Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Renata Bober

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Krztoń

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2017 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J.

przeciwko: Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Zakładów Opieki Zdrowotnej w N.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w N. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J. kwotę 78.051,24 zł (siedemdziesiąt osiem tysięcy pięćdziesiąt jeden złotych 24/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 marca 2016r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.035 zł (siedem tysięcy trzydzieści pięć złotych) tytułem kosztów postępowania.

Sygn. akt VI GC 392/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 czerwca 2017 r.

Pozwem z dnia 10 sierpnia 2016 r. wniesionym przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Zakładów Opieki Zdrowotnej w N., powód (...) Sp. z o.o. w J. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 108 860,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania według norm przepisanych.

Na uzasadnienie powyższego powód podał, że strony łączyła umowa o zamówienie publiczne zawarta w dniu 9 lipca 2015 r. na podstawie której wykonał kompletną dokumentację projektową dla zadania „Rozbudowa, przebudowa i doposażenie Szpitala Powiatowego im. (...)w N. wraz z budową lądowiska dla helikopterów celem utworzenia Szpitalnego Oddziału Ratunkowego”. Powód wskazał, że strony ustaliły termin przekazania kompletnej dokumentacji Zamawiającemu (pozwanemu) na 15 października 2015 r. oraz wynagrodzenie w wysokości 166 990,00 zł netto (205 397,70 zł brutto), płatne po przedłożeniu przez Wykonawcę faktury wraz z protokołem zdawczo – odbiorczym bez zastrzeżeń oraz decyzji pozwolenia na budowę.

Powód oświadczył, iż przekazał pozwanemu kompletną dokumentację projektową w dniu 30 grudnia 2015 r. oraz wystawił fakturę na kwotę 205 397,70 zł brutto z terminem zapłaty do dnia 1.03.2016 r. Pozwany uregulował ją jedynie w części tj. co do kwoty 96 536,76 zł, potrącając z wynagrodzenia karę umowną za 106 dni opóźnienia na podstawie §11 ust 1.I b) umowy w wysokości 108 860,94 zł. Powód stał na stanowisku, iż nie był wstanie opracować dokumentacji projektowej oraz uzyskać decyzji o pozwoleniu na budowę w terminie przewidzianym w umowie z przyczyn niezależnych od niego, oraz, że bezskutecznie prosił pozwanego o zmianę terminów umownych.

Okolicznościami wpływającymi na przekroczenie terminów umownych miały być w ocenie powoda:

- uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dopiero w dniu 3 września 2015 r.

- wprowadzanie korekt w stosunku do założeń koncepcyjnych pozwanego,

- konieczność rozszerzenia zakresu opracowania dokumentacji projektowej na żądanie pozwanego.

Powód stał na stanowisku, iż przedmiot umowy został wykonany bez zastrzeżeń, zaś pozwany niesłusznie obciążył go karą umowną stanowiącą ponad połowę należnego wynagrodzenia, co należy rozpatrywać jako naruszenie prawa podmiotowego z art. 5 k.c. Dodatkowo zarzucał, iż potrącenie jest bezskuteczne albowiem pozwany nie złożył oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności i nie wzywał go do zapłaty. Z ostrożności procesowej, powód wnosił o ewentualne miarkowanie kary umownej.

Pozwany uznał roszczenie powoda w zakresie kwoty 8 951,91 zł wnosząc o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie (odpowiedź na pozew k. 111, pismo z dn. 28.02.2017 r. k. 236). Ponadto domagał się zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany nie kwestionował okoliczności zawarcia przez strony umowy z dnia 9 lipca 2015 r. Zarzucał, iż na etapie procesu wydawania pozwalania na budowę, powód dopuścił się uchybień (był dwukrotnie wzywany przez Starostę (...) do uzupełnienia braków wniosku), które skutkowały wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę dopiero w dniu 29 grudnia 2015 r., wskazując, iż kompletny wniosek o powolnienie na budowę złożono dopiero 2 grudnia 2015 r. Podnosił także, iż decyzja o warunkach środowiskowych uprawomocniła się z dniem 23 września 2015 r., i gdyby wówczas powód złożył kompletny wniosek, nie doszło by do opóźnień. Pozwany stał na stanowisku, iż niedotrzymanie terminów realizacji umowy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie powoda. Utrzymywał, iż dniem wykonania umowy jest dzień protokołu odbioru dokumentacji, zatem powód pozostawał w zwłoce w wykonaniu umowy 106 dni (od dnia 15.10.2015 do 29.01.2016 r.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 lipca 2015 r. strony zawarły umowę nr (...) w trybie przetargu nieograniczonego. Powód był jedynym oferentem, zaproponował termin realizacji namówienia – 70 dni.

