Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2012 r. w Lublinie

sprawy W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 9 sierpnia 2012 r. sygn. akt VII U 495/12

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

III AUa 956/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 maja 2011 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił W. M. prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r Nr 8, poz. 43 ze zm.). ZUS wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r nie udowodnił piętnastoletniego okresu pracy w warunkach szczególnych, a na dzień złożenia wniosku nie ukończył wieku emerytalnego.

W odwołaniu od decyzji wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, że złożył świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2012 r zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury w szczególnych warunkach, poczynając od 13 maja 2011 r. Sąd oparł rozstrzygniecie na następujących ustaleniach faktycznych i ich ocenie prawnej.

W. M., urodzony (...), od 8 września 2006 r ma prawo do świadczenia przedemerytalnego, do 1 maja 2011 r prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Organ rentowy ustalił łączny staż wnioskodawcy na 32 lat 11 miesięcy i 21 dni. Żadnego z okresów pracy nie uznał za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd wskazał, że ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez (...) z oo w L. 12 października 2005 r wynika, że wnioskodawca, będąc zatrudniony w tym zakładzie od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r, stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, dozorze inżynieryjno - technicznym na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku specjalisty ds. kontroli stanu technicznego taboru, wymienionym w wykazie A dziale XIV, poz. 24, pkt 1 załącznika do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 r w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministerstwo, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę i do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MBiPMB Nr 3, poz. 6). Świadectwo skorygowano przez powołanie się na wykaz A, dział XIV, poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Ze świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z 31 października 2005 r, wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) SA. Wynik, że wnioskodawca, będąc pracownikiem zakładu od 1 kwietnia 1983 r do 30 kwietnia 1992 r, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: dozór inżynieryjno - techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r na stanowisku: dozór inżynieryjno - techniczny wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 załącznika do zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. ZUS zakwestionował złożone świadectwa pracy w szczególnych warunkach, podnosząc też że od 15 października 1985 r do 17 lipca 1987 r wnioskodawca pracował na budowie eksportowej, a w dokumencie brak jest informacji, czy wykonywał wówczas pracę w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, że wnioskodawcę przyjęto do pracy w (...) z oo w L. (wówczas (...) Przedsiębiorstwie (...)) 15 września 1974 r i powierzono mu stanowisko kontrolera technicznego. Pracę zaczynał o godz. 6.00. Do jego obowiązków na początku dnia należało sprawdzanie stanu technicznego dużych samochodów ciężarowych (Z., K., S., (...)), dźwigów, ciągników balastowych, autobusów, tj. kontrolowanie ich oświetlenia, układów hamulcowych, kierowniczych. W przypadku awarii dawał zlecenie kierowcy stawienia się w warsztacie celem sprawdzenia lub usunięcia usterki. Sam nie wykonywał napraw. Odpowiadał za dopuszczenie konkretnych pojazdów do ruchu. O godzinie 8.00 – 8.30 szedł do warsztatu, gdzie znajdowało się 6 lub 7 kanałów. Schodził do kanału i wyjaśniał mechanikom co dokładnie mają zrobić, co zajmowało średnio 2-3 godziny. Następnie odbierał naprawione pojazdy z warsztatu, siadał za kierownicę i sprawdzał ich stan. Jeździł wtedy przez kilka godzin z pełnym obciążeniem i bez obciążenia. Sporządzał protokół zużycia paliwa, który zdawał głównemu mechanikowi. Czasami w celu kontroli pojazdów udawał się na budowy, nie częściej niż raz w tygodniu, co trwało około godziny. Pracował od 6.00 do 20.00, po dwóch dniach pracy miał 2 dni wolne (zeznania wnioskodawcy, świadka J. G.). Od 1 marca 1977 r został przeniesiony na stanowisko starszego kontrolera technicznego (pismo z 15 marca 1977 r - akta osobowe). Od 1 stycznia 1980 r powierzono mu stanowisko specjalisty ds. kontroli stanu technicznego taboru (pismo z 24 stycznia 1980 r). Na obu stanowiskach wykonywał te same czynności, co wcześniej (zeznania W. A.). Stosunek pracy został rozwiązany 31 maja 1982 r (świadectwo pracy). Świadek J. G. kierownik warsztatu, a następnie kierownik zakładu naprawczego, potwierdził, że wnioskodawca zajmował się kontrolą techniczną pojazdów przed wyjazdem z zakładu i po powrocie, kierował je w przypadku awarii do warsztatu, w razie potrzeby objaśniał zakres naprawy, a następnie kontrolował jakość jej wykonania (zeznania świadka J. G.).

