Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2016 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gmina M. S.

przeciwko A. C.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego A. C. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 28 stycznia 2016 roku, sygn. akt I C 628/15

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I. i III., znosi postępowanie w tym zakresie od dnia 19 maja 2015r. i przekazuje sprawę w uchylonej części Sądowi Rejonowemu Szczecin-Centrum w Szczecinie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Marzenna Ernest SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 961/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie (sygn.. akt I C 628/15): zasądził na rzecz powoda Gminy M. S. w S. od pozwanego A. C. kwotę 2115 zł wraz z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym z tytułu opóźnienia w zapłacie od dnia 4 maja 2015r. do dnia zapłaty (pkt I); oddalił powództwo w pozostałej części (pkt II); zasądził na rzecz powoda Gminy M. S. w S. od pozwanego A. C. kwotę 700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygniecie w oparciu o następujący stan faktyczny:

(...) Ośrodek Sportowy (...) działając w imieniu Gminy M. S., w ramach przyznanych mu przez Gminę M. S. kompetencji prowadzi przy ul. (...) w S. przystań jachtową, na której odpłatnie udostępnia miejsca postojowe dla jachtów i motorówek. (Dowody: regulamin przystani jachtowej k. 19, uchwała Rady Miasta S. z dnia 13 października 2008 r. w sprawie powołania Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) k. 65, akt założycielski Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) k. 66, zarządzenie nr 48/14 Prezydenta Miasta S. dnia 3 lutego 2014 r. k. 67-69, protokoły przekazania i przejęcia środków trwałych k. 72-82, protokół zdawczo- odbiorczy z dnia 7 grudnia 2009 r. k. 84-85, decyzja z dnia 30 kwietnia 2009 r. k. 86-88, umowa użytkowania nr 22/2011 r. k. 111- 113, zeznania świadka M. M. k. 97v- 98v zeznania świadka Ł. P. k. 124v).

Regulamin korzystania z przystani oraz cennik były dołączane do umów najmu miejsca postojowego, były też dostępne w internecie, a także wywieszone przy tzw. bosmance.

(...) motorowa pozwanego o nazwie (...) została zacumowana na przystani przy ul. (...) w S.. (...) pozwanego przez cały 2013 r. cumowała na terenie przystani powódki. Pozwany bywał na przystani na której była cumowana łódź.

Praktyką stosowaną przez (...) Ośrodek Sportowy (...) było przygotowywania nowej umowy najmu miejsca postojowego, w przypadku gdy najemca nie zgłaszał, że rezygnuje z korzystania z przystani a łódź, dalej była zacumowana na przystani. Przygotowana umowa była wysyłana najemcy celem podpisania.

(...) Ośrodek Sportowy (...) w dniu 1 stycznia 2013 r. sporządził umowę najmu miejsca postojowego nr (...) przedmiotem której było udostępnienie A. C. miejsca postojowego nr 95 na przystani Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) w S. przy ul. (...) dla motorówki o nazwie D., numerze rejestracyjnym (...) w 2013 r. W umowie wskazano, że najemca zobowiązuje się zapłacić wynajmującemu z góry opłatę w kwocie 2 115,00 zł brutto w terminie 14 dni, na podany rachunek bankowy.

Umowa najmu miejsca postojowego 2013 r. nie została podpisana przez A. C..

(...) Ośrodek Sportowy (...) w dniu 7 stycznia 2013 r. wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT nr (...) tytułem opłaty rocznej za postój jachtu D., umowa nr (...).

Należność stwierdzona fakturą została naliczona zgodnie z obowiązującym regulaminem przystani jachtowej oraz cennikiem opłat, przy uwzględnieniu 10% zniżki za wieloletnie korzystanie z przystani.

Pismem z dnia 30 czerwca 2013 r. (...) Ośrodek Sportowy (...) wezwał A. C. do zapłaty kwoty 2 260 zł na którą składała się kwota 2 115,00 zł tytułem faktury nr (...) powiększonej w odsetki i koszty wezwania, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego pisma na wskazany rachunek bankowy.

