednego długu. W przypadku świadczeń okresowych mamy więc do czynienia
z wieloma świadczeniami okresowymi, z których każde wymagalne jest w innym terminie,
w innym też terminie ulega przedawnieniu. W konsekwencji każde z tych świadczeń stanowi odrębny dług, chociaż jest to dług tego samego rodzaju (Wyrok Sądu Apelacyjnego
w W. - I Wydział Cywilny z dnia 19 czerwca 2013 r., I ACa 1125/12, Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 409/08. Oparcie się przez Sąd
I instancji jedynie na datach wyroków przeciwko powódce oraz datach od których naliczane zostały odsetki jest błędne i niewystarczające do prawidłowej oceny poprawności rozliczenia dokonanego przez pozwaną.

Sąd na 3 stronie uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 28.12.2004 r., sygn. akt VIII GC 329/04 dochodzono odsetek od dnia 31.03.2004 r., a więc za okres późniejszy (a w części pokrywający się) niż należności główne zasądzone wyrokiem o pozbawienie wykonalności, którego w niniejszej sprawie dochodzi powódka, bowiem ten ostatni wyrok dotyczy okresu od 28.07.2003 do 31.12.2003 r. oraz okresu od 01.01.2004 r. do 1.06.2004 r., czyli w części przynajmniej wcześniejszych. Również wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecinie z dnia 9.12.2004 r. dochodzono odsetek od dnia 9.08.2004 r., za okres późniejszy i należności główne z wyroku o pozbawienie wykonalności którego wnosi powódka. Skoro zaliczenie wpłat dokonywane miało być najwcześniej wymagalne, to winno być zaliczone a nakaz zapłaty z dnia 4.09.2005 r. Sąd I instancji również, naruszył zatem art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną analizę materiału dowodnego zebranego w sprawie.

Ponadto powódka wskazał, że Sąd I instancji dokonał błędnej oceny materiału dowodowego oraz wywiódł wnioski na podstawie nieistniejącego materiału dowodowego. Powódka spotkała się z pozwaną w celu wznowienia umów dzierżaw dotyczących terenów, z których powódka korzystała bezumownie. Z dokonanych ustaleń jak potwierdzają również świadkowie wynika, że warunkiem wznowienia umów było dokonanie zapłaty kwoty 140.000,00 zł. Poprzedzające wpłatę zdarzenia nie pozostawiają wątpliwości co do tego jak ocenić tytuł wpłaty powódki w kwocie 140.000,00 zł. Błędna ocena Sądu spowodowała, że błędne przyznanie przez Sąd przejścia uprawnienia o decyzji o sposobie zarachowanie wpłaty na pozwaną, czym w konsekwencji doprowadziło do dalszej egzekucji z już w całości spłaconego tytułu wykonawczego.

Sąd I instancji przyjął, że znajdujące się w aktach pismo o zaliczeniu zapłaty zostało powódce doręczone, mimo braku dowodu doręczenia. Błędnie wywiódł na tej podstawie, że powódka mogła, a nie sprzeciwiła się zarachowaniu wpłaty kwoty 140.000,00 zł, czym naraziła się na możliwość zdecydowania o zaliczeniu wpłaty przez wierzyciela - pozwaną, co stanowiło wnioskowania w oparciu o nieistniejący materiał dowody.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie mogła doprowadzić do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku, aczkolwiek Sąd Okręgowy, z przyczyn, które zostaną omówione poniżej nie akceptuje oceny Sądu Rejonowego, co do tego, że dokonane przez pozwaną zaliczenie wpłaconej kwoty 140 000 złotych odpowiada treści przepisu art. 451 § 3 k.c. Odmienność ocen nie miała jednak wpływu na treść rozstrzygnięcia, a to z tego względu, że Sad Okręgowy podobnie jak i Sąd pierwszej instancji przyjął, że rozliczenie kwoty 140 000 złotych odbyło się w oparciu oświadczenie wierzyciela, a więc na podstawie art. 451 § 2 k.c.

