Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Ograniczając, stosownie do zmodyfikowanego wniosku oskarżyciela publicznego oraz dyspozycji art. 423 § 1a k.p.k. i art. 424 § 3 k.p.k., zakres pisemnego uzasadnienia wyroku do wyjaśnienia podstawy prawnej wydanego w niniejszej sprawie w dniu 9 sierpnia 2016 roku wyroku oraz zamieszczonych w nim rozstrzygnięć, Sąd zważył, co następuje.

Odpowiedzialności karnej za czyn zabroniony opisany w art. 116 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych podlega ten, kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie. W myśl zaś art. 116 ust. 3 w/w ustawy „jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”.

Czynność sprawcza, o której mowa w tym przepisie została określona jako „ rozpowszechnianie". W tym określeniu kryje się już intencja sprawcy, którą jest uczynienie utworu powszechnie znanym i w tym celu udostępnienie go innym osobom. Rozpowszechnieniem będzie zatem przedstawienie utworu, jego nadanie lub artystyczne wykonanie w taki sposób, że może się z nim zapoznać bliżej nieokreślona liczba osób (np. przez emisję radiową, w tym przez radiowęzeł lokalny, emisję telewizyjną, w tym przez sieć kablową lub przekaz satelitarny, Internet, koncert, występ, wystąpienie, przedstawienie, referat, wystawę, plakatowanie, okazywanie, rozdawanie lub rozsyłanie ulotek, przedstawienie projektu architektonicznego lub graficznego). Zamiarem sprawcy jest uczynienie utworu znanym możliwie dużej liczbie osób. W grę wchodzi przy tym również sprzedaż lub inna forma – nawet bezpłatna – rozprowadzania egzemplarzy książki lub czasopisma czy też innego nośnika zawierającego cudzy utwór w całości lub we fragmentach.

Z kolei czynu zabronionego z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 293 § 1 k.k. dopuszcza się osoba, która nabywa program komputerowy lub pomaga do jego zbycia albo go przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, a przy tym tenże program komputerowy jest uzyskany za pomocą czynu zabronionego. Przestępstwo określone w art. 291 § 1 k.k. jest tym samym przestępstwem o alternatywnie określonych czterech jurydycznych formach działania sprawczego, w których popełnione być może paserstwo. Są to, zgodnie z przyjętą w ustawie kolejnością: nabycie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego, pomoc do zbycia takiej rzeczy, przyjęcie takiej rzeczy oraz pomoc do jej ukrycia. Już wypełnienie przez sprawcę jednej z wymienionych w tym przepisie czynności prowadzi do zrealizowania znamion przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. Wypełnienie kilku z nich w odniesieniu do tej samej rzeczy nie prowadzi do przyjęcia wielości przestępstw, lecz stanowi również jednorazową realizację znamion tego typu czynu zabronionego.

Znamie „nabycia”, o którym mowa w treści art. 291 § 1 k.k., w doktrynie prawniczej i orzecznictwie sądowym powszechnie jest przy tym rozumiane jako uzyskanie przez pasera od osoby władającej władztwa nad rzeczą. Uzyskanie władztwa nad rzeczą musi nastąpić za zgodą osoby władającej rzeczą dotychczas i zbywającej ją na rzecz nabywcy (por. K. Indecki, Przestępstwo paserstwa..., s. 63; O. Chybiński, Paserstwo w polskim prawie karnym..., s. 42; E. Pływaczewski, Przestępstwo paserstwa..., s. 78 i n.; J. Makarewicz, Kodeks karny..., s. 422). Może ono mieć charakter odpłatny, dokonujący się np. za pomocą umowy sprzedaży rzeczy, zamiany itp. Może także nastąpić w formie nieodpłatnej, np. darowizny itp. Jak podkreśla się w orzecznictwie: "Istotą paserstwa jest nabycie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego, przy czym nabycie nie musi mieć wcale charakteru odpłatnego, gdyż możliwe jest na przykład także w drodze darowizny. (...) dla bytu tego przestępstwa nie jest konieczne, aby doszło do uiszczenia zapłaty, nawet jeżeli nabycie nastąpiło odpłatnie" (por. wyrok SN z dnia 13 marca 1986 r., II KR 44/86, OSNPG 1986, nr 12, poz. 169). Elementem charakterystycznym nabycia rzeczy przez pasera jest uzyskanie przez niego całkowitego władztwa nad rzeczą, które umożliwia mu postępowanie z rzeczą tak, jak gdyby był jej legalnym właścicielem (por. wyrok SN z dnia 12 listopada 1986 r., II KR 315/86, OSNKW 1987, nr 7-8, poz. 67; zob. też W. Świda (w:) I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter, Kodeks karny..., s. 659).

