Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja d/s rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2016 r. w Gdyni

sprawy z powództwa K. R.

przeciwko Gminie M. G.

o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powódki K. R. na rzecz pozwanego Gminy M. G. kwotę 917 zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 listopada 2014 r. powódka K. R. wniosła o ustalenie istnienia stosunku dzierżawy z pozwaną Gminą M. G. oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu powódka wskazała, że ustalenia dochodzi na podstawie łączących strony dwóch umów z dnia 22 listopada 2012 r. dzierżawy gruntu o powierzchni 13 m ^{( 2 )}położonego przy ul. (...) w G., oznaczonego na karcie mapy (...), obejmującego część działki nr (...) z księgi wieczystej KW (...) oraz gruntu o powierzchni 13 m ^{( 2 )}położonego przy ul. (...) w G., oznaczonego na karcie mapy (...), obejmującego część działki nr (...) z księgi wieczystej KW (...). Powódka wskazała również, iż z uwagi na to, że pozwany wypowiedział w/w umowy ze skutkiem natychmiastowym, powódka nie zgadzając się z w/w działaniem pozwanej uważa, że te umowy nadal wiążą strony, tym bardziej, że zawarte zostały pod przymusem.

(pozew – k. 2-7)

Pozwana Gmina M. G. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwana wskazała, iż żądanie powódki jest bezzasadne, albowiem pozwana wypowiadając łączące strony umowy dzierżawy skorzystała z uprawnienia wynikającego z tych umów. Pozwana wskazała, że przedmiotowe umowy zostały zawarte dobrowolnie, a warunki były negocjowane i znane wcześniej powódce.

(odpowiedź na pozew – k. 90-92)

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I 1 C 3268/14, Sąd Rejonowy w Gdyni w punkcie I oddalił powództwo, w punkcie II ustalił koszty postępowania na kwotę 717,00 zł, w punkcie III ustalonymi w punkcie II kosztami obciążył powódkę i zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(wyrok – k. 99)

Sąd Okręgowy w Gdańsku, na skutek apelacji powódki K. R. od wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 20 listopada 2015 r., wydanego w sprawie I 1 C 3268/14, wyrokiem z dnia 23 marca 2016 r., wydanym w sprawie III Ca 211/16, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gdyni pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy w Gdańsku wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy przeprowadzi dowód z zeznań powódki, wyjaśniając szczegółowo kwestie związane z zawarciem umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r., w szczególności podnoszone przez powódkę okoliczności wad oświadczenia woli przy ich zawieraniu. Następnie biorąc pod uwagę całość postępowania dowodowego ponownie oceni zasadność powództwa i ustali, czy wskazane umowy wiążą strony i są ważne (w całości albo w części), a w konsekwencji czy strony nadal łączy umowa dzierżawy.

(wyrok – k. 131, uzasadnienie – k. 135)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. R. od około 25 lat prowadzi działalność gospodarczą polegającą m. in. na sprzedaży prasy w placówkach handlowych typu kiosk wolnostojący, zlokalizowanych na dzierżawionych gruntach od Gminy M. G.. W tym czasie doszło do wymiany kiosków nabytych od (...) na kioski uzgodnione z wydzierżawiającym grunt Gminą M. G., na którym te kioski zostały posadowione. Około 2010 r. Gmina M. G. zaproponowała osobom prowadzącym kioski na gruntach dzierżawionych od Gminy, w tym K. R., wymianę kiosków na nowe według sporządzonego na zlecenie Gminy projektu. Osoby posiadające kioski na gruntach dzierżawionych od Gminy M. G., w tym K. R., reprezentowana w rozmowach z wydzierżawiającym przez męża A. R., zgłaszali zastrzeżenia co do proponowanego projektu kiosku, w szczególności wymagań technicznych - kubatury, zabezpieczeń oraz kosztów jego powstania, jak również przedstawiali własny projekt kiosku. Rozmowy co do wymiany kiosków były prowadzone przez okres około dwóch lat. W rezultacie Gmina M. G. przygotowała nowe umowy dzierżawy, które nakładały na dzierżawców obowiązek wymiany kiosków na nowe, na ich koszt, w przeciągu 2 lat od zawarcia umowy. K. R. zapoznała się z treścią nowych umów dzierżawy przed ich podpisaniem i w dniu 22 listopada 2012 r. nie zgłaszając zastrzeżeń co do ich treści, wiedząc iż nie wywiąże się z obowiązku wymiany kiosków, zawała z Gminą M. G. dwie umowy dzierżawy:

- MG/279/D/12 gruntu o powierzchni 13 m ² położonego przy ul. (...) w G., oznaczonego na karcie mapy (...)obręb G., obejmującego część działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą KW (...)