Przedmiotem zamówienia było wykonanie zadania p.n.: „Rozbudowa, przebudowa i doposażenie Szpitala Powiatowego im. (...)w N. wraz z budową lądowiska dla helikopterów celem utworzenia Szpitalnego Oddziału Ratunkowego tj.:

a)  pełnobranżowej dokumentacji projektowej:

Zadanie 1 – budowa budynku na cele SOR – projekt budowalny i wykonawczy wraz z pozwoleniem na budowę,

Zadanie 2 – budowa lądowiska dla helikoptera LPR – projekt budowlany i wykonawczy wraz z pozwoleniem na budowę oraz opracowanie instrukcji operacyjnej lądowiska

b)  sprawowanie nadzoru autorskiego nad realizacją zadania,

c)  przeniesienie autorskich praw majątkowych do przedmiotu umowy,

d)  uzyskanie pozwolenia na budowę dla Zadania 1 i Zadania 2.

Zgodnie postanowieniami umownymi, Wykonawca miał złożyć w imieniu Zmawiającego wniosek o wydanie Decyzji o pozwoleniu na budowę i komplet kosztorysów w nieprzekraczalnym terminie do 15.09.2015 r. Wszystkie elementy projektu wykonawczego oraz Decyzję pozwolenia na budowę Wykonawca miał dostarczyć w nieprzekraczalnym terminie do dnia 15.10.2015 r. Był to jednocześnie termin przekazania kompletnej dokumentacji Zamawiającemu (§4 pkt 2).

Zamawiający zobowiązał się do zatwierdzenia proponowanych rozwiązań projektowych na etapie opracowania dokumentacji w terminie 5 dni, liczonych od dnia następnego złożenia dokumentacji projektowej do akceptacji Zamawiającego, co miało nastąpić odpowiednio wcześniej w stosunku do ww. terminów (§4 pkt 4).

Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia Wykonawcy za wykonanie Pełnobranżowej dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem praw autorskich na kwotę 166 990,00 zł netto (205 397,70 zł brutto). Zapłata za wykonanie ww. przedmiotu zlecenia nastąpić miała po przedłożeniu przez Wykonawcę faktury wraz z protokołem zdawczo – odbiorczym bez zastrzeżeń dokumentacji projektowej oraz dodatkowo Decyzją pozwolenia na budowę (§10 pkt 1 a, pkt 5).

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy strony obowiązywać miało odszkodowanie w formie kar umownych. Za każdy dzień zwłoki w dostarczeniu przedmiotu zamówienia Wykonawca miał zapłacić Zamawiającemu kare umowną w wysokości 0,5% wynagrodzenia brutto określonego §10 pkt 1 a (tj. 205 397,70 zł). Równocześnie wykonawca wyraził zgodę na potrącenie kar umownych z należnego mu wynagrodzenia (§11 pkt 2 Ia, pkt 4).

(dowód: informacja z otwarcia ofert k. 91; powiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty k.92; oferta złożona przez powoda k. 131; umowa nr (...) z dnia 09.07.2015 r. k. 26-32)

W trakcie realizacji zadania, podczas projektowania koncepcja pozwanego na wykonanie inwestycji uległa zmianie z uwagi na błędy w pierwotnych założeniach. Możliwość wykrycia tych błędów istniała dopiero po przystąpieniu do realizacji zamówienia przez powoda. Zmiany dotyczyły min. lądowiska dla śmigłowców oraz podjazdu dla karetek. Powód za zgodą pozwanego dokonał zmian w zakresie rzędnych lądowiska dla śmigłowców, oraz zaprojektował podjazd dla karetek na estakadzie w miejsce zakładanego podjazdu na parterze na nasypie ziemnym.

Planowana inwestycja w zakresie budowy lądowiska dla helikopterów wiązała się z ingerencją w południowo – wschodnią część Parku Miejskiego w N. wpisanego do rejestru zabytków. Powód zmienił azymuty, lokalizację oraz wysokość płyty lądowiska, celem uchronienia zabytkowego drzewostanu. Koncepcja przedłożona konserwatorowi Zabytków (tj. ograniczenie wysokości drzew z ok. 25 metrów do rzędnej około 172,00 m n.p.m. i utrzymanie ich na takiej wysokości) uzyskała wstępną pozytywną opinię w dniu 16.06.2015 r.

