Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu - Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:SSO Danuta Silska (spr.)

Sędziowie:SSO Ewa Fras-Przychodni

SSO Jarosław Grobelny

Protokolant:prot. sąd. Michał Marciszonek

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2017 r. w Poznaniu na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej Z. S. reprezentowanej przez matkę K. S.

przeciwko P. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu z dnia 31 maja 2016 r., sygn. akt III RC 1/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

a)  w punkcie 1. zasądzoną rentę alimentacyjną obniża do kwoty 850 (osiemset pięćdziesiąt) zł;

b)  w punkcie 3. kwotę 270 zł obniża do wysokości 210 zł;

I.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 204 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ;

III.  nie obciąża powódki kosztami sądowymi w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Ewa Fras – Przychodni SSO Danuta Silska SSO Jarosław Grobelny

UZASADNIENIE

Małoletnia powódki Z. S. działająca przez matkę K. S. wystąpiła z pozwem przeciwko P. S. domagając się, po ostatecznym sprecyzowaniu żądania, zasądzenia od pozwanego na rzecz małoletniej powódki podwyższonej renty alimentacyjnej z 500 zł do 1.500 zł miesięcznie, począwszy od dnia 1.5.2014 r., płatnej do dnia 10-tego każdego miesiąca do rąk matki małoletniej powódki w miejsce alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu (...) z dnia 6.5.2008 r. w sprawie XIV C 315/08 oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz małoletniej powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

P. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 31.5.2016 r., sygn. akt III RC 1/16 Sąd Rejonowy w Wągrowcu:

1.  zasądził od P. S. na rzecz małoletniej Z. S. podwyższoną rentę alimentacyjną po 950 zł miesięcznie począwszy od dnia 5.1.2016 r., płatną z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat, do rąk matki małoletniej K. S. w miejsce alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu(...) z dnia 6.5.2008 r. w sprawie XIV C 315/08;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

3.  zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Wągrowcu 270 zł tytułem zwrotu części kosztów sądowych;

4.  odstąpił od obciążania małoletniej powódki pozostałymi kosztami sądowymi;

5.  pozasądowe koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie zniósł;

6.  wyrokowi w punkcie 1. nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji:

Poprzednia wysokość renty alimentacyjnej została orzeczona wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu(...) z dnia 6.5.2008 r. w sprawie XIV C 315/08, na mocy którego zasądzono od P. S. na rzecz małoletniej córki Z. S. ur. (...) rentę alimentacyjną w wysokości 500 zł miesięcznie, płatną do rąk K. S. do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. Tym samym wyrokiem dokonano jednocześnie podziału majątku wspólnego małżonków K. S. i P. S. w ten sposób, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszalnego położonego w W. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 43,40m ^{( 2)} w Spółdzielni Mieszkaniowej w W. wraz z wkładem budowlanym oraz własność ruchomości stanowiących wyposażenie mieszkania przyznano na wyłączność własność K. S. bez obowiązku spłat na rzecz P. S..

W tym czasie małoletnia Z. S. miała niespełna 4 lata.

Matka małoletniej, będąca z wykształcenia magistrem germanistyki, pracowała w szkole z wynagrodzeniem w wysokości około 1.050 zł netto miesięcznie i dorabiała udzielając korepetycji.

Pozwany, będący z zawodu blacharzem samochodowym, w tym okresie mieszkał ze swoimi rodzicami i pracował na podstawie umowy o pracę w szkole w W. jako pomoc techniczna z średnim miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1.813,01 zł brutto oraz prowadził wspólnie z D. G. warsztat samochodowy na posesji swego ojca w S. przy ul. (...).

Po rozwodzie w 2008 r. nie było innych orzeczeń dotyczących alimentów. Alimenty nie są wypłacane przez fundusz alimentacyjny, lecz są płacone przez pozwanego. W grudniu 2010 r. przedstawicielka ustawowa wraz z małoletnią Z. wyjechała do Niemiec. Od tego czasu cały czas mieszka w Niemczech. Nie zawierała kolejnego związku małżeńskiego. Poza małoletnią Z. nie ma innych dzieci. Mieszka w tej chwili tylko z małoletnią córką. Z. rozpoczęła edukację w sierpniu 2011 r. Wówczas poszła w Niemczech do I klasy. Teraz uczy się w klasie IV i jest to ostatnia klasa szkoły podstawowej. Małoletnia korzysta z korepetycji z języka niemieckiego. Opłata za te korepetycje 80 euro miesięcznie.

