Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR Julita Aronowicz

Protokolant : Katarzyna Wójcicka

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2016 r. w Wysokiem Mazowieckiem

sprawy z powództwa K. J.

przeciwko J. J.

o podwyższenie alimentów

i z powództwa J. J.

przeciwko K. J.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

I.  Oddala w całości powództwo K. J. o podwyższenie alimentów;

II.  Ustala, że z dniem 01 października 2015 r. ustał obowiązek świadczenia alimentów w kwocie po 700 (siedemset) złotych miesięcznie, przez powoda J. J. na rzecz pozwanego K. J., wynikający z wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 25 lipca 2013 r., wydanego w sprawie V RC 256/12;

III.  Oddala powództwo J. J. w pozostałym zakresie;

IV.  Zasądza od K. J. na rzecz J. J. kwotę 557 (pięćset pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III RC 124/15

UZASADNIENIE

Powód K. J. w pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu J. J. domagał się podwyższenia alimentów zasądzonych na jego rzecz wyrokiem Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem z 25 lipca 2013 r., sygn. akt III RC 23/08, z kwoty po 700 zł do kwoty po 800 zł, domagał się również zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż otrzymywane przez niego alimenty w wysokości 700 zł miesięcznie są niewystarczające na zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb. Podał, iż aktualnie jest osobą bezrobotną, przy czym kontynuuje naukę w Policealnej Szkole Zawodowej w B. na kierunku (...). Powód podkreślił, iż wybrany przez niego kierunek kształcenia zapewni mu zatrudnienie oraz „umożliwi uzależnienie się od ojca”. W odpowiedzi na pozew pozwany J. J., reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Uzasadniając swe stanowisko wskazał, iż powód ma aktualnie 25 lat oraz ukończył studia magisterskie ma Politechnice B., co obliguje go do samodzielnego utrzymywania się. Podkreślono również, iż zajęcia w szkole policealnej odbywają się w trybie wieczorowym, co umożliwia naukę osobom pracującym. Końcowo pozwany wskazał, iż podjęcie przez powoda nauki w szkole policealnej ma charakter pozorny i prowadzi do nieuzasadnionego wydłużenia okresu trwania obowiązku alimentacyjnego.

W dniu 1 października 2015 r. do tut. Sądu wpłynął pozew J. J., skierowany przeciwko K. J. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, przy czym po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa J. J. domagał się ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego względem syna z dniem 10 lutego 2014 r. oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż we wrześniu 2015 r. pozwany ukończył studia (...) stopnia na Politechnice B. - Wydział (...) i Ochrony (...), wobec czego uznać należy, iż jest on osobą samodzielną i wykształconą, zdolną do pomagania swym rodzicom. W odpowiedzi na pozew K. J., reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, domagał się oddalenia powództwa. W uzasadnieniu pisma wskazał, iż uległ on wypadkowi, którego skutki uniemożliwiają mu normalne funkcjonowanie i podjęcie pracy. Podkreślono, iż obecne leczenie, a w przyszłości ćwiczenia rehabilitacyjne, dojazdy do ośrodków zdrowia oraz zakup środków higienicznych i spożywczych spowodują zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb K. J.. Końcowo wskazano również, iż dokłada on starań celem uzyskania możności samodzielnego utrzymania się, kontynuując w tym celu kształcenie, które uniemożliwia jednak jego obecny stan zdrowia.

Postanowieniem z 30 listopada 2015 r., Sąd, działając na podstawie art. 219 kpc, połączył sprawę z powództwa J. J. oraz sprawę z powództwa K. J. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Postanowieniem z 12 stycznia 2016 r. tut. Sąd udzielił J. J. zabezpieczenia, poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wysokiem Mazowieckiem K. Ł., w sprawie o sygn. Kmp 41/15, z wniosku K. J. przeciwko J. J..

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. J. urodził się (...) Jest synem J. J. oraz G. J.. Ostatnim orzeczeniem ustalającym wysokość obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanego jest wyrok sądu Rejonowego w Białymstoku z 25 lipca 2013 r., wydany w sprawie V RC 256/12, na mocy którego podwyższono z dniem 19 kwietnia 2012 r. alimenty od J. J. na rzecz K. J. z kwoty po 400 zł miesięcznie do kwoty po 700 zł miesięcznie.

