Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Ewa Staniszewska

Sędziowie: SA Bogdan Wysocki

SA Jan Futro (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa E. L.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w P.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30 lipca 2015 r.

sygn. akt I C 1449/15

oddala apelację.

Jan Futro Ewa Staniszewska Bogdan Wysocki

I A Ca 1153/15

UZASADNIENIE

Powódka E. L. w pozwie wniesionym 27 maja 2015 r. skierowanym przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w P. wniosła o uchylenie uchwały nr (...) z dnia 31 marca 2015 r. w sprawie zakazu palenia wyrobów tytoniowych i innych substancji dymotwórczych w częściach wspólnych budynku i na balkonach. Wniosła ponadto o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu twierdziła, że powyższa uchwała jest niezgodna z prawem, tj. art. 23 ustawy dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali oraz zasadami prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną.

Wyrokiem z dnia 30 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo i obciążył powódkę kosztami postępowania w zakresie przez nią poniesionym.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

Powódka E. L. jest właścicielką lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...) oraz członkiem Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w P..

W latach 2012-2014 Zarząd pozwanej podejmował czynności zmierzające do polubownego rozwiązania sporów i konfliktów między powódką a jej sąsiadami dotyczących palenia papierosów na balkonach, jednak starania Zarządu w tym zakresie były bezskuteczne. W szczególności pismem z dnia 26 listopada 2014 r. poinformował on powódkę, że wobec braku pozytywnego skutku tych działań pozostaje jej sądowa droga poprzez złożenie pozwu do sądu powszechnego przeciwko sąsiadom w oparciu o postanowienia kodeksu cywilnego o immisjach.

Pismem z dnia 2 lutego 2015 r. powódka zwróciła się do Zarządu pozwanej z wnioskiem o umieszczenie w porządku obrad najbliższego Zebrania (...) punktu dotyczącego uchwały o następującej treści:

„Mając na względzie ochronę przeciwpożarową, ochronę zdrowia oraz zapobieganie negatywnym skutkom dymu tytoniowego właścicieli lokali Zebranie (...) postanowiło podjąć uchwałę następującej treści:

1.  Zabrania się palenia przez członków Wspólnoty Mieszkaniowej wyrobów tytoniowych i innych substancji dymotwórczych w częściach wspólnych budynku, a w szczególności na klatkach schodowych i balkonach.

2.  Każdy członek Wspólnoty Mieszkaniowej zobowiązany jest do zapobiegania paleniu przez posiadaczy jego lokalu oraz osób czasowo w nim przebywających paleniu wyrobów tytoniowych i innych substancji dymotwórczych w częściach wspólnych budynku, w szczególności na klatkach schodowych i balkonach.

3.  Uchwała obowiązuje od chwili jej podjęcia”.

W uzasadnieniu wniosku powódka powołała się m.in. na nierozwiązanie przez Zarząd zgłaszanego wielokrotnie przez powódkę problemu immisji w postaci dymu tytoniowego.

Sporządzone przez Zarząd pozwanej zawiadomienie o porządku obrad zebrania rocznego zwołanego na dzień 31 marca 2015 r. nie zawierało jednak punktu obejmującego wniosek powódki z dnia 2 lutego 2015 r. w związku, z czym powódka pismem z dnia 25 marca 2015 r. zwróciła się do Zarządu pozwanej o umieszczenie w porządku obrad, który zostanie przedstawiony właścicielom lokali w dniu 31 marca 2015 r. w czasie zebrania, punktu, o którym mowa w jej piśmie z dnia 2 lutego 2015 r.

W toku zebrania w dniu 31 marca 2015 r. Przewodnicząca Zebrania J. S. poinformowała obecnych na nim właścicieli lokali o wpłynięciu do Zarządu pisma powódki z dnia 2 lutego 2015 r. oraz przedstawiła stanowisko Zarządu pozwanej o niemożności wyegzekwowania takiej uchwały w sytuacji, gdyby została ona podjęta. Między właścicielami obecnymi na zebraniu wywiązała się dyskusja i wymiana zdań dotycząca palenia wyrobów tytoniowych na balkonach, w trakcie której głos zabrała także powódka i przedstawiła uzasadnienie dla podjęcia proponowanej przez nią uchwały. Wobec tego, że frekwencja właścicieli lokali na zebraniu była niska Przewodnicząca Zebrania J. S. zaproponowała przekazanie projektu takiej uchwały pod głosowanie w trybie indywidualnego zbierania głosów od wszystkich właścicieli lokali.