Już tylko tytułem wstępu należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Wbrew zarzutom apelacji materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie innej sekwencji zdarzeń, a zwłaszcza tego, że kwota 140 000 złotych mała być rozliczona wedle ustnych wskazań powódki, wyrażonych w czasie pertraktacji stron nad losem umów dzierżawy i restrukturyzacją zobowiązań.

Przypomnieć należy, że artykuł 840 § 1 pkt 2 k.p.c., na którym powódka oparła powództwo, stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane.

W przedmiotowej sprawie powódka domagała się pozbawienia w części, to jest co do kwoty 4355 złotych 76 groszy, wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Szczecinie z dnia 4 września 2005r. sygn. akt XI GNc 3089/09. Jako zdarzenie prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania powódka wskazała fakt dokonania przez nią dwóch wpłat: jednej w dniu 21 czerwca 2006 w wysokości 140.000 złotych bezpośrednio na rachunek wierzyciela – pozwanej oraz drugiej w dniu 2 grudnia 2005r.w wysokości 13.000 złotych na rachunek komornika.

Wobec powyższego warunkiem koniecznym do uwzględnienia powództwa w jakimikolwiek zakresie było po pierwsze ustalenie czy wpłacona przez powódkę kwota 140.000 złotych została w jakiejś części przekazana na poczet spłaty wierzytelności wynikającej z tytułu wykonawczego o sygn. XI GNc 3809/05. W tym zakresie Sąd Rejonowy słusznie ustalił, że analiza akt sprawy jak i akt komorniczych nie pozwala na uznanie, iż wierzytelność wynikająca z powyższego tytułu wykonawczego została zaspokojona poprzez bezpośrednią wpłatę wierzycielowi. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wpłacone 140 000 złotych w pierwszej kolejności – zgodnie z wyrażoną wolą wierzyciela - zaspokoiły roszczenia wynikające z tytułów wykonawczych w wydanych w sprawach o sygn. VIII GC 329/04 (KM 2442/05) oraz o sygn. XI GNc 1269/04. Obszerne i wyczerpujące rozważania Sądu I instancji w tym zakresie są prawidłowe, a Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne, aby nie powielać poprowadzonego wywodu.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy nie naruszył przepisu art. 451 § 1 k.c. Podzielić należy pogląd, że powódka rzeczywiście, dokonując wpłaty 140 000 złotych, nie wskazała, który dług chce spłacić. Sąd Rejonowy w sposób wnikliwy ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Dokonana ocena może prowadzić tylko do jednego wniosku, że nie ma dowodów na złożenie przez powódkę oświadczenia w sprawie sposobu rozliczenia dokonanej wpłaty. Powódka sama wskazuje, że oświadczenie było wyrażone ustnie, a fakt ten wynika tylko z zeznań Prezesa zarządu powódki. Świadkowie przesłuchani w sprawie nie potwierdzili tej wersji zdarzeń. Płynie z nich wniosek zgoła odmienny, a mianowicie w trakcie negocjacji powódka nie wskazywała, na którą konkretnie zaległość i w jakiej wysokości przekaże kwotę 140.000 złotych. Co istotne gdyby takie ustalenia rzeczywiście były, a Agencja nie postąpiłaby zgodnie z tymi ustaleniami, powódka nie byłaby bierna, odbierając postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2472/05, z którego wynika, że cała należność egzekwowana w tej sprawie została spłacona przez dłużnika w wyniku wpłaty bezpośredniej do wierzyciela.

Nie sposób zatem w takim przypadku skutecznie stawiać zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c., albowiem Sąd Rejonowy w sposób precyzyjny zaprezentował swoją ocenę materiału dowodowego odnosząc się do niego w sposób wszechstronny, z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego. Sąd ten wskazał również dlaczego wykluczył wersję zdarzeń zaprezentowaną przez powoda i argumentacja ta zasługuje na ochronę, wynikającą z powołanego przepisu.

Wobec powyższego, słusznie Sąd przyjął, że dłużnik nie skorzystał z przysługującego mu z art. 451 § 1 k.c. uprawnienia, przerzucając prawo wyboru zaspokajanej należności na wierzyciela zgodnie art. 451 § 2 k.c. Prawidłowo postąpił Sąd Rejonowy uznając, że pozwana według swojego uznania dokonała zarachowania kwoty 140.000 złotych w sposób przedstawiony w piśmie z dnia 18 sierpnia 2006r. (k. 55 akt sprawy).