(dowód: koncepcja architektoniczna budowy lądowiska naziemnego k. 181-190; koncepcja architektoniczna budowy szpitalnego oddziału ratunkowego k. 191-193; plan zagospodarowania terenu z koncepcji SIWZ k. 194; plan zagospodarowania terenu wg. projektu wykonanego przez powoda k. 195; rysunki podjazdu dla karetek k. 196-197; zeznania świadka M. Z., zeznania świadka P. R.; wstępna opinia konserwatorska k. 204-205)

Przez okres ponad miesiąca od podpisania umowy, pozwany nie miał żadnych wiadomość od powoda. W dniu 26.08.2015 r. zwrócił się o udzielenie informacji o stanie realizacji zadania objętego Umową oraz potwierdzenie możliwości zachowania terminów w niej określonych. W odpowiedzi na powyższe powód zaproponował spotkanie na dzień 1-2.09.2015 r. Poinformował także, iż zadanie realizowane jest zgodnie z harmonogramem.

(dowód: pismo z dn. 26.08.2015 r. k. 133; pismo z dnia 26.08.2015 r. k. 132; zeznania świadka M. D.)

W dniu 3.09.2015 r. Burmistrz Gminy i Miasta N. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach Znak: (...)., stwierdzając brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia objętego Inwestycją. Tego samego dnia pozwany przesłał ww. decyzję powodowi.

Na wniosek Burmistrza z dnia 15.09.2015 r. Konserwator Zabytków wydał w dniu 18.09.2015 r. dwie Decyzje nr (...) zezwalając na kompleksową pielęgnację 53 sztuk drzew oraz usunięcie 3 drzew, co było związane z wykonaniem lądowiska dla helikopterów.

Mimo, iż decyzja środowiskowa nie była jeszcze ostateczna, powód chcąc zachować terminy Umowne, w dniu 15.09.2015 r. złożył wniosek o pozwolenie na budowę do Starostwa Powiatowego w N.. Pismem z dnia 29.09.2015 r. został wezwany do uzupełnienia wniosku o pozwolenie na budowę min. poprzez przedłożenie ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji. Braki zostały uzupełnione pismem powoda z dnia 08.10.2015 r., do którego dołączono żądana decyzję.

Po uprawomocnieniu się decyzji z dnia 3.09.2015 r. (z dniem 23.09.2015 r.), powód pismem z dnia 6.10.2015 r. zwrócił się do Burmistrza Gminy i Miasta N. o wydanie opinii dotyczącej lokalizacji lądowiska w zakresie zgodności z ustaleniami decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z dn. 03.09.2015 r. Pismem z dnia 14.10.2015 r. Burmistrz poinformował powoda, że ustalenia zawarte w decyzji z dnia 03.09.2015 r. są zgodne z przedłożonym przez powoda projektem zagospodarowania terenu dla śmigłowców ratunkowych.

Powód uznał, iż decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach nie została uzyskana w czasie umożliwiającym mu terminową realizację zobowiązań wynikających z Umowy, wobec czego pismem z dnia 15.10.2015 r. wnioskował o zmianę terminu określonego w §4 ust 2 it b) Umowy, podnosząc iż nie wynika to z przyczyn nie leżących po stronie Wykonawcy. Powyższe pozostało bezskuteczne.

W dniu 14.10.2015 r. Starosta (...) wydał postanowienie o nałożeniu na powoda obowiązku usunięcia nieprawidłowości w złożonej dokumentacji (w zakresie: spisu treści zawartości projektu budowlanego; części rysunkowej projektu budowlanego – odnoście mapy do celów projektowych, oraz odnośnie planu sieci i instalacji, który dla organu był nieczytelny; części opisowej – odnoście informacji o istniejących i przewidywanych zagrożeniach dla środowiska w zakresie zgodnym z ustaleniami decyzji z dnia 03.09.2015 r. o środowiskowych uwarunkowaniach) - w terminie 30 dni. Powód wnioskował o przedłużenie ww. terminu do dnia 4.12. 2015 r.

Kolejny wiosek o pozwolenie na budowę z uwzględnieniem braków, do usunięcia których był wzywany, powód złożył 2.12.2015 r.

Decyzja zatwierdzająca projekt budowlany i udzielenie pozwolenia na budowę została wydana przez Starostę (...) w dniu 29.12.2015 r. (nr N- (...)).

