Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2016 r. w Wąbrzeźnie

sprawy z powództwa M. I. (1), J. I.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) w W.

na rzecz powódki M. I. (1) kwotę 6.000 (sześć tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 22 listopada 2013r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) w W.

na rzecz powódki J. I. kwotę 3.000 (trzy tysiące) złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 22 listopada 2013r. do dnia zapłaty;

3.  w pozostałej części oba powództwa oddala;

4.  zasądza od powódki M. I. (1) na rzecz pozwanego kwotę 1.776 (jeden tysiąc siedemset siedemdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu;

5.  zasądza od powódki J. I. na rzecz pozwanego kwotę 2.016 (dwa tysiące szesnaście) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu,

6.  nieuiszczoną przez strony częścią wydatków obciąża Skarb Państwa.

SSR Hanna Woźniak

Sygn. akt I C 44/15

UZASADNIENIE

W dniu 10 marca 2014r. do Sądu wpłynął pozew M. I. (1) i J. I. o zapłatę skierowany przeciwko pozwanemu (...) w W. w związku z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 07 października 2012r., w którym zginął D. I.. Powódki wniosły o zasądzenie:

- na rzecz M. I. (1) kwoty 46.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 listopada 2013r. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę po śmierci D. I., jako osoby najbliższej (brata) oraz kosztów procesu;

- na rzecz J. I. kwoty 37.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 listopada 2013r. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę po śmierci D. I., jako osoby najbliższej (wnuka) oraz kosztów procesu.

Każda z dochodzonych kwot uwzględniała uzyskanie od pozwanego w toku postępowania szkodowego kwot 4.000 zł na rzecz M. I. (1) i 3.000 zł na rzecz J. I. oraz 50 % przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody (k.1-7).

Strona pozwana w odpowiedziach na pozwy wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie od powódek na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany za uzasadnione uważał przyjęcie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody w zakresie 80%, ponieważ wsiadł do pojazdu przepełnionego (6 pasażerów + kierowca), z nieposiadającym uprawnień do kierowania pojazdami i nietrzeźwym kierowcą, ponadto nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa. W konsekwencji pozwany uznał, iż kwoty zadośćuczynień, które już wypłacił powódkom, tj. 4.000 zł na rzecz M. I. (1) i 3.000 zł na rzecz J. I., w całości zaspokajają ich roszczenia (k.50-53).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

w dniu 06 października 2012r. R. S.nie posiadający uprawnień do kierowania pojazdami, w towarzystwie znajomych udał się na dyskotekę do D., prowadząc pojazd marki F. (...)o nr rej. (...). Będący uczestnikiem dyskoteki D. I.wiedział, że R. S.nie posiada prawa jazdy i spożywał alkohol, chociaż był kierowcą. W dniu 07 października 2012r. w drodze powrotnej z dyskoteki do samochodu kierowanego przez R. S.wsiadło sześciu pasażerów, w tym D. I.. Kierując samochodem w miejscowości Ł., R. S.znajdując się w stanie nietrzeźwości o zawartości 0,98 ‰ alkoholu we krwi, nie zachował należytej ostrożności i nie skorygował toru jazdy na łuku drogi zjeżdżając pojazdem poza jezdnię, w wyniku czego stracił panowanie nad pojazdem, który dachował. W wyniku tego zdarzenia pasażer pojazdu D. I.nie posiadający zapiętych pasów bezpieczeństwa wypadł z pojazdu i doznał obrażeń ciała, które spowodowały u niego ciężkie obrażenia wielonarządowe, które wywołały wstrząs urazowo-krwotoczny skutkujący zgonem. W związku z tym zdarzeniem na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w C. (...) w W.z dnia 19 kwietnia 2013r. w sprawie (...) (...)oskarżony R. S.został uznany winnym popełnienia czynów, które wypełniały znamiona przestępstw z art. 177 § 1 i 2 kk w zw. z art. 178 kk, a także z art. 178a § 1 kk.