K. S. pracuje jako nauczyciel języka niemieckiego w ramach wolnego zawodu. Wykonuje prace na podstawie umów zlecenia z innymi szkołami. Obecnie ma zawarte trzy umowy zlecenia. Z tej pracy łącznie w skali miesiąca jej dochód wynosi około 2.000 euro. Na początku 2017 r. z tego dochodu będzie musiała zapłacić podatek dochodowy, który wynosi 19 %, przy czym kwota 4.500 euro rocznie jest nieopodatkowana. Będzie musiała samodzielnie zapłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne, która będzie wynosiła między 370 a 410 euro miesięcznie. Matka pobiera na dziecko świadczenie rodzinne, które wynosi teraz 190 euro miesięcznie. Na dzień dzisiejszy innych świadczeń nie posiada. Do końca lutego 2016 r. pobierała świadczenie z pomocy społecznej w wysokości 923,88 euro miesięcznie. Finansowo pomagają matce dziecka jej rodzice.

Przedstawicielka ustawowa powódki wynajmuje mieszkanie. Za mieszkanie płaci 650 euro miesięcznie. Ta opłata obejmuje wszystkie wydatki związane z mieszkaniem z wyłączeniem prądu. Rachunek za prąd wynosi obecnie 56 euro miesięcznie. Telefon stacjonarny z Internetem kosztuje około 40 euro miesięcznie. Opłata za cyfrowy P. wynosi 99,95 zł w skali miesiąca. Płaci ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz od odpowiedzialności cywilnej w (...) za siebie i córkę. Obie te składki wynoszą około 37 euro miesięcznie. Posiada samochód F. (...) rocznik 1998. Podatek od samochodu wynosi 87 euro rocznie. Ubezpieczenie samochodu wynosi około 40 euro miesięcznie. Dziecko korzysta z jazdy konnej, co kosztuje 72 euro miesięcznie, oraz z basenu. Małoletnia wymaga korzystania z aparatu ortodontystycznego, który kosztuje 1.640 Euro rozłożonych na 25 miesięcznych rat. Wkładki ortopedyczne dla dziecka kosztują od 20 do 50 euro. Dziecko korzysta z telefonu komórkowego. Doładowanie komórki dziecka kosztuje około 10 euro miesięcznie. W jedną stronę z B. do W. jest około 900 km. W ostatnich latach matka przyjeżdża z dzieckiem do Polski 4 lub 5 razy.

K. S. jest nadal właścicielem mieszkania, które przypadło jej w podziale majątku wspólnego. W tej chwili to mieszkanie zajmuje jej koleżanka, która nie płaci za korzystanie z tego mieszkania. W tym mieszkaniu są dwa pokoje, kuchnia, łazienka. Opłaty za to mieszkanie w W. na rzecz spółdzielni płaci ta koleżanka. Kredytobiorcami kredytu na zakup mieszkania są oboje byli małżonkowie. Rata tego kredytu wynosi około 290 zł miesięcznie. Innych nieruchomości matka małoletniej nie posiada.

Na przełomie 2014 r. i 2015 r. matka przyjechała do Polski z dzieckiem i wówczas pozwany miał kontakt z dzieckiem i też zabierał dziecko do swojego miejsca zamieszkania. W okresie świąt Wielkanocnych 2015 r. dziecko było w Polsce dwa tygodnie i pozwany wówczas przyjechał po dziecko do Niemiec i również pozwany odwiózł wówczas dziecko do Niemiec. W wakacje letnie 2015 r. dziecko było w Polsce od końca lipca do początku września. W te wakacje dziecko przebywało u pozwanego około 10 dni, ale nie jednym ciągiem. W październiku 2015 r. przedstawicielka ustawowa wraz z dzieckiem przyleciała na pogrzeb swego dziadka i wtedy dziecko było jedną noc u pozwanego. W grudniu 2015 r. pozwany zabrał dziecko do siebie na kilka dni, gdy przedstawicielka ustawowa przyjechała do Polski na święta. Od pozwanego lub jego rodziny dziecko dostawało prezenty w postaci np. odzieży i hulajnogi. Nie ma takich potrzeb z okresu od dnia 1.5.2014 r. do dnia 4.1.2016r., które teraz trzeba zaspokoić. Nie ma też w tej chwili pożyczek do spłaty zaciągniętych na potrzeby dziecka z okresu od dnia 1.05.2014r. do dnia 4.01.2016 r.

