Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera

Sędzia SO Mirella Szpyrka

Sędzia SO Roman Troll (spr.)

Protokolant Justyna Chojecka

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2017 r. w Gliwicach na rozprawie sprawy

z powództwa Gminy R.

przeciwko A. G., K. G. i J. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 8 grudnia 2015 r., sygn. akt I C 690/14

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że oddala powództwo,

2)  przyznaje kuratorowi nieznanych z miejsca pobytu pozwanych – adwokatowi S. D. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku 738 zł (siedemset trzydzieści osiem złotych), w tym 138 zł (sto trzydzieści osiem złotych) podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie ich w postępowaniu odwoławczym,

3)  nakazuje pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku 824 zł (osiemset dwadzieścia cztery złote) tytułem nieuiszczonej przez pozwanych opłaty od apelacji oraz nieuiszczonych wydatków związanych z wynagrodzeniem ich kuratora w postępowaniu odwoławczym, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

SSO Roman Troll SSO Lucyna Morys-Magiera SSO Mirella Szpyrka

Sygn. akt III Ca 1144/16

UZASADNIENIE

Powódka Gmina R. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. G., K. G. i J. G. na swoją rzecz 1709,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 1488,16 zł od 1 marca 2014 r. do dnia zapłaty oraz od 221,73 zł od 16 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że wynajmowała pozwanym mieszkanie, położone w R. przy ul. (...), na czas określony od 1 września 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r., a po wygaśnięciu umowy najmu lokal nie został zdany, dlatego od 1 września 2013 r. za każdy miesiąc bezumownego korzystania naliczała pozwanym odszkodowanie. Pozwani nie płacili zarówno czynszu, a następnie odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w należytej wysokości doprowadzając do zadłużenia.

W odpowiedzi na pozew kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych A. G., K. G. i J. G. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki kosztów postępowania i przyznanie kuratorowi wynagrodzenia.
W uzasadnieniu podał, że powódka nie wykazała podstawy faktycznej roszczenia, nie udowodniła, że pozwani zajmowali lokal bez tytułu prawnego, nie wykazała, że w okresie objętym powództwem pozwani zajmowali przedmiotowy lokal (brak podpisu pozwanych na protokole zdawczo-odbiorczym lokalu), ani na jakiej postawie ustalił wysokość ewentualnego odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy jak również nie wskazał podstawy roszczenia o odsetki.

Wyrokiem z 8 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanych A. G., K. G., J. G. solidarnie na rzecz powódki 1709,89 zł
z ustawowymi odsetkami od 1488,16 zł od 1 marca 2014 r. i od 221,73 zł od 16 kwietnia 2014 r. (pkt 1); zasądził od pozwanych A. G., K. G., J. G. solidarnie na rzecz powódki 1441 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym: 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i 738 zł tytułem zwrotu kosztów ustanowienia kuratora, w tym 600 zł wraz z podatkiem VAT (pkt 2). Jednocześnie prawomocnym postanowieniem z 10 lutego 2017 r. wyrok ten został uzupełniony o punkt 3, w którym przyznano kuratorowi ustanowionemu dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych A. G., K. G., J. G. – adw. S. D. wynagrodzenie w wysokości 738 zł /k. 97-98/.

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: 20 sierpnia 2012r. została zawarta, pomiędzy powódką jako wynajmującą a pozwanymi jako najemcami, umowa najmu lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ul. (...), na czas oznaczony od 1 września 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r. Wydanie lokalu najemcom miało nastąpić protokołem określającym jego stan techniczny i stopień zużycia znajdujących się w nim instalacji i urządzeń. Z tytułu używania lokalu najemcy byli zobowiązani uiszczać powódce czynsz najmu oraz opłaty tytułem: dostawy zimnej wody i odprowadzenia kanalizacji, opłaty abonamentowej, wywozu nieczystości stałych (§ 7). Zgodnie z § 9 umowy najmu czynsz wraz z opłatami, o których mowa w § 7 miał być płatny miesięcznie z góry do 10-go każdego miesiąca w kasie lub przelewem na konto ZGM w R.. Protokołem zdawczo – odbiorczym z 5 listopada 2013 r. Zakład Gospodarki Mieszkaniowej (...) przejął ten lokal. Komputerowe wydruki należności głównej i odsetek wraz z płatnościami, sporządzone przez Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w R. za okres od 1 września 2012 r. do 31 października 2013 r. obrazowały wysokość zobowiązań pozwanych z tytułu najmu tego lokalu mieszkalnego.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy przywołując regulację art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 669 § 2 k.c. uznał powództwo za zasadne wskazując, że pozwani nie regulowali miesięcznych należności z tytułu umowy najmu lokalu mieszkalnego, a po wygaśnięciu umowy nie zdali lokalu, a więc od 1 września 2013 r. nie mieli do niego tytułu prawnego.