W dacie wydania powyżej wskazanego orzeczenia K. J. miał 22 lata, był studentem VI semestru Wydziału Budownictwa i (...) Środowiskowej studiów stacjonarnych I stopnia na Politechnice B., na kierunku ochrona środowiska. Sąd Rejonowy w Białymstoku ustalił, iż miesięczne koszty związane z utrzymaniem pozwanego wynosiły wówczas ok. 1.500 zł, przy czym biorąc pod uwagę wiek K. J., status studenta oraz możliwość podjęcia pracy w trakcie wakacji i ferii szkolnych, Sąd ten ustalił, iż K. J. miał możliwość przyczynienia się do ponoszenia kosztów własnego utrzymania w wysokości 100 zł miesięcznie. Ojciec uprawnionego z tytułu alimentacji, w dacie wydania ww. orzeczenia, ukończył 49 lat, wspólnie z małżonką prowadził gospodarstwo rolne położone na terenie gminy S. o łącznej powierzchni 26,617 ha. W 2012 r. otrzymał dotację unijną w wysokości 20.089,00 zł, oraz uzyskiwał on dochód z tytułu sprzedaży mleka w wysokości 8.229 zł brutto. Posiadał on na utrzymaniu żonę oraz czworo dzieci w wieku 15,13,12 i ok. 2 lat. Prawomocnym wyrokiem z 9 kwietnia 2015 r., sygn. akt III RC 5/15 Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem oddalił powództwo J. J. skierowane przeciwko K. J. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Wydając wskazane orzeczenie tut. Sąd miał przede wszystkim na uwadze fakt, iż w dacie wyrokowania K. J. był studentem studiów stacjonarnych II stopnia na Politechnice B., na kierunku ochrona środowiska, zaś przewidywany termin zakończenia kształcenia przypadał na dzień 30 września 2015 r. Aktualnie powód J. J. ma 52 lata i tak jak w poprzednich latach nadal prowadzi gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni 24, 617 ha, które nastawione jest na produkcję roślinną i zwierzęcą. Z wyjaśnień J. J. wynika, iż od czasu wydania wyroku w sprawie III RC 5/15 uzyskiwany przez niego przychód z tytułu sprzedaży mleka uległ zmniejszeniu z kwoty ok. 5000 zł miesięcznie, do kwoty ok. 4000 zł miesięcznie, co spowodowane było koniecznością redukcji pogłowia bydła o ok. 30%. J. J. uzyskuje również dochody w wysokości 14.000 zł rocznie z tytułu dopłat do produkcji rolnej, co wskazane zostało przez niego w treści oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania z 13 października 2015 r. Z uwagi na problemy ze zdrowiem J. J. zmuszony jest do zatrudniania w sezonie letnim pracownika, któremu wypłaca wynagrodzenie w wysokości 1.000 zł miesięcznie. J. J. i jego żona posiadają czworo dzieci w wieku 18, 16, 15 i 4 lat, których łączny koszt utrzymania, zgodnie ze wskazaniami powoda, wynosi ok. 3 - 4 tys. zł. J. J. posiada zadłużenie w Banku Spółdzielczym w S., które na dzień 9 października 2015 r. wynosiło łącznie 142.940 zł. Powód choruje na reumatyzm oraz na przepuklinę, co wiąże się z koniecznością ponoszenia kosztów związanych z leczeniem w wysokości ok. 100-150 zł miesięcznie. K. J. ukończył obecnie 25 rok życia. W dniu 5 października 2015 r. został on skreślony z listy (...) Politechniki (...) z powodu niezłożenia pracy dyplomowej. Od września 2015 r. rozpoczął on naukę w Szkole (...) Policealna Szkoła Zawodowa w B. na kierunku technik bezpieczeństwa i higieny pracy. Z treści przedłożonego przez niego zaświadczenia wynika, iż nauka w ww. szkole trwa trzy semestry, zaś planowany termin zakończenia kształcenia przypada na styczeń 2017 r. W październiku 2015 r. K. J. doznał urazu w postaci zwichnięcia stawu obojczykowo - barkowego, przy czym z treści zaświadczenia lekarskiego z 28.12.2015 r. wynika, iż 24 stycznia 2016 r. przejść miał on zabieg operacyjnego usunięcia zespolenia, co wiązać się miało z 3 tygodniowym okresem niezdolności do pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: wyjaśnień informacyjnych J. J. (nagranie audio-video, znacznik czasowy 00:10:21- 00:19:16, k. 35 v., nagranie audio-video, znacznik czasowy 00:01:14- 00:07:52, k. 91-91 v.), zaświadczenia (...) w B. (k. 3), oświadczenia o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródłach utrzymania (k. 19-21), zaświadczenia z Urzędu Gminy w S. (k. 22), zaświadczenia BS w S. (k. 23), faktur VAT (k. 34, 67, 68), pisma (...) w B. (k. 37), wydruku ze strony internetowej https://www.apedukacja.pl/szkoly-policealne,32.html (k.49-50), zaświadczeń lekarskich (k. 58, 66), zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (k. 59), umowy najmu lokalu mieszkalnego (k. 60 - 61), zaświadczenia z Politechniki B. (k. 62, 82), informacji ZUS (k. 84), akt spraw tut. Sądu III RC 5/15 oraz III RC 23/08, akt egzekucyjnych Kmp 41/15.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Podstawą materialnoprawną żądania J. J. jest art. 138 krio, zgodnie z którym, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego, przy czym przez zmianę stosunków rozumieć należy zmianę usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, tj. okoliczności decydujących w myśl przepisu art. 135 § 1 krio o zakresie obowiązku alimentacyjnego. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 lipca 1974 r., sygn. akt II CO 9/74, publ. L. nr (...)). Na wstępie podkreślić należy, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, o czym stanowi przepis art. 133 § 1 krio. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku "troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka" i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej wysłowionego w art. 96 kro. Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności - przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie. K. J. ukończył 25 rok życia, przekroczył on zatem wiek, w którym w normalnym toku edukacji kończy się uczelnię wyższą uzyskując tytuł magistra. Wprawdzie podjął on studnia II stopnia na Politechnice B., to jednak z uwagi na niezłożenie w wyznaczonym terminie pracy dyplomowej, został on skreślony z listy studentów. W ocenie Sądu wskazana okoliczność, w powiązaniu z faktem, iż kończąc studnia I stopnia K. J. legitymuje się wyższym wykształceniem uzasadnia możliwość przyjęcia, iż uzyskał on zdolność do samodzielnego utrzymania się. Okoliczności tej nie zmienia fakt, iż K. J. kontynuuje obecnie kształcenie w Szkole (...) Policealnej Szkole Zawodowej w B. na kierunku technik bezpieczeństwa i higieny pracy. Jakkolwiek kontynuowanie edukacji i poszerzanie swojej wiedzy w różnych dziedzinach zawsze zasługuje na pochwałę i uznanie, to jednak okoliczność ta sama w sobie nie może wskazywać na konieczność dalszej alimentacji K. J. przez jego ojca.