Pełne miesięczne usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniej Z. S., obejmujące wydatki na czynsz 325 Euro, prąd 28 Euro, telefon i internet 19,48 Euro, Cyfrowy P. 11 Euro, lekcje jazdy konnej 72 Euro, pobyt w świetlicy 45 Euro, posiłki w świetlicy 25,60 Euro, ubezpieczenie 20,40 Euro, składka klasową 4 Euro, dojazdy i paliwo 66 Euro, wyżywienie, kosmetyki i artykuły chemiczne 208,28 Euro, odzież i obuwie 96,83 Euro, wyjścia na basen 7,50 Euro, wyjścia do kina 10 Euro, lekarstwa 5 Euro, odzież do jazdy konnej ( 100 Euro rocznie ) około 9 Euro, rata za aparat ortodontystyczny około 65 Euro, doładowanie telefonu komórkowego 10 Euro, wycieczki szkolne 11,66 Euro, wyprawka szkolna 5 Euro, materiały papiernicze do szkoły 2 Euro, wynoszą łącznie 1046,75 Euro.

P. S. w dniu 27.12.2014 r. zawarł związek małżeński z A. S.. Z tego związku urodziła się córka I. S. w dniu 26.8.2015 r. Innych dzieci nie posiada. Od listopada 2009 r. mieszka w domu wS. na ul. (...). Wówczas właścicielem tego domu razem z działką był ojciec pozwanego R. S.. Aktem notarialnym z dnia 25.6.2012r. ojciec pozwanego darował na rzecz pozwanego własność dwóch działek nr (...) o łącznej powierzchni 2,2949 ha. Działka nr (...) jest niezabudowana i stanowi użytki rolne o powierzchni 2,1032 ha fizycznych, tj. 0,4207 ha przeliczeniowych z rocznym dochodem w wysokości 1054,27 zł, a na działce nr (...) położony jest murowany budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 80,72 m ^{( 2)}, drewniana stodoła o powierzchni 204 m ^{( 2)}, murowany garaż o powierzchni 90 m ^{( 2)} i murowany budynek gospodarczy o powierzchni 44 m ^{( 2)}. Dom na tej nieruchomości był wybudowany na początku 2009r. Pozwany jest właścicielem samochodu V. (...) rocznik 2003.

Na posesji pozwanego znajduje się murowany warsztat przy domu. Na podwórzu tej nieruchomości stoją samochody oczekujące na naprawę będące własnością klientów oraz D. G., który również sprowadza samochody z zagranicy i je naprawia.

Od 2001r. lub 2002 r. pozwany wspólnie ze swoim kolegą D. G. rozpoczęli w warsztacie na posesji w S. przy ul. (...) działalność gospodarczą w postaci naprawiania samochodów. Ta działalność nie była wówczas nigdzie zarejestrowana. Pozwany pracował w szkole, a później w firmie (...), a w warsztacie wykonywał pracę popołudniami i w weekendy. Wszystkimi dochodami z pracy w warsztacie D. G. i pozwany dzielili się po połowie. Po części do samochodów D. G. i pozwany jeździli albo wspólnie albo oddzielnie. Kupowali też części na giełdzie. W 2007r. D. G. zarejestrował na swoje nazwisko tę działalność gospodarczą. Pozwany nigdy tej działalności formalnie nie zarejestrował.

Świadek D. G. zeznał, że od 2009 r. pozwany nie prowadził z nim faktycznie tej działalności gospodarczej w warsztacie, ale pozwany przychodzi do niego do warsztatu pięć razy w tygodniu, bo to jest jego podwórko. Świadek twierdził również, że zdarzało się, ale rzadko, że pozwany pomógł mu zrobić coś drobnego przy samochodzie np. przy przytrzymaniu szyby przy wklejaniu do samochodu albo przy trzymaniu błotnika do samochodu. Za pomoc świadek w warsztacie nie płacił pozwanemu. Pozwany korzysta z warsztatu w ten sposób, że naprawia w tym warsztacie albo swoje auto albo auta swoich członków rodziny. D. G. płaci 200 zł podatku od nieruchomości rocznie. Tę kwotę przekazuje pozwanemu. Przekazuje pozwanemu też 1/3 rachunku za prąd. Ojcu pozwanego R. S. płaci kwotę 200 zł. To jest kwota czynszu, którą ustalił z ojcem pozwanego, lecz nie zawierał z R. S. żadnej pisemnej umowy najmu ani nie została taka umowa zgłoszona w urzędzie skarbowym. Dochód D. G. z tego warsztatu w 2015r. wyniósł od 11 do 12.000 zł. Poza tym warsztatem D. G. pracuje w firmie (...) na pełen etat na dwie zmiany: od 6.00 do 14.00 lub od 14.30 do 22.30.