Pismem z dnia 13 grudnia 2013 r. pełnomocnik powódki wezwał A. C. do zapłaty kwoty 2 352 zł na które składały się kwoty 2 115,00 zł tytułem niezapłaconej faktury VAT nr (...) oraz 237 zł tytułem odsetek od należności głównej, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania na wskazany rachunek bankowy.

(...) pozwanego została zabrana z przystani w lipcu 2014 r.

W tych okolicznościach faktycznych Sąd uznał powództwo za uzasadnione w przeważającej części.

Ustosunkowując się do zarzutu braku zdolności sądowej Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) Sąd wskazał, że pozostaje ona bez znaczenia dla niniejszego postępowania ponieważ przystań jachtowa położona w S. przy ul. (...) należy do Gminy M. S., która to gmina (a nie Ośrodek) jest stroną powodową w niniejszym postępowaniu. Sąd dodał, że powódka Gmina M. S. posiada zdolność sądową oraz zdolność prawną, ponadto jest właścicielem przystani jachtowej którą zarządza ośrodek, zatem przysługiwało jej uprawnienie do wystąpienia z powództwem w niniejszym postępowaniu. Tym samym okoliczność odrzucenia pozwu postanowieniem wydanym przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydział I Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 1591/14, pozostaje bez wpływu na okoliczności niniejszej sprawy ze względu na brak tożsamości podmiotowej, ponieważ stroną powodową we wcześniejszym postępowaniu był (...) Ośrodek Sportowy (...) w S., natomiast w niniejszym postępowaniu jest to Gmina M. S..

Odnosząc się do zarzutu nieprawidłowego umocowania pełnomocnika powoda z powodu braku umocowania do składania oświadczeń woli w tym zakresie przez Dyrektora Ośrodka (...) Sąd wyjaśnił, że jak podnosi sama powódka ośrodek jest jednostką organizacyjną Gminy M. S. działającą jako publiczna placówka wychowania pozaszkolnego, którą kieruje na podstawie stosownego pełnomocnictwa i statutu jej Dyrektor - działający w imieniu i na rzecz Gminy M. S.. Zgodnie z art. 47 ust 1 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta. W granicach umocowania kierownika jednostki może się mieścić również możliwość udzielenia pełnomocnictwa procesowego do występowania przed sądami. W treści pełnomocnictwa z dnia 15 listopada 2013 r. udzielonego Dyrektorowi Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) w S. wskazano, że został on umocowany do składania oświadczeń woli w imieniu Gminy M. S. w zakresie zwykłego zarządu mieniem miasta, obejmujących statutowa działalność jednostki - do kwot ujętych w planie finansowym jednostki oraz do udzielania pełnomocnictw procesowych w zakresie obejmującym statutową działalność jednostki. Natomiast z treści regulaminu przystani jachtowej wynika, że (...) Ośrodek Sportowy (...) w S. zarządza z ramienia (...) przystanią jachtową. Sąd zważył nadto, że zgodnie ze Statutem Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) w S. cele ośrodka obejmują m.in. realizację zadań edukacyjnych, wychowawczych, profilaktycznych, sportowych. Do jego zadań należy m.in. rozwijanie zainteresowań do uprawiania sportów wodnych. Do zadań Dyrektora ośrodka należy m.in. kierowania działalnością ośrodka i reprezentowanie ośrodka na zewnątrz, odpowiadania za środki finansowe określone w planie finansowym ośrodka oraz wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów szczególnych. Zdaniem Sądu wobec tego należy przyjąć, że ośrodek w celu realizacji zadań administruje terenem przystani. Skoro zatem ośrodek zarządza w imieniu gminy przystanią jachtową należy przyjąć, że jego Dyrektor w zakresie zwykłego zarządu posiada umocowanie do udzielenia radcy prawnego pełnomocnictwa do występowania w niniejszej sprawie w imieniu Gminy M. S..