- MG/165 D/12 gruntów o powierzchni 13 m ² położonego przy ul. (...) w G., oznaczonego na karcie mapy (...)obręb G., obejmującego część działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą KW (...).

okoliczność niesporna, a nadto zeznania świadka A. R. – zapis audio-video rozprawy z dnia 6 października 2016 r. - 00:12:04-01:10:29, k. 168-170, umowa dzierżawy (...) – k. 9-13, umowa dzierżawy (...) – k. 14-18, oferta z dnia 24 września 2012 r. – k. 19, pismo K. R. z dnia 19 lutego 2012 r. – k. 20

W § 2 ust. 1 każde z w/w umów strony ustaliły przeznaczenie przedmiotu dzierżawy na prowadzenie działalności handlowej w przeważającej części związanej ze sprzedażą prasy, w placówce handlowej typu kiosk wolnostojący - stanowiący nakład dzierżawcy. W § 2 ust. 2 każdej z umów dzierżawy zapisano, że dzierżawca zobowiązany jest do wymiany kiosku na projekt modelu kiosku zatwierdzonego przez wydzierżawiającego, zaoferowany dzierżawcy dnia 24 września 2012 r. (odnośnie umowy (...)) oraz dnia 25 stycznia 2012 r. (odnośnie umowy (...)), a przyjęty przez dzierżawcę oświadczeniem z dnia 11 października 2012 r. (odnośnie umowy (...)) oraz z dnia 19 lutego 2012 r. (odnośnie umowy (...)). Nadto zapisano, iż dzierżawca jest zobowiązany do wymiany kiosku w terminie 2 lat od podpisania niniejszej umowy dzierżawy obowiązującej na czas oznaczony 3 lat. Nadto wskazano, że dzierżawca dokona wymiany kiosku na swój koszt, bez prawa do zwrotu wartości za poniesione nakłady. Nie zachowanie powyższego terminu spowoduje rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym.

okoliczność niesporna, a nadto umowa dzierżawy (...) – k. 9-13, umowa dzierżawy (...) – k. 14-18, oferta z dnia 24 września 2012 r. – k. 19, pismo K. R. z dnia 19 lutego 2012 r. – k. 20

K. R. w okresie dwóch lata od zawarcia w/w umów dzierżawy nie wymieniła kiosków na kioski określone w w/w umowach.

okoliczność niesporna, a nadto zeznania świadka A. R. – zapis audio-video rozprawy z dnia 6 października 2016 r. - 00:12:04-01:10:29, k. 168-170

Gmina M. G. w piśmie z dnia 16 stycznia 2015 r., doręczonym K. R. w dniu 22 stycznia 2016 r., poinformowała dzierżawcę o rozwiązaniu umowy dzierżawy nr (...) ze skutkiem natychmiastowym w związku z bezskutecznym upływem terminu wymiany kiosku oraz wezwała do wydania nieruchomości w stanie oczyszczonym i opróżnionym w terminie do dnia 19 lutego 2015 r.

okoliczność niesporna, a nadto pismo z dnia 16 stycznia 2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 94-94v.

Gmina M. G. w piśmie z dnia 16 stycznia 2015 r., doręczonym K. R. w dniu 22 stycznia 2016 r., poinformowała dzierżawcę o rozwiązaniu umowy dzierżawy nr (...) ze skutkiem natychmiastowym w związku z bezskutecznym upływem terminu wymiany kiosku oraz wezwała do wydania nieruchomości w stanie oczyszczonym i opróżnionym w terminie do dnia 18 lutego 2015 r.

okoliczność niesporna, a nadto pismo z dnia 16 stycznia 2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 95-95v.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, które nie budziły wątpliwości Sądu co do swojej autentyczności i prawdziwości, a nadto nie były kwestionowane przez strony, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Pozostałe dokumenty zgromadzone w aktach sprawy nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nie wniosły do sprawy żadnych nowych, istotnych okoliczności.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd w całości oparł się na spójnych i konsekwentnych zeznaniach świadka A. R., którym dał wiarę w całości. W oparciu o zeznania świadka Sąd ustalił okoliczności związane z zawarciem umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r. przez powódkę K. R., w szczególności to, że powódka podpisała przedmiotowe umowy świadomie, dobrowolnie i bez jakiegokolwiek przymusu, wiedząc już wówczas, że nie wywiąże się z obowiązku wymiany kiosków w okresie dwóch lat od zawarcia umowy. Należy wskazać, że wiedza świadka w w/w zakresie była wiedzą bezpośrednią, albowiem świadek, będąc mężem powódki, reprezentował ją we wszelkich rozmowach prowadzonych z pozwaną a poprzedzających zawarcie przedmiotowych umów.