Od 2010r. pozwany był zatrudniony w firmie (...) jako monter podzespołów. Pracował w oddziale w firmy w P.. Do pracy dojeżdżał swoim samochodem. Razem z pozwanym dojeżdżały jeszcze dwie osoby. Każda z tych osób jechała swoim samochodem na zmianę co trzeci dzień. Pozwany wykonywał pracę od poniedziałku do piątku. Z jego miejsca zamieszkania do siedziby pracodawcy w jedną stronę było 57 km. Samochód pozwanego ma silnik diesla 1,9 tdi, który pali między 5 a 6 litrów oleju napędowego na 100 km. Koszt dojazdu do pracy wynosił około 400 zł miesięcznie. Ubezpieczenie OC samochodu kosztuje około 360 zł rocznie. Od 12.10.2015r. pozwany przebywał na zwolnieniu chorobowym. Zasiłek chorobowy wypłacał pracodawca. Wszelkie świadczenia wypłacone pozwanemu przez pracodawcę w okresie od marca 2015r. do lutego 2016r. wyniosły średnio 2152,99 zł netto miesięcznie.

Pismem z dnia 12.04.2016r. pracodawca wypowiedział pozwanemu stosunek pracy z uwagi na likwidację stanowiska pracy z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 31.7.2016r. oraz z prawem do odprawy pieniężnej w wysokości 2 miesięcznego wynagrodzenia.

Żona pozwanego A. S. pobiera zasiłek macierzyński w wysokości 1.000 zł miesięcznie, a przed urodzeniem dziecka pracowała jako sprzedawczyni. Pozwany posiada prawo jazdy kategorii B, C+E, to jest na samochody osobowe i samochody ciężarowe z przyczepą. Podatek od nieruchomości wynosi 1.455 zł rocznie, do czego dokłada się też D. G.. Ostatni rachunek za wodę wyniósł 33 zł za dwa miesiące, rachunek za prąd 527 zł za dwa miesiące (ale 1/3 zwraca D. G. ), butla gazu 30 zł. Wywóz śmieci kosztuje około 29 zł miesięcznie. Dom jest ogrzewany piecem na miał. Ojciec pozwanego posiada las. Pozwany kupuje jedynie około tony miału w sezonie zimowym za 620 zł. Za drzewo na ogrzewanie nie płaci. Koszty jego leczenia i rehabilitacji wynoszą 60 zł miesięcznie.

Koszty utrzymania małoletniej I. S.wynoszą około 700 zł miesięcznie, a po uwzględnieniu udziału małoletniej I. w kosztach utrzymania domu w 1/3, pełne koszty utrzymania młodszej córki pozwanego wynoszą około 900 zł miesięcznie.

Poza alimentami na rzecz małoletniej powódki Z. S. pozwany dodatkowo w ciągu 2015r. poniósł wydatki w wysokości łącznej około 1500 zł zakup dla małoletniej hulajnogi, dojazdy po dziecko, wycieczki, ubrania, plecak, wyprawkę i wyżywienie w czasie pobytów córki u pozwanego.

Wszelkie usprawiedliwione koszty utrzymania pozwanego P. S., obejmujące wydatki na wyżywienie 500 zł, ubranie i obuwie 50 zł, leki i rehabilitację 60 zł, środki czystości i higieny 150 zł, udział w 1/3 kosztów utrzymania domu około 206 zł, obowiązek alimentacyjny na rzecz małoletniej I. S. (2/3 kosztów utrzymania I.) około 600 zł, dojazd do pracy około 400 zł, OC samochodu 30 zł, rzeczowe wydatki na Z. około 125 zł (1.500 zł : 12 miesięcy ), ratę AGD 144 zł, wynoszą łącznie około 2265 zł miesięcznie.

W PUP w O. w okresie ostatnich 6 miesięcy były oferty pracy dla blacharzy samochodowych z wynagrodzeniem w wysokości 3000 zł brutto, operatorów maszyn do produkcji w wysokości 3000 zł brutto oraz kierowców w wysokości od 4000 zł do 9000 zł brutto. W tym samym czasie w PUP w P. były oferty pracy dla blacharzy samochodowych z wynagrodzeniem do 3773 zł brutto, kierowców z wynagrodzeniem od 1.750 zł do 6.000 zł brutto i operatorów produkcji do 3.000 zł brutto miesięcznie.

Po dokonaniu oceny dowodów, na podstawie których ustalono stan faktyczny, Sąd Rejonowy stwierdził, iż powództwo częściowo zasługiwało na uwzględnienie. Od czasu poprzedniego orzekania o wysokości renty alimentacyjnej, co miało miejsce 8 lat temu, uległa zmianie wysokość kosztów utrzymania małoletniej powódki oraz możliwości zarobkowe i majątkowe jej rodziców. W chwili orzekania o rozwodzie i ustalania dotychczasowej renty alimentacyjnej w 2008 r. małoletnia Z. miała niespełna 4 lata, a obecnie ma prawie 12 lat. W tym czasie małoletnia podjęła naukę w szkole i wyjechała z matką do Niemiec. Wzrosły zatem jej koszty utrzymania i pojawiły się nowe koszty, chociażby związane z edukacją dziecka i realizacją zainteresowań, których poprzednio nie było. Od czasu rozwodu w 2008 r. wzrosły możliwości zarobkowe zarówno matki, jak i ojca dziecka. Pozwany otrzymał w darowiźnie własność zabudowanej nieruchomości w 2012r., a także urodziła się mu druga córka I. S. w 2015r.