Odnosząc się do zasadności roszczenia powódki Sąd zważył, że strony zgodnie przyznały, że pozwany przez cały 2013 r. cumował swoją (...) na przystani przy ul. (...) w S.. Nie stanowiło również okoliczności spornej, że strony nie zawarły pisemnej umowy najmu miejsca postojowego na 2013 r. Poza sporem pozostawała również okoliczność, że pozwany nie uiścił należnej za ten rok opłaty. Ustalając czy strony zawarły umowę najmu miejsca postojowego w sposób dorozumiany Sąd stanął na stanowisku, że okoliczność sporządzenie przez (...) Ośrodek Sportowy (...) Centrum (...) w S. projektu umowy najmu miejsca postojowego nr (...) wskazuje, że przejawiał on wolę zawarcia umowy z pozwanym. Ośrodek wyrażał również wolę zawarcia umowy najmu poprzez umożliwienie pozwanemu niezakłóconego korzystania z miejsca postojowego na łódź motorową. Z kolei wola pozwanego wyrażała, się w tym, że posiadał on wiedzę gdzie łódź została zacumowana, nawet jeżeli to nie on osobiście odstawił łódź na przystań powódki, a mimo to nie przetransportował jej w inne miejsce. Co więcej pozwany jak sam przyznał kilkukrotnie bywał na przystani na której była cumowana łódź. Odnosząc się natomiast do zarzutu pozwanego braku znajomości, regulaminu korzystania z przystani oraz cennika opłat Sąd wskazał, że były one powszechnie dostępne na terenie przystani, ponieważ jak zeznał świadek M. M. zostały one wywieszone przy tzw. B.. Zatem pozwany który bywał na przystani miał możliwość zapoznania się z ich treścią. W świetle powyższych okoliczności Sąd uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy doszło do zawarcia umowy najmu miejsca postojowego w sposób dorozumiany.

Niezależnie od powyższego, Sąd dodał, że nawet gdyby przyjąć, że strony nie zawarły umowy najmu miejsca postojowego w sposób dorozumiany, roszczenie strony powodowej znajdowało by swoje uzasadnienie w przepisach o bezumownym korzystaniu z rzeczy. W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym pozostawało, że łódź pozwanego pozostawała na miejscu postojowym powódki przez cały rok 2013, zatem na pozwanym ciążył by obowiązek zapłaty powódce wynagrodzenia za korzystanie z jej nieruchomości. Odnośnie wysokości należnego powódce wynagrodzenia Sąd podkreślił, że decydujące są w tym zakresie stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia.

W okolicznościach niniejszej sprawy wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy należałoby ustalić na podstawie obowiązującego w danym okresie cennika opłat za korzystnie z przystani żeglarskiej która zarządzał (...) Ośrodka Sportowy (...) w S.. Ośrodek jest bowiem jednostką budżetową, której działalność reguluje regulamin przystani jachtowej oraz cennik opłat zatem nie miała ona możliwości uzyskania innych stawek za najem miejsca postojowego, niż te określone w cenniku. Nie zachodziłaby zatem po stronie powoda konieczność ustalenia wysokości należnego powódce odszkodowania.

Sąd uznał na bezzasadny podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia powódki na podstawie art. 751 k.c. Ponieważ strony niniejszego postępowania łączyła umowa najmu miejsca postojowego, a nie umowa zlecenia, brak jest podstaw do stosowania dwu letniego terminu przedawniania roszczenia. Wobec powyższego Sąd uznał, że zasadnym jest żądanie powódki względem pozwanego obejmujące kwotę należności głównej w wysokości 2.115 złotych.

