Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Struski

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska, Mariola Watemborska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2017 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko K. W., J. W., N. W. i A. W.

o eksmisję

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w S. z dnia 15 maja 2017r., sygn. akt I C 218/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że

a)  zobowiązuje pozwanych K. W., J. W., N. W. i A. W. do opróżnienia, opuszczenia i wydania powodowi M. S. lokalu socjalnego położonego w S. przy ulicy (...), ustalając, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego;

b)  odracza wykonanie obowiązku, o którym mowa w treści punktu I litera a) do dnia 31 maja 2018r.;

c)  nie obciąża pozwanych kosztami procesu;

II. nie obciąża pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 417/17

UZASADNIENIE

Powód M. S. wniósł o eksmisję pozwanych K. W., J. W., N. W. i A. W. z lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), jako że zajęli oni ten lokal samowolnie. W efekcie wniósł też powód o orzeczenie, że pozwanym nie przysługuje lokal socjalny.

Pozwani K. W., J. W., N. W. i A. W. wnieśli o oddalenie powództwa, wskazując, że nie zajęli przedmiotowego lokalu samowolnie, albowiem klucz do niego otrzymali od poprzedniego lokatora, który wyprowadził się na stałe. Zdecydowali się zamieszkać w lokalu, gdyż nie mają innej możliwości zamieszkiwania, w tym poprzez wynajem, a w rodzinie są dzieci i nie chcą ich stracić, nie mając możności zapewnienia mieszkania.

Wyrokiem z dnia 15 maja 2017r. Sąd Rejonowy wS.oddalił powództwo.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodził się powód, który w wywiedzionej apelacji, zaskarżając wydany wyrok w całości, podniósł zarzuty naruszenia:

1)  prawa materialnego, tj. art. 5 kc poprzez niewłaściwe przyjęcie, że zachowanie pozwanych zasługuje na ochronę, mimo że postępowanie powoda nie narusza zasad współżycia społecznego, a stanowi przejaw ochrony praw majątkowych,

2)  prawa procesowego, tj.:

- art. 328 § 2 kpc poprzez wyjaśnienie tylko w ograniczonym zakresie podstaw zastosowania art. 5 kc,

- art. 233 § 1 kpc poprzez błędne jego zastosowanie w sytuacji, gdy materiał dowodowy nie wskazuje na to, aby zachowanie powoda było podstawą do zastosowania art. 5 kc.

W konsekwencji apelujący powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, jak i zasądzenia od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu za I i II instancję, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie go Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Na podstawie art. 387 § 2 ¹ kpc Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodzić się bowiem należy z apelującym, że w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 5 kodeksu cywilnego, z którego wynika, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Należy mieć na uwadze, że zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki rozstrzygnięcia w sytuacjach wyjątkowych, które przepis ten ma na względzie. Dla jego zastosowania konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności rozpatrywanego wypadku, w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Na jego podstawie nie można konstruować dyrektyw o charakterze ogólnym i dokonywać uogólnień nawet w sytuacjach uznawanych za typowe (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28.11.1967r., I PR 415/67, OSP 10/68, poz. 210).

Nie ma wątpliwości w przedmiotowej sprawie, że pozwani – czteroosobowa rodzina z dwójką małoletnich dzieci w wieku (...) lat samowolnie, bez wiedzy i zgody powoda jako właściciela lokalu, zajęli niewielkie - bo 20-metrowe mieszkanie komunalne. Nie ma też wątpliwości, że w obowiązującym w Polsce systemie prawnym wielką wagę przywiązuje się do ochrony dzieci i rodziny. Nie można jednak uznać, że w każdej sytuacji, w której rodzina - pozwana w sprawie o eksmisję - składa się z małoletnich dzieci nie może zostać eksmitowana.