Następnie pismem z dnia 9 kwietnia 2015 r., skierowanym do wszystkich właścicieli lokali, Zarząd pozwanej poinformował ich o treści pisma powódki z dnia 2 lutego 2015 r. oraz wyjaśnił, dlaczego nie przychylił się do jej wniosku o umieszczenie w porządku obrad w dniu 31 marca 2015 r. propozycji tej uchwały. Zarząd poinformował również właścicieli lokali, że na zebraniu w dniu 31 marca 2015 r. przedstawiono propozycję powódki podjęcia uchwały zakazującej palenia wyrobów tytoniowych w częściach wspólnych budynku, m.in. na klatkach schodowych i balkonach, jednak z uwagi na niską frekwencję nie była głosowana, niemniej każdy z właścicieli winien się z tą propozycją zapoznać i wyrazić stanowisko. W dalszej części pisma zawarto projekt uchwały nr(...)z dnia 31 marca 2015 r. Wspólnoty Mieszkaniowej w sprawie zakazu palenia wyrobów tytoniowych i innych substancji dymotwórczych w częściach wspólnych budynku i na balkonach w nieruchomości przy ul (...) w P. o treści identycznej, jak zaproponowana w piśmie powódki z dnia 2 lutego 2015 r. i pozostawiono wolne miejsce na oddanie głosu.

Termin zbierania głosów zakreślono do dnia 9 maja 2015 r. włącznie.

Pismem z dnia 12 maja 2015 r. Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej poinformował właścicieli lokali, w tym powódkę o nie przyjęciu do realizacji uchwały nr (...) z uwagi na to, że w drodze indywidualnego zbierania głosów pod uchwałą ogółem oddano 82 głosy, w tym za 47 głosów, tj. 0, (...) udziału, przeciw 33 głosy, tj. 0,214 udziału i nieważnych 2 glosy, tj. 0,012 udziału, przy czym do głosowania uprawnionych było 152 osób, a w konsekwencji o odrzuceniu projektu uchwały z uwagi na brak wymaganej większości równej 0,500 udziału plus 1 głos a tym samym braku mocy obowiązującej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że podstawę roszczenia powódki stanowiły przepisy art. 25 ust 1 i 1a ustawy dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r., nr 80, poz. 903 ze zm. – dalej: „u.w.l.”). Nie było jednak podstaw do jego uwzględnienia. Zważywszy, że uchwały pozwanej zapadają większością głosów właścicieli lokali liczoną według wielkości udziałów, zgodnie z art. 23 ust. 2 u.w.l. uznać należy, że uchwała nr (...) w ogóle nie została podjęta z uwagi na brak wymaganej większości równej 0,500 udziału plus 1 głos. Powyższe oznacza, że uchwała ta wobec jej niepodjęcia nie istnieje i jako taka nie może podlegać eliminacji z obrotu prawnego. Czyni to roszczenie powódki bezprzedmiotowym, gdyż nie można orzekać o niezgodności uchwały z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo o naruszeniu przez uchwałę zasad prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub o naruszeniu przez nią w inny sposób interesów właściciela lokalu w sytuacji, gdy uchwała w ogóle nie została podjęta. Przepis art. 25 ust. 1 u.w.l. może znaleźć zastosowanie tylko w sytuacji, gdy Sąd pozytywnie ustali, że uchwała została podjęta w trybie określonym art. 23 u.w.l., wymaganą większością głosów. W niniejszej sprawie brak natomiast przedmiotu zaskarżenia w trybie art. 25 ust. 1 u.w.l. Sąd Okręgowy podkreślił, że niezasadne jest uznawanie przez strony, iż uchwała nr (...) została podjęta przez odrzucenie z uwagi na brak wymaganej większości głosów. Ustawodawca nie operuje pojęciem odrzucenia uchwały, możliwe jest zatem jej podjęcie lub nie np. w sytuacji braku wymaganej większości głosów. Niezasadne jest zatem utożsamianie okoliczności niepodjęcia uchwały z jej odrzuceniem. Zdaniem Sądu, również podniesione przez powódkę zarzuty dotyczące prawidłowości trybu poddania pod głosowanie uchwały nr (...), w szczególności, twierdzenie, że doszło do uchybienia art. 23 u.w.l. i naruszenia procedury indywidualnego zbierania głosów, są niezasadne.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Od wyroku tego apelację wniosła powódka zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 23 u.w.l., poprzez uznanie, że uchwała nr(...) nie została podjęta, podczas gdy Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej zawiadomił właścicieli o podjęciu, ale nie przyjęciu do realizacji tejże uchwały;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 23 w zw. z art. 21 ust. 1 u.w.l., poprzez błędne uznanie, że Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej nie dopuścił się uchybień formalnych w procedurze przedstawienia i podjęcia uchwały nr (...), zaproponowanej przez powódkę, pomimo nie umieszczenia projektu tej uchwały w porządku obrad zebrania zwołanego w dniu 31.03.2015 r. i w efekcie nie poddania pod głosowanie na zebraniu i w trybie indywidualnego zbierania głosów;

