Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Aleksandra Kempczyńska (spr.)

Sędzia SA Grażyna Kramarska

Sędzia SO (del.) Tomasz Wojciechowski

Protokolant: Izabela Nowak

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. (1) i J. M.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 1 października 2015 r., sygn. akt IV C 30/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że nadaje temu punktowi następującą treść: „zasądza od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. solidarnie na rzecz M. M. (1) i J. M. kwotę 119.272,68 zł (sto dziewiętnaście tysięcy dwieście siedemdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt osiem groszy) z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 60.000 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych) od dnia 10 lutego 2011r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 40.000 zł (czterdzieści tysięcy złotych) od dnia 24 maja 2012 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 9.316,84 zł (dziewięć tysięcy trzysta szesnaście złotych osiemdziesiąt cztery grosze) od dnia 20 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 9.955,84 zł (dziewięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt pięć złotych osiemdziesiąt cztery grosze) od dnia 18 września 2015 r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddala”;

II.  w pozostałej części apelację oddala;

III.  zasądza od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. solidarnie na rzecz M. M. (1) i J. M. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI ACa 406/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 sierpnia 2009 roku powodowie M. i J. M. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. odszkodowania z tytułu spadku wartości rynkowej, należącej do powodów nieruchomości, odszkodowania z tytułu utraty użyteczności nieruchomości oraz odszkodowania w zakresie kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego wraz z zasądzeniem kosztów procesu. Podstawą żądań powodów było objęcie nieruchomości, będącej własnością powodów, obszarem ograniczonego użytkowania wokół lotniska, będącego w zarządzie Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i ograniczenia korzystania z nieruchomości, wynikającego z zapisów ustawy o ochronie środowiska. W piśmie z 18 września 2009 roku powodowie wyrazili wartość kwotową swojego żądana na 100.000 złotych.

W odpowiedzi na pozew z 8 kwietnia 2010 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa wraz z zasądzeniem kosztów procesu. Pierwotnym powodem dla oddalenia powództwa miał być fakt utraty mocy obowiązującej przez rozporządzenie Wojewody (...).

Na rozprawie 9 lutego 2011 roku pełnomocnik powodów doprecyzował żądanie powodów wnosząc o zasądzenie 100.000 złotych, w tym 40.000 złotych tytułem spadku wartości nieruchomości i 60.000 złotych tytułem kosztów rewitalizacji, jednakże kwoty te zostały podane szacunkowo albowiem ostateczne stanowisko powodowie mieli wskazać po opiniach biegłych. Na rozprawie 23 maja 2012 roku pełnomocnik powodów po zapoznaniu się z opiniami biegłych wniósł o zasądzenie kwoty 109.316,84 złotych, ograniczając powództwo w zakresie okoliczności faktycznych jedynie do kosztów rewitalizacji akustycznej budynku. Pełnomocnik powoda wycofał żądania, odnoszące się do spadku wartości nieruchomości i utraty użyteczności nieruchomości powodów jako podstawy faktycznej powództwa. Sąd uznał, że takie sprecyzowanie podstawy faktycznej przez pominięcie okoliczności stanowiących pierwotnie podstawę żądania jest możliwe, przy dochodzeniu kwoty przekraczającej pierwotnie sprecyzowane żądanie. Ponowne rozszerzenie powództwa do kwoty 119.272,68 zł nastąpiło w piśmie procesowym z dnia 20 kwietnia 2015 r., doręczonym pełnomocnikowi pozwanego w dniu 17 września 2015 r.

Wyrokiem z dnia 1 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie:

1.  zasądził od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na rzecz M. M. (1) i J. M. solidarnie kwotę 119.272,68 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 100.000 złotych od 17 marca 2010 roku do dnia zapłaty a od kwoty 19.272,68 zł od 20 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty;

2.  ustalił, że koszty postępowania w całości ponosi Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W., z wyjątkiem wynagrodzenia biegłego A. Z. za sporządzoną opinię i wynagrodzenia za stawiennictwo na rozprawę;

3.  pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:

Rozporządzeniem Wojewody (...) Nr (...)z 7 sierpnia 2007 roku w sprawie obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W., utworzony został obszar ograniczonego użytkowania. Powodowie są właścicielami zabudowanej nieruchomości, oznaczonej jako działka (...), położonej przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...). Pismem z 27 lipca 2009 roku Wójt Gminy M. poinformował powoda, że działka stanowiąca jego i małżonki własność znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) poza strefą (...). Pismem z 6 sierpnia 2009 roku powód wezwał pozwanego do podjęcia negocjacji w sprawie zapłaty odszkodowania. W dniu 20 czerwca 2011 roku Sejmik Województwa (...) jako właściwy organ podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W.. Według treści uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy (...). Nieruchomość powodów znalazła się w obszarze, ale poza strefą (...).

W budynku, w którym mieszkają powodowie jest również zarejestrowane biuro, w którym nie są zatrudnieni pracownicy. Powodowie nabyli nieruchomość w 1993 lub w 1994 roku, a w 1997 roku wprowadzili się do wybudowanego na działce budynku. W sąsiedztwie działki powodów jest szkoła, budynek urzędu gminy, przedszkole. Powodowie kupując działkę mieli świadomość, że funkcjonuje lotnisko w W., ale jednocześnie uważali, że w niedługim czasie powstanie drugie lotnisko, które ograniczy ruch samolotów z O.. W związku z zakłóceniami i hałasem powodowie zamierzali założyć klimatyzację, aby mieć zachowany komfort przebywania w zamkniętym pomieszczeniu.

W tym zakresie Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie złożonych dokumentów. Dla ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia treści żądania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych na okoliczność wartości nieruchomości oraz wartości prac koniecznych do wykonania w budynku, celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. Biegły A. K., rzeczoznawca budowlany, wydał opinię, według której celem zapewnienia w budynku powodów właściwego klimatu akustycznego powinno się wykonać nakłady, których łączna wartość wyniosłaby 118.880 złotych. A. Z. rzeczoznawca majątkowy w dniu 4 października 2010 roku sporządził opinię na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i po wprowadzeniu tego obszaru. Z treści opinii wynikało, że wartość nieruchomości nie spadła po utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, lecz podlegała dynamicznemu wzrostowi.