Przy czym rzeczą w rozumieniu art. 291 k.k. nie jest program komputerowy. Do paserstwa, którego przedmiotem jest program komputerowy, znajduje zastosowanie art. 293
§ 1 k.k.

Dla popełnienia paserstwa we wszystkich jego formach konieczna jest – w chwili dokonywania tego przestępstwa - świadomość sprawcy, że rzecz będąca przedmiotem jego działania została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, albo świadomość możliwości pochodzenia tej rzeczy z czynu zabronionego.

Świadomość pochodzenia rzeczy z czynu zabronionego oceniać należy na podstawie znanych osobie nabywającej te rzeczy, pomagającej do ich zbycia, przejmującej je lub pomagającej do ich ukrycia, okoliczności związanych z czasem przed popełnieniem czynu lub z czasem jego dokonywania.

Do oceny zaistnienia przestępstwa paserstwa określonego w art. 291 k.k. nie jest konieczne ustalanie podmiotowego związku między sprawcą paserstwa a sprawcą czynu zabronionego, za pomocą którego rzecz została uzyskana. Wystarczy zatem obiektywne stwierdzenie przestępczego pochodzenia rzeczy oraz ustalenie umyślności działania sprawcy, opartej na świadomości takiego pochodzenia tej rzeczy (por. wyrok SA w Poznaniu z 23 kwietnia 1996 r., II Aka 46/96, OSA 1997, z. 5, poz. 19 oraz glosę do tego orzeczenia J. Satki: Palestra 1997, z. 7-8, s. 216 i n.).

Znamiona strony podmiotowej paserstwa zostają wypełnione zarówno wtedy, gdy sprawca wie (ma pełną świadomość), że nabywane przez niego rzeczy zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego, jak i wówczas, gdy na podstawie okoliczności związanych
z nabywaniem rzeczy poweźmie przypuszczenie, że pochodzą one z czynu zabronionego.
W tym drugim przypadku przestępstwo paserstwa popełnione jest umyślnie, przy czym w odniesieniu do tej części znamion cum dolo eventuali (por. wyrok SA w Krakowie z 22 września 1994 r., II Akr 141/94, KZS 1994, z. 10, poz. 14).

Przechodząc od powyższych teoretycznych uwag – dotyczących wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia w zakresie odpowiedzialności karnej zawartego w sentencji wyroku - do realiów niniejszej sprawy, wskazać należy, iż mając na uwadze całokształt przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym treść wyjaśnień oskarżonego, konsekwentnie przyznającego się do popełnienia zarzucanego mu czynu oraz ustalony w oparciu o nie stan faktyczny, nie budzi wątpliwości Sądu, że M. W. swoim zachowaniem dopuścił się popełnienia przypisanego mu w wyroku przestępstwa. Zdaniem Sądu, dowiedzione bowiem zostało, iż w okresie od bliżej nieustalonego dnia, nie później jednak niż do dnia 9 grudnia 2004 roku w W., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, nabył bliżej nieustaloną liczbę programów komputerowych, wiedząc, że są one uzyskane za pomocą czynu zabronionego, a następnie działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bez uprawnienia rozpowszechniał uprzednio zwielokrotnione bez uprawnienia na nośnikach optycznych w postaci płyt CD i DVD cudze utwory fonograficzne, wideogramy oraz programy komputerowe, oferując je do sprzedaży, czyniąc sobie przy tym z popełnienia tego przestępstwa stałe źródło dochodu.

W tym miejscu wskazać należy, iż z uwagi na przedawnienie karalności zachowania polegającego na zwielokrotnianiu, bez wymaganego uprawnienia, cudzych utworów fonograficznych, wideogramów oraz programów komputerowych poprzez zapisywanie ich przy użyciu komputera na nośnikach optycznych CD i DVD, koniecznym było wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w sentencji wyroku oraz z jego kwalifikacji prawnej znamion czynu zabronionego z art. 117 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (przyjętych dodatkowo przez oskarżyciela publicznego w akcie oskarżenia).