Sąd Rejonowy podkreślił, że wysokość czynszu przewidziana w umowie najmu lokalu z 20 sierpnia 2012 r. to 48,48 zł (stawka 1,70 zł/m ² x powierzchnia użytkowa 28,52 m ²),
a w ramach dochodzonego odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości do tej kwoty należy doliczyć opłatę za wodomierz główny oraz za korzystanie z pojemnika na odpady komunalne - zgodnie z umową najmu płatność czynszu była przewidziana z góry do 10-go każdego miesiąca (§ 9 umowy najmu), a odszkodowanie za bezumowne korzystanie,
o którym mowa w art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego jest świadczeniem okresowym. Wskazał także, że dochodzone roszczenie obejmowało zaległości pozwanych według stanu na koniec lutego 2014 r. - 1709,89 zł, na które składała się należność główna (1488,16 zł, w tym 1379,02 zł tytułem najmu lokalu od września 2012 r. do końca sierpnia 2013 r. oraz 109,14 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od września 2013 r. do końca października 2013 r.) oraz skapitalizowane odsetki ustawowe naliczone
w okresie od dnia nawiązania stosunku najmu do końca lutego 2014 r. - 221,73 zł.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 1282 ze zm.), a także z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.). Zaś punkt 3 wyroku został dodany na podstawie art. 351
§ 1 k.p.c. zgodnie z § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 1476) oraz
§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wskazując, że stawka minimalna takiej opłaty w rozpoznawanej sprawie wynosi 600 zł i musi być podwyższona o podatek od towarów i usług – 138 zł (23%).

Apelację od tego wyroku wywiedli pozwani zaskarżając go w całości (punkty 1 i 2). Orzeczeniu zarzucili naruszenie: art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez obciążenie ich obowiązkiem dowodzenia okoliczności negatywnych (nieopuszczenie lokalu mieszkalnego po okresie najmu); art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów
i uznanie, że roszczenie zostało wykazane; art. 108 § 1 k.p.c., art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia
i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej poprzez brak zasądzenia na rzecz kuratora wynagrodzenia za sprawowanie funkcji
w postępowaniu przed Sądem I instancji, pomimo zgłoszenia takiego wniosku przed zamknięciem przewodu sądowego.

W uzasadnieniu wskazali, że powódka była obowiązana do wykazania, iż pozwani zajmują lokal faktycznie, a protokół zdawczo-odbiorczy nie zawiera ich podpisów, nie wykazała, że pozwani zajmowali lokal do czasu wskazanego w pozwie, a materiał dowodowy to
w przeważającej części wydruki wygenerowane z systemu powódki. Brak jest potwierdzenia czy i w jakim zakresie pozwani faktycznie korzystali z lokali powódki. Nie potwierdzono, że do czasu protokołu zdawczo-odbiorczego pozwani zajmowali lokal.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy najmu na czas określony umową z 20 sierpnia 2012 r. na okres od 1 września 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r., przy czym wydanie lokalu najemcom miało nastąpić protokołem określającym stan techniczny i stopień zużycia znajdujących się w nim instalacji i urządzeń (§ 5 umowy). Sąd Rejonowy nie ustalił, że lokal został wydany pozwanym. Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, że protokołem zdawczo-odbiorczym z 5 listopada 2013 r. powódka przejęła lokal będący przedmiotem najmu. Dodać jedynie należy, że ten dokument podpisany jest tylko przez administratora ze strony powódki. W tym zakresie ustalenia Sądu Rejonowego są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje za własne. Należy jednak podkreślić, że pomimo zgłoszonego w odpowiedzi na pozew /k. 48/ zarzutu, że pozwani w ogóle tego lokalu nie zajmowali, strona powodowa nie odniosła się do tego zarzutu w żaden sposób.