Dowody: - zeznania świadka Z. K. (k.74v-75);

- kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu nr (...)(k.8);

- kserokopia wyroku z dnia 19.04.2013r. w sprawie VII K (...)(k.9-10);

M. I. (1) była siostrą zmarłego D. I. i łączyła ją z nim bliska więź. Po śmierci brata powódka przeżyła psychologicznie uzasadnioną reakcję żałoby, objawiającą się obniżeniem nastroju, zaburzeniami snu, ograniczeniem aktywności, nie była w stanie uczyć się, chodzić do szkoły, ograniczyła kontakty towarzyskie, przeżywała poczucie krzywdy, osamotnienia, niesprawiedliwości, tęsknoty. Reakcja żałoby w formie nasilonej, ograniczającej codzienne funkcjonowanie aktywności, trwała około 2-3 miesięcy. Po tym okresie poprawiła się jej aktywność, zdolność do sprostania wymaganiom codziennego życia. Aktualnie w sytuacjach przypominających o stracie brata powódka odczuwa subiektywny dyskomfort, smutek, poczucie osamotnienia. M. I. (1) nie podejmowała leczenia psychiatrycznego, ani terapii psychologicznej, nie wystąpił u niej trwały bądź długotrwały uszczerbek na zdrowiu, obecnie nie wymaga leczenia psychiatrycznego, ani terapii psychologicznej, nie występują u niej zaburzenia w sferze emocjonalnej, może podnosić swoje kwalifikacje, utrzymywać kontakty towarzyskie. Powódka nie posiada problemów w obszarze funkcjonowania rodziny, mieszka wraz z rodzicami i babcią w jednym gospodarstwie, uczestniczy aktywnie w uroczystościach rodzinnych i świętach np. Bożego Narodzenia.

Dowody: - częściowo opinia sądowo-psychologiczna biegłego J. P. (k.110-113, k.139v);

- opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna biegłych D. K. i M. M. (k.202-205);

- zeznania świadka B. I. (k.83v);

- zeznania świadka P. I. (k.84-84v);

- przesłuchanie powódki M. I. (1) (k.140);

- zdjęcia (k.26-27).

J. I. łączyła z D. I., który był jej wnukiem, bliska więź emocjonalna, stanowił on dla niej wsparcie, pomagając w robieniu zakupów, czy zawożeniu do lekarza. W związku ze śmiercią D. I. J. I. przebyła psychologicznie uzasadnioną reakcję żałoby objawiającą się występowaniem zaburzeń snu, poczuciem smutku, pustki, niesprawiedliwości. W początkowym okresie objawy reakcji żałoby utrudniały istotnie jej funkcjonowanie w rolach rodzinnych, gorzej wypełniała swoje codzienne obowiązku domowe. W miarę upływu czasu jej funkcjonowanie poprawiło się. Aktualnie J. I. okresowo odczuwa subiektywny dyskomfort, poczucie straty, smutek, szczególnie w sytuacjach przypominających o śmierci wnuka. J. I. nie doznała trwałego bądź długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, nie wymaga leczenia psychiatrycznego, czy terapii psychologicznej.

Dowody: - częściowo opinia sądowo-psychologiczna biegłego J. P. (k.114-116v, k.139v);

- opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna biegłych D. K. i M. M. (k.198-201);

- zeznania świadka B. I. (k.83v);

- zeznania świadka P. I. (k.84-84v);

- przesłuchanie powódki J. I. (k.140-140v);

- zdjęcia (k.26-27).

W chwili zgonu D. I. miał 19 lat. Pojazd sprawcy wypadku w dacie zdarzenia posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w towarzystwie ubezpieczeniowym pozwanego. Pismami z dnia 13 marca 2013r. powódki za pośrednictwem firmy (...) w S. zgłosiły pozwanemu swoje roszczenia, który w dniu 22 marca 2013r. przyznał zadośćuczynienia: na rzecz M. I. (1) w kwocie 4.000 zł oraz na rzecz J. I. w wysokości 3.000 zł przy uwzględnieniu przyjętej własnej odpowiedzialności za skutki wypadku w wysokości 20% oraz 80% przyczynienia się D. I. do powstania szkody. Pismami z 16 października 2013r. powódki zwróciły się do pozwanego o ponowne rozpoznanie sprawy i przyjęcie przez niego odpowiedzialności do wysokości 50%, a także wezwały go do zapłaty kwot 46.000 zł i 37.000 zł. W dniu 22 listopada 2013r. pozwany ostatecznie odmówił zmiany swojego stanowiska.