Jeszcze w trakcie procesu wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę pozwany pismem z dnia 24.11.2015 r. zwrócił się do powoda o udzielenie informacji o przyczynach niedotrzymania kolejnego terminu uzupełniania przedłożonej dokumentacji projektowej. Informacje o stanie zaawansowania realizacji Umowy powód udzielił pozwanemu w piśmie z dnia 07.12.2015 r.

(dowód: pismo Starosty (...) z dn. 29.09.2015 r. k. 198; pismo powoda z dn. 07.10.2015 r, k. 199; postanowienie Starosty (...) z dn. 14.10.2015 r. k. 200-202; pismo powoda z dn. 17.11.2015 r. k. 203; akta postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, znak (...).1.121.201; decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach z dn. 03.09.2015 r. wraz z załącznikiem k. 33-43; pismo z dn. 07.12.2015 r. k. 50-51; pismo z dnia 24.11.2015 r. k. 128; wiadomość e- mail z dn. 03.09.2015 r. k. 129; pismo z dn. 15.10.2015 r. wraz z proponowanym aneksem k. 44-47; pismo z dnia 6.11.2015 r. k. 48; decyzja nr (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 18.09.2015 r. k. 206-209; pismo powoda z dn. 06.10.2015 r. k. 210; pismo Burmistrza Gminy i Miasta N. z dn. 14.10.2015 r. k. 211; zeznania świadka P. R.)

Powód przekazał pozwanemu dokumentację projektową w dniach: 3 oraz 21 grudnia 2015 r. Kolejno w dniu 29 grudnia 2015 decyzję o pozwoleniu na budowę nr (...).

Kompletną dokumentację projektową powód przekazał pozwanemu 30.12.2015 r.

( dowód: pisma z dn. 03 oraz 21.12.2015 r. wraz z protokołem przekazania dokumentacji projektowej k. 52-60; pismo z dn. 29.12.2015 r. wraz z pozwoleniem na budowę k. 61-66; pismo z dnia 30.12.2015 r. wraz protokołem przekazania dokumentacji projektowej k. 67-81)

Wstępne uwagi do projektu wykonawczego, pozwany zgłosił w piśmie z dnia 11 stycznia 2016 r. Dotyczyły one następujących kwestii:

-co do projektu budowlanego: użycie w opisie nazw własnych oraz producentów, niezgodność projektu technologicznego w zakresie zastosowanych wykładzin, brak w projekcie pomieszczenia dla niskich prądów, rozbieżności w projektach co do podgrzewania pojazdów, brak uzgodnienia projektu z rzeczoznawcami;

- co do projektu sanitarnego: użycie w opinie nazw własnych oraz producentów, wyjaśnienie zastosowanych mat. na hydranty, w projekcie wentylacji kolizja z wyposażeniem technologicznym, przeniesienie agregatów freonowych z dachu na teren gruntu lub inne rozwiązanie, brak projektu sanitarnego dla magazynu odpadów medycznych, brak określenia rodzaju grzejników w sanitariatach, brak uzgodnienia projektu z rzeczoznawcami;

- co do projektu elektrycznego: brak uzgodnienia projektu z rzeczoznawcami, wyjaśnienie wykonania zasalania dla baterii bezdotykowych;

- co do projektu drogowego: zastosowanie innego rozwiązania zamiast koszy gabionowych, nie uwzględnienie robót związanych z rozbiórkę części istniejącego podjazdu wraz z murem oporowym.

W odpowiedzi na powyższe powód zaproponował rozwiązania wariantowego wykonania ściany nasypu lądowiska oraz umocnienie skarp. Poinformował jednocześnie, iż wprowadzenie powyższych rozwiązań wymagać będzie zmiany rysunków oraz przedmiaru robót i kosztorysu a także dostosowania STWiORB. Pozwany zaakceptował rozwiązanie objęte wariantem II.

(dowód: pismo z dnia 11.01.2016 r, k. 72; wiadomość e – mail z dn. 14.01.201 r. wraz z dokumentacją k. 73-76; pismo z dn. 21.012016 r. k. 80; pismo powoda z dn. 15.01.2016 r. wraz z załącznikami k. 212-218)

W związku z realizacją przedmiotu umowy powód w dniu 31.12.2015 r. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 205 397,70 zł brutto z terminem płatności do dnia 11.02.2016 r., którą przekazał pozwanemu pismem z dnia 15.01.2016 r. Z uwagi ba brak protokołu zdawczo – odbiorczego ww. faktura została zwrócona powodowi przez pozwanego.

