Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Tomasza Tadli

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2017 r. sprawy

1.  Z. A. s. A. i W., ur. (...) w Z.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

2.  J. L. s. S. i A., ur. (...) w S.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk

3.  T. L. c. J. i J., ur. (...) w C.

oskarżonej z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk

na skutek apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. i obrońcy oskarżonych J. L. i T. L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 lutego 2016 roku

sygn. akt V K 10/05

1.  uchyla zaskarżony wyrok w zakresie braku rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o orzeczenie wobec oskarżonego Z. A. obowiązku naprawienia szkody, złożonego w trybie art. 46§1 kk przez (...) S.A. z siedzibą w W. obecnie (...) S.A. i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zwalnia oskarżonych T. L. i J. L. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Marcin Schoenborn SSA Gwidon Jaworski SSA Piotr Filipiak

II AKa 72/17

UZASADNIENIE

sporządzone, stosownie do dyspozycji art. 457 § 2 kpk, z urzędu w zakresie, w jakim zaskarżony wyrok został uchylony i sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 22.02.2016r., sygn.. akt V K 10/15, Sąd Okręgowy w Katowicach uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia występków kwalifikowanych z art. 286 § 1 kk i art. 294 § 1 kk, składających się na ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk i za to, na mocy art. 294 § 1 kk przy zast. art. 91 § 1 kk i art. 33 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wymierzył mu jedną karę 1 roku pozbawienia wolności oraz jedną karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 1 wyroku).

Na mocy art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego Z. A. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody na rzecz (...) S.A. w Ł. w całości, poprzez zapłatę kwoty 2.440.000 złotych oraz na rzecz (...) Ltd Sp. z o.o. w W. w całości, poprzez zapłatę kwoty 3.050.000 złotych (punkt 2 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia występków kwalifikowanych z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 296 § 2 kk i art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 296 § 2 kk przy zast. art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, składających się na ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk i za to, na mocy art. 296 § 2 kk przy zast. art. 11 § 3 kk i art. 91 § 1 kk i art. 33 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wymierzył mu jedną karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz jedną karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 3 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 18 § 1 kk w zw. z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 12 kk i za to, na mocy art. 271 § 3 kk i art. 33 § 2 kk, wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 4 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia występków kwalifikowanych z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 12 kk i z art. 271 § 1 i 3 kk, składających się na ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk i za to, na mocy art. 271 § 3 kk przy zast. art. 91 § 1 kk i art. 33 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wymierzył mu jedną karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz jedną karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 5 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona występku z art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk i za to, na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 33 § 2 kk, wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 6 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia występków kwalifikowanych z art. 271 § 1 i 3 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk, składających się na ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk i za to, na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk przy zast. art. 91 § 1 kk i art. 33 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wymierzył mu jedną karę 1 roku pozbawienia wolności oraz jedną karę grzywny w wymiarze 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 7 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to, na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 33 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 8 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 kk i art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to, na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 33 § 2 kk, wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 9 wyroku).

Uznał oskarżonego Z. A. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i za to, na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 33 § 2 kk, wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych (punkt 10 wyroku).

Na mocy art. 91 § 2 kk i art. 86 § 1 i 2 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności i grzywny orzeczonych wobec oskarżonego Z. A., orzekł karę łączną 2 lat pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 200 stawek dziennych przy przyjęciu, że jedna stawka dzienna wynosi 10 złotych (punkt 11 wyroku).

Na mocy art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 pkt. 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed 01.07.2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego Z. A. warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat (punkt 12 wyroku).

Na mocy art. 29 ustawy Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat A. K. kwotę 10.184,40 złotych oraz na rzecz adwokata B. J. kwotę 9.446,40 złotych, tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu oskarżonego Z. A. (punkt 36 wyroku).

Na mocy art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego Z. A. od ponoszenia kosztów procesu i obciążył nimi Skarb Państwa (punkt 37 wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. z siedzibą w W. (poprzednio (...) S.A. oraz (...) S.A.), który zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej środka karnego poprzez niesłuszne niezastosowanie wobec skazanych środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody na niekorzyść (...) S.A., zarzucając mu niesłuszne niezastosowanie środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk, w sytuacji gdy oskarżyciel posiłkowy wykazał poniesioną szkodę oraz związek przyczynowy pomiędzy popełnionym czynem przez oskarżonych a poniesioną szkodą.