Należy wskazać, że zgodnie z wytycznymi Sądu Okręgowego w Gdańsku przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd miał przeprowadzić dowód z przesłuchania powódki K. R., jednakże pełnomocnik powódki na rozprawie w dniu 6 października 2016 r. – wobec złożenia zeznań przez świadka A. R. posiadającego pełną wiedzę co do okoliczności związanych z zawarciem przedmiotowych umów dzierżawy - cofnął wniosek dowodowy o przesłuchanie powódki, której zeznania w ocenie pełnomocnika nie wniosłyby żadnych nowych okoliczności.

Na rozprawie w dniu 6 października 2016 r. pełnomocnik powódki – wobec nie kwestionowania przez stronę pozwaną przebiegu wydarzeń przedstawionych przez świadka A. R. - cofnął również wniosek o przesłuchanie strony pozwanej.

W niniejszej sprawie niesporne było, że strony w dniu 22 listopada 2012 r. zawarły dwie umowy dzierżawy gruntu, na którym były posadowione należące do powódki kioski wolnostojące. Poza sporem pozostawało również to, że powódka nie wywiązała się z obowiązku zawartego w w/w umowach, tj. w okresie dwóch lat od zawarcia umów nie dokonała wymiany posadowionych na dzierżawionych gruntach kiosków na nowego, zgodne z postanowieniami umowy.

Spór sprowadzał się natomiast do ustalenia czy powódka została przymuszona do podpisania umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r., a w konsekwencji czy umowy te zostały ważnie zawarte. Kwestią sporną było również to, czy wypowiedzenie tych umów przez pozwaną było zasadne, a w rezultacie czy umowy te nadal wiążą strony, czy nadal istnieją.

W ocenie Sadu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Jak wynika z powyższego, w przypadku powództwa o ustalenie konieczne jest wystąpienie dwóch przesłanek merytorycznych: interesu prawnego powoda oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje (nie istnieje). Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda. Wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa.

Podstawową przesłaną powództwa o ustalenie jest wykazanie interesu prawnego w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego. W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że interes ten, uzasadniający uwzględnienie powództwa, nie istnieje wówczas, gdy jest już możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie z tym, że zasady tej nie powinno stosować się zbyt rygorystycznie, a należy kierować się względami celowości i ekonomiki procesowej. Interes, o którym mowa w art. 189 k.p.c. musi być interesem "prawnym", czyli powinien dotyczyć szeroko rozumianych praw i obowiązków jednostki. Z oczywistych względów musi być też zgodny z prawem, zasadami współżycia społecznego i celem procesu cywilnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 22 listopada 2006 r. w sprawie IV CKN 1519/00, LEX nr 78333). W orzecznictwie dominuje pogląd, że interes prawny nie zachodzi z reguły, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw (wyrok Sądu Najwyższego z 22 listopada 2002 r. sygn. akt IV CKN 1519/00).

Mając na uwadze powyższe Sąd ustalił, że po stronie powódki K. R. zachodzi przesłanka dopuszczalności powództwa o ustalenie, tj. interes prawny. Zatem w dalszej kolejności Sąd zajął się badaniem drugiej z przesłanek powództwa o ustalenie, tj. badaniem twierdzeń powódki o istnieniu lub nieistnieniu stosunku prawnego lub prawa - przesłanki zasadności powództwa.