O ile więc odpowiedzialność pozwanego A. C. odnośnie należności głównej, w kontekście powyższych rozważań, okazała się w pełni zasadna, o tyle Sąd dostrzegł konieczność weryfikacji żądania pozwu, w zakresie dochodzonych od niej odsetek ustawowych. Sąd zważył, że niniejsze zobowiązanie podlega tym samym zasadom o jakich stanowi art. 455 k.c. oraz art. 481 k.c. Tym samym trzeba było przyjąć, że zobowiązanie do zapłaty stało się wymagalne względem pozwanego, w dniu w którym został on wezwany do zapłaty dłużnej sumy i dopiero od dnia wymagalności świadczenia wierzyciel może, zgodnie z art. 481 k.c., żądać odsetek za opóźnienie w jego spełnieniu (por. także wyrok SN z dnia 22 czerwca 2005 r., III CK 678/04; wyrok SN z dnia 21 maja 2004 r., III CK 55/03, uzasadnienie uchwały SN z dnia 7 grudnia 2006r., (...)). W niniejszej sprawie strona powodowa nie wykazała daty otrzymania przez pozwanego wezwania do zapłaty, wobec czego należy przyjąć, że pozwany powziął wiedzę o roszczeniu powódki wraz z doręczeniem nakazu zapłaty wraz z opisem pozwu w dniu 4 maja 2015 r. Biorąc pod uwagę powyższe Sąd odsetki ustawowe zasądził od dnia 4 maja 2015 r. W pozostałym zaś zakresie powództwo oddalił, co znalazło wyraz w punkcie II wyroku z dnia 28 stycznia 2016 r.

Rozstrzygniecie o kosztach Sąd oparł na przepisach art. 98 § 1,3,4, 99, 105 § 2 k.p.c. i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U., Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację złożył pozwany i zaskarżając wyrok w punktach I i III wniósł o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości oraz obciążenia powoda kosztami procesu w tym również kosztów postępowania odwoławczego ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego tj.:

- art. 60 k.c. poprzez uznanie, że wola osoby dokonującej czynności prawnej w imieniu Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) - podmiotu nie posiadającego osobiści prawnej i procesowej może być realizowane przez każde zachowanie gdy z merytorycznej oceny postępowania wynika, iż zachowania G. P. było działaniem w imieniu i na rzecz Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...), nie zaś powoda w sprawie,

- art. 659 k.c. poprzez uznanie, że umowa najmu została zawarta w sposób dorozumiany, gdy z zebranego materiału jak i wyjaśnień pozwanego wynika, iż potencjalna propozycja najmu w sposób potencjalny była złożona przez podmiot nie mający osobowości prawnej i zdolności sądowej, zaś dorozumiane zawarcie umowy miało polegać na przygotowaniu umowy i złożenie jej w siedzibie Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) jak również postąpienie w takowy sposób z fakturami dochodzonymi w niniejszym postępowaniu i oczekiwaniem, iż pozwany mimo braku otrzymania tegoż będzie przypuszczać, że takowe na niego czekają. Wyjaśnienia pozwanego wprost wskazywały, iż osoby znajdujące się na przystani poinformowały go, iż może tu cumować i nie udzieliły żadnej informacji zarówno o konieczności zwarcia umowy czy ponoszenia kosztów z tytułu najmu. Dodatkowo należy stwierdzić, iż Statut ośrodka nie przewiduje i wskazuje prowadzenia przystani jachtowej i odpłatne prowadzenie takowej działalności,

- art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 k.c. poprzez wskazanie, iż umowa najmu mająca być zawarta z Międzyszkolnym Ośrodkiem Sportowym (...) jest niezgodna z ustawą, gdyż jej zawarcie przez pozwanego z podmiotem nie mającym osobosci prawnej i sądowej jest sprzeczne z ustawą,

- art. 751 k.c. poprzez nieuwzględnienie, iż powód stale trudni się czynnościami najmu miejsc postojowych jachtów na przystani na ul. (...), co wino powodować, iż roszczenie uległo przedawnieniu,

- art. 6 k.c. gdyż strona powodowa nie dokonała składając pozew i dokując odpowiedzi na sprzeciw wykazania prawa dysponowania prawem wodami płynącymi znajdującymi się dokładnie w miejscu gdzie znajduje się pomost, a pozwany nie może swoim działaniem zastępować działania strony powodowej reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika prawnego,