W dniu 1 kwietnia 1983 r zawarł umowę o pracę z Przedsiębiorstwem (...) SA (wówczas Generalną Dyrekcją Budownictwa Hydrotechnicznego i Rurociągów (...) Zakład (...) w L.) i został zatrudniony na stanowisku majstra ds. transportu (akta osobowe). W pierwszym okresie zatrudnienia wykonywał dokładnie te same czynności, co w poprzednim zakładzie pracy. Kontrolował stan techniczny samochodów marki J., S., I.. Ponadto podlegała mu dyspozytornia, która zajmowała się wydawaniem pojazdów, kart i poleceń kierowcom. Do dyspozytorni nie chodził codziennie tylko wtedy, gdy został wezwany, np. gdy kierowca był pod wpływem alkoholu albo znaleziono usterkę. Jeździł też na budowy, aby dokonać pomiarów tras. Codziennie zajmował się wpisywaniem stanu licznika w kartach drogowych. Co 2000 km kierował pojazdy na obsługę techniczną (zeznania wnioskodawcy, świadka L. C.). Wnioskodawca w ramach zatrudnienia w tym zakładzie pracy został skierowany do pracy na budowie na terenie byłego ZSRR. W dniu 11 października 1985 r zawarł umowę o pracę na okres od 15 października 1985 r do 15 października 1986 r, przedłużoną do 15 czerwca 1987 r. Powierzono mu stanowisko kierownika magazynu (umowa o pracę i aneks w akt osobowych). W trakcie zatrudnienia na budowie na terenie ZSRR był kierownikiem magazynu sprzętu budowlanego - betoniarni. Były tam dźwigi, podnośniki, rusztowania ruchome, betoniarki, zagęszczarki. Wnioskodawca zajmował się sprawdzaniem stanu technicznego sprzętu i jego wydawaniem. Przyjmował zwracany sprzęt i również sprawdzał jego sprawność, w razie potrzeby zlecał naprawę. W magazynie miał do dyspozycji małe pomieszczenie, w którym sporządzał protokół zdawczo - odbiorcze sprzętu. Poza tym prowadził dokumentację związaną z dopuszczeniem do pracy całego sprzętu związanego z budową rusztowania, wyciągów budowlanych (wind), betonowni, betoniarek, wibratorów do zagęszczenia betonu, wiertarek do cięcia stali. Prace biurowe zajmowały mu niewiele czasu. Ponadto chodził i dokonywał kontroli pracy sprzętu budowlanego. Kierował sprzęt do usunięcia usterek, wskazywał zakres napraw - nadzorował czynności naprawcze. Pracował od 6 ³⁰ do 14 ³⁰ (zeznania wnioskodawcy, świadków: L. C., A. D.).

Po powrocie z budowy eksportowej wnioskodawcy powierzono od 18 lipca 1987 r stanowisko zastępcy kierownika magazynu, od 10 lipca 1989 r stanowisko kierownika magazynu. Od 1 kwietnia 1991 r powierzono mu nadto stanowisko kierownika warsztatu sprzętu lekkiego (akta osobowe). Jego zakres obowiązków był identyczny jak na budowie w (...) (zeznania wnioskodawcy, świadka L. C.). Stosunek pracy rozwiązano 30 kwietnia 1992 r. L. C. potwierdził zakres obowiązków skarżącego co do kontroli technicznej pojazdów i pracy w magazynach. A. D., który był dyspozytorem w latach 1977 – 1986 podał, że wnioskodawca zajmował się kontrolą techniczną pojazdów, kierował je do naprawy, sprawdzał ich wykonanie (zeznania świadka A. D.).

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków i wnioskodawcy, stan faktyczny ustalając również na podstawie dokumentów. Stwierdził też, że wiarygodne były świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Sąd powołał art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura p. osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytur w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej - 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Nadto Sąd powołał się na art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. Dalej Sąd wskazał, że zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu, postępowanie pozwoliło ustalić, że wnioskodawca w nieuwzględnionych przez ZUS okresach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w L. od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r i w Przedsiębiorstwie (...) SA od 1 kwietnia 1983 r do 30 kwietnia 1992 r wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych. Sprawował dozór techniczny nad dużymi samochodami ciężarowymi i ciężkim sprzętem budowlanym. Dotyczyło to także okresu zatrudnienia na budowie w ZSRR. Zakres obowiązków wnioskodawcy jest tożsamy z opisanym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - wykaz A, dział XIV „Prace różne”, poz. 24 - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie i odpowiada pracom wskazanym w przepisach resortowych. Okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wynosi łącznie ponad 15 lat i był wystarczające do ustalenia prawa do świadczenia. Dlatego Sąd Okręgowy na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w sentencji.

