Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017 r. w Piszu

sprawy z powództwa I. W. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

o r z e k a :

I.  Utrzymuje w mocy punkt I i II wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 10 maja 2016r. w sprawie sygn. akt I C 934/15.

II.  Nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 1 000 zł tytułem opłaty od pozwu i kwotę 599,34 zł tytułem wydatków pokrytych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu , od uiszczenia których powódka została zwolniona.

Sygn. akt I C 934/15

UZASADNIENIE

Powódka I. W. (1) wytoczyła powództwo przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. o zasądzenie kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę po śmierci brata zgodnie z art. 448 k.c. w zw. art. 24 § 1 k.c. i 23 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty. Nadto, powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż w dniu 11 stycznia 2005 roku na drodze nr (...) pomiędzy O. a miejscowością N., R. A. nieumyślnie sprowadził zdarzenie mające postać katastrofy w ruchu lądowym, w wynik której śmierć poniósł M. M.. Zmarły M. M. był młodszym bratem powódki, z którym łączyła ją bardzo silna więź emocjonalna. Powódka była o 15 lat starsza od brata. Od najmłodszych lat sprawowała nad nim opiekę, zwłaszcza gdy rodzice pracowali zawodowo. Powódka odbierała brata z przedszkola chodziła z nim na spacery. W późniejszych latach, kiedy powódka została mężatką rodzeństwo cały czas utrzymywał ze sobą kontakt. M. M. odwiedzał siostrę, bawił się z jej dziećmi.

Powódka niezwykle boleśnie przeżyła nagłą i tragiczną śmierć brata. Było to dla niej ciężkie i traumatyczne przeżycie, które pozostawiło trwałe piętno na jej psychice. Dochodzone niniejszym pozwem zadośćuczynienie ma w całości zrekompensować krzywdę doznaną na skutek naruszenia dobra osobistego powódki w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie. W ocenie strony powodowej dochodzona kwota zadośćuczynienia stanowi adekwatną rekompensatę do stopnia odczuwalnych cierpień i rozmiaru krzywdy powódki i jako taka odpowiada pojęciu „sumy odpowiedniej” w rozumieniu art. 448 k.c.

Sprawca wypadku w dacie zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej ze stroną pozwaną.

Powódka zgłosiła stronie pozwanej roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku z tragiczną śmiercią brata uprawnionej – M. M.. Strona pozwana przyznała na rzecz powódki zadośćuczynienie w kwocie 5.000 zł.

W kwestii odsetek powód powołał się na art. 476 k.c. w zw. z art. 14 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003r., nr 124, poz. 1152 ze zm.) oraz art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którymi, dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zakład (...) wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Powódka wskazała , że pozwany zgłoszenie szkody otrzymał w dniu 11 marca 2015r. , zaś pismem z dnia 8 kwietnia 2015r. przyznał bezsporną kwotę świadczenia.

Wyrokiem zaocznym z dnia 10 maja 2016r. wydanym w sprawie I C 934/15 Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego wyroku pozwany skutecznie wywiódł sprzeciw. Pozwany wniósł o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna V. (...) z siedzibą w W. zaprzeczył wszelkim wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom strony powodowej, kwestionując zgłoszone w pozwie roszczenie co do zasady, jak i wysokości. Pozwany wskazał, iż po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznał na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 5.000 zł.