- art. 56 k.c. poprzez uznanie, iż skutki czynności prawnej poprzez wywieszenie w odległości znacznej (około 100-150 m) od pomostu ogłoszenia przez podmiot niemający osobowości prawnej i sądowej wywołuje skutki wnikające z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów w tym zawarcie umowy najmu w sposób dorozumiany. Nie uwzględniono również, iż statut Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) nie wskazuje prawo dokonywania w sposób odpłatny miejsc postojowych, zaś wskazane przez powoda umowne korzystanie z wód płynących na których mieścił się pomost przy których przycumowana była łódź pozwanego nie może się ostać, gdyż umowa ta została zawarta przez osobę występującą imieniem Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...) jako pełnomocnik prezydenta Miasta S., me zaś imieniem Miasta i Gminy S..

2.  naruszenie prawa procesowego tj.:

- art. 232 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie, iż strona powodowa nie wykazała, iż przedmiot niniejszego sporu wchodzi w zakres statutu Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (...), a zatem czy pełnomocnictwo udzielone przez prezydenta miasta S. Panu G. P. umożliwia mu udzielenie dalszego pełnomocnictwa pełnomocnikowi do prowadzenia sprawy. Wskazać należy, iż z treści wezwania do zapłaty dołączonego do pozwu wynika, iż pełnomocnik działał w imieniu podmiotu nie mającego osobow ⁷ości prawnej i zdolności sądowej, a wszelkie inne dokumenty nie wskazywały w sposób ważny prawa dysponowania np. wodami płynącymi dokładnie w zakresie gdzie znajdował się pomost, gdzie cumowany był jacht

- art. 233 k.p.c. poprzez swobodną ocenę dowodów, gdzie sąd nie uwzględnił cech dokumentów i zeznań świadków. Wskazano np. w zeznaniach świadków, iż przygotowana umowa leżała w biurze i czekała na przybycie pozwanego, który o tym nie wiedział. Podobnie ma się z fakturą, która nie została wysłana, bo jak stwierdził świadek „taka była procedura w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowego (...),

- art. 97 k.p.c. gdyż pełnomocnictwo złożone do sprawy nie wskazuje prawa działania w imieniu powoda, a wobec tego winno się zastosować przepis niniejszym, co nie nastąpiło.

Zdaniem pozwanego udzielone przez prezydenta Miasta i Gminy S. pełnomocnictwo Panu G. P. umożliwia mu działanie i udzielenie następnych pełnomocnictw w zakresie objętym Statutem. Statut przedstawiony przez stronę powodową nie wskazuje, iż przedmiot niniejszego sporu jest objęty działalnością statutową, a tym samym nie istniała podstawa do udzielenia w sprawie pełnomocnictwa przez G. P.. Nie ma wątpliwości, iż taka sytuacja winna prowadzić do wniosku, iż nastąpiła nieważność postępowania. Odnosząc się do pozostałych zarzutów, zdaniem pozwanego nie sposób uznać, iż dorozumiane zawarcie umowy najmu przez podmiot nie mający zdolności prawnej i sadowej, może nastąpić poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń nie wiadomo jakich tabel czy dokumentów. Aż do rozpoczęcia tego procesu, wszystkie działania były prowadzone przez podmiot nie mający osobowości prawnej i zdolności procesowej, co powoduje ich nieważność w trybie art. 58 k.c., a zatem nie może dojść do dokonania czynności prawnej, gdyż przeczyłoby to ustawie oraz zasadom współżycia społecznego. Pozwany dodał, że można domniemać, iż G. P. działał w imieniu Miasta G. S., jednakże poprzedni pozew sprawie wskazany w sprzeciwie oczywiście dowodzi, iż tak nie było. Zatem ocena oświadczeń woli w imieniu podmiotu nie mającego osobowości prawnej i zdolności procesowej musi wskazywać brak skutków prawnych tegoż, co w niniejszej sprawie me zostało uwzględnione przez sąd.

Dodatkowo należy wskazał, iż zgodnie z oświadczeniami strony powodowej oraz zeznaniami świadków, najem miejsc postojowych dla jachtów jest czynnością stale wykonywaną i prowadzoną w ramach działalności odpłatnej, a wystawione faktury (faktura) świadczy, że może być to czynność gospodarcza co winno być poczytywane jako działalności z art. 751 k.c., co winno powodować przedawnienie roszczenia.