Rozstrzygając zasadność powództwa Sąd w pierwszej kolejności zajął się zbadaniem czy powódka składając w dniu 22 listopada 2012 r. oświadczenie woli w przedmiocie zawarcia z pozwaną dwóch umów dzierżawy, jak i w okresie prowadzonych rozmów i negocjacji poprzedzających ich zawarcie, znajdowała się w stanie określonym w art. 82 k.c., tj. w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Dla ustalenia tej okoliczności istotne znaczenie miały zeznania świadka A. R. – męża powódki, który to reprezentował powódkę w trwających około 2 lata rozmowach z pozwaną Gminą M. G., a poprzedzających zawarcie w dniu 22 listopada 2012 r. umów dzierżawy. W oparciu o zeznania świadka Sąd ustalił, że powódka przed zawarciem umów znała stanowisko Gminy M. G. co do wymogów stawianych kioskom posadowionym na dzierżawionych od pozwanej gruntach oraz, że pozwana zapoznała się z treścią nowych umów dzierżawy nakładających na dzierżawców obowiązek wymiany kiosków w ciągu dwóch lat od podpisania umów dzierżawy pod rygorem wypowiedzenia umowy, które bez jakichkolwiek zastrzeżeń, świadomie i dobrowolnie podpisała w dniu 22 listopada 2012 r., wiedząc już wówczas, że nie wywiąże się z ich warunków. W oparciu o zeznania świadka A. R. Sąd ustalił również, że powódka podpisując umowy z dnia 22 listopada 2012 r. liczyła się z tym, że zostaną one wypowiedziane po upływie dwóch lat wobec braku możliwości i zamiaru wywiązania się przez nią z obowiązku wymiany kiosków, jednakże okres tych dwóch lat pozwalał jej zakończyć prowadzoną działalności, m. in. poprzez wysprzedanie posiadanego w kioskach towaru.

Reasumując należy wskazać, iż powódka podpisują w dniu 22 listopada 2012 r. przedmiotowe umowy dzierżawy działała dobrowolnie, bez jakiegokolwiek przymusu i posiadała pełną świadomość konsekwencji podpisania umów, w szczególności ich rozwiązania w przypadku nie wywiązania się z obowiązku wymiany kiosków. Tym samym Sąd nie dopatrzył się, aby złożone przez powódkę w dniu 22 listopada 2012 r. wobec pozwanej oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umów dzierżawy były dotknięte jakąkolwiek wadą oświadczenia woli regulowaną przepisami art. 82 – 87 k.c.

W tej sytuacji należało uznać, że złożone w dniu 22 listopada 2012 r. przez powódkę wobec pozwanej oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umów dzierżawy było ważne, a tym samym umowa została w całości ważnie i faktycznie zawarta.

Przechodząc do kolejnej kwestii spornej, a mianowicie zasadności wypowiedzenia przez pozwaną umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r., a w konsekwencji kwestii istnienia tych umów, należy wskazać, iż w niniejszej sprawie okolicznością niesporną było to, że powódka nie spełniła obowiązku nałożonego na nią w tym umowach, tj. nie dokonała wymiany, zgodnie z postawionymi wymaganiami, kiosków posadowionych na dzierżawionych od pozwanej gruntach w zakreślonym umową terminie.

Zgodnie z art. 56 k.c. czynność prawa wywołuje skutki w niej określone, a zatem nie dopełnienie przez powódkę obowiązku wskazanego w § 2 ust. 2 umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2016 r., zastrzeżonego pod rygorem wypowiedzenia umów, stanowiło podstawę do wypowiedzenia przez pozwaną przedmiotowych umów.

Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął, że pozwana miała podstawy do wypowiedzenia łączących ją z powódką umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r. i dokonała tego skutecznie, a zatem nie można uznać tych umów za istniejące.

Reasumując, Sąd mając na uwadze stan świadomości powódki w chwili podpisywania umowy, jak i w czasie poprzedzającym jej podpisanie, oraz charakter jej decyzji, nadto dokonując analizy treści umów dzierżawy z dnia 22 listopada 2012 r. - ustalił, że umowy te zostały przez strony niniejszego postępowania ważnie zawarte, zaś powódka nie dopełniając obowiązków umownych dała pozwanej podstawę do wypowiedzenia tych umów ze skutkiem natychmiastowym, a tym samym umowy te przestały istnieć.

Wobec powyższego Sąd w pkt I wyroku na mocy art. 189 k.p.c. a contrario oddalił powództwo jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 oraz § 6 pkt 3 oraz § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, zasądzając od powódki – jako strony przegrywającej – na rzecz pozwanej kwotę 917,00 zł. Na zasądzoną kwotę składają się kwoty: 600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji, 300,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i 17,00 zł tytułem uiszczonej przez powoda opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.