Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: M. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 5 grudnia 2016 r., znak: (...)

w sprawie: M. K. (1)

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. K. (1) prawo do emerytury od dnia (...) r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 150/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 grudnia 2016 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu M. K. (1) prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do dnia 1 stycznia 1999 r. nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie przedłożono dokumentacji potwierdzającej wykonanie prac w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Od powyższej decyzji, ubezpieczony poprzez pełnomocnika, wniósł odwołanie.
W uzasadnieniu odwołania wskazano okresy pracy w warunkach szczególnych oraz podkreślono, że ubezpieczony w każdym przypadku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony był zatrudniony w piekarniach przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia i znacznym stopniu uciążliwości. Przy wypieku pieczywa ubezpieczony pracował w wysokich temperaturach wytwarzanych w piecach oraz w bliskim sąsiedztwie maszyn do wyrobu ciasta emitujących znaczny hałas, oraz w pomieszczeniach
o znacznym zapyleniu. Wszystkie wykonywane przez ubezpieczonego czynności w ramach powierzonych obowiązków pracowniczych stanowiły integralną część pracy przy wypieku pieczywa w przemyśle rolno-spożywczym, o której mowa w dziale X, poz. 11, wykazu A do ww. rozporządzenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2017 r. pełnomocnik ubezpieczonego sprecyzował odwołanie w ten sposób, iż wskazał, że domaga się zaliczenia jako pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia w GS w I. okresu od ukończenia przez ubezpieczonego 18 roku życia (tj.(...)r.), a ponadto w odniesieniu do okresu pracy
u M. K. (2) domaga się zaliczenia zarówno okresu od 1 sierpnia 1994 r. do 30 września 1995 r., jak i okresu od 16 września 1996 r. do 17 czerwca 1997 r., bowiem był zatrudniony
w tym okresie jako piekarz piecowy.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony M. K. (1) (ur. (...)) w dniu 26 października 2016 r. złożył wniosek o emeryturę. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy na dzień
1 stycznia 1999 r. w wymiarze 25 lat 9 miesięcy i 5 dni. Ubezpieczony nie był członkiem OFE.

Bezsporne.

W dniu 1 września 1972 r. M. K. (1) rozpoczął naukę zawodu piekarza
w Gminnej Spółdzielni (...). Ubezpieczony był zatrudniony w GS (...) w I. w okresie od 1 września 1972 r. do 10 czerwca 1978 r. na stanowisku piekarza. W okresie od 21 września 1974 r. ubezpieczony stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako piekarz piecowy. Ubezpieczony nie miał urlopów bezpłatnych.

Dowód: akta sądowe – akta osobowe ubezpieczonego dot. GS I.: umowa o naukę zawodu, świadectwo pracy (k. bez numeracji); zeznania świadka Z. M.
i ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 56.

W okresie od dnia 10 czerwca 1978 r. do dnia 31 grudnia 1981 r. M. K. (1) był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...)
w A., na stanowisku piekarza. Do obowiązków ubezpieczonego należało w szczególności wsadzanie sformowanych sztuk ciasta do komór wypiekowych pieca w chwili gdy osiągnęły odpowiedni stopień wyrośnięcia, przygotowanie i przesuwanie sztuk ciasta w komorach i regulowanie przebiegu pieczenia dla właściwego ich wypieczenia czy też wysadzanie wypieczonego pieczywa. Ubezpieczony wykonywał pracę piekarza piecowego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

Dowód: akta sądowe - akta osobowe ubezpieczonego dot. GS A.: zakres czynności, umowa o pracę, świadectwo pracy (k. bez numeracji); zeznania świadka J. W. i ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 56.

Następnie, w okresie od 2 stycznia 1982 r. do 14 lipca 1989 r. ubezpieczony był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w Dobrem na stanowisku starszego piekarza. Zgodnie z zawartą umową praca miała być wykonywana systemem akordowym, zaś w normie akordowej zawarte były wszystkie czynności związane
z wypiekiem pieczywa. Ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako piekarz piecowy wykonując czynności przy wypieku pieczywa tzn. przygotowywał piec do wypieków, wkładał pieczywo, wyjmował pieczywo. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

Dowód: akta sądowe - akta osobowe ubezpieczonego dot. GS D.: świadectwo pracy, umowa o pracę; zeznania świadka R. P. i ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 56.

W okresie od 2 stycznia 1992 r. do 31 marca 1992 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku piekarza w Gminnej Spółdzielni (...) w Z. na stanowisku piekarza. Ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności piecowego – zajmował się obsługą pieca, wkładał chleb i bułki do pieca, wyjmował gotowe pieczywo, kontrolował wypiek w trakcie pieczenia. Ubezpieczony nie korzystał
z urlopu bezpłatnego.