Pozwany podniósł, że brak jest podstaw do przyznania zadośćuczynienia na rzecz powódki w wysokości wskazanej w treści pozwu. Zadośćuczynienie ma mieć charakter kompensacyjny, nie może więc stanowić zapłaty symbolicznej, ale jednocześnie jego wysokość nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, powinna być utrzymana w rozsądnych granicach i służyć złagodzeniu odczuwalnej przez poszkodowanego krzywdy. W ocenie pozwanego, kwota wypłacona powódce stanowi kompletną rekompensatę doznanej przez nią krzywdy. Z uwagi na znaczny upływ czasu pomiędzy wypadkiem a wszczętym obecnie postępowaniem, ustały już negatywne następstwa w sferze psychiki powódki, które osiągnęły apogeum bezpośrednio po wypadku, a wówczas została wypłacona powódce adekwatna kwota świadczenia. W ocenie pozwanego towarzystwa, żądanie powódki jest obecnie całkowicie bezzasadne, a sama powódka nie przedstawiła żadnych nowych faktów, które stanowiłby podstawę do przyznania jej zadośćuczynienia w dochodzonej wysokości.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 11 stycznia 2005 roku na drodze nr (...) pomiędzy miejscowością N. a O., R. A. nieumyślnie sprowadził zdarzenie mające postać katastrofy w ruchu lądowym, zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób w ten sposób, że kierując autobusem marki V. (...) nr rej. (...), którym przewoził 11 osób, przekroczył administracyjnie dozwoloną prędkość i zbyt blisko podjechał do prawidłowo poruszającej się i oświetlonej przyczepy ciągniętej przez ciągnik rolniczy U. nr rej. (...), kierowany przez R. S.. Wskutek powyższego uderzył w tył tej przyczepy, w następstwie czego śmierć ponieśli dwaj pasażerowie autobusu: Ł. Ś., który zmarł na skutek szeregu obrażeń czaszkowo-mózgowych z krwotokiem do komór mózgu oraz M. M., którego przyczyną zgonu stała się ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa spowodowana zgnieceniem klatki piersiowej z masywnym krwotokiem do jam opłucnych i wstrząsem pourazowym. Ponadto, inny pasażer autobusu - M. N. odniósł obrażenia, które spowodowały ciężki uszczerbek na zdrowiu poszkodowanego.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w II Wydziale Karnym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2005 roku oskarżonego R. A. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzył mu karę dwóch lat pozbawienia wolności.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego z dnia 21.12.2005r. k. 584-585 akt II K 176/05)

W dacie zdarzenia posiadacz pojazdu posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) Spółka Akcyjna V. (...).

I. W. (1) pismem z dnia 11 marca 2015 roku zgłosiła pozwanemu towarzystwu ubezpieczeń roszczenie w kwocie 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią brata.

(...) Spółka Akcyjna V. (...) decyzją z dnia 8 kwietnia 2015 roku przyznał na rzecz I. W. (2) zadośćuczynienie po śmierci osoby najbliższej w wysokości 5.000 zł.

(okoliczności bezsporne; dowód: akta szkody nr (...))

Zmarły M. M. był młodszym o 15 lat bratem powódki I. W. (2). W chwili śmierci miał 17 lat. Pomimo różnicy wieku rodzeństwo było ze sobą bardzo zżyte, wzajemnie się wspierało. Powódka odbierała brata z przedszkola, szkoły, pomagała w lekcjach. Powódka brała czynny udział w wychowaniu brata , zajmowała się nim podczas nieobecności rodziców. Powódka do 30 roku życia mieszkała wspólnie z bratem w domu rodzinnym. Kiedy założyła własną rodzinę w dalszym ciągu rodzeństwo utrzymywało ze sobą bliski kontakt. Brat odwiedzał powódkę, bawił się z jej dzieckiem.

Śmierć brata była dla powódki bardzo trudnym wydarzeniem, z którym do dnia dzisiejszego trudno się jej pogodzić. Po wypadku przez okres dwóch tygodni powódka nie była w stanie samodzielnie zajmować się swoim dzieckiem. Miała trudności w zmotywowaniu się do codziennych obowiązków, była pogrążona w żalu i rozpaczy.

Powódka w związku ze śmiercią brata nie korzystała z żadnej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej. Pomocą i wsparciem była dla powódki rodzina , koleżanki , z którymi rozmawiała i dzieliła się swoimi uczuciami.

Powódka w dalszym ciągu odczuwa smutek i tęsknotę związaną ze śmiercią brata, jednak radzi sobie z tymi stanami i nie dezorganizują one życia powódki.

(dowód: opinia psychologiczna k. 82-85, zeznania świadków: M. K., P. K., D. M. - zapis protokołu rozprawy z dnia 5 maja 2016r. k. 30)

Sąd zważył, co następuje:

Powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę w postaci naruszenia jej dóbr osobistych, spowodowaną śmiercią jej brata M. M..