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając wyrok całości i zarzucając:

l) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227) w związku z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.),

2) naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § 1 kpc zasady swobodnej oceny dowodów,

3) sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez uznanie, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania emerytury, w tym ponad piętnastoletni okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Apelujący podniósł, że okres pracy wnioskodawcy w L. I.. w L. od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r na stanowiskach: kontroler techniczny, starszy kontroler techniczny i specjalista ds. kontroli stanu technicznego taboru, jak też okres pracy w L. I.. (...) SA w L. od 1 kwietnia 1983 r do 30 kwietnia 1992 r na stanowiskach: majster ds. transportu, kierownik magazynu (praca w (...)), zastępca kierownika magazynu, kierownik magazynu i kierownik warsztatu sprzętu lekkiego, nie jest pracą w szczególnych warunkach wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu, gdyż praca na tych stanowiskach nie jest pracą wymienioną w załączniku rozporządzenia w wykazie A, dział XIV „Prace różne” poz. 24 - kontrola międzyoperacyjna jakości i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie i nie odpowiada pracom wskazanym w przepisach resortowych.

Wnioskodawca jako kontroler techniczny nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach, gdyż nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu bezpośrednio na stanowiskach wymienionych w wykazie, tj. nie sprawował kontroli stanowisk zaliczonych do prac w szczególnych warunkach. Zdaniem ZUS, zgodnie z poz. 24 dział XIV wykazu A, stanowisko kontrolera technicznego może być pracą w szczególnych warunkach tylko wtedy, kiedy kontrola odbywa się bezpośrednio na stanowiskach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Tym bardziej wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach na stanowiskach majstra ds. transportu, kierownika magazynu czy kierownika warsztatu sprzętu lekkiego, albowiem i na tych stanowiskach nie wykonywał pracy polegającej na „kontroli międzyoperacyjnej, dozorze inżynieryjno-technicznym pojazdów oraz ciężkiego sprzętu budowlanego”. Ustalenia Sądu są w sprzeczności z aktami osobowymi. W świetle zawartych tam informacji, wnioskodawca będąc zatrudnionym na w/w stanowiskach nie pełnił bezpośredniego nadzoru nad pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, ponadto wykonywał szereg czynności organizacyjnych, administracyjnych, biurowych, wykraczających poza obowiązek dozoru pracy wymienionym w wykazie.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie, podnosząc że Sąd prawidłowo ocenił jego pracę.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje.

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zasługuje na uwzględnienie, zasadne są jej zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego i procesowego i ostatecznie trafny okazał się jej wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Wnioskodawca odwoływał się od decyzji odmawiającej prawa do emerytury przysługującej we wcześniejszym wieku emerytalnym po spełnieniu warunków z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999 r, osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z ustępem 2 tego artykułu, emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego i rozwiązania stosunku pracy - w przypadku pracownika. Skutkiem odesłania do przepisów dotychczasowych jest stosowanie wprost przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Oznacza to, że do wnioskodawcy ma zastosowanie § 4 ust. 1 rozporządzenia, stosownie do którego pracownik wykonywujący prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym 3) co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie jedyną sporna przesłanką prawa do emerytury była okoliczność, czy W. M. pracował przez piętnaście lat w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy . Wbrew ustaleniom Sądu pierwszej instancji, wnioskodawca nie udowodnił do dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. do 1 stycznia 1999 r. piętnastu lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy prawidłowo zebrał w sprawie materiał dowodowy, dołączył akta osobowe wnioskodawcy dotyczące okresów objętych sporem, a także przesłuchał wnioskodawcę i świadków pracujących z nim w spornych okresach. Jednak oceny tych dowodów dokonał z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów wynikającej z art. 233 § 1 kpc i ustalenia Sądu były sprzeczne z tym materiałem dowodowym.

