Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący - SSO Joanna Mrozek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 sierpnia 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Ltd z siedzibą w V. w Republice Malty

przeciwko M. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 20 stycznia 2017 r. sygn. akt I C 1832/16

oddala apelację.

Joanna Mrozek

ZARZĄDZENIE

(...)

Joanna Mrozek

Sygn. akt IV Ca 1278/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 20 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie oddalił powództwo (...) Ltd z siedzibą w V. w Republice Malty przeciwko M. M. o zapłatę.

Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż powódka nie udowodniła, że przysługuje jej wierzytelność dochodzona pozwem. W toku postępowania nie wykazała bowiem faktu zawarcia umowy pożyczki, treści umowy ani wysokości roszczenia.

Apelację od orzeczenia Sądu Rejonowego w dniu 20 marca 2017 r. wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i odmowę waloru dowodowego przedłożonym w sprawie przez powoda dokumentom; art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zachodzą uzasadnione wątpliwości; art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie ciężar dowodu spoczywa wyłącznie na powódce; art. 230 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo istniejących ku temu przesłanek i brak uznania przez Sąd, że w związku z niewypowiedzeniem się pozwanego co do twierdzeń powoda, fakty te powinny zostać uznane przez Sąd za przyznane; art. 245 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że dokumenty przedłożone przez stronę powodową w niniejszej sprawie nie stanowią dokumentów; art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 60 k.c. poprzez uznanie, że powód nie udowodnił roszczenia; art. 511 k.c. w zw. z art. 74 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że umowa cesji może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej; art. 720 k.c. poprzez przyjęcie, że powód uchybił obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. bowiem nie dołączył dowodów, z których wynikałoby, że pozwany zawarł umowę pożyczki; art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez ich niezastosowanie; art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe poprzez ich niezastosowanie oraz art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. i pominięcie, że pozwany nie kwestionował dokonanej przez powódkę wpłaty, a tym samym brak ustalenia, iż doszło do bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanego. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia. Ponadto skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu: wyciągu z rachunku bankowego – na okoliczność potwierdzającą, że przelew kwoty pożyczki został wykonany przez (...) Sp. z o.o. działającą jako pośrednik.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sprawa niniejsza – z uwagi na przedmiot sporu i jego wartość – rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym. W postępowaniu takim apelację można oprzeć na zarzutach wymienionych enumeratywnie w treści art. 505 ⁹ § 11 pkt 1 i 2 k.p.c., tj. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Zarzuty apelacji nie podważają trafności rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd Rejonowy oraz ich ocenę prawną. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji dokonał wszechstronnej i wnikliwej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie. Nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy niewątpliwie wyprowadził trafne wnioski odpowiadające zasadom logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wszechstronnego spojrzenia na całość materiału dowodowego uznając, że materiał ten nie pozwala na pozytywną ocenę zasadności roszczenia przedstawionego przez powoda.

Wskazać należy nadto, że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut powoda dotyczący naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. W żaden sposób nie można zgodzić się z twierdzeniami apelacji, zgodnie z którymi jeśli pozwany nie stawia się na wyznaczone rozprawy albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd bezkrytycznie akceptuje twierdzenia powoda przytoczone w pozwie. Przepis art. 339 § 2 k.p.c. stanowi wyraźnie, że Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda, o ile nie budzą one uzasadnionych wątpliwości. Zdaniem Sądu Okręgowego wątpliwości Sądu Rejonowego co do prawdziwości twierdzeń powoda były uzasadnione. Zaznaczyć trzeba ponadto, że niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Przepis art. 339 k.p.c. nie zwalnia Sądu z obowiązku dokonania prawidłowej oceny żądań pozwu. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 r., III CRN 30/72). Oznacza to, że Sąd Rejonowy słusznie przeprowadził postępowanie dowodowe.

Wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd I instancji nie mogły prowadzić do wydania wyroku zaocznego uwzględniającego powództwo. W ocenie Sądu Okręgowego powód istotnie nie przedstawił materiału dowodowego wystarczającego do stwierdzenia zarówno faktu przejścia wierzytelności z pierwotnego wierzyciela na rzecz skarżącego, jak i istnienia dochodzonego roszczenia. Obowiązkiem strony, w szczególności reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, jest przedstawianie takich dowodów, które spełniają ustawowe wymagania przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2004 r., I CK 32/04). Powód nie udowodnił, że na mocy umowy cesji wierzytelności z dnia 1 lipca 2016 r. nabył dochodzoną w niniejszym postępowaniu wierzytelność wobec pozwanego. Z umowy nie wynika bowiem jakie wierzytelności, w jakiej wysokości i względem kogo nabył. Powód złożył do akt sprawy zestawienie tabelaryczne zawierające numery umów oraz kwoty kapitału, brak jednak podstaw, aby jednoznacznie stwierdzić, że jest to załącznik do umowy cesji. Powód nie przedstawił także umowy pożyczki będącej podstawą dochodzonego roszczenia w formie umożliwiającej przyznanie jej mocy dowodowej. Przedstawione przez powoda wydruki dotyczące „Ramowej umowy pożyczki” (k. 5-9) nie zostały podpisane przez pożyczkobiorcę. W polu „pożyczkodawca” (k. 8 verte) umieszczony jest podpis prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. w W. K. Z., natomiast pod potwierdzeniem umowy pożyczki brak także podpisu J. K., prezesa zarządu pożyczkodawcy wskazanego jako (...) Sp. z o.o. w W. (k. 5). Wydruki te nie zostały ponadto w sposób prawidłowy uwierzytelnione przez występującego w sprawie zawodowego pełnomocnika. Nie może być więc mowy o naruszeniu art. 245 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że dokumenty przedłożone przez stronę powodową w niniejszej sprawie nie stanowią dowodów pozwalających na uwzględnienie powództwa.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut naruszenia art. 720 k.c. oraz art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. Obowiązek przedstawiania dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). W okolicznościach niniejszej sprawy to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, że nabył wierzytelność względem pozwanego oraz że jego poprzednik prawny udzielił pozwanej pożyczki, gdyż to on wywodził z tego faktu swoje roszczenie o zapłatę. Wprawdzie reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa ona na stronie powodowej. Gdyby strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na pozwanym spoczywałby ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jego zdaniem oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82). Skoro jednak powód nie wykazał zasadności swojego roszczenia, brak było podstaw do obciążania pozwanego ciężarem dowodów w jakimkolwiek zakresie. Nie jest natomiast rzeczą Sądu poszukiwanie za strony okoliczności i dowodów, które mogłyby prowadzić do uwzględnienia powództwa. Strona, która nie przejawia wystarczającej aktywności dowodowej, musi liczyć się z tym, że jej żądania zostaną oddalone, a nie oczekiwać, że odpowiednich dowodów na potwierdzenie jej twierdzeń będzie za nią poszukiwał Sąd.