Odnosząc się do zarzutów błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie iż powódka została poinformowana przez pozwaną o sposobie zaliczenia wpłaty 140.000 złotych stwierdzić należy, że zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Chociaż w aktach brak jest dowodu doręczenia powódce pisma z dnia 18 sierpnia 2006r., gdyż pismo zostało wysłane listem zwykłym, to jednak okoliczności sprawy oraz zaznania Prezesa powódki potwierdzają fakt doręczenia powódce oświadczenia Agencji o sposobie zaliczenia 140 000 złotych. Prezes powódki w czasie przesłuchania przed Sądem I instancji przyznała fakt otrzymania pisma z dnia 18 sierpnia 2006r. Podnosiła jedynie, że pismo otrzymała znacznie później niż sama data pisma. Nie podaje jednak czy jest to okres jednego miesiąca, czy też roku albo kilku lat. Co istotne rozliczeniu kwoty 140 000 złotych, dokonanemu w piśmie z dnia 18 sierpnia 2006r. towarzyszyły inne działania Agencji (podejmowane przed datą pisma), które były spójne z jego treścią. Mianowicie pismem z dnia 21 lipca 2006r., złożonym w sprawie Km 2472/05 wierzyciel oświadczył, że całe roszczenie egzekwowane w sprawie zostało zaspokojone przez dłużnika a zatem wnosi o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 26 lipca 2006r. Komornik umorzył to postępowanie, w uzasadnieniu postanowienia wskazał, że całe roszczenie zostało zaspokojone. To postanowienie Komornik doręczył dłużnikowi (powódce) dnia 28 lipca 2006r. Należy przypomnieć, że w sprawie Km 2472/05 wierzyciel egzekwował kwotę 81 424 złote 08 groszy, odsetki w wysokości (od dnia 31 marca 2004r. do dnia 21 czerwca 2006r.- dzień dokonania wpłaty kwoty 140 000 złotych) 22 602 złotych 04 grosze, koszty procesu 3480 złotych, i koszty egzekucji 1542 złote 55 groszy. Te same kwoty objęte są oświadczeniem wierzyciela o zaliczeniu z dnia 18 sierpnia 2006r. Z akt nie wynika, aby powódka sprzeciwiła się umorzeniu postępowania egzekucyjnego Km 2472/05, a było to jedyne postępowanie egzekucyjne umorzone na skutek dokonania wpłaty 140 000 złotych. Tak więc już ta okoliczność świadczy o tym, że powódka o zaliczeniu przez wierzyciela dokonanej wpłaty dowiedziała się w lipcu i sierpniu 2006r. i to akceptowała. Kwota 140 000 złotych nie wystarczyła na wszystkie zobowiązania powódki dlatego też dwie kolejne sprawy egzekucyjne zostały jedynie zawieszone. Umorzenie w tych sprawach dotyczyło tylko egzekucji z ruchomości i zasiewów. Powódka również o tym wiedziała, gdyż otrzymała postanowienia zarówno o zawieszeniu postępowań egzekucyjnych Km 2438/05 i Km 2263/05 jak i umorzeniu egzekucji z ruchomości i zasiewów. Nie zgłosiła sprzeciwu przeciwko zawieszeniu, domagając się od wierzyciela innego zaliczenia, a w związku z tym cofnięcia wniosku egzekucyjnego w sprawie Km 2263/05, w której egzekwowane były świadczenia, objęte tytułem wykonawczym XI GNc 3089/05 i umorzenia tego postępowania.

Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd Rejonowy przyjął, że oświadczeniem z dnia 18 sierpnia 2006r. wierzyciel wskazał, który z kilku długów powódki uznaje za zaspokojony. W wyniku tego oświadczenia zaspokojone zostały: świadczenia główne wraz z odsetkami z tytułów wykonawczych XI GC 1269/04, VIII GC 329/04, koszty procesu powstałe w tych sprawach oraz kolejny dług - koszty postępowania egzekucyjnego, poniesione przez wierzyciela w sprawie Km 2472/05. Wierzyciel dokonując wyboru długów nie musiał kierować się zasadą długu najdawniej wymagalnego, wynikającą z art. 451 § 3 k.c. Ta zasada obowiązuje wówczas gdy wierzyciel nie złoży oświadczenia o zaliczeniu. Poprzez złożenie oświadczenia z dnia 18 sierpnia 2006r. długi w nim wymienione zostały zaspokojone i nie ma potrzeby dokonywania zaliczeń w sposób przyjęty w art. 451 § 3 k.c. Przepis ten nie miał zastosowania do rozliczenia kwoty 140 000 złotych. Niemniej Sąd Rejonowy uczynił ten przepis podstawą swoich rozważań, wskazując, że zaliczenia dokonane zgodnie z art. 451 § 3 k.c. byłyby takie same jak w oświadczeniu wierzyciela, opartym o treść przepisu art. 451 § 2 k.p.c., gdyż wierzyciel zaliczył wpłatę na długi najdawniej wymagalne. Ten pogląd nie znalazł akceptacji Sądu Okręgowego, a pozwolił powódce na zbudowanie na nim zarzutu apelacji, dotyczącego wadliwego przyjęcia długu najdalej wymagalnego. Już tylko porządkowo Sąd Okręgowy wyjaśnia, że o wymagalności długów świadczy nie sama treść tytułów wykonawczych, ale przede wszystkim rodzaj roszczenia zgłoszony w sprawie, w której powstał tytuł wykonawczy. Z analizy pozwów i uzasadnień orzeczeń w tych sprawach wynika, że najwcześniej wymagalny był dług objęty tytułem w sprawie VIII GC 329/04 (egzekwowany w sprawie Km 2472/05). Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2004r. zostały bowiem zasądzone skapitalizowane odsetki za opóźnienie w zapłacie rat czynszu dzierżawnego, wynikających z umowy z dnia 16 listopada 1993r. Zasądzona kwota obejmuje odsetki za okres od 31 marca 2001r. do 10 października 2001r., od 1 października 2001r. do 5 marca 2002r. i od 17 listopada 2001r. do 21 maja 2003r. Kolejnym tytułem XI GC 1269/04 objęto czynsz z umowy nr (...) w kwocie 18 364 złotych 32 grosze, płatny do dnia 28 lipca 2003r. oraz skapitalizowane odsetki za nieterminowe wpłaty wcześniejszych rat czynszu, płatnych do 28 lutego 2001r., 30 września 2001r., 28 lutego 2002r., 30 września 2002r. i 28 lutego (...). Tytuł wykonawczy w sprawie XI GC 3089/05 dotyczy odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości od dnia 28 lipca 2003r. Nie ulega więc wątpliwości, że świadczenie główne i uboczne w postaci odsetek, objęte tym tytułem wykonawczym jest świadczeniem najwcześniejszym. Nie można jednak zgodzić się z poglądem Sądu Rejonowego, iż do należności ubocznych związanych z długiem należą także koszty procesu czy koszty postępowania egzekucyjnego. Koszty nie są należnością uboczną w rozumieniu art. 451 k.c. lecz odrębnym długiem, który powstaje w związku z podjęciem czynności procesowych lub czynności egzekucyjnych. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 czerwca 2002r. w sprawie IV CKN 1155/00, opublikowanym w LEX nr 74799. Tak więc gdyby doszło do zaliczeń na podstawie przepisu art. 451 § 3 k.p.c. nie można byłoby wpłaty 140 000 złotych zaliczyć na koszty prowadzonej egzekucji czy koszty procesu, z tego względu, że są to długi samodzielne i ze wszystkich długów obciążających powoda były wymagalne najwcześniej. Jak już wspomniano nie ma to jednak znaczenia z tego względu, że wierzyciel sam dokonał zaliczeń w oparciu o przepis art. 451 § 2 k.p.c. o czym poinformował dłużnika.