(dowód: pism z dn. 15.01.2016 r. k. 77; faktura VAT nr (...) z dnia 31.12.2015 r. k. 78; pismo z dn. 19.01.2016 r. k. 79)

Strony podpisały protokół zdawczo –odbiorczy w dniu 29.01.2016 r. Po dokonaniu sprawdzenia stwierdzono, że przedłożona dokumentacja zawiera wszystkie opracowania branżowe określone w SIWZ oraz jest kompletna pod względem formalnym i ilościowym.

Powód skorygował pierwotnie wystawioną fakturę, wystawiając fakturę nr (...) na kwotę 205 397,70 zł z terminem płatności do 01.03.2016 r.

Pozwany odmówił zapłaty ww. faktury, w dniu 10.02.2016 r. wystawił notę księgową nr (...) na kwotę 108 860,94 zł tytułem kary umownej za przekroczenie terminów umownych o 106 dni tj. obejmującej okres od dnia 16.10.2015 r. do dnia 29.01.2016 r.

Powód nie uznał zasadności nałożonej kary wskazując, iż nie ponosi odpowiedzialności za zwłokę w dostarczeniu przedmiotu zamówienia. Podnosił okoliczność otrzymania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dopiero w dniu 3.09.2015 r., która w tej dacie nie była jeszcze ostateczna, zaś była koniecznym dokumentem dla uzyskania pozwolenia na budowę.

(dowód: protokół zdawczo – odbiorczy oraz protokół przekazania dokumentacji dnia 29.01.2016 r. k. 81-83; oświadczenie z dnia 29.01.2016 r.; referencje k. 93; pismo z dnia 01.02.2016 r. k. 87; faktura nr (...) k. 88; faktura korygująca nr (...) (...) k. 89; faktura nr (...) k. 90; pismo z dn. 17.03.2016 r. k. 121-123; nota księgowa nr (...) k. 86; pism z dnia 09.03.2016 r. k. 84)

W trakcie realizacji zadania objętego umową z dnia 9.07.2015 r., powód napotkał na przeszkody, które uniemożliwiły mu wywiązanie się z terminów umownych. Decyzja środowiskowa została uzyskana przez powoda od pozwanego dopiero po dwóch miesiącach od podpisania umowy, tj. 3.09.2015 r., zaś stała się ostateczna w dniu 23.09.2015 r. Decyzja ta to wytyczna, od której powinno zaczynać się projektowanie, stąd rozpoczęcie prac projektowych co do zasady winno nastąpić dopiero od dnia 23.09.2015 r.

Przy składaniu wniosku o pozwolenie na budowę, urzędnicy nie ograniczyli się wyłącznie do sprawdzenia braków formalnych wniosku, lecz wysuwali żądania, które wchodziły w techniczne, merytoryczne zagadnienia projektu. Projekt musiał być uzupełniony min. poprzez zrobienie dodatkowego rysunku dotyczącego zagospodarowania sieci w większej skali, albowiem zaistniał problem z jego odczytaniem. Powyższe generowało koniczność przedkładania dodatkowych dokumentów, wyjaśnień.

W trakcie realizacji zadania pojawił się także problem z uzgodnieniem właściciela kabla teletechnicznego, który nie był zdefiniowany w koncepcji inwestora. Ostatecznie został on przejęty przez jednostkę, która monitoruje wszystkie sieci tj. ZUD

Powód na życzenie pozwanego wykonał zastępczy projekt w zakresie koszy gabionowych. Pierwotnie dokumentacja nie wskazywała żadnych konkretnych rozwiązań więc powód zastosował najtańsze i najefektywniejsze, jednak pozwany nie wyraził na nie zgody. Dodatkowo, również na życzenie pozwanego, powód wykonał projekt sanitarny dla magazynów medycznych, co nie było objęte dokumentacją projektową.

Na wniosek Zamawiającego, powód przeniósł agregaty freonowe w inne miejsce, niż planowno.Za prace dodatkowe Wykonawca nie wnosił o dodatkowe wynagrodzenie. Obecnie projekt nie jest realizowany.

(dowód: zeznania świadków M. Z., P. R., M. D., W. M.)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o ww. dowody. Dokumenty przedłożone przez strony do akt sprawy miały charakter dokumentów prywatnych, którym Sąd dał wiarę co do tego, że osoba podpisana na dokumencie złożyła oświadczenie zawarte w jego treści (art. 245 k.p.c.). Prawdziwość dokumentów, z których przeprowadzono dowód, nie nasuwała zastrzeżeń i nie była kwestionowana przez strony.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd posiłkował się zeznaniami świadków M. Z., P. R., M. D. oraz W. M.. Zeznania świadków były szczere, jasne i logiczne, korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym, uzupełniały się nawzajem. Świadkowie wskazywali na konkretne daty, wydarzenia, ich wiedza była szczegółowa. Zeznania te jako całość stanowiły źródło ustaleń poczynionych w sprawie, Sąd nie miał wą

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo było uzasadnione w części.