Analizując zaś ścieżkę edukacyjną pozwanego nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż podjęta przez niego edukacja w szkole policealnej miała na celu przedłużenie kształcenia, celem uzyskania dalszego finansowania ze strony ojca. W ocenie Sądu trudno jest bowiem przyjąć, aby świadectwo ukończenia wybranej przez K. J. szkoły policealnej przedstawiało na rynku pracy większą wartość, niż dyplom ukończenia Politechniki B. oraz, by w przeciwieństwie do ukończenia studiów wyższych, gwarantować miało znalezienie dobrze płatnej pracy. Wskazać należy, że skreślenie K. J. z listy studentów uczelni wyższej nie nastąpiło na skutek uzyskania złych wyników w nauce, lecz na skutek niezłożenia w terminie pracy dyplomowej, co z racji doświadczenia życiowego, jest najczęściej skutkiem poważnych i przewlekłych problemów zdrowotnych uniemożliwiających przygotowanie pracy (czego powód jednak nie wykazał), obowiązków związanych z założeniem rodziny (powód nie powołał się na taką okoliczność), łączeniem studiów z pracą zawodową, czy też zwykłym lenistwem. Abstrahując jednak od przesłanek jakimi kierował się K. J. rezygnując z możliwości ukończenia studiów wyższych na ostatnim ich etapie oraz podejmując naukę w szkole policealnej, przyjąć należy, iż brak jest podstaw aby przyjąć, iż obecny kierunek kształcenia wymaga od niego takiego zaangażowania, które wyłącza możliwość podjęcia zatrudnienia, celem zapewnienia sobie choćby minimalnego utrzymania. Zauważyć należy, iż z treści wydruku ze strony internetowej Szkół Policealnych APEdukacja wynika, iż nauka w szkole odbywa się w systemie zaocznym i stacjonarnym (wieczorowym), co umożliwia łączenie edukacji z pracą zawodową, co jednoznacznie wskazuje, iż pozwany ma możliwość podjęcia stałego zatrudnienia, bez uszczerbku dla podjętych zamierzeń edukacyjnych. Wskazywanie przy tym przez pozwanego, iż dopiero uzyskanie tytułu technika bezpieczeństwa i higieny pracy umożliwi mu podjęcie zatrudnienia, w sytuacji gdy nie wykazał, aby jego aktualny poziom wykształcenia czynił go nieatrakcyjnym pracownikiem na rynku pracy świadczy, iż nie dokłada on starań celem uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 1980 r., III CRN 144/80, który to pogląd Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela, iż „rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu, podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie.” Odnosząc się w tym miejscu do podnoszonej przez K. J. okoliczności związanej przebytym przez niego urazem stawu barkowego, wskazać należy, iż okoliczność ta nie może mieć wpływu na utrzymanie obowiązku alimentacyjnego jego ojca. Zauważyć należy, iż z treści przedłożonego przez K. J. zaświadczenia lekarskiego z 28.12.2015 r. wynika, iż 24 stycznia 2016 r. przejść miał on zabieg usunięcia zespolenia, zaś przewidywany okres niezdolności do pracy wynosił 3 tygodnie. Przyjąć zatem należy, wobec braku przedstawienia przez pozwanego innych dowodów, iż 14 lutego 2016 r. odzyskał on pełną zdolność do wykonywania pracy.