Zdaniem Sądu I instancji, nastąpiła zmiana okoliczności w rozumieniu art. 138 krio uzasadniająca ponowne ustalenie wysokości renty alimentacyjnej należnej małoletniej powódce. Małoletnia powódka nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, a co za tym idzie rodzice są zobowiązani do jej alimentowania zgodnie z art. 133 § 1 krio. Obowiązek ten obciąża rodziców małoletnich w stopniu uzależnionym od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców (art. 135 § 1 kro oraz art. 129 § 2 kro). Pełne usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniej powódki wynoszą obecnie około 1.046,75 euro miesięcznie. Matka małoletniej pobiera na rzecz córki w Niemczech zasiłek rodzinny w kwocie 190 euro miesięcznie, który winien być przeznczony na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka. Po uwzględnieniu tego zasiłku, rodzice z własnych dochodów powinni pokrywać koszty utrzymania małoletniej powódki w wysokości około 856 Euro (1.046,75 - 190) miesięcznie. Możliwości zarobkowe K. S. z pracy nauczyciela w Niemczech wynoszą co najmniej około 2.000 euro brutto miesięcznie. Po odliczeniu podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie zdrowotne daje to kwotę około 1.321 euro netto miesięcznie. Matka małoletniej jest właścicielem mieszkania w W. przy ul. (...), z którego nie korzysta od lat, gdyż mieszka w Niemczech. Powinna zatem z należytą starannością wykorzystać posiadane możliwości zarobkowe i wynająć to mieszkanie na wolnym rynku za czynsz nie mniejszy niż 500 zł (tj. około 113 euro) albo to mieszkanie sprzedać i z uzyskanej ceny sprzedaży co miesiąc dokładać do kosztów utrzymania swojego i dziecka tę samą kwotę. Pełne możliwości zarobkowe i majątkowe K. S. wynoszą zatem co najmniej 1.434 euro netto miesięcznie (1321 + 113).

Dochody pozwanego P. S. z pracy w firmie (...) w P. z okresu od marca 2015r. do lutego 2016r. wyniosły średnio około 2.152 zł netto miesięcznie. Z informacji z PUP w O. i P. wynika, że są oferty pracy dla osób z wykształceniem pozwanego na poziomie co najmniej 3.000 zł brutto, czyli około 2.150 zł netto, to jest na takim samym poziomie, jaki dochód otrzymywał pozwany w firmie (...). Mimo rozwiązania stosunku pracy z firmą (...) pozwany ma zatem możliwość podjęcia pracy z takim samym dochodem. Pozwany z należytą starannością winien wykorzystywać swoje możliwości zarobkowe i majątkowe pracując zgodnie ze swym wykształceniem blacharza samochodowego dodatkowo w warsztacie samochodowym na swoje posesji bądź wynająć ten warsztat i podwórze na wolnym rynku w zamian za czynsz. Z tej pracy pozwany może osiągnąć dochód na poziomie zbliżonym do dochodu, jaki osiąga D. G., czyli około 12.000 zł rocznie, tj. około 1.000 zł miesięcznie. Pozwany jest też właścicielem działki nr (...) stanowiącej użytki rolne, z której mógłby uzyskiwać choćby dochód z koszenia trawy na paszę dla zwierząt lub wydzierżawienia. Działka ta ma powierzchnię 2,1032 ha fizycznych, tj. 0,4207 ha przeliczeniowych z rocznym dochodem w wysokości 1.054,27 zł, czyli około 87 zł miesięcznie. Pełne możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego w rozumieniu art. 135 § 1 kro wynoszą łącznie około 3.237 zł netto miesięcznie (2150 + 1000 + 87). Usprawiedliwione koszty utrzymania pozwanego wraz z ciążącym na nim obowiązkiem alimentacyjnym wobec drugiej córki I. wynoszą około 2.265 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu Rejonowego, pozwany może łożyć na rzecz małoletniej powódki Z. S. podwyższoną rentę alimentacyjną po około 950 zł miesięcznie (3237 - 2265 = 972), a w pozostałym zakresie koszty utrzymania małoletniej winna ponosić jej matka K. S..