Dowody: - kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu nr 1063/2012 (k.8);

- kserokopie zgłoszenia szkód (k.11-11v, k.12-12v);

- kserokopia decyzji pozwanego z 22.03.2013r. (k.13);

- kserokopie wezwań do zapłaty z 16.10. 3013r. (k.14-17, k.18-21);

- kserokopia ponownej decyzji pozwanego z 22.11.2013r. (k.22)

Sąd zważył, co następuje:

roszczenia powódek okazały się słuszne co do zasady, lecz zawyżone.

Zgodnie z art. 822 § 1 i 4 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Na gruncie ubezpieczeń komunikacyjnych analogiczną regulacje zawiera art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392), w świetle którego z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Podstawę prawną roszczeń powodów stanowił art. 446 § 4 kc, zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Celem zadośćuczynienia przewidzianego w art. 446 § 4 kc jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji.

Okoliczności, w których doszło do wypadku, w tym osoba sprawcy, fakt udzielania przez pozwanego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia, były między stronami bezsporne. Kwestię sporną stanowił natomiast stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody oraz wysokość należnego powódkom zadośćuczynienia.

W celu ustalenia, czy występowała szczególna więź łącząca powodów ze zmarłym oraz rozmiaru ich krzywd wywołanych śmiercią D. I., Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu psychotraumatologii J. P. (2). Biegły w wydanych przez siebie opiniach (pisemnej i ustnej uzupełniającej) nie był w stanie stwierdzić, jaki był stan emocjonalny powódek bezpośrednio przed zdarzeniem, jak i po zdarzeniu, w tym jego natężenia oraz okresu występowania, ponieważ żadna z nich nie korzystała pomocy psychiatryczno-psychologicznej. Biegły postawił jedynie hipotezę, że powódki łączyły ze zmarłym normalne relacje rodzinne. Ponadto biegły nie stwierdził u powódek występowania uszczerbku na zdrowiu w związku ze śmiercią D. I., w tym także w sferze emocjonalnej. Sąd podzielił wnioski sformułowane przez biegłego, chociaż miał na uwadze, iż nie był on w stanie udzielić odpowiedzi na wszystkie postawione pytania, dlatego jego opinia jedynie częściowo mogła posłużyć do ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Strona powodowa początkowo zgłaszała zastrzeżenia do pisemnej opinii biegłego, lecz po wydaniu na rozprawie dodatkowej ustnej opinii, żadna ze stron już nie miała do niej uwag.

Na występowanie więzi emocjonalnej pomiędzy każdą z powódek, a zmarłym D. I., zwrócili natomiast uwagę biegli D. K. (2) i M. M. (2) w wydanych przez siebie opiniach sądowo-psychiatrycznych i psychologicznych.

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ustaleń zawartych we wskazanych opiniach i podzielił wszystkie wnioski w nich zawarte. Każda z opinii była jasna, pełna, nie zawierała wewnętrznych sprzeczności, zaś autorytet i wiedza biegłych nie budziły wątpliwości Sądu. Sporządzone przez biegłych opinie były poparte rzeczową, logiczną i spójną argumentacją. Biegli wskazali przesłanki swojego rozumowania, a podstawę wnioskowania stanowiły przede wszystkim posiadane przez nich wiadomości specjalne, które w oparciu o dane z akt sprawy oraz badanie powódek, doprowadziły do sformułowania wniosków końcowych, które Sąd w całości podziela.

Jako wiarygodne Sąd uznał zeznania przesłuchanych świadków B. I. i P. I., a także dowody z przesłuchania powódek, z których wynikało istnienie bliskiej więzi rodzinnych łączącej M. I. (1) i J. I. ze zmarłym. Dowody te wzajemnie się pokrywały, uzupełniały i znajdowały potwierdzenie w opiniach biegłych, tworząc łącznie spójną, logiczną całość.