Na podstawie art. 659 § 1 k.c. w związku z art. 680 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz (lokal) do używania, a najemca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz. Umowa najmu ma charakter konsensualny, co oznacza, że dochodzi do skutku wraz ze złożonymi oświadczeniami przez strony i nie jest konieczne wydanie przedmiotu najmu. Natomiast należy wyraźnie podkreślić, że fakt, iż umowa najmu obowiązuje, bo jest umową konsensualną nie oznacza, że pozwani nie mogą podnosić zarzutów związanych z tym, że lokal nie został im wydany. Takie zarzuty mogą podnosić, a w rozpoznawanej sprawie właśnie taki zarzut podnieśli. Powódka w żaden sposób na ten zarzut nie zareagowała, nie przedstawiła żadnych dowodów na to, że doszło do wydania lokalu, a co istotne umowa najmu pochodzi z 20 sierpnia 2012 r., zaś okres najmu liczy się od 1 września 2012 r., przy czym w chwili zawierania umowy najmu lokal nie był jeszcze wydany stronie pozwanej.

Z powyższych względów zgłoszony przez pozwanych zarzut niewydania im lokalu przez stronę powodową powinien doprowadzić do oddalenia powództwa, a nie jego uwzględnienia. Trzeba bowiem zaznaczyć, że w tej części powódkę obciążał ciężar dowodowy
(art. 6 k.c.) wykazania, iż lokal pozwanym został wydany - powódka jednak tego nie wykazała. Stosunek prawny pomiędzy stronami został tak ukształtowany, że pozwani mieli regulować czynsz najmu za lokal, który powódka miała im obowiązek wydać, ale nie wykazała, że
z tego obowiązku się wywiązała. Ekwiwalentem świadczenia wynajmującego, które polega na oddaniu rzeczy do używania (w rozpoznawanej sprawie wydania lokalu), jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Należy także zwrócić uwagę na art. 6c ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1610) wskazujący, że przed wydaniem lokalu najemcy strony sporządzają protokół, w którym określają stan techniczny
i stopień zużycia znajdujących się w nim instalacji i urządzeń, a który stanowi podstawę rozliczeń przy zwrocie lokalu.

Strona pozwana w sprawie była reprezentowana przez kuratora dla nieznanych
z miejsca pobytu, będącego adwokatem. Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 623 ze zm.) koszty te obejmują opłaty i wydatki, a do ich uiszczenia obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3 tej ustawy do wydatków należy także wynagrodzenie kuratora ustanowionego w sprawie. Wysokość wynagrodzenia kuratora nie może przekraczać stawek minimalnych przewidzianych przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie,
a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny, przepisami określającymi opłaty za czynności radców prawnych [por. § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 1476)]. Minimalna stawka wynosi w rozpoznawanej sprawie 600 zł [§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 461 ze zm.) w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800)]. Sąd Rejonowy przyznając wynagrodzenie kuratorowi zastosował prawidłową wysokość stawki, zasadnie wskazując, że kuratorowi będącemu adwokatem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się wynagrodzenie o kwotę tego podatku
(§ 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej).

Dlatego też apelacja musiała odnieść skutek i doprowadzić ostatecznie do oddalenia powództwa.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., należało orzec jak w punkcie 1 sentencji.

Orzekając o kosztach postępowania odwoławczego związanych z wynagrodzeniem kuratora (punkt 2 sentencji) Sąd Okręgowy zastosował unormowanie art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 623 ze zm.) w związku z art. 5 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, gdyż koszty wynagrodzenie kuratora pozwanych należą do wydatków. Koszty te wyliczone zostały na podstawie § 1 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony
w sprawie cywilnej w związku z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia. Wynagrodzenie to wynosi w postępowaniu odwoławczym 600 zł, przy czym musi być powiększone o 23% podatek od towarów i usług wynoszący 138 zł, łącznie jest więc to 738 zł, gdyż apelacja został złożona w chwili obowiązywania § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Orzekając o kosztach sądowych w postępowaniu odwoławczym (punkt 3 sentencji) Sąd Okręgowy miał na uwadze przegranie sprawy przez powódkę (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.)
i zwolnienie kuratora pozwanych od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od apelacji (art. 96 ust. 1 pkt 5 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) wynoszącej 86 zł. Orzeczenie w tej części zapadło w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty sądowe składa się opłata od apelacji – 86 zł oraz wynagrodzenie kuratora – 738 zł, łącznie jest to 824 zł.

SSO Roman Troll SSO Lucyna Morys-Magiera SSO Mirella Szpyrka