Wnioskodawca był zatrudniony:

- od 16 października 1965 r do 1 sierpnia 1968 r w Przedsiębiorstwie (...) w R. jako uczeń zatrudniony na podstawie umowy o naukę zawodu kierowca - mechanik (świadectwo pracy z 5 marca 2003 r, tom I akt ZUS),

- od 20 września 1968 r do 14 września 1974 r w (...) na stanowisku zgrzewacz, ostatnio blacharz (od 13 listopada 1972 r, świadectwo pracy z dnia 27 czerwca 2002 r, tom I akt ZUS, opinia z (...) w aktach osobowych z E., k. 36 akt sprawy),

- od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r w (...) Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowisku specjalisty ds. kontroli stanu technicznego taboru (świadectwo pracy z 31 maja 1982 r, tom I akt ZUS),

- od 1 czerwca 1982 r do 31 marca 1983 r w Przedsiębiorstwie Usług (...) w L. na stanowisku specjalisty ds. transportu (świadectwo pracy z 30 marca 1983 r w aktach ZUS),

- od 1 kwietnia 1983 r do 30 kwietnia 1992 r w Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowiskach: majster ds. transportu, majster ds. taboru, zastępca kierownika magazynu 07, kierownik magazynu 07 oraz kierownik magazynu 07 i warsztatu sprzętu średniego (świadectwo pracy z 30 kwietnia 1992 r, t. I akt ZUS), w tym od 15 października 1985 r do 17 lipca 1987 r przebywał na budowie eksportowej w byłym ZSRR gdzie wykonywał pracę kierownika magazynu (zaświadczenie tom I akt ZUS, str. 37),

- od 1 maja 1992 r do 2002 r (...) na stanowisku kierownika magazynu (zaświadczenie z 18 grudnia 2002 r tom II akt ZUS).

Wnioskodawca złożył dwa świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych, domagając się uznania wskazanych w nich okresów za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach. Świadectwo wystawione przez (...) Spółka z o.o. w L., stwierdzało że wnioskodawca od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną jako kontrola międzyoperacyjna, dozór inżynieryjno - techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, na stanowisku specjalisty ds. kontroli stanu technicznego taboru. Świadectwo wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) SA w upadłości wskazywało, że wnioskodawca w czasie zatrudnienia od 1 kwietnia 1983 r do 30 kwietnia 1992 r stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone jako dozór inżynieryjno - techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - na stanowisku dozór inżynieryjno - techniczny.

Dozór inżynieryjno – techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie wymieniony jest w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w dziale XIV „Prace różne” pod poz. 24.

Fakt, że wnioskodawca przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia, skoro wymieniona tam została ogólnikowo praca polegająca na dozorze inżynieryjno – technicznym. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 kpc, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Natomiast świadectwo takie traktuje się w postępowaniu sądowym jak dokument prywatny w rozumieniu art. 245 kpc, który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Sąd ustalił, że wnioskodawca pracując w (...) Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowisku specjalisty ds. kontroli stanu technicznego taboru wykonywał pracę polegającą na sprawdzaniu stanu technicznego dużych samochodów ciężarowych (Z., K., S., (...)), dźwigów, ciągników balastowych i autobusów, tj. kontrolowanie ich oświetlenia, układów hamulcowych i kierowniczych. W przypadku awarii dawał zlecenie kierowcy stawienia się w warsztacie celem dokładnego sprawdzenia lub usunięcia usterki. Odpowiadał za dopuszczenie konkretnych pojazdów do ruchu. O godzinie 8.00 – 8.30 szedł do warsztatu, gdzie było 6 - 7 kanałów. Schodził do kanału i wyjaśniał mechanikom co dokładnie mają zrobić. Zajmowało mu to średnio 2-3 godziny. Następnie odbierał naprawione pojazdy z warsztatu, siadał za kierownicę i sprawdzał ich stan. Jeździł wtedy przez kilka godzin, z pełnym obciążeniem i bez obciążenia. Sporządzał protokół ze zużycia paliwa z obciążeniem i bez obciążenia, który zdawał głównemu mechanikowi. Czasami w celu kontroli pojazdów udawał się na budowy, nie częściej niż raz w tygodniu, co trwało około godziny.