Reasumując, zdaniem Sądu, wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego w chwili obecnej jest okolicznością oczywistą. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż wygaśnięcie to nastąpiło z dniem 1 października 2015 r. Podkreślić należy bowiem, iż z treści zaświadczenia z 29.08.2014 r. (k. 32 akt sprawy III RC 5/15) wynika, iż planowany termin ukończenia studiów wyższych przez K. J. przypadał na 30.09.2015 r. Dokładając zatem należytych starań w podjętym procesie kształcenia był on w stanie ukończyć w tej dacie rozpoczęte studia wyższe, a tym samym uzyskać dość wysoką pozycję na rynku pracy, co pozwoliłoby mu na samodzielne utrzymanie.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd uznał za niezasadne roszczenie K. J. w zakresie żądania podwyższenia należnych mu alimentów. Jak już powyżej wskazano K. J. uzyskał zdolność do samodzielnego utrzymania się, a wskazywane problemy ze zdrowiem są przejściowe i nie stanowią podstawy do utrzymywania obowiązku alimentacyjnego ojca, a tym bardziej do jego zwiększania. Na marginesie tylko wskazać należy, że oprócz faktur dokumentujących zakup ortezy (200 zł), witamin (25,92 zł), odżywki do włosów (15,28 zł), leku na wątrobę (7,99 zł) oraz maści przeciwbólowej (11,42 zł), K. J. nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby na faktyczny wzrost stałych wydatków związanych z jego koniecznym utrzymaniem.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc . Na koszty należne J. J. od K. J. złożyły się koszty zastępstwa adwokackiego (60 zł + 60 zł), zgodnie z § 7 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28. 09. 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, który ma zastosowanie w niniejszej sprawie na podstawie § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. 10. 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty uiszczonej opłaty w kwocie 420 zł.