Pozwany zakwestionował opinię A. K., przy czym co jest istotne w odniesieniu do okoliczności podniesionych na późniejszym etapie postępowania, pozwany odwoływał się do normy określonej (...) (pismo pozwanego k. 294 pkt 4). Biegły A. K. z własnej inicjatywy sporządził opinię uzupełniającą, w której określił izolacyjność akustyczną budynku oraz na nowo wycenił wartość prac z uwzględnieniem zmian cen, uzyskując wartość 109.316,84 złote, biorąc pod uwagę normę (...). Wyliczenia w opinii zostały dokonane dla izofonii w przedziale (...) w porze nocnej i (...) w dzień dla strefy poza (...). Wobec zastrzeżeń przedstawionych przez pełnomocnika pozwanego Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej celem wypowiedzenia się przez biegłego odnośnie zarzutów, zgłoszonych przez stronę. Biegły potwierdził w opinii, że dla działki powodów położonej poza strefą (...) wskaźnik poziomu dźwięku (...)określony jest dla nocy jako (...) w przedziale (...) a dla dnia (...) w przedziale (...). Wobec tego budynki położone w obszarze ograniczonego użytkowania powinny mieć klimat akustyczny jako wypadkową izolacyjności zewnętrznych przegród budynku w odniesieniu do wyżej podanych wskaźników. Z opinii biegłego wynikało, że jeżeli chodzi o ściany zewnętrzne z oknami o powierzchni okien mniejszej niż 50 % całkowitej powierzchni ściany, nie występuje potrzeba wykonania dodatkowej warstwy dźwiękochłonnej w celu zwiększenia izolacyjności akustycznej właściwej przegrody. Ponadto według biegłego istniejący stropodach nie wymagał zaprojektowania dodatkowej warstwy dźwiękochłonnej. Wymieniona natomiast powinna być stolarka okienna i drzwiowa na dźwiękochłonną co miałoby kosztować 40.643, 36 złotych bez klimatyzacji. Opinia uzupełniająca, jak również zeznania biegłego zostały ponownie zakwestionowane przez pełnomocnika pozwanego.

Kolejną opinię na tę samą okoliczność wykonał biegły T. S. – biegły akustyk. Opinia została złożona 21 lutego 2014 roku. Biegły ustalił rzeczywiste wartości poziomu dźwięku w ramach pomiarów pilotażowych, mających na celu ustalenie stanu klimatu akustycznego w poszczególnych pokojach w budynku. Rzeczywiste wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach, dotyczące hałasu lotniczego zostały skonfrontowane z normą (...). Poziom dźwięku stanowiącego tło akustyczne odpowiadał we wszystkich pokojach z wyjątkiem poddasza normie (...). W pokoju znajdującym się na poddaszu wystąpiło nieznaczne przekroczenie hałasu w porze nocnej. Natężenie hałasu lotniczego w porze nocnej powodowało we wszystkich pokojach, nawet przy szczelnie zamkniętych oknach, przekroczenie normy (...), wynoszące (...). W porze dziennej przekroczenia normy w związku z hałasem lotniczym w zasadzie nie stwierdzono. W swoich wnioskach biegły stwierdził, że przegrody zewnętrzne w pokojach wymagają zwiększenia izolacyjności o co najmniej (...), z wyjątkiem pokoju oznaczonego literą (...), gdzie izolacyjność powinna ulec zwiększeniu o co najmniej (...). Koniecznym według biegłego okazała się również wymiana stolarki okiennej i drzwiowej na taką, która zapewni wzrost izolacyjności akustycznej o (...) a na poddaszu o (...). Ściany zewnętrzne według biegłego nie wymagają wykonania dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej dla zapewnienia klimatu, gdyż jest on wyższy o (...) od wskaźnika izolacyjności okien i drzwi po ich wymianie. Nie jest również wymagane wykonanie na stropodachu dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej. Wymiana według biegłego okien i drzwi o współczynniku (...) spowoduje znaczne zredukowanie przenikania hałasu lotniczego do lokalu. Biegły opowiedział się za słusznością zastosowania nawiewników w miejsce klimatyzacji.

Po przesłuchaniu biegłego na rozprawie 21 maja 2014 roku, biegły złożył dodatkową opinię na piśmie. Biegły ponownie odniósł się do przyjętych norm, wskazując z jednej strony na ich anachroniczność a z drugiej na fakt ich obowiązywania. Sąd uznał, że opinia sporządzona przez biegłego T. S. pozwala na przyjęcie założeń z opinii, dotyczących ustalonego klimatu akustycznego w budynku. W ocenie Sądu biegły jako specjalista z dziedziny akustyki posiada odpowiednia wiedzę i umiejętności dla dokonania pomiarów, zanalizowania ich wyniku pod kątem obowiązujących norm dla takiego rodzaju hałasu, jak ten wywoływany przez poruszające się samoloty. Argumenty i zarzuty zgłaszane przez pozwanego nie zdołały zdaniem Sądu podważyć opinii biegłego, który wyjaśnił wątpliwości podczas przesłuchania w dniu 21 maja 2014 roku oraz dodatkowo w opinii uzupełniającej. Biegły wyjaśnił, że opierał się na mapach akustycznych, zawartych w Przeglądzie ekologicznym będącym załącznikiem do uchwały. Biegły wskazał, że budynek powodów spełnia wymagania normy (...), natomiast nie spełnia normy (...) i właśnie ta okoliczność spowodowała określone wnioski. Budynek powodów został wybudowany w okresie gdy obowiązywały inne normy a jeżeli chodzi o okna i drzwi, to brak było w 1997 roku jakichkolwiek norm, które powinny spełniać. Biegły odniósł się również do zarzutu wykonania pomiarów pilotażowych a jego wyjaśnienia były dla Sądu satysfakcjonujące, albowiem przyjmowały dokładność pomiarów, eliminującą większe błędy. Potwierdzeniem wniosków biegłego jest informacja zawarta w „Przeglądzie ekologicznym dla(...), z którego wynika, że oddziaływanie akustyczne portu znacznie wykracza poza teren, do którego zarządca portu posiada tytuł prawny. Oddziaływanie to jak wynika z uzasadnienia do uchwały występuje głównie na kierunkach wykonywanych operacji lotniczych i obejmuje tereny gmin W. oraz gmin M., na terenie których znajduje się nieruchomość powodów.