Poza sporem w niniejszej sprawie była okoliczność, że strona powodowa (...) Sp. z o.o. w J. wykonała zlecenie objęte umową z dnia 9 lipca 2017 r. nr (...) ( dalej: Umowa), o wartości tam wskazanej tj. 166 990,00 zł netto ( 205 397,70 zł brutto).

Istota sporu skupiała się wokół rozstrzygnięcia czy na gruncie ustalonego przez Sąd stanu faktycznego pozwany zasadnie obciążył powoda karą umowną w wysokości 108 860,94 zł za 106 dni opóźnienia w wykonaniu przedmiotu tej umowy. Ustalenia wymagała też kwestia ewentualnej skuteczności potrącenia kary umownej z należnego powodowi wynagrodzenia (powód zarzucał brak oświadczenia o potrąceniu ze strony pozwanego), terminu wykonania umowy w tym przyczyn opóźnienia i zawinienia w tym zakresie, strony bowiem przerzucały się wzajemnie odpowiedzialnością za niedotrzymanie terminów umownych.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd przyjął, iż terminem wykonania spornej umowy był dzień 30.12.2015 r., kiedy powód przekazał pozwanemu kompletną dokumentację projektową, co poprzedzone było przedłożeniem w dniu 29.12.2015 r. decyzji o pozwoleniu na budowę nr (...). Błędnie zatem wywodził pozwany by dniem wykonania umowy był dzień podpisania protokołu odbioru tj. 29.01.2016 r., czemu również przeczą postanowienia §4 pkt 7 Umowy wskazujące, iż za termin wykonania poszczególnych elementów przedmiotu umowy Zamawiający uzna dzień przekazania ich do sprawdzenia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że strony były zgodne, co do tego, iż przedmiot Umowy został wykonany z naruszeniem jej postanowień, co do terminów wykonania. Sąd przyjął, iż okoliczności towarzyszące wydaniu decyzji o pozwoleniu na budowę, a także zmiana pierwotnych założeń pozwanego na etapie wykonywania prac projektowych przez powoda, okazały się kluczowe dla niezachowania terminów umownych.

Z dowodów zlegających w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach sprawy dotyczącej postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, wynika, iż powód w dniu 15.09.2015 r. złożył wniosek o pozwolenie na budowę, co odpowiadało terminowi wyznaczonemu w §4 pkt 2a) Umowy. W ocenie organu wydającego decyzję – Starosty (...)- wniosek wymagał uzupełniania, min. poprzez przedłożenie ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji (tzw. decyzja środowiskowa). Decyzja taka została wydana w dniu 03.09.2015 r. i przekazana niezwłocznie przez pozwanego powodowi, jednakże nie była ona jeszcze ostateczna a taką się stała w dniu 23.09.2015 r. W tym miejscu należy podkreślić, że od dnia podpisania umowy do dnia uprawomocnienia się decyzji minęły ponad 3 miesiące, zaś powód oferował wykonanie całego zadania objętego umową w zbliżonym terminie.

Powyższe ma o tyle znaczenie, że dopiero właśnie od 23.09.2015 r. powód formalnie był uprawniony do rozpoczęcia wykonywania zadania, przygotowywania i kompletowania dokumentacji niezbędnej dla wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Decyzja środowiskowa to bowiem wytyczna, bez której bezprzedmiotowe jest rozpoczęcie procesu projektowania, stanowi ona podstawę i zaczątek dla podjęcia jakichkolwiek prac. W tych okolicznościach kiedy strona powodowa napotyka na przeszkody w postaci braku decyzji środowiskowej (o jaką ubiegał się pozwany) – uznać należy, iż miała ona prawo wstrzymać się z wykonywaniem umowy do czasu uzyskania takiej decyzji, a precyzyjnie do czasu jej uprawomocnienia. Od tego czasu winien też biec nieco ponad 3 miesięczny termin na realizację umowy uzgodniony przez strony (rozpoczęcie 09.07.2015 r. – zakończenie 15.10.2015 r.), trudno obarczać powoda odpowiedzialnością z tego tytułu. Fakt wydania decyzji środowiskowej dopiero w dniu 03.09.2015 r. skłonił powoda by wystąpić do pozwanego z propozycją zmiany finalnego terminu Umowy z dnia 15.10.2015 r. na dzień 30.11.2015 r. Nie został on jednak przyjęty przez powoda.

