Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Sobieraj

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2016 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko P. B.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej od wyroku Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 13 kwietnia 2016 roku, sygn. akt I C 70/16

oddala apelację.

Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 1059/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 13 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Goleniowie:

I.  zasądził od pozwanej P. B. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 500 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 5 listopada 2015 roku do dnia zapłaty, przy czym od dnia 1 stycznia 2016 roku w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie;

II.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 181,60 złotych tytułem kosztów postępowania;

IV.  nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, który zaskarżył go w punktach II oraz III.

Powód zarzucił wyrokowi naruszenie:

a)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niedostateczne, fragmentaryczne i lakoniczne sporządzenie uzasadnienia a także wyjaśnienie w zakresie stanu faktycznego sprawy stanowiska strony powodowej i podstawy prawnej orzeczenia;

b)  art. 339 § 2 k.p.c. poprzez nieprzyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda w zakresie warunków na podstawie, których udzielono pożyczkę;

c)  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że przedstawione dowody są niewystarczające do wykazania warunków umowy łączącej strony;

d)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że pozwana nie zaakceptowała treści regulaminu;

e)  art. 5 pkt 6 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez nieuwzględnienie, że przepis rangi ustawowej dopuszcza dodatkowe opłaty przy umowie pożyczki.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanej na jego rzecz dodatkowo kwoty 125 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości 10 % rocznie od dnia 22 września 2015 roku do dnia zapłaty, nie więcej niż czterokrotność stopy lombardowej NBP a od dnia 1 stycznia 2016 roku nie więcej niż maksymalne odsetki za opóźnienie oraz zasądzenie kwoty 227 złotych tytułem kosztów postepowania za I instancję oraz kosztów postepowania apelacyjnego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelacja zawierała wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z kserokopii dowodu osobistego oraz wyciągów z rachunku bankowego pozwanej, wskazując że potrzeba ich powołania powstała na obecnym etapie postępowania, w związku ze stanowiskiem Sądu.

Uzasadniając zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. apelant podniósł, że uzasadnienie wyroku jest dotknięte mankamentami, które uniemożliwiają skuteczną polemikę z procesem rozumowania Sądu, w tym w szczególności w zakresie oddalonej części powództwa.

Przechodząc do omówienia zarzutu naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. apelant podniósł, iż powód udziela pierwszej pożyczki na warunkach podanych na stronie internetowej powoda i roszczenie będące przedmiotem procesu wynika właśnie z takiej umowy, która została zawarta w formie elektronicznej za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość (bez uprzedniego podpisywania papierowej umowy). Dopiero po tym fakcie wysyłana jest do podpisu klientowi w dwóch egzemplarzach wersja pisemna umowy, która stanowi pisemne potwierdzenie pierwszej pożyczki zawartej w formie elektronicznej (Umowę Udzielenia Pożyczki Gotówkowej) i zarazem jest umową ramową dotyczącą wielokrotnego udzielania pożyczek pieniężnych w przyszłości. Pozwana nie odesłała podpisanego egzemplarza pisemnej Umowy Ramowej Udzielania Pożyczek Gotówkowych wobec czego powód nie dysponuje takim egzemplarzem. Nie wpłynęło to jednakże na ważność zawartej Umowy Udzielenia Pożyczki Gotówkowej zawartej w formie elektronicznej, której przedmiotem jest dochodzenie roszczenie. Essentialia negotii pierwszej jednostkowej pożyczki (wysokość, opłata, czas), której zwrotu dochodzi powód, ukształtowane zostały w oparciu o elektroniczny wniosek klienta składany za pośrednictwem indywidualnego Konta Internetowego na Stronie WWW. Korzystając z prostych suwaków na stronie internetowej powoda pozwana wniosła o udzielenie pożyczki w wysokości 500 zł na okres 27 dni co wiązało się obowiązkiem zapłaty opłaty za udzielenie pożyczki w wysokości 125 zł. Powód zaoferował istotny dowód w postaci potwierdzenia przelewu 0,01 zł z rachunku pozwanej na rachunek powoda, w którym to zamieszczono szczegółowy opis celu dokonywanego przelewu w postaci akceptacji warunków umowy pożyczki z powodem. Dodał, że opłata za udzielenie pożyczki ma na celu m.in. rekompensatę ryzyka finansowego, które ponosi powód za szybkie udzielenie niezabezpieczonej pożyczki, bez żądania zaświadczeń o zdolności kredytowej i spełniania uciążliwych wymogów wymaganych przez inne podmioty, przy maksymalnym uproszczeniu procedur związanych z udzieleniem pożyczki a ponadto powód ponosi koszty związane z obsługą pożyczki m.in. zatrudnia pracowników obsługujących klienta, przygotowuje dokumentację, uiszcza opłaty za weryfikację potencjalnych klientów, ponosi koszty przesyłek, obsługi informatycznej, reklamy, koszty windykacji należności itp. Apelant dodał, że domaganie się powyżej opłaty ma swoje umocowanie w umowie Udzielenia (...) zawartej przez strony w formie elektronicznej na warunkach zawartych w przedłożonej Umowie Ramowej Udzielania (...) udostępnionej pozwanej w trakcie składania wniosku o pożyczkę, przekazanej jej na trwałym nośniku i przesłanej w formie papierowej na adres zamieszkania (§ 4 pkt 6 Regulaminu).