Nieuzasadniony jest także zarzut naruszenia art. 230 k.p.c. Wbrew twierdzeniom skarżącego w okolicznościach niniejszej sprawy nie było podstaw do zastosowania tego przepisu. Funkcją art. 230 k.p.c. nie jest wzmacnianie ustaleń co do faktów, które nie znajdują dostatecznego uzasadnienia w dowodach przeprowadzonych w sprawie. Zastosowanie tego przepisu wchodzi w rachubę jedynie wówczas, gdy jest to uzasadnione wynikiem całej sprawy. Oznacza to konieczność uwzględnienia zarówno postawy procesowej strony, jak również ostatecznych wyników postępowania dowodowego. Z powyższego wynika zatem wyraźnie, że nawet w przypadku, gdy jedna ze stron nie wypowie się w przedmiocie twierdzeń drugiej strony, uznanie tych twierdzeń przez sąd za prawdziwe będzie możliwe jedynie wówczas, gdy w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego twierdzenia te nie budzą uzasadnionych wątpliwości. Nie można zatem automatycznie uznawać za prawdziwe tych twierdzeń jednej ze stron, co do których strona przeciwna nie zajęła jakiegokolwiek stanowiska w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 298/10).

Nieuzasadniony był również zarzut naruszenia art. 509 k.c. w zw. z art. 60 k.c. Słusznie uznał Sąd Rejonowy, że w aktach sprawy brak jest dokumentów świadczących o skutecznym dokonaniu cesji przedmiotowej wierzytelności. Wobec tego już przez ten sam fakt roszczenie powoda jest niezasadne. Natomiast w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 511 k.c. w zw. z art. 74 § 1 k.c. wskazać należy, że wymóg zachowania formy pisemnej zastrzeżony jest jedynie dla celów dowodowych. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lutego 2002 r., sygn. akt II CKN 1160/99 zgodnie z art. 74 § 1 k.c., niezachowanie formy pisemnej zastrzeżonej w art. 511 k.c. nie skutkuje nieważnością umowy przelewu, a jedynie określonymi ustawowo ograniczeniami dowodowymi. Skoro więc, o czym była już wyżej mowa, brak jest dowodu o skutecznym dokonaniu cesji, to słusznie Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Podnoszone w treści apelacji zarzuty naruszenia art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez ich niezastosowanie i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe poprzez ich niezastosowanie nie znajdują uzasadnienia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wskazać należy jednak, że z uzasadnienia Sądu Rejonowego nie wynika, aby przyjęto, że umowa pożyczki nie może zostać prawidłowo zawarta przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Podstawę oddalenia powództwa stanowi bowiem brak wykazania zasadności powództwa zarówno co do istnienia roszczenia jak i wysokości, ze szczególnym uwzględnieniem, iż nie doszło wykazania skutecznej cesji wierzytelności.

Za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. Alternatywne żądanie zasądzenia roszczenia na podstawie art. 405 k.c. nie zostało wskazane przez powoda. W tym miejscu podkreślić jednak należy, że dla powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia muszą być spełnione przesłanki w postaci wzbogacenia o charakterze majątkowym kosztem zubożonego; tożsamego zdarzenia wywołującego przejście korzyści z majątku jednej osoby do majątku drugiej, a wzbogacenie musi nastąpić bez podstawy prawnej. Podkreślić należy, że ciężar dowodu w tym zakresie także spoczywał na powodzie, a w ocenie Sądu Okręgowego nie wykazał on przesłanek powstania roszczenia. Na uwzględnienie nie zasługuje twierdzenie skarżącego, iż wobec niezapłacenia dochodzonych należności, pozwany pozostaje bezpodstawnie wzbogacony. Nie przedstawiono bowiem dowodów wykazujących na zasadność ich dochodzenia, tym samym brak było możliwości wykazania wzbogacenia pozwanego kosztem jednoczesnego pogorszenia sytuacji majątkowej skarżącego. Powód nie sprostał zatem ciężarowi dowodu także w tym zakresie, dlatego też zarzut okazał się niezasadny.

Zawarty w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z wyciągu z rachunku bankowego należy uznać za spóźniony. Powód nie wykazał, że nie miał możliwości skorzystania z niego w postępowaniu przed sądem I instancji.

Reasumując, należy uznać, że zaskarżone rozstrzygnięcie jest prawidłowe, w pełni uzasadnione zarówno faktycznie, jak i prawnie, a apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw prawnych podlega oddaleniu.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zgodnie z art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Joanna Mrozek