Z uwagi na powyższe - nie wychodząc poza granice aktu oskarżenia oraz po uprzednim uprzedzeniu stron w trybie art. 399 § 1 k.p.k. (k. 894), Sąd przypisał oskarżonemu w wyroku dokonanie czynu zabronionego, kwalifikowanego z art. 116 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zb. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 293 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

W myśl art. 12 k.k. dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu
i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony. Przepis ten odnosi się bowiem do zintegrowanych zachowań, stanowiących elementy realizowanego partiami (niejako „na raty”, etapami) jednego przestępstwa, a więc do wypadków, gdy znamiona jednego typu czynu zabronionego realizowane są w kilku odsłonach poprzez dwa lub więcej zachowań tego samego sprawcy, powiązanych ze sobą elementami strony podmiotowej oraz krótkimi odstępami czasu, jak również tożsamością pokrzywdzonego, jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste (por. wyrok SN z 26 marca 1999 r. IV KKN 28/99, Prok. i Pr. 1999, z. 10, poz. 2, Lex nr 37938).

Nadmienić należy, iż znamie „ z góry powzięty zamiar” jest powszechnie rozumiane
w judykaturze jako zamiar, który już w chwili jego powzięcia odnosi się do wszystkich zindywidualizowanych, co najmniej w ogólnym zarysie, zachowań, składających się na czyn ciągły (por. wyrok SA w Łodzi z 12 października 2000 r., II AKa 155/00, Prok. i Pr. 2001,
z. 5, poz. 21; wyrok SN z 26 marca 1999 r. IV KKN 28/99, OSNPK 1999, z. 10, poz. 2). Innymi słowy, sprawca w chwili podejmowania pierwszego bezprawnego zachowania musi mieć zamiar popełnienia wszystkich pozostałych, dalszych, zachowań składających się na czyn ciągły, przy czym dla przyjęcia konstrukcji czynu ciągłego nie jest konieczne, aby sprawca w chwili rozpoczęcia swej bezprawnej działalności wiedział z góry, że
w konkretnym dniu i w konkretnym miejscu dokona czynu zabronionego, lecz wystarczające jest, aby sprawca chciał popełnić czyn ciągły lub, przewidując możliwość popełnienia takiego czynu, na to się godził /zobacz, m.in., SA w Katowicach w wyroku z dnia 16.12.2004 r., II AKa 223/04, KZS 2005/7 - 8/98/.

Za słusznością i trafnością przyjęcia - w odniesieniu do przypisanego oskarżonemu przestępstwa – konstrukcji prawnej czynu ciągłego, przemawia fakt, że poszczególne, dające się wyodrębnić w czasie, jak i w przestrzeni, zachowania oskarżonego miały miejsce
w krótkich, bo zaledwie co najwyżej kilkunastodniowych, odstępach czasu.

Przypisany oskarżonemu czyn, Sąd ocenił jako społecznie szkodliwy w stopniu znacznym. Za taką oceną przemawia okoliczność, że oskarżony swoim zachowaniem godził w dobro prawne w postaci majątkowych praw autorskich twórców tych utworów i praw pokrewnych do nich oraz podmiotów uprawnionych do ich reprezentacji, działając przy tym w sposób umyślny z zamiarem bezpośrednim kierunkowym, przemyślanym, a także jego naganna motywacja w postaci chęci popełnienia tegoż przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, jak również okoliczność, że swoim zachowaniem wyczerpał on ustawowe znamiona dwóch odrębnych czynów zabronionych.