3.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 21 ust. 1 u.w.l. poprzez błędne uznanie, że wstęp zawarty w zawiadomieniu zawierający projekt uchwały nr (...) nie stanowi sugestii negatywnej oceny projektu uchwały przez Zarząd, a jest wyrazem wymaganego wobec Zarządu obiektywizmu.

4.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 23 ust. 1 u.w.l. poprzez błędne uznanie, że nie doszło do naruszenia trybu procedury indywidualnego zbierania głosów.

W konsekwencji powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w P. nr (...) z dnia 31 marca 2015 r. z powodu jej niezgodności z prawem tj. art. 23 ustawy o własności lokali oraz zasadami prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną, a nadto zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje.

Apelacja okazała się niezasadna.

W rozpoznawanej sprawie w apelacji powódka nie podniosła zarzutów naruszenia prawa procesowego i nie kwestionowała ustalonego przez Sąd Okręgowy stanu faktycznego, w szczególności w zakresie wyniku głosowania nad uchwałą nr (...) z dnia 31 marca 2015 r. Wobec powyższego, stan ten stanowi podstawę zastosowania przepisów prawa materialnego (art. 381 k.p.c.).

Odnosząc się do zarzutów apelacji podniesionych w tym zakresie, należy stwierdzić, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych ugruntowane jest stanowisko, że powództwo oparte na art. 25 ust. 1 u.w.l. i ograniczone terminem określonym w art. 25 ust. 1a u.w.l. zmierza do eliminacji z obrotu prawnego uchwały istniejącej, a więc formalnie skutecznie podjętej, ale niezgodnej z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo naruszającej zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób naruszającej interesy właściciela lokalu (wyrok SN z dnia 30 września 2015 r., I CSK 773/14, Biul.SN 2015/11/14; wyrok SA w Warszawie z dnia 3 września 2015 r., I ACa 2022/14, LEX nr 1927433). Tymczasem, z ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie wynika, że uchwała nr (...) w wersji proponowanej przez powódkę nie została podjęta ze względu na brak wymaganej większości głosów do jej podjęcia. Z uwagi na brak wymaganej ilości głosów nie zapadła także uchwała o treści negatywnej tj. odmawiającej uwzględnienia wniosku powódki. W konsekwencji, zasadne jest stanowisko Sądu Okręgowego, że nie istnieje uchwała mogąca podlegać zaskarżeniu w trybie art. 25 ust. 1 u.w.l.