Pozwany dodał nadto, że strona powodowa nie potrafiła wykazać roszczenia- miało być to roszczenie kontraktowe, ale ciężko w taki sposób je określić wobec też sprzeciwu i wnoszonych w trakcie procesu przez stronę pozwaną, a ewentualnie roszczenie odszkodowawcze za wykorzystanie mienia powoda. Tylko, że strona powodowa nie wskazała, że może dysponować wodami płynącymi (Jeziora D.) pomostem, gdzie jakoby znajdowały się miejsca postojowe. W ocenie pozwanego przedstawiona umowa (porozumienie) w zakresie wykorzystania części wód płynących nie można uznać za wykazanie tegoż, gdyż umowa (porozumienie) jest zawarte przez (...) Ośrodek Sportowy (...) i działającego jako pełnomocnik G. P., a jednocześnie nie przedstawiono żadnego wyrysu, mapy czy inne formy graficznej, stad nie wiadomo jakiej części Jeziora D. on dotyczy. Potencjalna nieważność tejże umowy oraz brak wykazania przedmiotu umowy, nie może powodować negatywnych skutków prawnych dla strony pozwanej.

W ocenie pozwanego również wątpliwość rodzi to, iż strona powodowa nie wykazała prawa własności czy władania pomostem, na którym jego zdaniem były umiejscowione miejsca postojowe. Nie może być to zatem podstawą do określenia, iż doszło do bezumownego korzystania z rzeczy. Pozwany wskazał, że Regulamin oraz cennik korzystania z przystani jachtowej nie może się ostać, gdyż istnienie i prowadzenie takiej działalności może tylko li wyłącznie wynikać ze Statutu, zaś takowy nie wskazuje prawa wykonywania takowej działalności. Trudno zatem określić, czy taka działalność mogła być prowadzona i czy G. P., czy też jego poprzednicy mieli prawo określać reguły i cennik działania przystani jachtowej i pobierania opłat z tegoż tytułu. Wskazanie to jest o tyle ważne, że faktura będąca przedmiotem roszczenia została wystawiona nie przez Miasto G. S., a (...) Ośrodek Sportowy (...) — czyli podmiot nic mający osobowości prawnej i zdolności sądowej. Zatem nie można ocenić tego inaczej, niż nieważność czynności i oświadczeń woli. Zdaniem skarżącego można przyjąć, iż skutki prawne wynikają np. z regulaminu znajdującego się w szufladzie któregoś z pracowników przystani, gdyż strona powodowa nie wykazała faktu dostępności tablicy ogłoszeń przy tzw. B.. Gdyby nawet coś takiego było stworzone, to pytanie zasadnicze jakie skutki wywołuje dokument przedstawiony przez podmiot me mający osobowości prawnej i zdolności sądowej. Regulamin P. Jachtowej przedstawiony przez powoda wskazuje, iż zarządza nią w imieniu Gminy M. S. (...) Ośrodek Sportowy (...), nie przedstawiając dokumentu wskazującego takowe działanie czy umocowanie.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zainicjowana wywiedzioną apelacją instancyjna kontrola zaskarżonego orzeczenia wykazała potrzebę uchylenia wyroku w zaskarżonej części, zniesienia postępowania w tym zakresie przed Sądem pierwszej instancji od dnia 19 maja 2015 r. i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Wyrok tegoż Sądu zapadł bowiem w warunkach nieważności postępowania.