Taką pracę, wbrew stanowisku apelującego, należy uznać za pracę polegającą na dozorze inżynieryjno - technicznym na oddziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione wykazie. Dozór wnioskodawcy polegał na sprawdzaniu, żeby kierowcy samochodów ciężarowych wyjeżdżali sprawnymi pojazdami, kontrola sprawności tych samochodów, ustalanie, czy należy je odstawić do warsztatu w celu sprawdzenia lub naprawy, kontrolowanie, czy zostały naprawione, jak też kontrola prawidłowości pracy mechaników pracujących w kanałach warsztatu naprawy samochodów. Wnioskodawca stał przy bramie wjazdowej na teren zakładu i sprawdzał światła, układ hamulcowy i układ kierowniczy. Wyjaśnił, że wystarczyło, że kierowca ruszył z miejsca i lekko przyhamował i wnioskodawca wiedział, czy te urządzenia są w porządku Sprawdzał stan techniczny nad pracą dużych samochodów ciężarowych, dźwigów, ciągników balastowych, autobusów (wyjaśnienia wnioskodawcy k. 19v – 20 akt sprawy). Wnioskodawca sprawował więc dozór inżynieryjno - techniczny, bowiem mając wiedzę techniczna, kontrolował prawidłową pracę i stan techniczny samochodów ciężarowych, autobusów i ciężkich maszyn budowlanych, a przede wszystkim prawidłową naprawę tych pojazdów.

Pracę wykonywał na oddziale (jak wynika z zakresu czynności - w zajezdni), gdzie podstawowe prace wykonywali pracownicy zatrudnieni na stanowiskach wymienionych w wykazie. Były to bowiem przede wszystkim prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych (dział XIV. „Prace różne” poz. 16), prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15 (dział VIII. wykazu A „W transporcie i łączności” poz. 2). Wnioskodawca miał obowiązek sporządzania dokumentacji, ale była to dokumentacja związana z tym dozorem i wchodziła w jego zakres. Wynika to z „ramowego zakresu czynności kontrolera technicznego” z 20 września 1974 r znajdującego się w aktach osobowych wnioskodawcy. Stwierdzono tam, że do obowiązków wnioskodawcy należy m.in.: prowadzenie kontroli stanu technicznego i wyposażenia pojazdów samochodowych przed ich wyjazdem do pracy, jak również po powrocie do zajezdni oraz potwierdzanie stanu technicznego w kartach drogowych i zleceniach technicznych i stanu ogumienia, wpisywanie w kartach drogowych i zleceniach techn stanu licznika po powrocie pojazdu z pracy, kierowanie na stacje obsługi pojazdów niesprawnych wpisując w zlecenie niedomaganie techniczne pojazdu, kontrolowanie wykonywania obsługi pod względem jakości, terminowości oraz wbudowanych części, badanie przyczyn przepałów, nadmiernego zużycia oleju, wadliwego wskazywania szybkościomierzy i drogomierzy, prowadzenie ewidencji wszystkich spisanych protokołów i zleceń technicznych na każdy pojazd (akta osobowe wnioskodawcy z (...) w L. (koperta k. 34 akt sprawy).

Powyższy okres wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r to 7 lat 8 miesięcy i 17 dni.

Jak podał wnioskodawca i świadkowie, taka sama pracę wykonywał on w (...) L. od 1 kwietnia 1983 r na stanowisku majstra ds. transportu i majstra ds. taboru. Wnioskodawca zeznał, że jeżeli chodzi o pracę w E. od 1 kwietnia 1983 r do 15 października 1985 r, to jego funkcja polegała na takich samych czynnościach, jak dotychczas . Podlegała mu jeszcze dyspozytornia, która zajmowała się dysponowaniem pojazdów i wydawaniem kart i poleceń dla kierowców. Sprawdzał, czy kierowca jest sprawny, czy prawidłowo przebiegają prace. Nie codziennie tam chodził, tylko wtedy, gdy został wezwany, np. gdy kierowca był pod wpływem alkoholu lub samochód miał usterkę. Jeździł również na budowy, żeby dokonać pomiaru tras (wyjaśnienia wnioskodawcy k. 45v – 46).

Praca w okresie od 1 kwietnia 1983 r do 15 października 1985 r (2 lata 6 miesięcy i 15 dni) nie była pracą wykonywaną w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, bowiem wnioskodawca, jak sam podał, nadzorował również dyspozytornię. W tym wydziale zatrudnieni byli dyspozytorzy, których praca nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Dlatego nadzór wnioskodawcy nad pracą dyspozytorni nie jest pracą w warunkach szczególnych - dozorem inżynieryjno – technicznym, o którym była mowa wyżej.

