Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Marek Przysucha

Protokolant Małgorzata Kłosowicz

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2017 r. w Częstochowie

sprawy W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 22 grudnia 2016 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu W. W. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 grudnia 2016 roku.

Sygn. akt IV U 199/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 grudnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu W. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony nie spełnia warunków wymaganych art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. uznał za udowodnione okresy składkowe
i nieskładkowe w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 27 dni, w tym 14 lat, 8 miesięcy i 26 dni pracy wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. ZUS wskazał, iż nie uznał za pracę w szczególnych warunkach w charakterze członka kopalnianej drużyny ratowniczej w okresie od 9 stycznia 1978r. do 16 maja 1982r. w (...) w C. ponieważ zgodnie z art. 50c ust. 1 pkt 6 ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie w charakterze członków drużyn ratowniczych kopalń węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu albo na odkrywce
w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także
w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. Organ rentowy wskazał również, iż przy ustalaniu wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresów zwolnień lekarskich przypadających po dniu 14 listopada 1991r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury. Wnosił o uwzględnienie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy w (...) w C. od 9 stycznia 1978r. do 16 maja 1982r., kiedy to pracował w (...) jako ratownik i mechanik sprzętu ratowniczego. Dla potwierdzenia charakteru swojej pracy wnosił o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W. W. urodził się (...), wniosek o emeryturę zgłosił
w dniu 8 grudnia 2016r. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 27 dni, w tym 14 lat,
8 miesięcy i 26 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (od 17 maja 1982r. do 30 kwietnia 1987r., od 4 maja 1987r. do 11 września 1987r. oraz od 6 grudnia 1988r. do 31 grudnia 1998r. po wyłączeniu przypadających po 14 listopada 1991r. okresów zwolnień chorobowych w wymiarze 8 miesięcy). Odwołujący nie jest członkiem OFE.

dowód: akta ZUS.

Ubezpieczony w okresie od 1 września 1971r. do 16 maja 1982r. był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w C.. Początkowo pracował jako ślusarz. W okresie od 28 października 1975r. do 14 października 1977r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po wojsku został zatrudniony na stanowisku kierowcy w (...). (...) ta obsługiwała ponad 20 kopalń w rejonie (...), a także 2 kopalnie w Ł. Zakładach (...)
i kilka kopalń w okręgu (...). Ubezpieczony ukończył w dniu 19 stycznia 1978r. kurs ratownictwa górniczego. Wobec powyższego od 1 lutego 1978r. został przeniesiony na stanowisko ślusarza-mechanika maszyn i urządzeń górniczych wykonującego pracę mechanika sprzętu ratowniczego. Ubezpieczony był członkiem drużyny ratowniczej. Pracował jako mechanik sprzętu ratowniczego i kierowca samochodu bojowego. Ubezpieczony jeździł samochodem (...) przerobionym na (...). Samochód był zaopatrzony w 6 aparatów tlenowych, maski, sprzęt do pomiaru tlenku węgla, dwutlenku węgla, linki, podnośniki, drabinę sznurową. Samochód był wyposażony w światła niebieskie ostrzegawcze i syrenę. Był to pojazd uprzywilejowany. Codziennie rano do obowiązków ubezpieczonego należało sprawdzić sprawność samochodu, przygotowywał aparaty, sprzęty tlenowe. Ubezpieczony uczestniczył w akcji jako mechanik. Wnioskodawca zajeżdżał z tym sprzętem, rozładowywał potrzebne aparaty, a następnie musiał dbać o wymianę tych aparatów, wymianę pochłaniaczy, wymianę tlenu. Opisane prace wykonywał stale. Brygada musiała być w ciągłej gotowości do wyjazdu.

dowód: akta osobowe, zeznania świadka F. O. (k. 21-21v akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 21v-22 akt).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust.1. Ust. 2 art. 32 ustawy stanowi, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W ust. 4 powołanego art. 32 ustawy wskazano, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzny okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat /§3/. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych /§ 4 ust. 2/. Praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku /§ 2 ust. 1/.

Ubezpieczony spełnia wszystkie powołane wyżej warunki do uzyskania prawa do emerytury, bowiem do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął okres pracy w wymiarze ponad 25 lat,
w tym ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz w dniu (...). ukończył 60 lat. Ponadto odwołujący nie jest członkiem OFE.

Ustęp 3 § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) stanowi, że do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach,
o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów
o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Przepis powyższy stanowi samodzielną
i dodatkową możliwość zaliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach okresów, które nie są wymienione w wykazie A rozporządzenia. Wniosek ten wynika z wykładni językowej tego przepisu. Stanowi on bowiem wyraźnie, że zaliczeniu podlegają "także inne" okresy zatrudnienia. Z uwagi na konieczność zastosowania przepisów dotychczasowych należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015r., sygn. I UK 204/14, LEX nr 1648698).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. z 1995r. Nr 30, poz. 154 ze zm.) za pracę górniczą uważa się zatrudnienie:

1) pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu,

4) na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, jak też w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego,

6) w charakterze członków drużyn ratowniczych kopalń określonych w pkt 1 i 4, mechaników sprzętu ratowniczego tych drużyn oraz w charakterze ratowników zawodowych w stacjach ratownictwa górniczego.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie potwierdza, że ubezpieczony od 1 lutego 1978r. do 16 maja 1982r. w (...) w C. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 6 powołanej wyżej ustawy.

Ubezpieczony był bowiem członkiem drużyny ratowniczej jako kierowca wozu bojowego oraz mechanik sprzętu ratowniczego. Okoliczności te zostały jednoznacznie potwierdzone zeznaniami świadka F. O., który był dyrektorem (...), a zatem przełożonym ubezpieczonego i osobą najlepiej zorientowaną co do czynności wykonywanych przez odwołującego. Jego zeznania korespondują w pełni z dokumentacją osobową ubezpieczonego, z której jednoznacznie wynika w jakiej dacie ukończył kurs ratownictwa górniczego i od kiedy doszło w związku z tym do zmiany stanowiska pracy. Jednocześnie wykonywane czynności znajdują potwierdzenie w pisemnych zakresach obowiązków. Nie ulega zatem najmniejszej wątpliwości, że okres ten winien zwiększyć wymiar okresów pracy w warunkach szczególnych.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż brak było podstaw do wyłączania ze stażu pracy w warunkach szczególnych z tytułu pracy w (...) S.A. w C. od
6 grudnia 1988r. do 31 grudnia 1998r. okresów zwolnień lekarskich przypadających po
14 listopada 1991r. w wymiarze 8 miesięcy. Odwołać się w tym miejscu należy do poglądu Sądu Najwyższego, który podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie, iż wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r. czyli z pominięciem okresów zasiłków chorobowych. Sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy, opisywana jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz może także zyskiwać wzmocnienie w prawie. Funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy emerytalno-rentowej wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymywania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa nie mogła wygasnąć wskutek nowej regulacji ustalania stażu pracy w szczególnych warunkach (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., sygn. II UK 313/09, LEX nr 604213; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r., sygn. I UK 12/11, LEX nr 989126).

Należy przy tym wskazać, iż zaliczenie tylko okresu pracy górniczej, jak i zaliczenie tylko okresów zwolnień chorobowych pozwala ubezpieczonemu na wykazanie zdecydowanie ponad 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący spełnia również pozostałe warunki do uzyskania emerytury.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji w oparciu o powołane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.