Skarżący podniósł, że konkretne uregulowania dotyczące opłaty za udzielenie pożyczki zawarte są w § 1 pkt 1, § 2 pkt 4, 5, 10, 12 Umowy Ramowej a także § 2 pkt 10, 15, 36, § 3 pkt 3, § 5 pkt 3 Regulaminu i Tabeli opłat. Regulamin Udzielania Pożyczek oraz Tabela stanowią Integralną część Umowy Ramowej o czym stanowi § 9 pkt 1 Umowy Ramowej, co uzasadnia także zarzut błędu Sądu I instancji w poczynionych ustaleniach faktycznych, jakoby strona pozwana nie zaakceptowała Regulaminu, mimo że dokonała przelewu 0,01 zł z adnotacją o akceptacji warunków umowy jak również, że nie sposób przyporządkować tabel do załączonej umowy.

Skarżący podniósł, że umowie pożyczki z art. 720 k.c. mogą towarzyszyć inne świadczenia, nie tylko w postaci odsetek. Według niego - w stanie faktycznym sprawy strona powodowa była uprawniona do żądania umownych odsetek za opóźnienie w wysokości 10 % ale nie więcej niż czterokrotność stopy lombardowej NBP, należnych dopiero od dnia opóźnienia, a nie od dnia wypłaty kapitału. Powód dodał, że od 18 grudnia 2011 roku nie istniały ograniczenia co do wielkości opłat i prowizji w stosunku do kwoty kredytu, ale do ograniczenia ich wysokości miały się przyczynić szczegółowe obowiązki informacyjne kredytodawców, dzięki czemu łatwiej było porównywać oferty i znajdować te z niskimi kosztami kredytu. Zaznaczył, że ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie w brzmieniu obowiązującym w dacie udzielania przedmiotowej pożyczki zawierała art. 5 pkt 6, który jako przepis rangi ustawowej wprost dopuszczał dodatkowe opłaty przy umowie kredytu a do umowy pożyczki stosuje się odpowiednio przepisy o kredycie konsumenckim (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy). Opłata za przedmiotową pożyczkę mieści się w maksymalnej wysokości kosztów kredytu obliczonej na podstawie wzoru zamieszczonego w obowiązującym obecnie art. 36a w/w ustawy (Mimo, że przepis ten nie ma zastosowania w mniejszej sprawie a to na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 roku poz. 1357

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W myśl przepisu art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego w postępowaniu uproszczonym powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

Przechodząc do konkretnych zarzutów podniesionych w apelacji powoda, stwierdzić należy, iż niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, iż w orzecznictwie jednolicie podnosi się, że zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia, gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwia kontrolę instancyjną (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2013 roku wydany w sprawie o sygn. akt III APa 63/12, LEX nr 1254543). Z natury rzeczy bowiem, sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Opisana powyżej sytuacja jednakże w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca. Jakkolwiek uzasadnienie Sadu I instancji jest lakoniczne to odpowiada wszystkim stawianym przez art. 328 § 2 k.p.c. wymaganiom konstrukcyjnym- pozwala bowiem odczytać, jaki stan faktyczny i prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia.