Określając uchybienia procesowe, które sprawiają, że postępowanie jest dotknięte nieważnością, ustawodawca uwzględnił ich znaczny ciężar gatunkowy. W doktrynie przyczyny nieważności postępowania dzieli się tradycyjnie na dwie kategorie. Pierwsza, przyczyny wskazane w pkt 1-3, wiążą się z przesłankami procesowymi, a zatem z okolicznościami, których istnienie lub nieistnienie decyduje o możliwości rozpoznania w określonym postępowaniu danej sprawy przez dany sąd (J. Jodłowski (w:) J. Jodłowski, W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958, s. 70). Dotyczą one sądu, stron oraz przedmiotu sprawy. Druga obejmuje pozostałe przyczyny (pkt 4-6). Chodzi tu o dopuszczenie się przez sąd pierwszej instancji rażących wadliwości postępowania, skutkujących między innymi pozbawieniem strony możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż w sprawie zaszła nieważność postępowania przewidziana w art. 379 pkt 2 k.p.c., mianowicie pełnomocnik pozwanego nie był należycie umocowany. Nienależyte umocowanie pełnomocnika strony jako przyczyna nieważności postępowania zachodzi także w przypadku działania w charakterze pełnomocnika osoby, która w danej sprawie nim być nie może. W tym wypadku zaistniałego uchybienia nie można również usunąć w drodze zatwierdzenia przez stronę czynności dokonanych przez tę osobę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r., I PKN 586/00, OSNP 2003, nr 14 poz. 335, uchwała z dnia 28 lipca 2004 r., III CZP 32/04, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2013 r., LEX nr 1388666). Tego rodzaju uchybienie Sąd Okręgowy obowiązany jest wziąć pod rozwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.), niezależnie od tego, czy i która ze stron podnosi zarzut, ani od jego wpływu na treść wyroku.

Katalog osób, które mogą występować w sprawie w charakterze pełnomocnika procesowego, określa przepis art. 87 § 1 k.p.c. Katalog ten ma charakter zamknięty. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Wyczerpujące wyliczenie, kto może być pełnomocnikiem procesowym, oznacza, że żadna inna osoba pełnomocnikiem procesowym należycie nie może być skutecznie ustanowiona.

Analiza przedmiotu tego postępowania i zgromadzonych w nim dokumentów doprowadziła Sąd Okręgowy do uznania, że M. K. niebędący adwokatem ani radcą prawnym, nie spełniał kryteriów z przepisu art. 87 § 1 k.p.c. Brak bowiem podstaw do przyjęcia, iż M. K. sprawuje faktycznie zarząd majątkiem lub interesami pozwanego, czy też rzeczywiście pozostaje z nim w takim stałym stosunku zlecenia, aby przedmiot sprawy wchodził w jego zakres. Okoliczności tych nie dowodzi umowa o świadczenie usług w ramach stałego zlecenia z dnia 30 listopada 2012 r. Strony tejże umowy wskazały, że zleceniobiorca zobowiązany był do prowadzenia wszelkich spraw w ramach niniejszej umowy stałego zlecenia tj. sprawowania zarządu majątkiem i interesami strony, a w szczególności występowania we wszelkich sprawach wobec podmiotów gospodarczych, osób fizycznych i prawnych, urzędów, instytucji, organów egzekucyjnych oraz sądów. Biorąc jednak pod uwagę przedmiot niniejszej sprawy, którym jest żądanie zapłaty z tytułu umowny najmu miejsca postojowego oraz treść zlecenia, sformułowanego bardzo ogólnikowo, w ocenie Sądu Okręgowego nie ma uzasadnionych podstaw do stwierdzenia, by przedmiot tej sprawy wchodzi w zakres zlecenia z dnia 30 listopada 2012 r.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego w przepisie art. 87 § 1 k.p.c. chodzi o stały stosunek zlecenia w rozumieniu art. 734 k.c. lub o stosunek obligacyjny, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.), określający rodzaj czynności prawnych, faktycznych lub usług, jakie przyjmujący zlecenie zobowiązał się dokonać na rzecz dającego zlecenie. Okolicznością doniosłą przy ustanawianiu pełnomocnika nie jest to, czy zlecenie obejmowało zastępowanie zleceniodawcy przed sądem, lecz to, że potrzeba żądania rozstrzygnięcia przez sąd wiąże się lub wynika z okoliczności faktycznych objętych udzielonym uprzednio zleceniem. Inaczej rzecz ujmując pełnomocnikiem strony może być osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, tylko gdy w zakresie tego zlecenia mieści się przedmiot sprawy, tj. treść roszczenia i uzasadniające je okoliczności faktyczne.