Racją należy przyznać apelującemu powodowi, odwołującemu się do argumentu, iż orzeczenie Sądu Rejonowego mogłoby utwierdzić pozwanych w poczuciu bezkarności, zaś innych mieszkańców (...), oczekujących w kolejce na przydział lokalu z zasobów komunalnych, w przekonaniu, iż możliwym jest poprzez samowolne, bezkarne, naruszające normy społeczne działania, osiągnięcie swego celu poprzez „zdobycie” mieszkania bez konieczności oczekiwania w kolejce. Zauważyć bowiem należy, że pozwani nie są jedyną (...) rodziną mającą problemy mieszkaniowe. W podobnej sytuacji znajdują się także inne osoby, również mające na utrzymaniu małoletnie dzieci. Zauważyć przy tym należy, że pozwani – rodzice małoletnich - oboje pracują, osiągają stałe dochody, nie są osobami niepełnosprawnymi. Dodatkowo, co podniósł pełnomocnik powoda na rozprawie apelacyjnej, od kilku miesięcy pozwani nie uiszczają należności związanych z bezumownym korzystaniem z lokalu. Nie sposób w takiej sytuacji uznać, że pozwanych należy otoczyć wyjątkową ochroną oddalając skierowane przeciwko nim powództwo eksmisyjne.

Zasadnie więc apelujący podnosi, że wyrok Sądu I instancji z jednej strony odmawia powodowi ochrony jego praw właścicielskich, z drugiej zaś stanowi ochronę prawną dla osób, które łamią zasady współżycia społecznego. W aspekcie zarzutu naruszenia praw właścicielskich powoda, dostrzec należało, że w sytuacji oddalenia powództwa o eksmisję skierowanego przeciwko pozwanym rzeczywiście pozbawiono by właściciela jego praw decyzyjnych w zakresie tego, komu dany lokal przyznać. Powód w niniejszej sprawie występuje więc w obronie nie tyle swego, co interesu ogółu mieszkańców gminy, zwłaszcza tych oczekujących w kolejce po lokal z zasobów komunalnych.

Mając zatem na uwadze niepodlegającą podważeniu powinność powoda w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych (...), jak również przy uwzględnieniu szczególnie trudnej sytuacji rodziny pozwanych, Sąd Okręgowy uznał, że należy na podstawie art. 222 § 1 kodeksu cywilnego zobowiązać pozwanych do opróżnienia, opuszczenia i wydania powodowi zajmowanego lokalu, jednocześnie mając na uwadze zapis art. 320 kodeksu postępowania cywilnego, sąd II instancji uznał za wystarczającą ochronę rodziny pozwanych, odroczenie w czasie tj. do końca maja 2018r . obowiązku wydania powodowi przedmiotowego lokalu. Czas ten winien zapewnić pozwanym możliwość właściwego przegotowania się na opuszczenie zajmowanego bezprawnie lokalu.

W sprawach o opróżnienie pomieszczenia sąd z mocy art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach - a zwłaszcza gdy wykonanie natychmiastowe wyroku kolidowałoby z zasadami współżycia społecznego - władny jest wyznaczyć termin do spełnienia tego świadczenia. Przepis ten zatem i tak już w pewnym stopniu – lecz w ocenie Sądu Okręgowego w stopniu nie nadmiernym - ogranicza prawo podmiotowe żądającego opróżnienia mieszkania.

Sąd Okręgowy zmieniając zaskarżone orzeczenie i orzekając eksmisję pozwanych ustalił jednocześnie, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego – zgadzając się tym samym ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w orzeczeniu wydanym w sprawie III CZP 6/05, z którego wynika, że osobom samowolnie zajmującym lokal, nie należy się lokal socjalny.

Zmieniając zaskarżony wyrok Sądu I instancji Sąd Okręgowy nie znalazł jednak podstaw do obciążenia pozwanych, zgodnie z wnioskiem apelującego powoda, kosztami postępowania eksmisyjnego zarówno za I jak i za II instancję. W ocenie Sądu odwoławczego w sprawie znajduje w tym zakresie zastosowanie przepis art. 102 kpc, który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Należało uznać, że taka wyjątkowa sytuacji występuje w niniejszej sprawie po stronie pozwanych. Nie ma przy tym żadnych wątpliwości, że sytuacja życiowa i materialna tej rodziny jest trudna, dorośli pozwani pracują lecz otrzymuję niewielkie wynagrodzenia, na ich utrzymaniu pozostaje dwoje małych dzieci. Rodzina pozwanych jest zadłużona z tytułu bezumownego korzystania z lokalu a ponadto pozwani winni zabezpieczać środki na znalezienie przyszłego miejsca zamieszkania.