Wobec nieudowodnienia przez stronę powodową, aby z okresu od dnia 1.5.2014r. do dnia 4.1.2016r. pozostały obecnie niezaspokojone potrzeby dziecka albo pożyczki na zaspokojenie potrzeb dziecka, które teraz muszą być zwrócone, podwyższoną rentę alimentacyjną zasądzono od dnia wytoczenia powództwa, czyli od 5.1.2016r.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 100 kpc i art. 113 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Strona powodowa korzystała z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych na mocy art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy. Zgodnie z art. 100 kpc wobec jedynie częściowego uwzględnienia żądań koszty procesu mogą zostać stosunkowo rozdzielone między stronami lub ulegają wzajemnemu zniesieniu. Strona pozwana przegrała proces w 45%, a strona powodowa w 55% i w takim stosunku należało strony obciążyć kosztami sądowymi. Na koszty sądowe złożyła się opłata od pozwu w wysokości 600 zł, z czego pozwany zgodnie z art. 113 ust. 1 uksc i art. 100 kpc, winien uiścić 270 zł (45 % z 600). Uwzględniając charakter roszczenia alimentacyjnego i sytuację małoletniej powódki, na podstawie art. 113 ust. 4 uksc, Sąd odstąpił od obciążenia małoletniej powódki pozostałymi kosztami sądowymi w części, w jakiej powództwo zostało oddalone, gdyż w przeciwnym wypadku zostałyby one ściągnięte z zasądzonego roszczenia.

O pozasądowych kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego, Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc i wobec uwzględnienia żądań w około połowie, zniósł wzajemnie te koszty pomiędzy stronami.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc wyrokowi w punkcie 1. zasądzającym podwyższone alimenty nadano z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację wywiódł pozwany, zaskarżając wyrok w części, tj. co do punktu 1. w zakresie, w jakim zasądzono rentę alimentacyjną powyżej 650 zł oraz co do punktu 3. w zakresie kosztów procesu. Zaskarżonemu orzeczeniu strona pozwana zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na całkowicie błędnym określeniu możliwości finansowych pozwanego, co w konsekwencji skutkowało ustaleniem renty alimentacyjnej na rzecz małoletniej na znacznie zawyżonym poziomie, tj. w kwocie 950 zł miesięcznie;

2.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe uznanie, iż pozwany nie wykazał, aby jego stan zdrowia nie pozwalał mu na wykonywanie dodatkowej pracy w charakterze blacharza, w sytuacji gdy twierdzenia te są sprzeczne z materiałem dowodowym uznanym przez Sąd I instancji za wiarygodny, tj. dokumentacją medyczną pozwanego oraz zeznaniami świadków A. S. oraz D. G., co w konsekwencji skutkowało popełnieniem błędów w ustaleniach faktycznych;

3.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na całkowicie błędnym i dowolnym określeniu możliwości majątkowych pozwanego, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych sprawy;

4.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na przyjęciu, iż uzasadnione miesięczne koszty utrzymania Z. S. wynoszą aż 1.046,75 euro, w sytuacji gdy wiele ze wskazanych przez przedstawicielkę ustawową małoletniej kosztów nie zostało w żaden sposób udowodnionych, a część ze wskazanych kosztów została znacznie zawyżona jedynie na potrzeby niniejszego postępowania;

5.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a polegający na przyjęciu, iż pozwany ma partycypować w kosztach utrzymania swojej małoletniej córki jedynie w 2/3 całości kosztów utrzymania, w sytuacji gdy jego żona utrzymuje się obecnie z bardzo niskiego zasiłku rodzinnego, który za dwa miesiące w całości utraci;

6.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezzasadnym przyjęciu, iż przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki - jej matka K. S. w pełni wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe.

Apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz małoletniej córki Z. S. renty alimentacyjnej w wysokości 650 zł miesięcznie;

2.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za I i II instancję;

3.  ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego w części zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać ,że Sąd odwoławczy na podstawie art.382 k.p.c. przyjmuje w zasadzie w całości za własne ustalenia Sądu Rejonowego , dokonane zgodnie z materiałem dowodowym , jak również podziela rozważania prawne.

Zarzuty pozwanego dotyczą naruszenia art.233§1 k.p.c. polegającego na błędnej ocenie materiału dowodowego w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego ,jego stanu zdrowia i usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki, a w konsekwencji do błędu w ustaleniach faktycznych.

Normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia według , których sąd rozważa materiał dowodowy dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność .Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art.233 par. 1 k.p.c. wymaga wykazania ,że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego; to może jedynie być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej ocenie dowodów. Przekonanie strony o innej , niż przyjął sąd wadze dowodów i ich odmiennej ocenie nie jest wystarczające ( tak m.in. SN w orzecz. z 6.11.1998r. II CKN 4/98, z 10.4.2000r.V CKN 17/2000).