Walor wiarygodności Sąd przyznał wszystkim dowodom z kserokopii dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, ponieważ ich treść nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu.

Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd ustalił, iż każda z powódek była osobą bliską dla D. I., a jego śmierć spowodowała naruszenie ich dóbr osobistych w postaci zerwania więzi rodzinnej. Jednocześnie należy zauważyć, że nie zostało wykazane, aby przykre doznania powódek wykroczyły poza miarę cierpień zazwyczaj związanych ze śmiercią osoby najbliższej, dlatego stopień ich kompensaty powinien być umiarkowany.

Jednocześnie Sąd przyjął, iż zmarły D. I. przyczynił się do powstania szkody w zakresie 80 %, ponieważ wsiadł do pojazdu, w którym znajdowała się nadmierna liczba osób (7), a jego kierowca nie posiadał prawa jazdy i znajdował się w stanie nietrzeźwości o zawartości 0,98 ‰ alkoholu we krwi. Ponadto poszkodowany jechał samochodem bez zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zeznań świadka Z. K., z których wynikało, iż wszyscy pasażerowie pojazdu, w tym D. I. zdawali sobie sprawę, że R. S. kierował samochodem bez prawa jazdy, ponieważ przechwalał się tym przed nimi. Ponadto przed zdarzeniem chwiał się on na nogach i wypowiadał w sposób jednoznacznie wskazujący, iż jest pod wpływem alkoholu, który wcześniej spożywał, lecz każdy z pasażerów, chociaż miał obawy, chciał wrócić z dyskoteki do domu. Z relacji tego świadka wynikało również, że po dachowaniu pojazdu D. I. znajdował się poza nim, w odległości 20-30 m.

Zeznania świadka Z. K. były rzeczowe, spójne i logiczne, dlatego Sąd uznał je za wiarygodne. W literaturze wskazuje się na następujące objawy intoksykacji, w zależności od stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu i we krwi:

- 0,2-0,5 mg/dm ³ (0,4-1,0‰) – euforia, nadmierna pewność siebie, osłabienie samokontroli i koncentracji, zachwianie koordynacji ruchowej,

- 0,4-1,0 mg/dm ³ (0,8-2,0‰) – pobudzenie, niestabilność emocjonalna, błędne sądy, zaburzenia koncentracji uwagi, niezborność ruchowa,

- 0,7-1,2 mg/dm ³ (1,4-2,4‰) – dezorientacja, chaos myślowy, zawrót głowy, agresja lub smutek, wyolbrzymiony strach, nadmierna ruchliwość, słabsze odczuwanie bólu, trudności w utrzymaniu równowagi, niewyraźna i bełkotliwa mowa, możliwość wystąpienia śpiączki. (vide: W. G., Niektóre elementy oceny stanu trzeźwości w aspekcie toksykologii sądowej, P. 2001, Nr 7, s.51-52). Ponieważ sprawca wypadku posiadał stężenie alkoholu we krwi o wartości 0,98 ‰, D. I. nie mógł nie wiedzieć o stanie jego nietrzeźwości. Skoro poszkodowany w chwili zatrzymania się pojazdu po dachowaniu, znajdował się po za nim w odległości 20-30 m, Sąd przyjął, iż nie miał on wówczas zapiętych pasów bezpieczeństwa, ponieważ w innym przypadku pozostałby w pojeździe i prawdopodobnie przeżył zdarzenie, tak jak wszyscy pozostali pasażerowie. Należy mieć także na uwadze, iż samochodem poruszało się jednocześnie 7 osób, co oznacza, iż dla wszystkich nawet nie było wystarczającej ilości pasów bezpieczeństwa.