Z kolei stopień winy oskarżonego, należy ocenić jako wysoki, gdyż dopuszczając się przedmiotowego przestępstwa nie był on zdeterminowany jakimikolwiek okolicznościami, które w sposób obiektywny, choć częściowo usprawiedliwiałyby jego zachowanie. Wskazać nadto należy, iż jako osoba pełnoletnia co do której nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności świadczące o wyłączeniu, bądź też o ograniczeniu jego poczytalności, w chwili czynu, jak i w czasie prowadzonego postępowania karnego, stwierdzić należy, iż jest on podmiotem zdatnym do ponoszenia odpowiedzialności karnej. W świetle poczynionych ustaleń, mających oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, nie budzi wątpliwości Sądu, iż oskarżony – oceniając jego zachowanie w płaszczyźnie intelektualnej
i woluntatywnej - nabywając nielegalnie zwielokrotnione programy komputerowe w celu późniejszego ich dalszego nielegalnego zwielokrotniania, a także rozpowszechniając tak zwielokrotnione, bez uprawnienia, na nośnikach optycznych w postaci płyt CD i DVD cudze utwory fonograficzne, wideogramy oraz programy komputerowe poprzez oferowanie ich do sprzedaży na terenie byłego S. (...)w W., miał świadomość, że popełnia przestępstwo, a także, iż chciał tak postąpić, jak to w powtarzalny sposób czynił. Jednocześnie miał on również świadomość naganności swojego postępowania oraz tego, że jego zachowanie jest niezgodne z prawem.

Po stronie okoliczności łagodzących, Sąd dostrzegł i uwzględnił dotychczasową niekaralność oskarżonego za jakiekolwiek przestępstwa, w tym zarówno w dacie popełnienia tego czynu, jak i w dacie wyrokowania, jak również okoliczność, że oskarżony konsekwentnie przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, a przy tym wyrażał wolę dobrowolnego poddania się karze bez przeprowadzania rozprawy, a także znaczny upływ czasu od daty popełnienia tegoż przestępstwa, jak również, iż dopuścił się go z uwagi na swą ówczesną trudną sytuację materialną.

Z kolei za okoliczność obciążającą Sąd potraktował dużą ilość posiadanych przez niego w miejscu zamieszkania nielegalnie zwielokrotnionych fonogramów, videogramów
i programów komputerowych.

W ocenie Sądu, wymierzona oskarżonemu M. W. kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności jest słuszna i sprawiedliwa, a jednocześnie adekwatna do natężenia winy i stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu oraz spełni swe cele wychowawcze i zapobiegawcze w stosunku do samego oskarżonego, jak i osiągnie swoje zadania w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, utrwalając przekonanie, że naruszenie norm prawnokarnych każdorazowo i nieuchronnie spotyka się z właściwą reakcją organów wymiaru sprawiedliwości i odpowiednimi sankcjami. Przy jej wymiarze, Sąd miał także na uwadze pozostałe dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53 i art. 58 § 1 i 2 k.k.

Zdaniem Sądu, okoliczności i charakter przypisanego oskarżonemu w wyroku przestępstwa, jego pozytywna postawa procesowa, a przede wszystkim dotychczasowa niekaralność za jakiekolwiek przestępstwa, a także brak jakichkolwiek informacji by aktualnie toczyły się wobec niego inne postępowania karne oraz wymiar orzeczonej kary pozbawienia wolności (nie przekraczającej 2 lat), uprawniały Sąd do zastosowania wobec podsądnego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności (przy zastosowaniu przepisów prawa karnego materialnego w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia tego czynu zabronionego, zgodnie z art. 4 § 1 k.k., jako względniejszych dla sprawcy). Powyższe okoliczności świadczą bowiem o tym, iż nie jest on osobą na tyle zdemoralizowaną, aby należało orzec wobec niego wyłącznie karę pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym. Zdaniem Sądu, w dalszym ciągu zachodzi w stosunku do jego osoby pozytywna prognoza kryminologiczno - społeczna. Tym samym istnieje uzasadniona podstawa do przypuszczenia, że orzeczona wobec niego kara oraz środek karny i probacyjny zapobiegną kolejnemu powrotowi podsądnego do wejścia w kolizję z prawem karnym. Ustalony zaś wobec podsądnego trzyletni okres próby, winien umożliwić zweryfikowanie trafności postawionej wobec niego pozytywnej prognozy resocjalizacyjnej, zaś w przypadku ponownego popełnienia umyślnego przestępstwa podobnego, pozwoli na niezwłoczne wszczęcie z urzędu postępowania w przedmiocie zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności.

Nadto, zgodnie z dyspozycją art. 121 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Sąd orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego w postaci pieniędzy w kwocie 5130 złotych, wskazanych w wykazie dowodów rzeczowych Drz 516/06 Drz 2834/13 pod poz. 14 (k. 40), jako przedmiotów pochodzących z przestępstwa.