Istotne jest jednak to, że strona powodowa wykonywała prace projektowe pomimo, iż decyzja środowiskowa nie była jeszcze prawomocna, zdając sobie sprawę z tego, iż istnieją przeszkody uniemożliwiające wykonanie przedmiotu umowy. Jednocześnie powód, proponując zawarcie aneksu do Umowy, przyznał, iż umowa jest możliwa do wykonania do dnia 30.11.2015 r., taki bowiem termin wskazywał w projekcie aneksu. Nie sposób zaprzeczać powyższym założeniom powoda, zatem w ocenie Sądu ten termin- 30.11.2015 r. powinien być uznany jako termin możliwy do wykonania przedmiotu umowy, skoro deklarowała go sama strona powodowa.

Konsekwencją powyższego, mając na uwadze ustalenia, iż przedmiot umowy faktycznie wykonano w dniu 30.12.2015 r., jest przyjęcie, że powód pozostawał w zwłoce w wykonaniu umowy od dnia 1 do 30 grudnia 2015 r., i za ten okres (30 dni) zasadnym było obciążenie go karą umowną z tytułu nieterminowego wykonania umowy. Strona powoda argumentowała, że ostatni miesiąc był okresem wydłużenia czynności administracyjnych związanych z uzyskaniem pozwolenia na budowę. Powód wskazywał iż nie ponosi winy w tym zakresie, podnosząc, iż organ administracyjny podjął czynności mające na celu nie tylko formalne sprawdzenie wniosku ale także podnosił uwagi merytoryczne i techniczne. Powyższego nie sposób uznać w niniejszej sprawie za udowodnione. Powód zawnioskował w tym zakresie wyłącznie dowód z zeznania świadków (pracowników), co jest niewystarczające. Sąd w oparciu o zeznania, nie ma możliwości ocenić czy dokumentacja składana wraz z wnioskiem o pozwolenie na budowę byłą pełna, odpowiednia i ścisła oraz czy odpowiadała wymaganiom stawianym przez urząd. Dlatego w zakresie tych 30 dni, stanowisko powoda, co do braku winy po jego stronie – nie zostało wykazane.

Mając na uwadze zarzut powoda, co do skuteczności dokonanego potrącenia, to w tym zakresie wskazać należy, iż w niniejszej sprawie strony przewidziały ewentualne wzajemne rozliczenia, w przypadku zaistnienia przesłanek kar umownych, w postaci potrącenia umownego (§11 pkt 4 Umowy), które należy odróżnić od potrącenia ustawowego regulowanego przez art. 498 i następne k.c. Potrącenie ustawowe dokonywane jest przez jednostronną czynność prawną. Przepisy kodeksowe nie regulują potrącenia umownego, przyjąć należy, iż jest ono dopuszczalne w ramach swobody umów, na warunkach, jakie między sobą strony ustaliły. W tych okolicznościach błędnie wywodził powód, iż potrącenie zastosowane przez pozwanego nie może zostać uznane za skuteczne wobec niezłożenia oświadczenia w tym przedmiocie i braku wzywania do zapłaty.

Z ustalonych w sprawie faktów, w szczególności przytoczonych wyżej postanowień Umowy wynikała możliwość naliczenia kar i potrącenia ich z wynagrodzenia należnego powodowi – nie było zatem konieczne wzywanie do zapłaty. Jeśli chodzi o formę oświadczenia o potrąceniu – to forma złożenia takiego oświadczenia, w przypadku umownego potrącenia wierzytelności, może być różnorodna. Nie musi być to ona pisemna, może być to także forma tzw. dorozumiana z jaką też mamy odczynienia w niniejszej sprawie. Po wystawieniu faktury pozwany zapłacił część wynagrodzenia powodowi i wystawił notę księgową nr (...) na kwotę 108 860,94 zł, co jednoznacznie wskazuje na skorzystanie z umownego prawa potrącenia kary umownej z wynagrodzenia i znajduje też odzwierciedlenie we wskazywanym powyżej postanowieniu Umownym.

Jak powyżej wyjaśniono, Sąd uznał za zasadne obciążenie powoda karą umowną za 30 dni pozostawania w zwłoce, zatem należne powodowi wynagrodzenie pomniejszyć należało o kwotę 30 809,70 zł stanowiącą iloczyn wysokości kary umownej za 1 dzień (1 0263,99 zł) oraz 30 dni opóźnienia. Konsekwencją powyższego jest zatem zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 78 051,24 zł, jako potrąconej nienależnie (pkt I wyroku).

Żądanie alternatywne zgłoszone przez powoda tj. miarkowania kary umownej było niezasadne. W tym aspekcie nadmienić należy, że w przypadkach dużej dysproporcji między wysokością zastrzeżonej kary umownej a interesem wierzyciela chronionym za pomocą kary umownej dopuszczalne jest - na podstawie art. 484 § 2 k.c. - zmniejszenie kary umownej przez sąd, na żądanie dłużnika. Zmniejszenie zastrzeżonej kary umownej opierać się może na łącznym stosowaniu obu wskazanych w art. 484 § 2 k.c. podstaw miarkowania. Jest tak wtedy, gdy kara umowna po zmniejszeniu jej z powodu wykonania zobowiązania w znacznej części pozostaje nadal rażąco wygórowana (por. wyr. SN z dn. 2.04.2014 r., IV CSK 416/13, LEX nr 1477454). Nie mniej istotne jest, iż miarkowanie kary umownej stanowi przejaw tzw. prawa sędziowskiego, opartego na uznaniu sądu, ale uwzględniającego wszelkie okoliczności sprawy. Zastosowanie tego prawa nie może jednak prowadzić do zniweczenia istotnych dla stron postanowień umowy poprzez pozbawienie ich ekonomicznego sensu. (por. Wyrok S.A. w Katowicach z dn. 12.01.2017 r., V ACa 492/16, LEX nr 2209132). W okolicznościach niniejszej sprawy, mając na uwadze ustalania faktyczne Sąd nie uznał by zasadne i prawidłowe było zastosowanie miarkowania kary wyrażające się w jej pomniejszeniu. Powód nie podniósł żadnych konkretnych z punktu wwiedzenia art. 484 § 2 k.c. okoliczności, które miałyby odzwierciedlenia na fakt miarkowania. Nadto uwzględnianiu podlegała jedynie kara w wysokości 30 809,70 zł, co nie stanowiło w ocenie Sądu rażącej dysproporcji w stosunku do przyznanego ostatecznie powodowi wynagrodzenia 174 588 zł.

Na koniec wypada zaznaczyć, iż obciążenie powoda karą umowną nie stanowi naruszenia prawa podmiotowego z art. 5 k.c., co podnosił powód. Strony w łączącej je Umowie jasno przewidziały przesłanki zastosowania kary umownej i jej wysokość – powód przystał na takie postanowienia. W ostatecznym rozrachunku, Sąd uznał, iż zasadnym było obciążenie powoda karą umowną jedynie za 30 dni, a nie jak chciał pozwany za 106 dni opóźnienia. Nadto nie należy tracić z pola widzenia faktu, iż art. 5 k.c. może być stosowany tylko jako szczególny wyjątek. Wykonywanie prawa podmiotowego ograniczone jest wskazanymi w art. 5 k.c. względami teleologicznymi (społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa) oraz aksjologicznymi (zasady współżycia społecznego). Dla zastosowania wskazanego przepisu nie wystarczy tylko niezgodność, ale konieczne jest wystąpienie sprzeczności, a więc danego sposobu wykonywania prawa nie da się zupełnie pogodzić z jego przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Co więcej powód jako strona powołująca się na naruszenie art. 5 k.c. powinna ewentualne naruszone zasady wskazać, czego nie uczyniła, zatem zarzut w tym zakresie okazał się być chybiony.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie art. 481 k.c. Mając na uwadze fakt, iż wynagrodzenie należne powodowi winno być zapłacone do dnia 1.03.2016 r., to przyjąć, należało że już od dnia 2.03.2016 r. pozwany pozostawał w zwłoce uzasadniającej naliczanie odsetek za nieterminową zapłatę.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozliczając koszty. Powód utrzymał się z roszczeniem w niniejszej sprawie w 72% i poniósł koszty w wysokości 12.661,00 zł (opłata od pozwu 5.444 zł, koszty zastępstwa 7.200, koszty opłaty od pełnomocnictwa 17 zł). Pozwany poniósł koszty w wysokości 7 217,00 zł (koszty zastępstwa 7.200, koszty opłaty od pełnomocnictwa 17 zł). Mając na uwadze powyższe proporcje, pozwany winien zwrócić powodowi 72% poniesionych kosztów z uwzględnieniem wygranej przez siebie części, o czym Sąd orzekł w pkt II wyroku.