Powódka M. I. (1) uważała, iż należne jej zadośćuczynienie winno wynosić 100.000 zł., natomiast w pozwie domagała się zapłaty kwoty 46.000 zł, która uwzględniała uzyskanie od pozwanego 4.000 zł oraz 50 % przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

Sąd uznał, iż pełna kwota zadośćuczynienia na rzecz powódki M. I. (1), będąca kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 446 § 4 kc, wynosi 50.000 zł, z tym zastrzeżeniem, iż stosownie do treści art. 362 kc, należało ją pomniejszyć o stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, tj. o 80%. Uwzględniając stopień przyczynienia się D. I. do powstania szkody, powódce przysługiwałaby więc kwota 10.000 zł. Jednocześnie tak wyliczona kwota powinna zostać pomniejszona o wypłaconą przez pozwanego powódce sumę 4.000 zł.

Ostatecznie, zadośćuczynienie należne powódce wyniosło 6.000 zł i w takiej wysokości zostało przez Sąd zasądzone w pkt 1 wyroku, wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi za okres od 22 listopada 2013r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo, jako nieuzasadnione (pkt 3 wyroku).

W odniesieniu do roszczenia J. I., Sąd przyjął, kierując się doświadczeniem życiowym, iż jej więź ze zmarłym była nieco słabsza, niż M. I. (2). J. I. domagała się w pozwie zapłaty kwoty 37.000 zł, która uwzględniała uzyskanie od pozwanego 3.000 zł oraz 50 % przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody. Tym samym wg powódki należne jej zadośćuczynienie winno wynosić 80.000 zł.

Sąd uznał, iż pełna kwota zadośćuczynienia na rzecz powódki J. I., będąca kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 446 § 4 kc, wynosi 30.000 zł, z tym zastrzeżeniem, iż stosownie do treści art. 362 kc, należało ją pomniejszyć o stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, tj. o 80%. Uwzględniając stopień przyczynienia się D. I. do powstania szkody, powódce przysługiwałaby więc kwota 6.000 zł. Jednocześnie tak wyliczona kwota powinna zostać dodatkowo pomniejszona o wypłaconą przez pozwanego powódce sumę 3.000 zł.

Ostatecznie, zadośćuczynienie, które powinna otrzymać powódka wynosi 3.000 zł i w takiej wysokości zostało przez Sąd zasądzone w pkt 2 wyroku wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi za okres od dnia 22 listopada 2013r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo, jako nieuzasadnione (pkt 3 wyroku).

Orzeczenia dotyczące dochodzonych przez powódki odsetek oparto na art. 817 § 1 i 2 kc, zasądzając je od dnia wydania przez pozwanego ostatecznych decyzji o odmowie uwzględnienia całości roszczeń.

W ocenie Sądu, każda z zasądzonych kwot stanowi pełne wynagrodzenie cierpień powódek o charakterze moralnym, psychicznym i poczucia krzywdy za utratę bliskiej osoby. Wysokości zadośćuczynień jest utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa i nie stanowi źródła wzbogacenia powódek, przy uwzględnieniu okoliczności, że śmierć D. I. wystąpiła niespodziewanie, nagle, w wyniku wypadku komunikacyjnego i miała miejsce w październiku 2012r., a zatem poczucie krzywdy w pewnym stopniu złagodził upływ czasu. Ponadto uwzględniony został fakt, iż żadna z powódek nie wymagała wówczas wsparcia psychologicznego, czy leczenia psychiatrycznego, co świadczy o tym, iż urazy nie były nadzwyczajne i nie skutkowały długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc, stosownie do wyniku sporu. Porównanie roszczeń zgłoszonych w pozwie wynoszących 46.000 zł i 37.000 zł oraz uwzględnionych w wyroku – odpowiednio 6.000 zł i 3.000 zł, daje wygraną powódki M. I. (1) w zakresie 13 % i przegraną w 87 % oraz wygraną powódki J. I. w zakresie 8,1 % i przegraną w 91,9 %. Uwzględniając poniesione koszty procesu oraz stosunek, w którym każda ze stron przegrała proces, Sąd zasądził: od powódki M. I. (1) na rzecz pozwanego kwotę 1.776 zł (pkt 4 wyroku) oraz od powódki J. I. na rzecz pozwanego kwotę 2.016 zł (pkt 5 wyroku).

W pkt 6 wyroku nieuiszczoną przez strony częścią wydatków Sąd obciążył Skarb Państwa.

Sędzia

Hanna Woźniak