Biorąc pod uwagę fakt, że działanie sprawcy wypadku powodujące śmierć M. M. miało miejsce w dniu 11 stycznia 2005r. Sąd uznał, iż powódka może dochodzić zapłaty zadośćuczynienia w oparciu o art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Katalog dóbr osobistych, określonych w art. 23 k.c., ma charakter otwarty. Przepis ten wymienia dobra osobiste człowieka pozostające pod ochroną prawa cywilnego w sposób przykładowy, uwzględniając te dobra, które w praktyce mogą być najczęściej przedmiotem naruszeń. Przedmiot ochrony oparty na podstawie art. 23 i 24 k.c. jest jednak znacznie szerszy. Należy uznać, że ochronie podlegają wszelkie dobra osobiste rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. Rodzina jako związek najbliższych osób, które łączy szczególna więź, podlega ochronie prawa. Dotyczy to odpowiednio ochrony prawa do życia rodzinnego obejmującego istnienie różnego rodzaju więzi rodzinnych. Więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną. Należy zatem przyjąć, że prawo do życia rodzinnego i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c. Spowodowanie śmierci osoby bliskiej może zatem stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 stycznia 2010 roku IV CSK 307/2009 LexPolonica nr 2371235, OSNC 2010/C poz. 91, OSP 2011/2 poz. 15). Również w uchwale z dnia 22 października 2010 r. III CZP 76/2010 (OSNC 2011/B poz. 42) Sąd Najwyższy, analizując skutki dodania § 4 do art. 446 k.c. uznał, że wzmacnia on pozycję najbliższego członka rodziny, jednak nie wyklucza stosowania także art. 448 k.c., przy czym na podstawie art. 448 k.c. zadośćuczynienie pieniężne przysługuje najbliższemu członkowi rodziny za doznaną krzywdę także wtedy, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 roku.

Podstawą odpowiedzialności przewidzianej w art. 448 k.c. jest bezprawne i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 grudnia 2002 roku, V CKN 1581/2000 LexPolonica nr 361049). Przyjęcie takiego stanowiska oznacza, że podstawą zasądzenia odpowiedniej sumy zadośćuczynienia będzie każde zawinione działanie sprawcy, a więc zarówno w wypadku winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej. W przedmiotowej sprawie sprawca wypadku, który miał miejsce 11 stycznia 2005 roku został uznany za winnego tego, że w sposób nieumyślny naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, skutkiem czego była śmierć brata powódki.

W ocenie Sądu, kwestia samego uprawnienia powódki do zrekompensowania jej bólu i cierpienia po śmierci młodszego brata nie budzi najmniejszych wątpliwości. Wątpliwości takiej nie miał także sam pozwany wypłacając na rzecz powódki z tego tytułu kwotę 5.000 zł. Jednakże, zdaniem Sądu, zadośćuczynienie jakie wypłacono powódce nie jest adekwatne do rozmiaru doznanej przez nią krzywdy związanej ze śmiercią brata.

Przepisy kodeksu nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalania wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Definicja krzywdy sprowadza się do ujemnych dolegliwości powstałych w wyniku czyjegoś bezprawnego działania i dotyczy przede wszystkim bólu, cierpienia i innych negatywnych konsekwencji w sferze psychofizycznej pokrzywdzonego. Krzywda ma więc aspekt niemajątkowy. Niedający się ściśle wymierzyć charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokości zadośćuczynienia, zależy od oceny Sądu, który nie dysponuje żadnymi wskazówkami, czy tabelami określającymi wysokość zadośćuczynienia dla poszczególnych przypadków. Należy zaznaczyć, że przy ustalaniu rozmiaru krzywdy można posiłkować się takimi okolicznościami jak: poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Nie ulega wątpliwości, że krzywda wywołana śmiercią członka rodziny , którym jest młodszy brat jest jedną z najbardziej dotkliwych, z uwagi na rodzaj i siłę więzów rodzinnych. W rozpoznawanej sprawie krzywda jest tym bardziej dotkliwa, że śmierć brata powódki, który był osobą młodą nastąpiła nagle i nieoczekiwanie, w wypadku komunikacyjnym, zawinionym przez sprawcę. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że śmierć brata powódki w wypadku komunikacyjnym w dniu 11 stycznia 2005 roku spowodowała naruszenie jej dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi rodzinnych. Z oświadczenia powódki znajdującego się w aktach szkody i opinii biegłej sądowej z zakresu psychologii wynika, że powódka była bardzo związana z bratem. Ich wzajemne relacje były bardzo dobre, oparte nie tylko na typowej więzi łączącej rodzeństwo, ale na przyjaźni łączącej powódkę i jej brata. Powódka była 15 lat starsza od brata, była dla niego wsparciem, ale także sama otrzymywała od niego pomoc. Rodzeństwo mieszkało razem do ukończenia przez powódkę 30 lat. Bez wątpienia, nagła i niespodziewana śmierć brata była dla powódki tragicznym i traumatycznym wydarzeniem, które spowodowało u powódki głęboki ból i cierpienie. Powódka bardzo przeżyła śmierć brata, nie mogła pogodzić się z jego stratą. W ocenie Sądu śmierć brata była dla powódki źródłem bardzo dotkliwych cierpień psychicznych. Mimo że powódka nie szukała pomocy u profesjonalnego psychologa wsparciem dla niej była najbliższa rodzina oraz koleżanki, przy pomocy których podejmowała konstruktywne sposoby radzenia sobie z tą trudną sytuacją.