Nie może być uznana za pracę w warunkach szczególnych praca wnioskodawcy od 15 października 1985 r do 17 lipca 1987 r, kiedy przebywał na budowie eksportowej w byłym ZSRR. Wykonywał wtedy pracę kierownika magazynu (umowa w aktach osobowych, k. 36 akt sprawy). Jest to okres 1 roku 9 miesięcy 3 dni.

Już z samych wyjaśnień wnioskodawcy wynika, że gdy był na kontrakcie zagranicznym to był kierownikiem magazynu sprzętu budowlanego: betoniarni wytwarzającej beton, betoniarek. Musiał wydać sprzęt, gdy ktoś budowy przyjeżdżał z zapotrzebowaniem. Miał w magazynie małe pomieszczenie, w którym sporządzał protokoły zdawczo - odbiorcze sprzętu. Jego zadaniem było również dopilnowanie, żeby sprzęt był sprawny. Prowadził protokoły zdawczo - odbiorcze sprzętu budowlanego, a także dokumentacje związaną z dopuszczeniem do pracy całego sprzętu związanego z budową - rusztowaniami, wyciągami budowlanymi, betonowniami, betoniarkami, wibratorami do zagęszczania betonu, wiertarkami do cięcia stali (wyjaśnienia wnioskodawcy k. 45v – 46 akt sprawy). Jego oddziałem - wydziałem (jednostką organizacyjną w której wykonywał pracę) by magazyn i nie pracowały tam osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych.

Od 18 lipca 1987 r (data powrotu do pracy po urlopie bezpłatnym udzielonym po powrocie z pracy na budowie eksportowej) do 30 kwietnia 1992 r, kiedy wnioskodawca wykonywał pracę kierownika magazynu, również nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych (okres wynoszący 4 lata 9 miesięcy 13 dni). Do jego podstawowych obowiązków należało prowadzenie książek inwentarzowych dla środków trwałych i przedmiotów nietrwałych, prowadzenie protokołów zdawczo - odbiorczych i książek ruchu sprzętu i urządzeń, uaktualniania ewidencji wg miejsca postoju lub użytkowania, prowadzenie rejestru eksploatacji poszczególnych maszyn i urządzeń, dokumentacji tych maszyn, dokonywanie terminowych przerzutów nadzorowanych maszyn i urządzeń na podstawie protokołów zdawczo - odbiorczych w oparciu o dane z harmonogramu potrzeb sprzętowych, w przypadku braku w przedsiębiorstwie maszyn i urządzeń niezbędnych do zabezpieczenia potrzeb budów - pozyskiwanie ich z innych źródeł, dysponowanie sprzętem sprawnym technicznie z naniesionymi numerami inwentarzowymi, sporządzanie okresowych raportów wg aktualnej ewidencji stanu posiadania nadzorowanych maszyn i urządzeń ze wskazaniem ich miejsca postoju lub użytkowania i stanu technicznego (zakres czynności kierownika magazynu 07 sprzętu średniego i lekkiego z 10 lipca 1992 r w aktach osobowych).

Zauważyć należy, że praca magazyniera nie jest co do zasady pracą wykonywana w warunkach szczególnych, która byłaby wymieniona w wykazie A. Jedynie prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych, wymienione w wykazie A dziale IV „W chemii” pod poz. 40 są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych.

Tak więc wykonywana przez wnioskodawcę praca kierownika magazynu i zastępcy kierownika magazynu sprzętu budowlanego nie jest pracą w szczególnych warunkach, w szczególności nie jest pracą polegającą na dozorze inżynieryjno - techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Tak więc wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach jedynie w okresie od 15 września 1974 r do 31 maja 1982 r, to jest, jak wskazano wyżej, przez okres wynoszący 7 lat 8 miesięcy i 17 dni, który nie wystarcza do ustalenia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach.

Sąd Okręgowy prawidłowo zebrał materiał dowodowy, przekraczając jednak granice swobodnej oceny dowodów zakreślone przez art. 233 § 1 kpc, co uprawniało Sąd drugiej instancji do dokonania samodzielnych ustaleń faktycznych, bez przeprowadzania dodatkowego postępowania dowodowego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r, III CZP 59/98, OSNP 1999/7-9/124).

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, uwzględniając apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.