Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie w XI Wydziale Karnym-Odwoławczym

w składzie: Przewodniczący: SSO Elżbieta Daniluk

Sędziowie: SO Elżbieta Kowalska SO Ewa Bogusz – Patyra – spr.

Protokolant: prot. Katarzyna Zabielska

przy udziale Prokuratora Ireneusza Kuny

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2013 roku

sprawy D. K. i K. I.

oskarżonych z art. 288 § 1 k.k. i in.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonych oraz przez oskarżonego D. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim

z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt II K 475/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonych D. K. i K. I. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Radzyniu Podlaskim do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt XI Ka 635/13

UZSADNIENIE

D. K. i K. I. zostali oskarżeni o to, że:

I.  w nocy z 2 na 3 listopada w P.woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, dokonali uszkodzenia drzwi wejściowych do klatki schodowej bloku mieszkalnego przy ul. (...)oznaczonego nr (...)w ten sposób, że używając siły fizycznej wyrwali je z zawiasów powodując deformację metalowych elementów oraz zarysowania powłoki skrzydła drzwi na kwotę 4000 zł na szkodę Wspólnoty (...), przy czym D. K.zarzuconego czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym za umyślne przestępstwo podobne wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 4 lutego 2008r. sygn. akt IV K 386/06 na karę 6 lat pozbawienia wolności, w ciągu pięciu lat od odbycia tej kary, którą odbywał w okresach od 21 marca 2005r. do 22 stycznia 2007r. oraz od 22 maja 2007r. do 14 kwietnia 2011r.,

tj. o przestępstwo z art. 288 § 1 k.k. w stosunku do K. I. i o przestępstwo z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. wobec D. K.,

nadto D. K. o to, że:

II.  w okresie od 23 listopada 2011r. do 24 listopada 2011r. w P. oraz w B. gminy D., wbrew woli S. L., naruszając jej nietykalność cielesną poprzez przytrzymanie jej za ramię oraz popychanie, pozbawił ją wolności umieszczając wewnątrz swojego pojazdu, a następnie uniemożliwiając jego opuszczenie zawiózł ja do miejscowości B., gdzie przetrzymywał ją w przyczepie kempingowej, przy czym groził pobiciem i pozbawieniem życia oraz zmuszał do zażycia alkoholu lub narkotyków, a nadto stosował przemoc w postaci przewrócenia, wykręcania rąk, przytrzymywania za twarz i umieszczenia butelki z alkoholem w jej ustach, celem wywarcia na nią wpływu, w związku ze złożonymi przez S. L. zeznaniami w sprawie Ds 1130/11 dotyczącej zniszczenia przez podpalenie samochodu i budynków na szkodę D. L., przy czym zarzuconego czynu odpuszczał się będąc uprzednio skazanym za umyślne przestępstwo podobne wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 4 lutego 2008r. sygn. akt IV K 386/06 - na karę 6 lat pozbawienia wolności, w ciągu pięciu lat od odbycia tej kary, którą odbywał w okresach od 21 marca 2005r. do 22 stycznia 2007r. oraz od 22 maja 2007r. do 14 kwietnia 2011r.,

tj. o przestępstwo z art. 189 § 1 k.k. w zb. z art. 245 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim wyrokiem z dnia 27 marca 2013r. obu skarżonych uznał za winnych zarzuconych im czynów, przyjmując, iż wartość uszkodzonego czynem I mienia wynosi 1035 zł i skazał:

-

D. K. – za czyn z pkt I na mocy art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. - na karę roku pozbawienia wolności, zaś za czyn z pkt II – na mocy art. 189 § 1 k.k. w zb. z art. 245 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przyjmując za podstawę wymiaru kary art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. - na karę roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności; w oparciu o art. 85 i 86 § 1 k. orzeczone wobec D. K. kary pozbawienia wolności połączył i jako karę łączną orzekł 2 lata i 2 miesiące pozbawienia wolności;

-

K. I. – za czyn z pkt I – na mocy art. 288 § 1 k.k. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na mocy art. 46 § 2 k.k. Sąd orzekł wobec obu oskarżonych obowiązek naprawienia szkody poprzez wpłacenie kwot po 517,50 zł na rzecz pokrzywdzonej Wspólnoty (...). Zwolnił oskarżonych od ponoszenia opłaty sądowej, a dotychczasowe wydatki postępowania przejął na rachunek Skarbu Państwa. Zasądził od Skarbu państwa na rzecz adw. W. G.kwotę 2066,40 zł tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonych D. K.i K. I..

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonych. Na zasadzie art. 444 kpk i art. 425 § 1-3 k.p.k. zaskarżył wyrok:

-

w całości na korzyść oskarżonego D. K.,

-

w części dotyczącej przyjętej przez sąd w wyroku kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego K. I. i orzeczenia o karze na korzyść K. I..