Jeśli chodzi zaś o zarząd majątkiem lub interesami strony musi być on trwały i rzeczywisty. Jeżeli został on powierzony przez stronę jedynie w celu dochodzenia skonkretyzowanych roszczeń, dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie jest możliwe. Przez sprawowanie zarządu majątkiem lub interesami strony należy rozumieć stałe sprawowanie zarządu odnoszące się do jakiegokolwiek majątku lub interesu strony, jeżeli przedmiot sporu wchodzi w zakres tego zarządu (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2014 r., I CZ 27/14, z dnia 24 stycznia 2013 r., II CZ 159/12, z dnia 7 listopada 1984 r., II CZ 105/84). Ciężar wykazania, że oprócz podejmowania czynności procesowych w imieniu mocodawcy, zarządca sprawuje także inne funkcje dotyczące spraw zarządu spoczywa na tym podmiocie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., III CZP 41/91, OSNC 1992, nr 2, poz. 28).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest wystarczające oparcie się wyłącznie na istnieniu umów, których treść zawsze można pod względem formalnym dostosować do wymogów stawianych przez ustawodawcę w ramach art. 87 §1 k.p.c., bez wykazania, że ich zapisy odpowiadają rzeczywistym relacjom między ich stronami (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 marca 2012 r., I ACZ 334/12). Pełnomocnik, który jest zarządcą majątku lub interesów albo zleceniobiorcą, zgłaszając swój udział w sprawie musi zatem wykazać faktyczne istnienie stosunku podstawowego (wewnętrznego) łączącego go ze stroną, a nie tylko wykreowanego na potrzeby danego procesu. Jeżeli sąd poweźmie w tym zakresie wątpliwości, wówczas winien wezwać tę osobę do przedstawienia stosownych dokumentów.

Zarządzeniem z dnia 4 października 2016 r. Sąd Okręgowy zobowiązał M. K. do przełożenia dokumentów potwierdzających fakt wykonywania zarządu majątkiem pozwanego. W wykonaniu zobowiązania M. K. nie przedstawił Sądowi żadnych dokumentów mających potwierdzić fakt sprawowania przez niego zarządu majątkiem lub interesami pozwanego, ograniczając się jedynie do oświadczenia, że pełnomocnik zarządza całym, majtkiem pozwanego – w tym również będącym przedmiotem tegoż postępowania. Skutkiem tego nie może budzić wątpliwości, że w rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane na czym polegały zarządcze czynności pełnomocnika pozwanego. Treść pism z dnia 30 października 2016 r. w żadnym razie nie obrazowała okoliczności, które uzasadniałyby dopuszczenie M. K. w charakterze pełnomocnika pozwanego zgodnie z wymogami art. 87 § 1 k.p.c. Skoro M. K. nie mógł wystąpić w sprawie jako pełnomocnik procesowy pozwanego, to postępowanie przed Sądem pierwszej instancji było dotknięte nieważnością. Powtórzyć wypada, że uchybienie to nie mogło ani nie może zostać usunięte w drodze zatwierdzenia przez stronę czynności dokonanych przez taką osobę, stąd próba potwierdzenia czynności zdziałanych dotychczas w sprawie przez M. K. podjęta przez pozwanego nie mogła wywołać skutku prawnego.

Argumentując jak powyżej Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił wyrok w zaskarżonej części, zniósł postępowania przed Sądem Rejonowym od dnia 19 maja 2015 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Szczecin- Centrum w Szczecinie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy zobligowany będzie do ponownego przeprowadzenia procesu orzeczniczego, ponawiając wszystkie te czynności, które zostały dokonane w sprawie od momentu ustanowienia pełnomocnika w osobie M. K.. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy orzeknie również o kosztach instancji odwoławczej (art. 108 § 2 k.p.c.).

SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Marzenna Ernest SSO Tomasz Sobieraj