Od 1 sierpnia 1994 r. do 30 września 1995 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku piekarza ciastowego w Piekarni (...) w I., zaś
w okresie od 16 września 1996 r. do 17 czerwca 1997 r. ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku piekarza piecowego w (...) Piekarnia – Sklepy (...)
w I.. Faktycznie, w tych okresach zatrudnienia ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki piekarza piecowego przy obsłudze pieca do wypieku pieczywa. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

Dowód: akta sądowe - kserokopie świadectw pracy (za zgodność z oryginałem) k. 10, 12-13; zeznania ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 56.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów,
w szczególności akt osobowych ubezpieczonego, oraz zeznań świadków i ubezpieczonego. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Prymat wiarygodności został przyznany także zeznaniom świadków oraz korespondującym z nimi zeznaniom ubezpieczonego. Świadkowie byli współpracownikami ubezpieczonego w spornym okresie, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu obowiązków. Zeznania przesłuchanych w sprawie osób były przy tym spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie, nie budząc jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności. Nadto, zeznania wszystkich przesłuchanych osób korelowały także ze zgromadzoną w aktach sprawy dokumentacją.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli
w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli: okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet
i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet. Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym wiek ten, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, stosownie do art. 32 ust. 4 ustawy, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Zgodnie z § 4 ust. 1 powołanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet
i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną była kwestia posiadania co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach. Poza sporem pozostawało bowiem, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę ogólnego stażu ubezpieczenia.

Sąd, w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem, nie może ograniczyć możliwości udowodnienia, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach jedynie do świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionych według ustalonego w przepisach wzorca, lecz powinien wszelkimi dostępnymi dowodami wskazanymi przez strony postępowania dokonać oceny faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych w spornym okresie oraz warunków wykonywanej pracy, w kontekście okoliczności uzasadniających przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zgodnie z treścią art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i z przesłuchania stron. Tym samym więc w postępowaniu sądowym w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące
w postępowaniu przed organem rentowym. Nie jest więc wykluczona możliwość udowadniania w postępowaniu sądowym na podstawie zeznań świadków okresów zatrudnienia na potrzeby ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach (uchwała SN
z 21.09.1984 r., III UZP 48/84). Stanowisko takie jest powszechnie przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym stwierdza się, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się
o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy
i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu (np. zaświadczenia o zatrudnieniu) wynika co innego (wyrok SN z dn. 9 kwietnia 2009 r., sygn.
I UK 316/08), a także gdy ubezpieczony wykaże, że nie jest w stanie przedstawić wymaganego świadectwa pracy lub zaświadczenia zakładu pracy np. z powodu jego likwidacji (wyrok SN z dn. 7.10.2003 r., sygn. II UK 87/03). Taka też sytuacja miała miejsce w przypadku ubezpieczonego odnośnie okresu pracy w GS Z. i w piekarni (...) – Sąd w tym zakresie więc poprzestał na wiarygodnych zeznaniach ubezpieczonego, ponieważ ubezpieczony nie może ponosić negatywnych konsekwencji braków dokumentacji pracowniczej będącej skutkiem znacznego upływu czasu i likwidacji zakładów pracy.

Należy także wskazać, że określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane
w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Samodzielnie Sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę danej osoby w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma więc istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe, w szczególności dokumenty
z akt osobowych oraz zeznania świadków i ubezpieczonego pozwoliły na ustalenie, że ubezpieczony w spornych okresach (o które wnioskował w odwołaniu) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną w wykazie A do wyżej powołanego rozporządzenia, dziale X, poz. 11 tj. prace przy wypieku pieczywa. Ubezpieczony w GS (...) I. (od 21.09.1974 r. do 09.06.1978 r. tj. 3 lata, 8 miesięcy, 20 dni), GS (...) A. (od 10.06.1978 r. do 31.12.1981 r., tj. 3 lata, 6 miesięcy, 22 dni), GS (...) D. (od 02.01.1982 r. do 14.07.1989 r., tj. 7 lat, 6 miesięcy, 13 dni), GS (...) Z. (od 02.01.1992 r. do 31.03.1992 r. tj. 2 miesiące, 30 dni) oraz w (...) Piekarni (...) i (...) Piekarnia-Sklepy (...) w I. (od 01.08.1994 r. do 30.09.1995 r. tj. 1 rok, 2 miesiące i od 16.09.1996 r. do 17.06.1997 r. tj. 9 miesięcy i 2 dni) pracował wyłącznie jako piekarz piecowy, przy obsłudze pieca do wypieku chleba. Logicznym i zgodnym z doświadczeniem życiowym jest to, że skoro ubezpieczony w trzech Gminnych Spółdzielniach wykonywał takie prace, to w GS Z. oraz u M. K. (2) ta praca niczym nie różniła się od pracy w poprzednich zakładach, bowiem ubezpieczony wykonywał dokładnie te same czynności przy obsłudze pieca do wypieku pieczywa. To zostało także potwierdzone zeznaniami ubezpieczonego, którym Sąd dał wiarę
w całości.

Mając na względzie powyższe, ubezpieczony wykazał, iż legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych i tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie to wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem i w tym przedmiocie orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Wydanie błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 08.02.2017 r., III AUa 1257/16).

W punkcie 3. wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Sąd podwyższył stawkę dwukrotnie ze względu na znaczny nakład pracy pełnomocnika przy tej sprawie.

SSO Ewa Milczarek