Zakwestionowany wyrok zapadł w warunkach zaoczności (art. 339 § 2 k.p.c. ).W okolicznościach opisanych w hipotezie art. 339 § 1 k.p.c. przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Mechanizm przewidziany w art. 339 § 2 k.p.c. odwołuje się do procesu opartego na zasadzie kontradyktoryjności: sąd cywilny nie bada na ogół rzeczywistej treści stosunków prawnych łączących strony, poprzestając na ich twierdzeniach co do ich wzajemnych relacji. Z tego powodu fakty przyznane, a nawet fakty niezaprzeczone przez drugą stronę, mogą być uznane za udowodnione (art. 229 i 230 k.p.c.). W konsekwencji, jeśli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd akceptuje twierdzenia powoda przytoczone w pozwie. Ustawodawca wychodzi z założenia, że skoro pozwany – prawidłowo zawiadomiony o rozprawie i pretensji strony powodowej – nie wdaje się w spór, to znaczy, że faktom w pozwie powołanym nie zaprzecza.

Sformułowanie zawarte w art. 339 § 2 k.p.c. "przyjmuje się za prawdziwe" - uzasadnia twierdzenie, że chodzi o konstrukcję "domniemania". Należy jednak zastrzec, że jest to domniemanie mające swoisty charakter, u którego podstaw leży fikcja przyznania. Jeżeli jednak twierdzenia o faktach budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa, to w takim wypadku postępowanie dowodowe powinno być przeprowadzone, choć w istocie będzie się ono ograniczało jedynie do dowodów zawnioskowanych przez powoda i ewentualnie dopuszczonych przez sąd z urzędu.

Wyznaczony apelacją zakres zaskarżenia skutkował tym, że Sąd Okręgowy dokonał kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia jedynie w zakresie oddalającym powództwo powoda o zapłatę kwoty 125 złotych ( art. 378 § 1 k.p.c.).

W tym zakresie zaznaczenia wymaga, że powód w toku postępowania przed Sądem I instancji wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę 625 złotych składa się kapitał w wysokości 500 złotych oraz kwota 125 złotych tytułem opłaty za udzielenie pożyczki. Wokół zasadności oddalenia żądania powoda w tym ostatnim zakresie zostały zbudowane zarzuty apelacji, które okazały się być nietrafne.

Dla zachowania porządku wywodu, który doprowadził Sąd Okręgowy do zaprezentowanego powyżej wniosku, wskazania wymaga, iż do pozwu załączono umowę ramową udzielania pożyczek gotówkowych nr (...)- (...), na podstawie której pożyczkodawca (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zobowiązał się do udzielania pożyczkobiorcy pożyczek gotówkowych w sposób i na zasadach określonych w umowie i w załącznikach tj. w szczególności w Regulaminie a pożyczkobiorca do ich spłaty na zasadach określonych w tych dokumentach (§ 1 ust. 1 ). W § 1 ust.3 umowy sprecyzowano, że udzielenie pożyczek następuje po dokonaniu pozytywnej weryfikacji pożyczkobiorcy, w kwocie wnioskowanej przez pożyczkobiorcę i jest realizowane poprzez przelew kwoty pożyczki na wskazane przez pożyczkobiorcę konto bankowe.

Na podstawie wymienionej umowy pożyczkobiorca nie udzielił pozwanej w istocie żadnej pożyczki, a jedynie zagwarantował jej taką możliwość w przypadku pozytywnej weryfikacji jej osoby i złożenia przez nią stosownego wniosku w tym zakresie.

Lektura przedmiotowej umowy wskazuje dalej, że konkretne pożyczki miały być przez pożyczkodawcę udzielane w kwocie od 200 do 2.500 złotych na okres od 5 do 40 dni (§ 2 ust.1 . Decyzja o wysokości udzielanej kwoty pożyczki oraz okresie pożyczki została pozostawiona pożyczkobiorcy (§ 2 ust.3) z tym zastrzeżeniem, że w przypadku pierwszej pożyczki- kwota pożyczki nie mogła przekroczyć 500 złotych; w przypadku drugiej - 800 złotych; w przypadku trzeciej 1500 złotych; czwartej 2.000 złotych; piątej i kolejnych- 2.500 złotych ( § 2 pkt 19 Regulaminu).