Na zasadzie art. 438 pkt. 1 - 2 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego art. 288 § 1 k.k., polegającą na błędnym przyjęciu, iż czyn K. I. wyczerpuje dyspozycję tego przepisu, pomimo, ze z prawidłowych ustaleń sadu wynika, iż jest to występek z art. 288 § 2 k.k.;

2.  obrazę przepisów postępowania art. 4, 7, 167,172,410,424 § 1 pkt. 1 k.p.k. mającą wpływ na treść orzeczenia polegająca na: niewyjaśnieniu wszystkich okoliczności sprawy, nie uwzględnieniu okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonych, brak jakiejkolwiek oceny znacznej części istotnego w sprawie materiału dowodowego, nieprawidłową ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w części, w której sąd takiej oceny dokonał – przejawiające się w szczególności w:

–

braku jakiejkolwiek merytorycznej oceny wyjaśnień obu oskarżonych,

–

braku szczegółowej oceny zeznań świadków D. S.i T. K., S. L.i K. W.,

–

oparciu rozstrzygnięcia wydanego w stosunku do D. K.w zakresie czynów z art. 189 § 1 k.k. i art. 245 k.k. wyłącznie na zeznaniach S. L., w sytuacji kiedy pomiędzy nią a D. K.istnieje konflikt i dowody z wyjaśnień K. I., D. K.i zeznań świadka K. W.wskazują na to, że S. L.chciała się zemścić na D. K.oraz „wsadzić go do więzienia” i dlatego go pomówiła,

–

oparciu rozstrzygnięcia w stosunku do D. K. w zakresie czynu z art. 288 § 1 k.k. wyłącznie na wyjaśnieniach K. I., złożonych w postępowaniu przygotowawczym, w sytuacji kiedy przed Sądem K. I. odwołał swoje wcześniejsze wyjaśnienia obciążające D. K. przekonująco uzasadniając swoje stanowisko w tym zakresie i nie ma żadnych innych dowodów, które wskazywałyby na to, że D. K. wspólnie i w porozumieniu z K. I. uszkodził drzwi,

–

oparciu ustaleń w sprawie tylko na niektórych dowodach, bez wskazania dlaczego wszystkie wyjaśnienia D. K. i wyjaśnienia K. I. złożone na rozprawie sąd uznał za nieodpowiadające prawdzie,

–

nie wzięcie pod uwagę wyjaśnień K. I.i zeznań K. W.z których jednoznacznie wynika, że S. L.była skonfliktowana z D. K.i jej zeznania obciążające oskarżonego mają charakter pomówień,

co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych, przez niezasadne uznanie, że oskarżony D. K. popełnił zarzucane mu czyny.

Wskazując na powyższe zarzuty obrońca oskarżonych wniósł o:

I.  zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego D. K. od dokonania zarzucanych mu czynów,

ewentualnie

-

uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej D. K. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radzyniu Podlaskim,

II.  zmianę zaskarżonego wyroku i zakwalifikowanie czynu K. I. jako występku określonego w art. 288 § 2 k.k. i wymierzenie mu na podstawie tego przepisu samoistnej kary grzywny w wysokości 70 stawek dziennych po 10 zł każda

ewentualnie

-

uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej K. I. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radzyniu Podlaskim.

Apelację od powyższego wyroku wniósł także oskarżony D. K., który stwierdził w niej, że nie zgadza się z wyrokiem oraz jego uzasadnieniem i uważa, że Sąd popełnił w sprawie błędy proceduralne.

Wskazując na powyższe zarzuty oskarżony wniósł o jego uniewinnienie ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obrońcy oskarżonych oraz oskarżonego D. K. zasługują na uwzględnienie w zakresie w jakim skarżący domagają się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radzyniu Podlaskim, choć nie z powodu przyczyn podniesionych w środkach odwoławczych.

Wskazać bowiem należy, że obronę obu oskarżonych wykonywał ten sam obrońca adw. W. G.. Zarządzeniem z dnia 11 września 2012 r. Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim na podstawie art. 78 § 1 k.p.k. w zw. z art. 81 § 1 k.p.k. ustanowił D. K. obrońcę z urzędu w osobie wymienionego adwokata. Natomiast na rozprawie w dniu 14 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy ustanowił obrońcę z urzędu w osobie adw. W. G. także dla K. I..

Zgodnie z art. 85 § 1 k.p.k. obrońca może bronić kilku oskarżonych, jeżeli ich interesy nie pozostają w sprzeczności.

K. I. w postępowaniu przygotowawczym składał wyjaśnienia niekorzystne dla współoskarżonego D. K., starając się obarczyć go winą za zaistniałe zdarzenie i umniejszyć swój w nim udział. W złożonych wyjaśnieniach K. I. stwierdził, że D. K. poprosił go aby zblokowali drzwi wejściowe do klatki schodowej bloku, po czym wcisnął kod i drzwi się otworzyły. K. I. stwierdził, że trzymał drzwi, a D. K. próbował coś włożyć do zamka aby drzwi nie zablokowały się i cały czas się otwierały. Stwierdził że nie wie po co tam poszli ale „interes miał K.” (k.37) i to on chciał uszkodzić te drzwi.