W toku postępowania apelacyjnego należało zbadać jeszcze jeden zarzut powódki odnoszący się do wpłaty kwoty 13 000 złotych na rachunek komornika. Powódka twierdziła, że komornik powinien przekazać wyegzekwowaną kwotę wierzycielowi, a nie składać ją na rachunek depozytowy Sądu. W wyniku tej czynności bezzasadnie, zdaniem skarżącej, narastały przez okres 3 lat odsetki. Odnosząc się do tego zarzutu w pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Rejonowy ma rację, że ewentualne uchybienia organu egzekucyjnego, nie mogą być przedmiotem badania w niniejszym procesie. Sąd nie ocenia czynności Komornika niemniej może ocenić skutek dokonanych księgowań w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego. I tak po pierwsze należy wskazać, że zgodnie z art. 815 § k.p.c. wpłata kwoty na konto komornika równa się z pokwitowaniem jej przyjęcia przez wierzyciela. Co oznacza, że z momentem wpłaty Komornikowi dług zostaje zmniejszony o kwotę, która została zaksięgowana w sprawie egzekucyjnej, w której egzekwowany był ten dług. Po drugie z kwoty 13.000 złotych, wpłaconej dnia 2 grudnia 2005r. na sprawę Km 2263/05, w której egzekwowana była należność, objęta tytułem wykonawczym, wydanym w sprawie XI GNc 3089/05, w wyniku dokonanego planu podziału, zaksięgowano kwotę 9.257 złotych oraz 909 złotych tytułem zwrotu zaliczki. Z kwoty 9257 złotych w pierwszej kolejności (art. 1025§1 pkt 1 i § 3 k.p.c.) pokryto wynagrodzenie należne pełnomocnikowi wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym – 600 złotych oraz koszty procesu 2400 złotych. Pozostałą kwotę 6.257 w całości pochłonęły odsetki, które w dniu wszczęcia egzekucji wynosiły 7 032 złote (od kwoty 13 052 złote 05 groszy za okres od dnia 28 sierpnia 2004r. do dnia 21 listopada 2005r. i od kwoty 33 142 złote 40 groszy za okres od dnia 1 października 2004r. do dnia 21 listopada 2005r. ). Kwota 9257 złotych nie wystarczyła na zaspokojenie w całości odsetek (z tego tytułu pozostało do zapłaty jeszcze 775 złotych 22 grosze) oraz należności głównej. Gdyby w wyniku dokonanej wpłaty zmniejszyła się należność główna dalsze odsetki nie biegłyby od dnia dokonania wpłaty, to jest od 2 grudnia 2005r. albo biegłyby od kwoty niższej. Tak się jednak nie stało. Po wpłacie i dokonaniu podziału kwoty 13 000 złotych z tytułu wykonawczego XI GC 3089/05 pozostała nadal do zapłaty cała należność główna, od której nadal biegły odsetki. Z tego też względu złożenie wyegzekwowanej kwoty na depozycie sądowym i przekazanie jej wierzycielowi dopiero dnia 28 grudnia 2007r. nie miało wpływu na wysokość zadłużenia powódki.

Z uwagi na powyższe argumenty Sad Okręgowy nie znalazł żadnych argumentów przemawiających za słusznością stanowiska strony powodowej. Tym samym ocenił, że zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem i na podstawie art. 385 k.p.c., w punkcie 1. oddalił apelację powódki.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego, zapadło na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powódka przegrała postępowanie apelacyjne dlatego też obowiązana jest zwrócić pozwanej koszty tego postępowania, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone na podstawie art. § 6 ust 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa opłat kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, na kwotę 300 złotych, zasądzoną w punkcie 2. wyroku.

Mając na względzie, że powódka korzystała z pomocy radcy prawnego ustanowionego z urzędu należało w punkcie 3. wyroku, na podstawie § 2 ust 1 i 3 w zw. z art. 6 § 3 w zw. z art. 12 ust. 1 pkt 1 cytowanego wyżej rozporządzenia, przyznać radcy prawnemu A. W. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gryfinie wynagrodzenie, powiększone o podatek od towarów i usług, w łącznej kwocie 553 złote 50 groszy.