Podnosząc powyższy zarzut pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec skazanych obowiązku naprawienia szkody i zapłatę solidarnie przez oskarżonych, tj. Z. A., J. L., T. L., J. Ś. i P. S., kwoty 5.777.226,31 złotych wraz z ustawowymi odsetkami wskazanymi we wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody z dnia 20.01.2006r.

Na rozprawie odwoławczej pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, po zwróceniu mu uwagi na fakt, iż wniesiona apelacja została przez Sąd I instancji przyjęta w sposób prawnie skuteczny wyłącznie w takim zakresie, w jakim dotyczy ona oskarżonego Z. A., zmodyfikował jej wniosek w ten sposób, że wniósł o zasądzenie kwoty 5.777.226,31 złotych wraz z ustawowymi odsetkami wskazanymi we wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody z dnia 20.01.2006r. od oskarżonego Z. A..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. okazała się skuteczna o tyle, że wobec podzielenia przez Sąd Odwoławczy co do zasady słuszności podniesionego w niej zarzutu, konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie braku rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o orzeczenie wobec oskarżonego Z. A. obowiązku naprawienia szkody, złożonego w trybie art. 46 § 1 kk, przez (...) S.A i w tym zakresie przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Stwierdzić bowiem trzeba, iż rzeczywiście (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A.), złożyło w dniu 20.01.2006r. wniosek o orzeczenie, w trybie art. 46 § 1 kk, obowiązku naprawienia szkody wobec oskarżonego Z. A.. Wstępna ocena tego wniosku przeprowadzona pod kątem spełniania wymogów formalnych wskazuje, że został on złożony w sposób prawnie skuteczny, albowiem pochodził od uprawnionego podmiotu (art. 49 § 3 kpk), jak również złożony został z zachowaniem terminu (w szczególności w świetle przepisu art. 49a kpk w brzmieniu obowiązującym w czasie złożenia wniosku). W konsekwencji, wobec dyspozycji art. 46 § 1 kk, Sąd Okręgowy zobligowany był rzeczony wniosek rozpoznać. Tymczasem brak jakiegokolwiek odniesienia się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do wniosku pochodzącego od wyżej wymienionego oskarżyciela posiłkowego wskazuje na to, że w ogóle nie stanowił on przedmiotu analizy i oceny ze strony Sądu I instancji. W tych warunkach uznać trzeba, że kwestia orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w zakresie, w jakim wnosi o to apelujący, nie stanowiła przedmiotu ustaleń Sądu I instancji, a zatem, w tym aspekcie, zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania w całości, to natomiast rodzi konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w zakresie braku omawianego rozstrzygnięcia i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

W świetle okoliczności wskazanych wyżej konieczne stało się wydanie orzeczenia o charakterze kasatoryjnym, albowiem ewentualne rozstrzygnięcie reformatoryjne, o które wnosił apelujący, godziłoby w konstytucyjną zasadę dwuinstancyjności, ponadto zaś zbadania wymaga, czy aktualnie szkoda, w stosunku do której apelujący domaga się orzeczenia wobec oskarżonego Z. A. obowiązku jej naprawienia, nie została zaspokojona chociażby w części. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem obowiązek naprawienia szkody przez oskarżonego dotyczy tylko szkody, której nie naprawiono i sąd – orzekając na podstawie art. 46 § 1 kk – musi mieć na względzie rozmiar już naprawionej szkody (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.08.2016r., V KK 172/16, Lex nr 2122064). Zważywszy natomiast na treść żądania zawartego we wniesionym środku odwoławczym zachodzi także potrzeba rozstrzygnięcia, który z reżimów prawnych winien zostać w przedmiotowej sprawie zastosowany, przy czym w odniesieniu do tej kwestii pomocne może być stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 07.09.2016r., II AKa 203/16, Lex nr 2166428) oraz wyrażone przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 06.10.2016r., II AKa 232/16, Lex nr 2139391).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Piotr Filipiak SSA Gwidon Jaworski SSO (del.) Marcin Schoenborn