Sąd Okręgowy podziela jedynie zarzuty pozwanego co do oceny przez Sąd I instancji dochodów pozwanego za 2016r.Poza tym Sąd Rejonowy wyprowadził logiczne, prawidłowe i zgodne z doświadczeniem życiowym wnioski ze zgromadzonego materiału dowodowego , a ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów .

Odnośnie dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny stanu zdrowia pozwanego i możliwości uzyskiwania dochodów stwierdzić należy , iż wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji Sąd nie uznał ,że pozwany winien pracować ponad swoje siły , nieadekwatnie do stanu zdrowia .Jak wynika z przedłożonej dokumentacji lekarskiej powód w październiku 2015r. przebył operację usunięcia przepukliny jądra miażdżystego; przebywał w szpitalu od 12-17 października 2015r. i został wypisany w stanie dobrym z adnotacją ,że” chodzi sprawnie, wskazana natomiast była rehabilitacja”. Po operacji powód przebywał na zwolnieniu lekarskim przez kilka miesięcy. W kwietniu otrzymał wypowiedzenie z pracy ze skutkiem na koniec lipca 2016r. Od sierpnia do końca 2016r. przebywał na zwolnieniu lekarskim. Pozwany nie przedłożył jednak żadnych zaświadczeń lekarskich , z których wynikałaby niemożność świadczenia jakiejkolwiek pracy. Zeznania świadków A. S. – żony pozwanego i D. G. nie stanowią podstawy dla oceny stanu zdrowia pozwanego. Stan ten niewątpliwie obecnie uległ znacznej poprawie skoro od stycznia 2017r. pozwany podjął pracę w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego.

Sąd Rejonowy wprawdzie wskazał ,że skoro pozwany , jak wynika z zeznań świadka D. G. naprawia samochody swoje i swojej rodziny i pomaga koledze w drobnych pracach w warsztacie blacharsko-samochodowym , który ten prowadzi na terenie jego nieruchomości to mógłby podjąć sam taką pracę ,ale równocześnie wskazał, że pozwany nie świadcząc pracy w tym zakresie mógłby uzyskać dochód z wynajmu warsztatu. Taką ocenę Sąd Okręgowy w pełni podziela. Wskazać bowiem należy ,że jest rzeczą niezrozumiałą i niezgodną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego niepobieranie pożytków z nieruchomości będącej własnością pozwanego przy równoczesnym znoszeniu wszelkich dolegliwości związanych z prowadzeniem warsztatu np. parkowaniem samochodów na podwórzu obok domu. Nie zasługują na uwzględnienie i nie znajdują podstawy prawnej twierdzenia o konieczności przekazywania ojcu z tytułu najmu warsztatu kwoty 200 zł miesięcznie ,co rodziłoby w przeciwnym wypadku po stronie pozwanego niewdzięczność w związku z darowaniem nieruchomości. Słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany może uzyskać z tytułu najmu dochód w kwocie 1000 zł. Potwierdzenia możliwości uzyskania dochodów w tym zakresie nie rodziło konieczności zasięgania opinii . Sąd w tej mierze zasadnie oparł się na zasadach doświadczenia życiowego. Nie ma znaczenia zdaniem Sądu Okręgowego fakt, iż nieruchomość jest położona na peryferiach miejscowości ,w której zamieszkuje pozwany. Również w tym zakresie należy odwołać się do zasad doświadczenia życiowego i stwierdzić ,że usytuowanie warsztatu samochodowego nie ma znaczenia dla prowadzenia tego typu działalności ,wręcz przeciwnie zakłady tego rodzaju znajdują się najczęściej poza centrum miejscowości.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut błędnych ustaleń faktycznych w zakresie możliwości zarobkowych pozwanego, jego możliwości w zakresie zobowiązania alimentacyjnego jak również usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki .

Na wstępie należy wskazać ,że od daty ostatnio ustalonego obowiązku alimentacyjnego wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu (...) z dnia 6 maja 2008r. sygn. akt XIV C 315/08 na kwotę 500 zł minęło prawie 9 lat. W tym czasie potrzeby małoletniej powódki , która kończy w 2017r. trzynaście lat niewątpliwie w związku z jej rozwojem fizycznym i intelektualnym znacznie wzrosły.