W związku z opinią biegłego akustyka Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ze znajomością kosztorysowania prac budowlanych. Opinię w tym zakresie wykonał biegły M. T.. Według biegłego wartość robót związanych z wymianą stolarki okiennej i drzwi balkonowych powinna wynieść przy zastosowaniu stawki podatku VAT 8 % 119.272,68 złotych. W przypadku gdyby powodowie sami zakupili stolarkę okienną a montażu dokonałaby specjalistyczna firma, wówczas koszt wyniósłby 131.098,42 zł.

Sąd wskazał, że na podstawie art. 135 ust 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r., nr 129, poz. 902 ze zm.)., rozporządzeniem Wojewody (...) nr (...)z 7 sierpnia 2007 r. utworzony został obszar ograniczonego użytkowania dla (...) w W. albowiem zachodziła niemożność utrzymania określonych standardów jakości środowiska. Rozporządzenie Wojewody weszło w życie 25 sierpnia 2007 r. Na mocy powyższego rozporządzenia nieruchomość powodów znalazła się poza strefą (...)ale w obszarze ograniczonego użytkowania. Przepis art. 135 uległ zmianie na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. z 2005 r., nr 175, poz. 1462), która to zmiana zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2008 r. Według nowego brzmienia art. 135 p.o.ś. obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały. Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 r., która weszła w życie 4 sierpnia 2011 r., utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...)w W.. Na mocy tej uchwały nieruchomość powodów znalazła się w całości poza strefą (...) w obszarze ograniczonego użytkowania.

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy o ochronie środowiska w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Powodowie wywiedli swoje żądanie właśnie z tego przepisu. Zgodnie natomiast z art. 136 ust 3 tej ustawy w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych, dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w art. 129 ust 2, są koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W § 6 uchwały sejmiku określono wymagania techniczne, dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania. I tak

1)  w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r., nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2)  w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r., nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2011 r., nr 128, k- 161).

Sąd wskazał, że zapisy uchwały wskazują, że bez względu na położenie budynku w jednej z dwóch stref lub poza strefą ale w obszarze ograniczonego użytkowania, wymagania techniczne są identyczne a elementem różnicującym jest jedynie okoliczność czy jest to nowoprojektowany budynek czy budynek istniejący. Wobec daty wybudowania budynku, którego właścicielami są powodowie, należy zdaniem Sądu przyjąć, że mamy do czynienia z budynkiem istniejącym, w którym należy zastosować zabezpieczenia, zapewniające właściwy klimat akustyczny.

Przepisy ustawy o ochronie środowiska są wystarczającą podstawą do wystąpienia z żądaniem jak zgłoszone w pozwie. Uzupełnieniem tych przepisów są oczywiście akty prawa miejscowego, określające szczegółowe warunki i konsekwencje wprowadzenia określonych obostrzeń na obszarach ograniczonego użytkowania. Jednym z wymogów, dotyczącym obiektów położonych w obszarze, w którym dochodzi do przekroczeń określonych norm jest konieczność ich rewitalizacji akustycznej. Z tych względów w ocenie Sądu należało wyłącznie skupić się na kwestii ustalenia czy w budynku powodów panuje właściwy klimat akustyczny i czy koniecznym są działania zmierzające do poprawy tego klimatu. Okoliczność czy w poszczególnych pomieszczenia budynku położonego przy ulicy (...) jest zapewniony właściwy klimat jest okolicznością, która wymagała zasięgnięcia wiedzy specjalistycznej biegłego. Biegły po przeprowadzeniu badań pilotażowych uznał, że w porze nocnej w niektórych pomieszczeniach w budynku zostały przekroczone dopuszczalne normy hałasu. Fakt, że zostały przeprowadzone jedynie badania pilotażowe nie umniejsza zdaniem Sądu walorów opinii na ich podstawie sporządzonej, albowiem skoro w badaniu pilotażowym wyszły przekroczenia norm należy przyjąć, że we właściwym poszerzonym badaniu, ta okoliczność zostałaby potwierdzona. W § 2 pkt 5 uchwały, który przewiduje tzw. słownik wyjaśnione jest pojęcie odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych, którą jest izolacyjność akustyczna określona zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej, z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych i przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu oraz w przypadku wymiany okien istniejących – zachowania ich dotychczasowej izolacyjności cieplnej. Zapis uchwały nie pozostawia wątpliwości, że izolacyjność akustyczną określają Polskie Normy w dziedzinie akustyki. Z tych względów Sąd uznał, że opinia biegłego T. S., uwzględniająca aktualne w dacie sporządzania opinii i wyrokowania normy, stanowiła wiarygodne źródło informacji. Wartości określone przez biegłego mogły w konsekwencji być podstawą wyliczeń kosztów nakładów niezbędnych do zapewnienia właściwego klimatu pomimo posadowienia budynku w obszarze narażonym na zakłócenia w zakresie hałasu, wywołanego przez samoloty, korzystające z lotniska zarządzanego przez pozwanego. Skoro według ustaleń biegłego, w budynku powodów są pomieszczenia, które nie spełniają norm w zakresie akustyki, a zakłócenia są wywołane przez starty, lądowania i przelot samolotów, to koniecznym jest wykonanie w budynku takich prac, które zapewnią właściwy klimat. Zakres prac niezbędnych do wykonania oraz ich wartość Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego, który ze zrozumiałych względów musiał się odnieść do opinii biegłego akustyka. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 5 czerwca 2013 roku w sprawie I ACa 391/13 stwierdził, m.in. „że jeżeli właściciel nie poniósł dotąd żadnych nakładów akustycznych na nieruchomość nie ma istotnego znaczenia. Brak jest podstaw do przyjęcia, że właściciel nieruchomości, w stosunku do której w przepisach o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzono obowiązek dostosowania budynków mieszkalnych do określonych wymogów technicznych, mógłby żądać zwrotu kosztów niezbędnych ku temu adaptacji dopiero po ich poniesieniu. Taka interpretacja pozostawałaby w sprzeczności z istotą i celem omawianych uregulowań, do których należy zapewnienie pełnej rekompensaty właścicielom nieruchomości za skutki ograniczeń w korzystaniu z nich z uwagi na objęcie obszarem ograniczonego użytkowania”. Z tych względów żądanie powodów zasługiwało na uwzględnienie w wysokości, jaka wynikała z opinii biegłego. Wartość nakładów niezbędnych do zapewnienia właściwego klimatu uwzględnia również nakłady istotne dla zachowania koncepcji architektonicznej i estetycznej w związku z pracami, które będą ingerowały w dotychczasowy stan budynku.