Materiał dowodowy sprawy w postaci znajdującego się na karcie 22 potwierdzenia dokonania przelewu wskazuje, że pozwana dokonała na rzecz powoda przelewu kwoty 0,01 złotych co było równoznaczne z akceptacją warunków wymienionej umowy ramowej, potwierdzeniem Id klienta- (...) (...)(vide k. 22). Wynika z niego także, że na rachunek bankowy pozwanej przekazano kwotę 500 złotych podając w tytule przelewu „wypłata pożyczki z dnia 24.08.2015 roku, klient (...)- (...)”. Wymienione dowody, nie dowodzą jednakże wbrew odmiennemu stanowisku apelacji, zasadności żądania zapłaty kwoty 125 złotych.

W § 2 ust. 4 umowy ramowej pożyczki przewidziano, że udzielenie każdej pożyczki związane jest z pobraniem przez pożyczkobiorcę opłaty za udzielenie pożyczki, tym niemniej wysokość tej kwoty została zróżnicowana w zależności od kwoty pożyczki i okresu na jaki została udzielona. Mianowicie „ opłata za udzielenie pożyczki obliczana jest stosunkowo i zależy od kwoty pożyczki oraz okresu pożyczki. Pożyczkobiorca jest każdorazowo informowany o wysokości opłaty za udzielenie pożyczki poprzez ustawienie i akceptacje parametrów pożyczki na stronie www, podczas sporządzania wniosku o udzielenie pożyczki. Odpowiednie opłaty za udzielenie pożyczek w danych kwotach znajdują się w tabeli załączonej do niniejszej umowy ramowej oraz na stronie www.”

Rzecz zatem w tym, że dla wyjaśnienia kwestii tego, czy zasadnym było pobranie opłaty w wysokości 125 złotych należało ustalić elementy kształtujące jej naliczenie a mianowicie wysokość zawnioskowanej i udzielonej kwoty pożyczki oraz okresu pożyczki. Powód nie przedłożył żadnego dowodu, który by potwierdzał, że pozwana w sposób wskazany w umowie wnioskowała o udzielenie konkretnej kwoty pożyczki i okresu pożyczki. Nie sposób li tylko na podstawie treści umowy ramowej a nadto nawet przy znajomości kwoty pożyczki zweryfikować wysokość opłaty za jej udzielenie, skoro brak jest dowodu wskazującego na okres pożyczki. Powyższe rzutuje na niemożność ustalenia ewentualnych należności ubocznych.

Zgłoszone na etapie postępowania apelacyjnego wnioski dowodowe powoda Sąd Okręgowy pominął na podstawie art. 381 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu- sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. W orzecznictwie wydanym na gruncie wskazanej regulacji przyjmuje się, że przez nowe fakty i dowody należy rozumieć te, które nie były stronie znane do chwili wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji lub te, które powstały już po wydaniu wyroku, jak i takie które wprawdzie istniały w postępowaniu przed Sądem I instancji, ale strona nie mogła z nich skorzystać w tym postępowaniu. Zgłoszone przez apelującego dowody (w postaci kserokopii dowodu osobistego pozwanej oraz historii operacji bankowych na rachunku bankowym pozwanej) mogły zostać powołane przed Sądem pierwszej instancji, gdyż już wówczas istniały, zachodziła potrzeba ich powołania i można było z nich skorzystać. Okolicznością usprawiedliwiająca ich aktualne przedstawienie nie może być towarzyszące stronie przeświadczenie, że złożone wyjaśnienia i dowody są wystarczające. Uwzględnienie tych dowodów marginalizowałoby postępowanie przed Sądem I instancji, sprowadzając w istocie jego konsekwencje do udzielenia stronom w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku swoistej porady prawnej co do dalszych czynności procesowych. Tego rodzaju konstatacji nie sposób podzielić. Niezależnie od powyższego zawnioskowane dowody nie mogą dowieść okoliczności, na które zostały powołane.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Sobieraj