Określone przez Sąd usprawiedliwione potrzeby /po odjęciu kwoty190 Euro z tytułu zasiłku/ w wysokości 856 Euro nie są wygórowane. Jednakże niewątpliwie uczestnictwo w zaspokajaniu tych potrzeb winno mieć odniesienie do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Kwota usprawiedliwionych potrzeb powódki przekracza w przeliczeniu na złote polskie 3600 zł i jest zrozumiała z uwagi na zamieszkiwanie małoletniej z matką na terenie Niemiec , gdzie koszty utrzymania ,przy wyższych zarobkach pracujących tam osób są wyższe. Gdyby jednak odnieść koszty utrzymania powódki do realiów krajowych należałoby uznać ,że wynosiłyby zapewne przynajmniej 1500 zł. Pozwany deklaruje uiszczanie alimentów w kwocie 650 zł .Zwrócić przy tym należy uwagę ,że pozwany w znacznej części kwestionuje potrzeby trzynastoletniej powódki równocześnie wyliczając koszty utrzymania półtorarocznego dziecka w granicach 700-900 zł .

Jak wyżej wskazano pozwany od października 2015r. chorował i przebywał na zwolnieniach lekarskich w 2016r. ; w związku z powyższym jego dochód z tytułu wynagrodzenia za pracę był niższy aniżeli wskazany przez Sąd Rejonowy w kwocie 2150 zł i wynosił ok.1750 zł. Od stycznia 2017 r. skarżący świadczy pracę uzyskując dochód w kwocie 2400 zł netto. Obecnie utrzymuje w pełnym zakresie żonę oraz małoletnią córkę urodzoną w sierpniu 2015r. Jak wynika z oświadczenia pozwanego żona nie pobiera zasiłku , nie pracuje zajmując się wychowaniem dziecka ,z uwagi na trudności w uzyskaniu pracy jak również brak możliwości umieszczenia dziecka w żłobku.

Zdaniem Sądu Okręgowego w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego jest wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego w kwocie 850 zł. Przy zarobkach 2400 zł plus 1000 zł dochodu ,który mógłby uzyskać z najmu warsztatu jego dochód należy ocenić na 3400 zł; po odjęciu kwoty 850 zł pozostaje 2550 zł. Pozostała kwota podzielona na trzech członków rodziny pozwanego daje po 850 zł na każdego z nich . Podobna sytuacja finansowa miała miejsce w 2016r. kiedy pozwany uzyskiwał niższy dochód , ale wówczas żona uzyskiwała zasiłek macierzyński i rodzinny. Zwrócić przy tym należy uwagę ,że pozwany twierdząc ,że uzyskuje tylko dochód ze świadczonej pracy deklaruje płacenie alimentów w kwocie 650 zł .Zatem na utrzymanie rodziny pozostawałaby kwota 1750 zł tj. 583 zł na osobę , a tylko koszty utrzymania małoletniego dziecka podaje na 700-900 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe sąd mając na uwadze możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego oraz fakt ,iż obecnie utrzymuje w pełnym zakresie żonę i dziecko pochodzące z małżeństwa uznał ,że powód winien być zobligowany do łożenia na usprawiedliwione potrzeby powódki alimentów w kwocie 850 zł.

Powyższa kwota nie zaspakaja wbrew twierdzeniom skarżącego potrzeb małoletniej powódki w 2/3. To matka również w znacznym zakresie ponosi koszty utrzymania dziecka wypełniając nadto swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o wychowanie dziecka sprawując nad nim bezpośrednia pieczę.

Za bezzasadny również należy uznać zarzut błędnych ustaleń faktycznych co do możliwości zarobkowych matki małoletniej powódki .Wbrew twierdzeniom pozwanego matka wykorzystuje w pełni swoje możliwości zarobkowe. Istotnym przy tym jest ,że zamieszkuje poza granicami kraju gdzie zapewne obcokrajowcowi trudniej uzyskać zatrudnienie .

Nie można też czynić zarzutu co do wyboru miejsca zamieszkania , tym bardziej ,że pozwany wyraził zgodę na pobyt córki za granicą .

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 §1 k.p.c. obniżając zasądzoną kwotę do wysokości 850zł ,przy uznaniu , że obciążenie powoda kwotą 950 zł byłoby nadmierne z przyczyn wyżej wskazanych ( pkt Ia). Rezultatem tego rozstrzygnięcia było obniżenie do wysokości 210zł kwoty zasądzonej od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Wągrowcu. Tytułem zwrotu części kosztów sądowych (pkt Ib).

W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 , §4 ust.1 pkt 1 i ust.4 §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych /DZ.U. 2015.1804/ biorąc pod uwagę ,że pozwany wygrał w instancji odwoławczej w 33%.

Zwolnienie powódki od kosztów sądowych znajduje podstawę w art.96 ust.1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28.07.2005r. /t.j.DZ.U.z 2016r. poz. 623/.

Ewa Fras-Przychodni Danuta Silska Jarosław Grobelny