Na okoliczność zerwania szczególnej emocjonalnej więzi rodzinnej i jej wpływu na dalsze funkcjonowanie powódki, przeprowadzono dowód z opinii biegłej sądowej specjalisty z zakresu psychologii. Biegła wskazała, że z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić , że powódkę i jej zmarły brat pozostawali w bliskich relacjach. Łączyła ich bliska wieź, wspólnie spędzali czas, wspierali się, pomagali sobie. Po śmierci brata powódka przeżywała rozpacz, smutek , żal i tęsknotę. Przez okres dwóch tygodni nie była wstanie samodzielnie zajmować się własnym dzieckiem. Powódka do dnia dzisiejszego nie może pogodzić się ze śmiercią brata, ma poczucie żalu , niesprawiedliwości i krzywdy , choć stany te nie dezorganizują jej funkcjonowania w społeczeństwie. Sąd nie dopatrzył się we wnioskach opinii błędów logicznych, niezgodności z życiowym doświadczeniem, bądź też niespójności z pozostałym materiałem dowodowym, końcowo podzielając wnioski specjalisty. Sporządzona opinia posłużyła za pełnowartościową podstawę dokonanych ustaleń faktycznych, pozwalając także na weryfikację wiarygodności dowodów osobowych w postaci zeznań świadków P. K., D. M. i I. W. (2). Sąd dał wiarę zeznaniom wszystkich w/w świadków. Sąd doszedł także do przekonania, że zeznania te były składane spontanicznie i szczerze, co dodatkowo przemawia za ich uznaniem. Są one logiczne i znajdują potwierdzenie w całym zebranym w sprawie materiale dowodowym.

W uznaniu Sądu wysokość przyznanego powódce zadośćuczynienia (łącznie 25000 zł) uwzględnia powyższe okoliczności, w szczególności rozmiar jej cierpień po śmierci brata - na tle ogólnych warunków ekonomicznych i poziomu zamożności społeczeństwa. Zasądzona kwota przedstawia realną, odczuwalną wartość, jednakże nie jest na pewno zawyżone.

Odsetki ustawowe od kwoty zadośćuczynienia zostały zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu. Powódka zgłosiła szkodę w dniu 11 marca 2015r. 30 –dniowy termin do wypłaty świadczenia upłynął zatem zgodnie z art. 14 ustawy o Ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w dniu 10 kwietnia 2015r. Sąd będąc związany żądaniem pozwu Sąd zasądził odsetki od dnia 12 czerwca 2015r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. oraz § 6 pkt 5 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.) zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 417 zł , na którą składało się wynagrodzenie pełnomocnika 2400 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

Na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005r., Nr 167, poz. 1398) Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu opłatę sądową od pozwu, od uiszczenia której powódka została zwolniona (1000 zł) oraz koszt wynagrodzenia biegłej ( 390,39 zł) i wydatków związanych ze zwrotem kosztów dojazdu na rozprawę świadków ( 104,48 zł i 104,47 zł), pokrytych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa.