Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym – Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Judejko

Protokolant: st. prot. sąd. Magdalena Mizgalska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu ppłk Gerarda Konopki

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2017 r.

sprawy L. T.

oskarżonego z art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 8 maja 2017 r. w sprawie sygn. akt II K 285/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób że:

a.  uchyla rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1 , 2 i 3,

b.  uznając, że oskarżony L. T. swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 kk popełnionego w sposób opisany w zarzucie – na podstawie art. 66 § 1 kk w zw. z art. 67 § 1 kk warunkowo umarza wobec niego postępowanie karne na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby,

c.  na podstawie art. 67 § 3 kk orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 (dwóch) lat, na poczet którego – na podstawie art. 63 § 4 kk – zalicza okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 26 czerwca 2016r.,

d.  na podstawie art. 67 § 3 kk i art. 43a § 1 kk orzeka wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 3000,00 (trzech tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej,

2.  w pozostałym zakresie utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w wysokości 50,00 zł oraz wymierza mu jedną opłatę za obie instancje w kwocie 100,00 złotych.

SSO Anna Judejko

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 maja 2017 r. Sąd Rejonowy w Grodzisku Wielkopolskim w sprawie o sygnaturze akt II K 285/16 oskarżonego L. T. uznał za winnego przestępstwa z art. 178a §1 k.k. i za przestępstwo to na podstawie art. 178a § 1 k.k. wymierzył mu grzywnę w wysokości 60 (sześćdziesięciu) stawek dziennych, przy czym wysokość jednej stawki określił na kwotę 30 zł (trzydzieści złotych). Ponadto na podstawie art. 42 § 2 k.k. wobec oskarżonego L. T. orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat, przy czym na poczet orzeczonego zakazu zaliczył na podstawie art. 63 § 4 k.k. okres zatrzymania prawa jazdy, począwszy od dnia 26.06.2016 r. Sąd Rejonowy orzekł także wobec oskarżonego na podstawie art. 43a § 2 kk świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 kk, na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej i to w wysokości 5000 zł (pięć tysięcy złotych).

Wyrok w całości na korzyść oskarżonego zaskarżył obrońca oskarżonego, zarzucając mu rażącą niewspółmierność wymierzonej kary i środka karnego, przejawiającą się w orzeczeniu wobec oskarżonego kary grzywny w wysokości 60 stawek dziennych po 30 zł każda, środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat oraz świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 5.000 zł, a tym samym niezastosowaniu warunkowego umorzenia postępowania określonego w art. 66 k.k., podczas gdy z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że stopień winy i społecznej szkodliwości czynu nie są znaczne, oskarżony nie był uprzednio karany, a jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, zatem zostały spełnione wszystkie przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Przy tak sformułowanych zarzutach obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres 1 roku próby oraz orzeczenie, na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 63 § 4 k.k. wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 1 roku, zaliczając na jego poczet okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 26 czerwca 2016 r., Dodatkowo obrońca oskarżonego wniósł o zwolnienie oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się celowa, albowiem pozwoliła na dokonanie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia i w rezultacie poskutkowała jego zmianą i warunkowym umorzeniem postępowania wobec oskarżonego.

Na wstępie Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, iż w jego ocenie Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a następnie poprawnie ocenił zgromadzony materiał dowodowy w zakresie uzasadniającym uznanie, że oskarżony wyczerpał swym zachowaniem znamiona przestępstwa z art.178a§1kk. Tok rozumowania oraz wnioski płynące z analizy dowodów zostały przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które odpowiadało wymogom procesowym określonym w art. 424 k.p.k. i umożliwiało kontrolę instancyjną. Sąd Okręgowy wreszcie nie dostrzegł uchybień wskazanych w art. 439 § 1 k.p.k.

Odnosząc się do zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego dotyczącego rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec oskarżonego kary, Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i wynikających z niego okoliczności podzielił stanowisko skarżącego, że kara orzeczona wobec oskarżonego - nawet przy uwzględnieniu, że Sąd I instancji poprzestał na grzywnie jako karze zasadniczej, a orzeczone środki karne orzekł w najniższym dopuszczalnym przez prawo wymiarze jawi się jako rażąco niewspółmierna.

Sąd odwoławczy dokonał odmiennej niż Sąd Rejonowy oceny w aspekcie prawno-karnych konsekwencji, jakie winny zostać zastosowane wobec L. T. w związku z czynem, którego się dopuścił uznając, że dla wypełnienia tak celów zapobiegawczych jak i wychowawczych w stosunku do oskarżonego wystarczające będzie warunkowe umorzenie prowadzonego wobec niego postępowania karnego. Nie każdy bowiem czyn zabroniony przez ustawę i wypełniający znamiona przestępstwa spotykać się musi z reakcją karną w postaci wyroku skazującego i wymierzenia kary.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach przedmiotowej sprawy istniały podstawy aby rozważyć możliwość warunkowego umorzenia postępowania, o które wnosił obrońca w ostatnim słowie. Sąd I instancji skazując oskarżonego, a następnie uzasadniając wymiar orzeczonej kary w żaden sposób nie odniósł się jednak do wyżej wymienionego wniosku obrońcy.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 66 § 1 k.k. warunkowe umorzenie postępowania jest możliwe, jeśli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, iż pomimo umorzenia postępowania, będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa.

Rozważając wymienione w wyżej zacytowanym przepisie art. 66 k.k. przesłanki niezbędne do warunkowego umorzenia postępowania Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że w przedmiotowej sprawie zostały one spełnione.

Zauważyć należy, że w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w toku prowadzonego wobec L. T. postępowania i prawidłowo ocenionego przez Sąd I instancji okoliczności popełnienia zarzucanego ww. czynu nie budzą wątpliwości. Również skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych stanowiących o wyczerpaniu przez oskarżonego znamion strony podmiotowej i przedmiotowej przypisanego mu przestępstwa z art.178a §1.k.k.

Oceniając właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia oskarżonego wskazać wypada, że oskarżony jest osobą w wieku dojrzałym, do tej pory niekaraną za popełnienie przestępstwa, posiadającą ustabilizowaną sytuację życiową. W świetle powyższego uzasadniony jest wniosek, że generalnie prawidłowo funkcjonuje w społeczeństwie a czyn, którego się dopuścił, stanowi eksces odbiegający od jego dotychczasowego zgodnego z obowiązującym porządkiem prawnym sposobu życia. Nie ulega zatem wątpliwości, że możliwe jest ustalenie wobec oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej, na którą wskazuje przepis art.66§1k.k. Należy przy tym zauważyć, że również Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał na ustalenie pozytywnej prognozy kryminologicznej wobec oskarżonego. Nie wyciągnął jednak z niej dalej idących konsekwencji uznając potrzebę wymierzenia oskarżonemu kary grzywny, którego to stanowiska Sąd Okręgowy nie podziela.

Przechodząc natomiast do przesłanek warunkowego umorzenia odnoszących się do winy i społecznej szkodliwości czynu, które nie mogą być znaczne, na wstępie wskazać wypada, że zawarte w art.66 §1.k.k. określenie "nie jest znaczny" nie ma tego samego znaczenia co termin "nieznaczny", obejmując swoim zakresem wypadki o "średnim" stopniu zawinienia czy społecznej szkodliwości. W szczególności w wypadku społecznej szkodliwości czynu stopień ten musi być wyższy od "znikomego" - skutkującego, zgodnie z art. 1 § 2 k.k., brakiem przestępności czynu i koniecznością bezwarunkowego umorzenia postępowania (art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.). Takie oznaczenie stopnia społecznej szkodliwości czynu jako przesłanki warunkowego umorzenia postępowania pełni funkcję wyznaczającą granicę możliwej tolerancji dla sprawcy z punktu widzenia racjonalizacji sprawiedliwościowej i potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (art. 53 § 1 k.k.).

W powyższym kontekście, choć stopnia szkodliwości społecznej inkryminowanego czynu i zawinienia oskarżonego nie sposób ocenić jako znikomego, niemniej jednak nie może być on jednocześnie uznany za znaczny.

Warto w tym miejscu podkreślić, że wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego L. T. nie może wynikać wyłącznie z faktu naruszenia przez ww. jednej z podstawowych zasad obowiązujących w ruchu drogowym, tj. zasady trzeźwości oraz nagminności czynów polegających na prowadzeniu pojazdów w stanie nietrzeźwości. Takie stanowisko musiałoby bowiem co do zasady prowadzić do wyłączenia możliwości stosowania warunkowego umorzenia postępowania do jednej kategorii sprawców czynów zabronionych, tj. osób nietrzeźwych kierujących pojazdami niezależnie od indywidualnych okoliczności poszczególnych zdarzeń. Brak zaś ku temu podstawy prawnej. Jednocześnie stawiałoby to sprawców występku z art. 178a § 1 k.k. w sytuacji nieporównywalnie gorszej od osób dopuszczających się innych przestępstw o takim samym lub zbliżonym ustawowym zagrożeniu karą.

Sama nagminność danego rodzaju przestępstw leży przy tym poza zakresem woli sprawcy i w żaden sposób nie rzutuje na stopień społecznej szkodliwości indywidualnego czynu.

O ile przy tym dostrzec wypada, że dopuszczenie się w stanie nietrzeźwości przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji nie jest zachowaniem błahym, o tyle nie zawsze niesie ono za sobą znaczny ładunek społecznej szkodliwości. Istotnym jest przy tym, iż przepis art. 115 § 2 k.k. nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę cały szereg czynników, tj. rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Dokonując oceny czynu oskarżonego pod wyżej wskazanym kątem Sąd nie mógł zatem pominąć faktu, że stopień nietrzeźwości oskarżonego nie przekraczał znacznie dolnej granicy, od której ponosi się odpowiedzialność karną za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. Trafnie przy tym uznał Sąd I instancji, że w ustalonych okolicznościach przedmiotowej sprawy oskarżonemu można było przypisać jedynie działanie z zamiarem ewentualnym. Oskarżony zatem jedynie dopuszczał możliwość prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości i na to się godził. Jednocześnie oskarżony prowadził pojazd w porze wieczornej, kiedy natężenie ruchu jest mniejsze. Nie spowodował również bezpośredniego zagrożenia w ruchu. Zatrzymany został w ramach rutynowej kontroli drogowej.

W świetle wyżej wymienionych okoliczności, w ocenie Sądu Okręgowego, w pełni uzasadnione jest stwierdzenie, że stopień społecznej szkodliwości i stopień zawinienia oskarżonego nie był znaczny. Również sankcja karna przewidziana w art.178a § 1 k.k. (grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do lat 2) w świetle art.66§2 k.k. nie stanowi formalnej przeszkody do warunkowego umorzenia postępowania.

W konsekwencji powyższych rozważań Sąd Okręgowy uznając, że w sprawie zaistniały wszystkie przesłanki określone w przepisie art.66 k.k., zmienił zaskarżony wyrok i warunkowo umorzył postępowanie wobec oskarżonego. Sąd Okręgowy jednak nie podzielił wniosków apelacji co do wymiaru proponowanych środków probacyjnych. W ocenie Sądu Okręgowego bowiem spożywanie alkoholu generalnie zwiększa ryzyko w prognozowaniu zachowania sprawcy. Jak zaś wynika z materiału dowodowego oskarżony przed zdarzeniem, które miało miejsce 26 czerwca 2016r., w trakcie towarzyskiego pobytu od 24 czerwca 2016r. w ośrodku w K. spożywał alkohol każdego dnia. Sąd Okręgowy uznał zatem, że dla właściwej kontroli i zweryfikowania ustalonej wobec oskarżonego pozytywnej prognozy konieczne będzie poddanie go dwuletniemu okresowi próby. Sąd Okręgowy uznał również w tych okolicznościach, że celowe będzie orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w maksymalnym dopuszczalnym wymiarze w przypadku warunkowego umorzenia postępowania, tj. 2 lat. Przemawiał za tym również fakt, że choć ilość alkoholu w organizmie oskarżonego nie przekraczała znacznie dolnego progu, to jednak nie pozostawała również na poziomie oscylującym bezpośrednio przy dolnej granicy stanu nietrzeźwości. Na poczet orzeczonego zakazu Sąd odwoławczy zaliczył oskarżonemu na podstawie art. 63 §4 k.k. okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 26 czerwca 2016 r.

Poza orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych wychowawczą funkcję wyroku warunkowo umarzającego postępowanie wobec oskarżonego wzmocni orzeczone na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt k.k. i art. 43a § 1 k.k. świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 3.000 złotych. Przy wysokości orzeczonego świadczenia Sąd Okręgowy uwzględnił stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, który nie był znaczny, a nadto wysokość dochodów i sytuację rodzinną oskarżonego, który ma ustalony obowiązek alimentacyjny na dwoje dzieci.

W ocenie Sądu Okręgowego toczące się wobec oskarżonego postępowanie karne oraz orzeczone wobec niego środki probacyjne w związku z warunkowym umorzeniem postępowania, przy uwzględnieniu dotychczasowego prawidłowego funkcjonowania oskarżonego w społeczeństwie, będą wystarczające dla osiągnięcia celów wychowawczych wobec niego. Zważywszy przy tym na fakt, że oskarżony poniesie realną dolegliwość w związku z orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz obowiązkiem uiszczenia świadczenia pieniężnego, orzeczony wyrok spełni również cele prewencji ogólnej.

O kosztach postępowania w sprawie orzeczono na podstawie art.627 k.p.k. w zw. z art.629 k.p.k. w zw. z art.634 k.p.k. oraz art.7 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych ( tekst jedn. Dz. U. z 1983r. Nr 40, poz. 223, z późn. zm.). Sąd Okręgowy nie znalazł przy tym podstaw do zwolnienia oskarżonego z obowiązku uiszczenia przedmiotowych kosztów, gdyż oskarżony jest osobą dorosłą, zdrową oraz pracuje zarobkowo otrzymując stały dochód. Może zatem uiścić koszty, które swym zachowaniem spowodował.

SSO Anna Judejko