Zdaniem Sądu zakłócenia, jakie wywołuje ruch samolotów, przelatujących nad nieruchomością powodów jest ograniczeniem w normalnym korzystaniu z nieruchomości, albowiem powodowie z jednej strony muszą znosić te zakłócenia a z drugiej strony nie mogą występować z innymi żądaniami dotyczącymi ewentualnych immisji, wywołanych ruchem samolotowym, niż te przewidziane w ustawie o ochronie środowiska. Okolicznością wyłączającą odpowiedzialność pozwanego nie może być fakt zakupu nieruchomości przez powodów w obszarze oddziaływania portu lotniczego, albowiem ustawa o ochronie środowiska wprowadziła określone zasady odpowiedzialności, nie odnosząc ich do daty zakupu nieruchomości.

Wyrok w ocenie Sądu potwierdził słuszność żądania powodów, tak więc skoro pozew został doręczony 17 marca 2010 roku i odnosił się do kwoty 100.000 złotych, odsetki powinny być zasądzone od tej kwoty od daty doręczenia pozwu tj. zgodnie z art. 481 § 1 i 2 w związku z art. 476 k.c. Jeżeli natomiast chodzi o dalszą kwotę tj. 19.272,68 złotych, Sąd zasądził tę kwotę od daty sprecyzowania żądania w tym zakresie.

Sąd postanowił pozostawić szczegółowe rozstrzygnięcie o kosztach referendarzowi sądowemu zgodnie z art. 108 k.p.c. ustalając ogólne zasadny zgodne z art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

I naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1)  art. 129 ust. 1 i 2 POŚ oraz art. 139 ust. 3 POŚ w zw. z art. 322 POŚ i w zw. z art, 361 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na błędnym przyjęciu, że wobec nieruchomości Powoda („Nieruchomość”) na skutek wprowadzenia rozporządzenia nr (...)Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. („Rozporządzenie nr (...)”), a następnie uchwały nr (...)Sejmiku Województwa (...) z 2011 r. („Uchwala”) powstały ograniczenia w korzystaniu z Nieruchomości Powoda, które spowodowało możliwość dochodzenia przez Powoda roszczeń, związanych z wejściem w życie Rozporządzenia nr (...)i Uchwały w sytuacji, gdy wobec Nieruchomości nie powstały żadne ograniczenia, skutkujące ograniczeniem dotychczasowego sposobu korzystania z Nieruchomości, w szczególności Rozporządzenie nr (...)i Uchwała nie zalegalizowały na Nieruchomości przekroczeń norm hałasu lotniczego dla zabudowy mieszkaniowej, którą to okoliczność potwierdzili w opiniach powołani w sprawie - biegły z zakresu budownictwa A. K. oraz biegły z zakresu akustyki - T. S. („Biegły z akustyki”), zatem brak jest zatem związku przyczynowego pomiędzy wejściem w życie Rozporządzenia nr (...)i Uchwały, a rzekomą szkodą Powoda,

2)  art. 5 ust. l pkt le) ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, dalej (...)) w związku § 326 ust 1 i 2 Rozporządzenia Ministra (...) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r., dalej „Rozporządzenie”) oraz w związku z § 6 ust. 2 Uchwały poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że zakup i montaż nawiewników w budynku Powoda („Budynku”) oraz odnowienie całej elewacji Budynku wchodzi w zakres tzw. rewitalizacji akustycznej Budynku, podczas, gdy z wyżej przywołanych przepisów oraz uzasadnienia Wyroku wynika, że przez tzw. prawidłowy klimat akustyczny Budynku należy rozumieć zapewnienie odpowiedniej izolacyjności przegród wewnętrznych i zewnętrznych Budynku,

3)  § 323 w zw. z § 324 w zw. z § 325 ust. 1 i w zw. z § 326 ust. 1 i 2 Rozporządzenia, poprzez uznanie, że w dacie budowy Budynku (1997 r.) w zakresie wymagań dotyczących tzw. prawidłowego klimatu akustycznego, istniały inne niż obecnie wymagania, podczas gdy jedyna Polska Norma, na której Biegły z akustyki oparł wnioski opinii z dnia 20 lutego 2014 r. w zakresie ustalenia braku klimatu akustycznego w Budynku („Opinia z akustyki”), tj. Polska Norma (...) obowiązuje od 1987 r.,

4)  art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. i w zw. z art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i błędne zasądzenie Powodowi odsetek ustawowych od kwot:

a.  100.000,00 zł od dnia 17 marca 2010 r. do dnia zapłaty,

b.  19.272,68 zł od dnia 20 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

co prowadzi do bezpodstawnego przysporzenia po stronie Powoda, bowiem wartość szkody Powoda została ustalona dopiero na skutek sporządzenia opinii biegłych, a zatem prawidłowym winno być naliczenie odsetek ustawowych od daty wydania Wyroku;

II naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę zebranego materiału dowodowego, tj.:

a)  Opinii z akustyki Biegłego z akustyki oraz Opinii uzupełniających do opinii z akustyki z dnia 21 maja 2014 r. i 17 lipca 2014 r. („Opinia uzupełniająca I” i „Opinia uzupełniająca II”, łącznie „Opinie uzupełniające”) poprzez przyjęcie, że Opinia z akustyki i Opinie uzupełniające są rzetelne i prawidłowe oraz mogą stanowić podstawę do sporządzenia opinii z zakresu budownictwa, a w konsekwencji zasądzenia roszczenia z tytułu rewitalizacji akustycznej, pomimo że Opinia z akustyki i Opinie uzupełniające nie odpowiadają w pełni tezie dowodowej zakreślonej w postanowieniu Wysokiego Sądu z dnia 4 lipca 2013 r. zmienionym postanowieniem z dnia 14 października 2013 r. („Postanowienie”), a wnioski końcowe Opinii i Opinii uzupełniających wywiedzione zostały z badań przeprowadzonych sprzecznie z Postanowieniem, które zobowiązywało Biegłego I do ustalenia obecnej rzeczywistej i wymaganej izolacyjności akustycznej Budynku przy uwzględnieniu miarodajnego poziomu dźwięku określonego w Przeglądzie Ekologicznym, stanowiącym załącznik do Uchwały, a nie do ustalenia poziomów dźwięku wewnątrz Budynku podczas pojedynczych operacji lotniczych.

b)  opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa M. T. („Biegły z budownictwa”) z dnia 13 stycznia 2014 r. („Opinia z budownictwa”) oraz opinii uzupełniającej z dnia 15 lipca 2015 r. („Opinia uzupełniająca (...)”) poprzez przyjęcie, że Opinia z budownictwa i Opinia uzupełniająca (...) są rzetelne i prawidłowe oraz mogą stanowić podstawę zasądzenia roszczenia z tytułu rewitalizacji akustycznej, pomimo że:

i)  bazują na wnioskach końcowych Opinii z akustyki, a tym samym na rozwiązaniach, których zastosowanie wynika z nieprawidłowo przeprowadzonych badań i analiz, dotyczących Budynku przez Biegłego z akustyki oraz

ii)  wskazują koszty prac, pozwalających na zapewnienie prawidłowej izolacyjności akustycznej Budynku, podczas, gdy Biegły z akustyki kilkakrotnie i jednoznacznie wskazał, że izolacyjność Budynku jest prawidłowa, a ponadto,

(...))  zakładają konieczność zakupu i montażu nawiewników w Budynku co nie pozostaje w związku przyczynowo - skutkowym z wejściem w życie Uchwały oraz nie stanowi elementu rewitalizacji akustycznej Budynku,

iv)  zakładają konieczność odnowienia całej elewacji Budynku, które nie tylko nie pozostaje w związku przyczynowym z wejściem w życie Rozporządzenia nr (...)i Uchwały, ale także nie zostało zalecona przez Biegłego z akustyki;

2)  art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c., przez zaniechanie dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu akustyki, w sytuacji, gdy Biegły z akustyki pomimo ustalenia właściwej izolacyjności akustycznej Budynku - oparł wnioski Opinii z akustyki na badaniach wykraczających poza tezę dowodową, zawartą w Postanowieniu,

3)  art. 203 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na obciążeniu Pozwanego całością kosztów postępowania z wyjątkiem kosztów wynagrodzenia biegłego A. Z. za sporządzoną opinię i stawiennictwo na rozprawie, podczas gdy z uwagi na cofnięcie przez Powoda powództwa w części dotyczącej spadku wartości Nieruchomości w dniu 23 maja 2012 r. Powód winien być traktowany w tym zakresie jako strona przegrywająca, a koszty procesu winny być rozliczone według udziału stron w wygranej.

III. W oparciu o art. 380 k.p.c. pozwany wniósł o ponowne rozpoznanie przez Sąd II instancji postanowienia Sądu I instancji z dnia 17 września 2015 r. oddalającego wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu akustyki oraz o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego akustyka na okoliczność ustalenia obecnej - rzeczywistej oraz wymaganej izolacyjności akustycznej zewnętrznych przegród budowlanych w Budynku, zgodnie z polskimi normami oraz wymaganiami przewidzianymi w Rozporządzeniu nr (...)i w Uchwale, z uwzględnieniem wartości miarodajnego poziomu dźwięku, wynikającego z map akustycznych zawartych w Przeglądzie Ekologicznym, stanowiącym załącznik do Uchwały, stwierdzenia czy istnieje konieczność zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych zgodnie z § 6 Uchwały, a jeżeli tak - ustalenia ich zakresu, w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w tych pomieszczeniach.

IV. W oparciu o powyższe zarzuty oraz wnioski pozwany wniósł o:

1.  zmianę Wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje postępowania,

a ewentualnie

2.  uchylenie Wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach w tym o kosztach postępowania apelacyjnego, o których zasądzenie niniejszym wnoszę.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja w przeważającej części nie jest zasadna, zasługiwała na uwzględnienie jedynie w niewielkim zakresie.

Sąd Apelacyjny podzielił w całości ustalenia faktyczne i rozważania jurydyczne Sądu Okręgowego dokonane w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu drugiej instancji podniesione przez apelującego zarzuty naruszenia prawa procesowego oraz prawa materialnego są nietrafne.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, ponieważ dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny umożliwia właściwe zastosowanie prawa materialnego.

Przede wszystkim nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez brak oceny opinii biegłych zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Wbrew twierdzeniom pozwanego, Sąd Okręgowy dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów, zakreślonych dyspozycją przywołanego przepisu. Sąd drugiej instancji uznał, że ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego została dokonana przez Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy.

Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. mógłby odnieść zamierzony skutek tylko wówczas, gdyby apelujący wskazał przyczyny dyskwalifikujące postępowanie Sądu. Skarżący powinien był zatem w szczególności wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 grudnia 2006 r., sygn. akt VI ACa 567/06, LEX nr 558390). Skarżący posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi może tylko wskazywać, że Sąd rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2004 r., sygn. akt II CK 369/03, LEX nr 174131). Strona pozwana winna zatem była wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Skarżący nie wskazał natomiast w wywiedzionej apelacji, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie dowodu z opinii biegłych, podnosząc jedynie, że nie została ona dokonana zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Samo zaś twierdzenie strony o dokonaniu przez Sąd błędnej bądź niewłaściwej oceny dowodów, ponieważ niekorzystnej z jej punktu widzenia, nie może prowadzić do skutecznego zakwestionowania wywiedzionych przez Sąd wniosków w oparciu o prawidłowo poczynione ustalenia faktyczne.

Podnieść w tym miejscu należy, że dowód z opinii biegłego jest dopuszczalny jedynie w razie konieczności posiadania wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.). Dowód z opinii biegłego, podobnie jak każdy inny środek dowodowy musi być wiarygodny, rzeczowy, poprawny merytorycznie, wyczerpujący, logicznie uzasadniony, a przez to przekonujący przede wszystkim dla Sądu, jako bezstronnego arbitra, a nie dla którejkolwiek ze stron. Jednocześnie Sąd powinien zapewnić stronom możliwość wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości co do treści i wniosków przeprowadzonych - dopuszczonych dowodów. Dlatego granicę obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy.

Ocena dowodu z opinii biegłego jest jednak dokonywana według kryterium wiarygodności w tym znaczeniu, że nie można nie dać wiary biegłemu, odwołując się do wewnętrznego przekonania sędziego czy zasad doświadczenia życiowego. Opinia biegłego podlega ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., ale odróżniają ją nadto szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania wyrażonego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 1170/98, opubl. OSNC 2001, Nr 4, poz. 64).

Sąd pierwszej instancji opierając się na opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu akustyki T. S. podniósł, że są jest ona jasna, rzeczowa i przejrzysta. Biegły w sposób przekonujący i wyczerpujący oraz zrozumiały przedstawił wnioski opinii oraz sposób, w jaki do nich doszedł. Wobec tego Sąd ten trafnie uznał, że opinia biegłego w zakresie ustalającym stan klimatu akustycznego dla budynku powodów jest wiarygodna i przydatna. Strona pozwana nie zdołała natomiast wykazać, aby którakolwiek z wydanych przez biegłego opinii, zawierała jakiekolwiek błędy metodologiczne bądź uchybienia, które pozwoliłyby podważyć jej spójność bądź rzetelność. W omawianej sprawie nie było uzasadnionych podstaw do tego, żeby odmówić wiary opiniom wydanym przez T. S.. Z opinii w zakresie akustyki wynika, że spełnienie wynikających z rozporządzenia Wojewody (...) nr (...)z dnia 7 sierpnia 2007 r., a następnie z uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) wymogów, dotyczących izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych budynku wymaga wymiany stolarki okiennej i drzwiowej na taką, która zapewni wzrost izolacyjności akustycznej o (...), nadto na poddaszu o (...), czyli na odpowiedniki o zwiększonej izolacyjności akustycznej o współczynniku (...). Ponadto zalecane jest także zainstalowanie nawiewników. Biegły sądowy T. S. podał, że istotnym elementem dla zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej jest również system wentylacji, zapewniający optymalną i zgodną z przepisami oraz normami wymianę powietrza wewnątrz budynku w przypadku braku możliwości rozszczelnienia okien ze względu na generowany hałas.

Niezasadny jest zarzut apelacji, zgodnie z którym „norma zastosowana przez biegłego z akustyki przy badaniu poziomu dźwięku w Budynku, tj. (...) „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Dopuszczalne wartości dźwięku w pomieszczeniach” nie może być stosowana w celu badania wpływu hałasu lotniczego na klimat akustyczny w budynkach.” W ocenie Sądu Apelacyjnego nie można posługiwać się tylko jedną normą, jedna z nich - tj. norma (...) - określa bowiem maksymalny poziom hałasu wewnątrz budynku, druga zastosowana przez biegłego norma mówi o izolacyjności akustycznej przegród i elementów przegród. Stosowanie tylko jednej normy nie jest zatem zasadne. Konieczność stosowania obu norm wynika z rozporządzenia Ministra (...)z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, gdyż z § 325 - 326 wynika konieczność zapewnienia w budynkach, podlegających ochronie akustycznej, poziomów hałasu przenikających z zewnątrz, nieprzekraczających wartości dopuszczalnych, określonych obowiązującymi normami oraz jednocześnie zachowania wymogów, dotyczących izolacyjności przegród w budynkach. Należy w pełni zaaprobować pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lutego 2017 r. (sygn. VI ACa 825/14), zgodnie z którym o szkodzie w rozumieniu art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. można mówić wyłącznie wówczas, gdy budynek wymaga dostosowania do odpowiedniego klimatu akustycznego, o czym można się przekonać po przeprowadzeniu stosownych badań empirycznych wewnątrz budynku. Także biegły akustyk wskazał, że dla prawidłowej oceny stanu klimatu akustycznego to właśnie poziom dźwięku w pomieszczeniach ma znaczenie zasadnicze, zaś izolacyjność przegród zewnętrznych uzupełniające (k. 779).

Biegły zatem za pomocą normy (...) ustalił, czy izolacyjność akustyczna przegród jest prawidłowa i potwierdził, że jest prawidłowa, a za pomocą drugiej normy - (...) zbadał, czy w pomieszczeniach jest prawidłowy klimat akustyczny i stwierdził, że brak jest prawidłowego klimatu akustycznego. Apelujący podważa wskazane ustalenia biegłego twierdząc, że są one wewnętrznie sprzeczne. Z zarzutami tymi nie można się zgodzić, gdyż biegły jako prawidłową określił w istocie wyłącznie izolacyjność akustyczną ścian zewnętrznych. Biegły bowiem w opinii z dnia 20 lutego 2014 r. wskazał, że w przypadku najczęściej stosowanych w Polsce ścian masywnych, o wypadkowej izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych decyduje izolacyjność akustyczna okien. Tak też jest w przypadku budynku powodów. W budynku tym izolacyjność akustyczna okien i drzwi balkonowych jest o około 1/3 mniejsza niż izolacyjność ścian. Stąd zalecenie biegłego dotyczy dokonania prac budowlanych, polegających na wymianie obecnych okien i drzwi balkonowych na takie, który będą miały wyższy współczynnik izolacyjności, nie mniejszy niż (...). Będzie to w dalszym ciągu nieco niższy stopień izolacyjności akustycznej niż ten, który jest właściwy ścianom zewnętrznym i kształtuje się na poziomie (...), czyli prawidłowym. Okna i drzwi balkonowe pozostaną nadal słabszym ogniwem wobec hałasu lotniczego, docierającego z zewnątrz. Wobec powyższego w ocenie biegłego wykładanie ścian zewnętrznych dodatkową warstwą izolacji akustycznej nie jest celowe, gdyż nie przyniosłoby dalszej poprawy stanu klimatu akustycznego w lokalu. Takie wnioski biegłego należy w ocenie Sądu Apelacyjnego uznać za wewnętrznie spójne i prawidłowe.

Nie są wreszcie zasadne zarzuty apelacji, dotyczące zastosowanej przez biegłego metody badawczej. Przy wykonaniu pomiarów pilotażowych poziomu dźwięku w pomieszczeniach budynku powodów, obejmujących tło akustyczne i oddziaływanie hałasu lotniczego na klimat akustyczny budynku, biegły zastosował procedury wynikające z normy (...)„Metodyka pomiarów hałasu w budynkach”. Poziom dokładności pomiarów pilotażowych wynosił (...) i jest, jak wskazał biegły, jedynie o (...) mniej dokładny niż pomiary akredytowane, wykonywane np. przez Wojewódzką (...) w W.. Biegły uzasadnił to, prezentując wyniki pomiarów w rozdziale III opinii - Opis wykonanych czynności. Niezasadny jest także zarzut apelacji, że biegły nie zastosował metody referencyjnej, zawartej w Załączniku nr 2 ustęp 5 punkt E Rozporządzenia Ministra (...)z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem, zgodnie z którym czas trwania pomiarów obejmuje okres co najmniej równy czasom oceny, czyli co najmniej 1 dobę. Wskazać należy, że lektura rozporządzenia i załączników do niego nie pozwala wyprowadzić wniosku, że regulacja ta przewiduje, iż czas trwania badania powinien trwać co najmniej 1 dobę.

Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu Apelacyjnego nietrafne są podniesione przez pozwanego w apelacji zarzuty naruszenia art. 233 § 1 w związku z art. 278 § 1 poprzez oparcie zaskarżonego wyroku na wadliwej opinii biegłego akustyka, a także naruszenia art. 227 w związku z art. 217 i art. 286 oraz art. 278 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dodatkowej opinii biegłego akustyka innego niż biegły T. S.. Sąd Okręgowy trafnie bowiem wskazał, że biegły sporządził opinię rzetelną, spójną, logiczną i umotywowaną, zaś w kolejnych opiniach uzupełniających udzielił wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie zarzuty zgłoszone w toku procesu przez obie strony postępowania.

Powyższe uwagi stanowią zarazem uzasadnienie odmowy uwzględnienia żądania zgłoszonego w apelacji na podstawie art. 380 k.p.c. o zmianę postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 17 września 2015 r.

Odnosząc się do postawionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 1 w związku z art. 136 ust. 3 i 322 ustawy prawo ochrony środowiska w związku z art. 361 § 1 k.c., Sąd Apelacyjny uznał je za chybione.

W realiach sprawy bezsporna jest okoliczność, że nieruchomość powodów znajduje się w pobliżu (...) w W., na terenie objętym obszarem ograniczonego użytkowania. Przyczyną utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania było stwierdzenie niemożności zapewnienia poza terenem lotniska warunków gwarantujących dopuszczalny poziom hałasu. W konsekwencji nie może budzić wątpliwości materialnoprawna podstawa dochodzonych przez powodów roszczeń odszkodowawczych, wywiedziona ze wskazanej wyżej ustawy - Prawo ochrony środowiska. Przepisy te przewidują podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej i mają charakter przepisów szczególnych w stosunku do regulacji zawartej w kodeksie cywilnym, dotyczącej ochrony prawa własności przed naruszeniami. Doznawana przez powodów szkoda podlega zaspokojeniu na podstawie art. 136 ustawy prawo ochrony środowiska.

Stosownie do treści art. 136 ust. 3 p.o.ś., w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, powstał z chwilą wyrządzenia powodom szkody, tj. z chwilą wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...) Nr (...)z 7 sierpnia 2007 roku w sprawie obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W., kształtującego zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligujący do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania. Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powodów właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem stref ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra (...)z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Usytuowany na należącej do powodów nieruchomości budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów i nie zapewnia należytego klimatu akustycznego. Podkreślić należy, że wbrew twierdzeniom apelacji art. 136 ust. 3 p.o.ś. nie uzależnia uwzględnienia kosztów, poniesionych na wypełnienie wymagań technicznych przez istniejące budynki, od istnienia ograniczeń uniemożliwiających lub utrudniających korzystanie z nieruchomości, lecz od samego faktu określenia wymagań technicznych, określonych przy tworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania.

W ocenie sądu odwoławczego roszczenie z tytułu konieczności dostosowania budynku do właściwego klimatu akustycznego zasługiwało na uwzględnienie w całości. Obie przeprowadzone w sprawie opinie – biegłego akustyka T. S. i biegłego z zakresu budownictwa M. T. – świadczą o konieczności podjęcia określonych prac, których koszt został wyszacowany przez biegłego T. na kwotę 119.272,68 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których powodowie dotychczas nie poczynili, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych wydatków. Niezasadne są przy tym zarzuty apelacji, iż zakup i montaż nawiewników w budynku powodów i odnowienie całej elewacji budynku nie wchodzi w zakres rewitalizacji akustycznej budynku. Zapewnienia dobrych warunków klimatyzacji pomieszczeń powodowie mogą oczekiwać w związku z tym, że pożądane jest zamykanie okien dla ograniczenia hałasu docierającego od strony lotniska. W konsekwencji montaż nawiewników pozostaje w związku przyczynowym ze stwierdzoną szkodą. Z opinii biegłych wynika zalecenie zastosowania nawiewników w budynku powodów. Powodowie winni oczekiwać osiągnięcia takiego komfortu życia i wypoczynku, który by istniał, gdyby stan zakłóceń akustycznych nie wystąpił. Sam fakt zamykania okien w pomieszczeniach, w których żyją i przebywają ludzie stanowi istotne i uciążliwe ograniczenie. Przyjęcie zatem jednego z alternatywnych rozwiązań nie stanowi ani nadużycia praw podmiotowych, ani nie zrywa związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem, a szkodą. Powodowie mają prawo usunąć jej skutki w sposób profesjonalny, pełny i pewny, a nie stosować półśrodki tylko dla ograniczenia wydatków. Taka sama argumentacja dotyczy odnowienia elewacji budynku, gdyż przy wymianie okien i drzwi, zaleconej przez biegłych, uszkodzeniu ulegnie elewacja każdej ze ścian domu powodów. W rezultacie przywrócenia do stanu poprzedniego i wyrównania szkody budynek powinien odzyskać takie same walory estetyczne, jakie miał przed dokonaniem rewitalizacji. Nie można w ocenie Sądu Apelacyjnego uznać, że elewacja budynku, którego jedynie część ścian przy nadprożach zostałaby odmalowana, reprezentowałaby takie same walory estetyczne jak przed wymianą okien i drzwi.

W związku z tym Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że powodom przysługuje solidarnie odszkodowanie w łącznej wysokości 119.272,68 złotych, obejmującej koszt nakładów, jakie powodowie zmuszeni są poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku.

O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c., licząc je od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu, który traktowany być musi jako wezwanie do zapłaty. Chodzi wszak o świadczenie bezterminowe, w rozumieniu tego ostatniego przepisu. Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia pierwszego z wymienionych przepisów był po części uzasadniony, bo sąd pierwszej instancji zasądził odsetki od daty doręczenia odpisu pozwu, w którym roszczenia co do wysokości nie zostały sprecyzowane. Zasadą jest natomiast, że wymagalność roszczenia o odszkodowanie - które jest, zgodnie z art. 455 k.c. roszczeniem bezterminowym - należy wiązać z datą zgłoszenia zobowiązanemu roszczenia sprecyzowanego co do jego wysokości. Pełnomocnik powodów dopiero na rozprawie w dniu 9 lutego 2011 r. w obecności pełnomocnika pozwanego sprecyzował, że na dochodzone roszczenie składa się kwota 60.000 zł tytułem rewitalizacji akustycznej i 40.000 zł tytułem spadku wartości nieruchomości. Skoro zatem o opóźnieniu w rozumieniu art. 481 § 1 k.c., można mówić najwcześniej od dnia następnego po dacie wezwania do zapłaty to odsetki od kwoty 60.000 zł należało zasądzić od dnia 10 lutego 2011 r. Do dalszej zmiany bądź doprecyzowania powództwa doszło na rozprawie w dniu 23 maja 2012 r., kiedy to pełnomocnik powodów wskazał, że wnosi o zasądzenie kwoty 109.316,84 zł tytułem kosztów rewitalizacji budynku. Od kwoty 40.000 zł należało zatem zasądzić odsetki od dnia następnego, tj. od dnia 24 maja 2012 r., zaś od kwoty 9.316,84 zł od daty wskazanej w wyroku Sądu Okręgowego, tj. 20 kwietnia 2015 r. z uwagi na niemożność orzekania na niekorzyść strony, wnoszącej apelację. Kolejna zmiana powództwa nastąpiła w piśmie procesowym z dnia 20 kwietnia 2015 r., w którym pełnomocnik powodów wniósł o zasądzenie kwoty 119.272,68 zł tytułem odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów na rewitalizację akustyczną. Pismo to zostało doręczone pozwanemu przez Sąd na rozprawie w dniu 17 września 2015 r., a zatem od rozszerzonej części powództwa, tj. od kwoty 9.955,84 zł odsetki były należne od dnia 18 września 2015 r. do dnia zapłaty.

Nie ma przy tym żadnych podstaw, by odsetki zasądzać od daty orzekania, jak chce apelujący. Roszczenie istniało wszak już w dacie wniesienia pozwu. Stwierdzić należy, że w wypadku, kiedy przedmiotem sporu jest świadczenie pieniężne należne wierzycielowi, w tym także świadczenie odszkodowawcze dochodzone na podstawie art. 129 ust. 2 i 4 oraz art. 136 ust. 1 i 3 p.o.ś., zasadą pozostaje, jak słusznie uznał Sąd Okręgowy, że termin płatności świadczenia - w zakresie kwot w nim żądanych i uznanych ostatecznie za uzasadnione - wyznacza wezwanie dłużnika do zapłaty. Wierzyciel nie ma obowiązku wykazywania szkody poniesionej w wyniku nieterminowej zapłaty, ani udowadniania, że w chwili otrzymania wezwania dłużnik dysponował wiedzą niezbędną do oszacowania wielkości roszczenia. To na dłużniku ciąży obowiązek dowodzenia, że w tym wypadku występują szczególne okoliczności podważające powstanie stanu wymagalności roszczenia w chwili wezwania do zapłaty. W niniejszej sprawie pozwany tego rodzaju okoliczności nie wykazał. Charakter roszczenia powoda i powszechność analogicznych roszczeń innych osób, których nieruchomości położone były w tej samej strefie obszaru ograniczonego użytkowania, w połączeniu z już wcześniej rozpatrywanymi przez sądy powództwami dotyczącymi tożsamych roszczeń związanych z utworzeniem obszarów ograniczonego użytkowania wokół innych polskich lotnisk, umożliwiało pozwanemu oszacowanie z dość dużą dokładnością wielkości wchodzącego w grę odszkodowania.

Zważywszy na powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. należało orzec jak w punkcie pierwszym sentencji. W pozostałym zakresie apelacja jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c. Stwierdzono, że apelacja okazała się zasadna jedynie w nieznacznej części, obejmującej jedynie część odsetek, zaś w zakresie dochodzonego przez powodów roszczenia nie została uwzględniona w żadnej części. W związku z tym powodom należał się zwrot całości poniesionych kosztów, na które złożyły się koszty zastępstwa procesowego według stawki minimalnej, wynikającej z § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.