Niezasadny jest zarzut, że skoro Zarząd pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej zawiadomił właścicieli pismem z 12 maja 2015 r. o jej podjęciu, ale nie przyjęciu do realizacji tejże uchwały, to oznacza, iż przedmiotowa uchwała została podjęta i podlega zaskarżeniu na zasadach określonych w art. 25 u.w.l. Przede wszystkim, z treści pisma z dnia 12 maja 2015 r. wynika, że przedmiotowa uchwała nie została podjęta, gdyż za jej podjęciem nie oddano wymaganej liczby głosów. Sama powódka w pozwie -uzasadniając zachowanie terminu do wytoczenia powództwa - podała, że dowiedziała się o uchwale w dniu 12 maja 2015 r., gdy otrzymała pismo Zarządu datowane na ten dzień i informujące o braku przyjęcia uchwały (k. 5). Nawet gdyby Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej uznał, że uchwała ta została podjęta i w powyższym piśmie zawiadomił właścicieli o podjęciu uchwały nr(...), nie zmieniłoby to przecież wyników głosowania nad tą uchwałą i faktu, że w rzeczywistości uchwała ta nie została podjęta. Rozpoznając sprawę o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej w trybie przepisu art. 25 ust. 1 u.w.l. sąd nie tylko może, ale powinien zbadać i ustalić, czy zaskarżona uchwała w ogóle istnieje, tj. czy za jej podjęciem oddano wymaganą liczbę głosów. Decydujące znaczenie w tym zakresie ma natomiast wynik głosowania a nie treść zawiadomienia skierowanego przez Zarząd do właścicieli.

W tej sytuacji, dla rozstrzygnięcia w sprawie nie mają żadnego znaczenia podnoszone przez apelującą zarzuty i argumentacja dotyczące uchybień formalnych, jakich w ocenie powódki miał dopuścić się Zarząd Wspólnoty w procedurze przedstawienia i podjęcia uchwały nr (...), w szczególności w zakresie nieumieszczenia projektu tej uchwały w porządku obrad zebrania zwołanego w dniu 31 marca 2015 r. i poddania pod głosowanie na zebraniu w trybie indywidualnego zbierania głosów, a nadto czy wstęp zawarty w zawiadomieniu zawierający projekt uchwały stanowi sugestię negatywnej oceny projektu uchwały przez Zarząd, oraz czy doszło do naruszenia trybu procedury indywidualnego zbierania głosów. Nawet bowiem uznanie, że do takich naruszeń doszło nie spowoduje, że zaskarżona uchwała może być uważana za podjętą i zaskarżona w trybie art. 25 u.w.l.

W trybie wskazanym w wyżej powołanym przepisie kwestionowana może być jedynie prawidłowość podjętej uchwały. Tymczasem powódka w istocie nie kwestionuje prawidłowości uchwały nr (...), której treść sama zaproponowała, lecz poddaje krytyce działanie Zarządu Wspólnoty, które – w ocenie powódki - doprowadziło do niepodjęcia tej uchwały. Tymczasem powództwo o uchylenie uchwały wspólnoty (art. 25 u.w.l.) – jak już wyżej wskazywano - ma na celu wyłącznie uchylenie podjętej uchwały, tj. zniweczenie stosunków prawnych wynikających z tej uchwały, a jego przedmiotem nie może być zobowiązanie pozwanej wspólnoty do określonego zachowania. W szczególności sąd nie może w wyroku zobowiązywać wspólnoty do podjęcia uchwały o określonej treści, czy wymóc na niej w żaden inny sposób podjęcia w przyszłości uchwały o treści zgodnej z żądaniem powoda (wyroki SA w Szczecinie z dnia 5 marca 2015 r., I ACa 897/14, LEX nr 1747286 i z dnia 13 marca 2013 r., I ACa 816/12, LEX nr 1344219).

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. Orzekanie o kosztach postępowania apelacyjnego było zbędne skoro pozwana, która sprawę wygrała nie była zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika i nie poniosła innych kosztów postępowania apelacyjnego oraz nie pozostały nieuiszczone koszty sądowe podlegające ściągnięciu.

Jan Futro Ewa Staniszewska Bogdan Wysocki