Tymczasem oskarżony D. K. stanowczo i konsekwetnie, w toku całego postępowania nie przyznawał się do zniszczenia drzwi. Wyjaśnił, że poszedł pod blok z I. ale trzymał się w odległości ok. 150 – 200 m i pisał sms –y do znajomych, po kilku minutach przyszedł K. I. i powiedział, że uszkodził jakieś drzwi, ale nie wiedział nawet jakie. Niewątpliwie zatem wyjaśnienia obu oskarżonych pozostają w sprzeczności. Nie zmienia tego faktu to, że przed Sądem K. I. zmienił wyjaśnienia i stwierdził, że D. K. nie przebywał razem z nim w trakcie uszkodzenia drzwi, a wcześniejsze oskarżenia były wynikiem próby zmniejszenia swojego udziału w zdarzeniu.

Z uwagi na taką treść wyjaśnień oskarżonych wykonywanie obrony D. K., wymagało podważenia przez obrońcę wyjaśnień K. I., w których wskazywał on na współsprawstwo D. K. w uszkodzeniu drzwi, natomiast wykonywanie obrony D. K., utrzymującego, że nie popełnił zarzuconego mu czynu, wymagało podważenia przez obrońcę obciążających i niekorzystnych dla niego wyjaśnień K. I.. Zdaniem Sądu Okręgowego wzajemne pomówienia oskarżonych eliminowały możliwość bronienia ich przez jednego obrońcę, niezależnie od tego, czy pomówienia występujące we wcześniejszym stadium procesu były później podtrzymywane.

Podzielić bowiem należy prezentowany w doktrynie pogląd, że pojęcie „sprzeczność interesów” jest sformułowaniem ocennym, wymagającym każdorazowej merytorycznej oceny przez obrońcę i sąd. Sprzeczność interesów kilku oskarżonych bronionych przez jednego obrońcę zachodzi wtedy, gdy dla obrony jednego z nich konieczne byłoby podważenie wiarygodności innego, co prowadziłoby do utraty zaufania oskarżonych co do rzetelności obrony. Taka sytuacja zachodzi wówczas, gdy oskarżeni pomawiają się wzajemnie lub gdy występują w ich wyjaśnieniach istotne sprzeczności co do przebiegu inkryminowanego zdarzenia, zwłaszcza w zakresie udziału i roli każdego z nich w popełnieniu przestępstwa, co wymagałoby od ich obrońcy negatywnego oceniania treści składanych przez nich wyjaśnień i podejmowania działań na niekorzyść jednego z nich, czego mu jako obrońcy robić nie wolno.

Analiza zebranego materiału dowodowego w sprawie niniejszej prowadzi do wniosku, że wykonywanie przez adwokata W. G. obrony obu oskarżonych nastąpiło z oczywistą obrazą art. 85 k.p.k. Podjęcie się przez adwokata obrony kilku oskarżonych w sytuacji, gdy ich interesy są wyraźnie sprzeczne, stanowi naruszenie podstawowego prawa oskarżonego, jakim jest prawo do obrony w procesie karnym (art. 9 kpk) i z reguły ma wpływ na treść wyroku ( por. wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 12 czerwca 1980 r., II KR 163/80, LexPolonica nr 306599).

Już powyższe uchybienie Sądu Rejonowego powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku odnośnie oskarżonych D. K. oraz K. I. i przekazania sprawy oskarżonych do ponownego rozpoznania, co z uwagi na treść art. 436 kpk zwalnia Sąd Okręgowy z obowiązku szczegółowego odnoszenia się do pozostałych zarzutów odwoławczych.

Po umożliwieniu oskarżonym ustanowienia obrońców z wyboru lub wyznaczeniu im nowych obrońców z urzędu (jeżeli złożą zasadne wnioski) oraz rozstrzygnięciu kwestii wynagrodzenia za obronę udzieloną z urzędu za instancję odwoławczą, Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie niezbędnym do prawidłowego orzekania. Przesłucha oskarżonych, o ile nie skorzystają oni z przysługującego im prawa do odmowy złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na zadane pytania, prawidłowo stosując art. 389 k.p.k.

Przesłucha świadków, dążąc do możliwie precyzyjnego i chronologicznego odtworzenia przebiegu wydarzeń, mając na uwadze treść art. 391 § 1 k.p.k. Przeprowadzi dowody nieosobowe, zgodnie z przepisami k.p.k. i ewentualnie inne dowody z urzędu lub na wniosek stron, których potrzeba wyłoni się w toku postępowania.

Zgromadzony materiał dowodowy podda wnikliwej analizie. Oceny wszystkich dowodów dokona zgodnie z zasadami wiedzy, logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, w granicach określonych w art. 7 k.p.k. oraz respektując zasady wynikające z art. 4 k.p.k. Na tej podstawie ustali stan faktyczny, który podda właściwej ocenie prawnej. Ponadto o ile zachodzić będą podstawy do uznania winy oskarżonych za czyn z pkt. I aktu oskarżenia Sąd weźmie pod uwagę treść art. 415 § 4 k.p.k. oraz fakt naprawienia szkody przez ubezpieczyciela (k. 387). W razie potrzeby Sąd Rejonowy swoje stanowisko uzasadni, zgodnie z wymogami art. 424 § 1 k.p.k.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.