Wskazać należy, iż w odniesieniu do pozostałych dowodów rzeczowych orzeczono ich przepadek postanowieniem z dnia 5 września 2014 roku (k. 718).

W ocenie Sądu, taki rodzaj i rozmiar orzeczonej wobec oskarżonego kary, środka karnego oraz obowiązku probacyjnego związanego z poddaniem sprawcy próbie, będzie wystarczający dla osiągnięcia stawianych przed nimi celów wychowawczych
i prewencyjnych, jak też w zakresie prewencji ogólnej, odpowiadając społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Jedynie ubocznie wskazać należy, iż Sąd nie orzekł obowiązku naprawienia przez oskarżonego wyrządzonych szkód, stosownie do wniosku złożonego przez pełnomocnika pokrzywdzonych podmiotów – adw. P. K. (k. 650). Należy się bowiem zgodzić z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2002 r., wydanym w sprawie o sygn. akt II KKN 385/01 i opublikowanym w bazie orzeczeń LEX pod numerem 53028, iż szkodą do której naprawienia sąd zobowiązuje sprawcę, jest równowartość rzeczywistej szkody wynikłej bezpośrednio z przestępstwa i nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustaleniu jej wysokości tych składników i elementów szkody, które wynikły z następstw czynu.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie pełnomocnik pokrzywdzonych, jak i pozostałe pokrzywdzone podmioty nie wykazali, aby ponieśli rzeczywiste szkody wynikłe bezpośrednio z przestępstwa popełnionego przez oskarżonego. Nie można racjonalnie zakładać, że oskarżony (lub osoby nabywające od niego te nośniki) z dużym prawdopodobieństwem nabyłby utwory w obrocie legalnym. Przeciwnie, zasady doświadczenia życiowego jednoznacznie wskazują, iż osoby, które decydują się na nabycie wideogramu, fonogramu, programu lub gry komputerowej zwielokrotnionej bez uprawnienia robią to z uwagi na niską cenę takiego produktu. Nie ulega wątpliwości, że firmy fonograficzne, wideograficzne oraz producenci programów ponoszą z tytułu samego procederu tzw. "piractwa" szkody. Należy je jednak zakwalifikować jako wynikłe z następstw czynu w rozumieniu zaprezentowanym w powołanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2002 r., a nie jako rzeczywiste szkody wynikłe bezpośrednio z przestępstwa. Nie jest zatem dopuszczalne zobowiązanie sprawcy do ich naprawienia przez Sąd w postępowaniu karnym.

Ponadto na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 626 § 1 k.p.k. Sąd zasądził od oskarżonego M. W. na rzecz oskarżycieli posiłkowych: B. (...) Sp.
z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę po 420 (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, albowiem w toku postępowania jurysdykcyjnego podmioty te były reprezentowane przez pełnomocnika ustanowionego z wyboru.

O kosztach sądowych, Sąd orzekł natomiast na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 626 § 1 k.p.k., zwalniając oskarżonego w całości od ich ponoszenia i przejmując wyłożone w toku postępowania wydatki na rachunek Skarbu Państwa. Podejmując takową decyzję procesową Sąd miał na uwadze, iż – wobec niestawiennictwa oskarżonego na rozprawie - nie jest znana aktualna sytuacja majątkowa i osobista oskarżonego, jak również, iż wobec oskarżonego orzeczono przepadek na rzecz Skarbu Państwa nie tylko dwóch należących do niego komputerów osobistych oraz drukarek i skanerów, ale także pieniędzy w kwocie 5130 złotych, a tym samym interes fiskalny Skarbu Państwa został zaspokojony. Zważyć ponadto należy, iż oskarżony konsekwentnie przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i od początku postępowania wyrażał wolę dobrowolnego poddania się karze bez przeprowadzania rozprawy, a tym samym swoim zachowaniem nie generował dodatkowych wydatków w toku niniejszego postępowania.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z jego pisemnym uzasadnieniem oraz aktami sprawy, a także z pouczeniem o dopuszczalności, sposobie i terminie wniesienia apelacji proszę doręczyć Prokuraturze Rejonowej W. (...)w W..